Nhân tố tác động đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên tại ngân hàng thương mại Việt Nam: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Nguyễn Hồng Quân

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HỒNG QUÂN

NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP

LÃI CẬN BIÊN TẠI NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN HỒNG QUÂN

NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TỶ LỆ THU NHẬP

LÃI CẬN BIÊN TẠI NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI VIỆT NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng

Mã số: 8 34 02 01

Người hướng dẫn khoa học: TS. BÙI DIỆU ANH

TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2018

TÓM TẮT

Nghiên cứu nà

y được thực hiện vớ

i mục tiêu xác định mức độ tác động của

các nhân tố đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hà

ng thương mại Việt Nam

trong giai đoạn 2012 – 2017, từ đó đề xuất các kiến nghị có giá trị tham khảo cho

các ngân hàng thương mại nhằm gia tăng hiệu quả hoạt động đồng thời gợi ý chính

sách từ phía Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nhằm hỗ trợ và quản lý hoạt động của

các ngân hàng thương mại Việt Nam. Kết quả nghiên cứu này được thể hiện dựa

trên mô hình hồi quy: biến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) là biến phụ thuộc, các

biến độc lập kế thừa trên các nghiên cứu trước bao gồm: tỷ lệ dư nợ trên huy động

vốn (LDR), quy mô vốn chủ sở hữu (CAP), tình trạng niêm yết của ngân hàng

(LISTED), rủi ro tín dụng (CR), dự trữ ngân hàng (RES), chi phí hoạt động (OC),

thị phần (MS), mức độ tập trung ngành (CR3), tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRO),

lạm phát (INF). Đồng thời, hai biến mới được tác giả đề xuất là quy mô tín dụng cá

nhân (SIC) và quy mô huy động vốn không kỳ hạn (SD) cũng được đưa vào mô

hình để đánh giá tác động của chúng đến NIM.

Luận văn tiến hành kiểm định giả thuyết nghiên cứu dựa trên dữ liệu bảng

cân bằng được lấy từ mẫu nghiên cứu bao gồm 28 ngân hà

ng thương mại Việt Nam

trong giai đoạn 2012 - 2017. Luận văn thực hiện hồi quy vớ

i 3 phương pháp thườ

ng

được sử dụng vớ

i dữ liệu bảng là: mô hình POOLED OLS, mô hình tác động cố

định (FEM) và mô hình tác động ngẫu nhiên (REM). Sau khi thực hiện các bướ

c lựa

chon giữa ̣ ba mô hình và kiểm định những vi phạm của mô hình, luận văn sử dụng

mô hình phù hợp nhất là mô hình FGLS (mô hình sau khi xử lý vi phạm của mô

hình REM) để phân tích kết quả thực nghiệm.

Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, các nhân tố bao gồm: tỷ lệ dư nợ

trên huy động vốn, quy mô tín dụng cá nhân, quy mô huy động vốn không kỳ hạn,

rủi ro tín dụng, chi phí hoạt động, mức độ tập trung ngành có tác động cùng chiều

đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên của các ngân hàng thương mại Việt Nam. Trong khi

đó, nhân tố tốc độ tăng trưởng kinh tế và lạm phát lại có tác động ngược chiều đến

tỷ lệ thu nhập lãi cận biên. Các nhân tố còn lại không có ý nghĩa thống kê. Từ các

kết quả phân tích, nghiên cứu đãđưa ra kết luận và các kiến nghị liên quan nhằm

gợi ý giải pháp cho ngân hàng thương mại Việt Nam với mục đı́

ch nâng cao hiệu

quả hoạt động và gợi mở chính sách đối với Ngân hàng Nhà nước Việt Nam trong

việc hỗ trợ cũng như quản lý hoạt động của các ngân hàng thương mại Việt Nam

nhằm cân đối lợi ích kinh tế của xã hội.

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước

đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

Bình Dương, ngày 22 tháng 10 năm 2018

Tác giả

Nguyễn Hồng Quân

LỜI CÁM ƠN

Được sự phân công và hướng dẫn của quý thầy cô khoa Sau Đại học, Trường

Đại Học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh và Cô Bùi Diệu Anh. Sau khoảng thời gian

học tập và thực hiện bài làm em đã hoàn thành luận văn tốt nghiệp “Nhân tố tác

động đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên tại ngân hàng thương mại Việt Nam”.

Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, ngoài sự nỗ lực học hỏi của bản thân còn

có sự hướng dẫn tận tình của thầy cô giảng dạy và hướng dẫn. Em chân thành cảm

ơn Cô Bùi Diệu Anh, người đã hướng dẫn cho em trong suốt thời gian thực hiện

luận văn. Một lần nữa em chân thành cảm ơn Cô và chúc Cô dồi dào sức khoẻ.

Đồng thời, em cũng xin cảm ơn Khoa Sau Đại học Trường Đại học Ngân

hàng TP. Hồ Chí Minh đã tạo điều kiện, thời gian và các thủ tục trong quá trình

hoàn thành luận văn.

Tuy nhiên vì kiến thức còn hạn chế và bản thân chưa thực sự nghiên cứu

rộng nên nội dung của luận văn không tránh khỏi những thiếu sót, em rất mong

nhận được sự góp ý, chỉ bảo thêm của quý thầy cô để luận văn được hoàn thiện hơn.

Em xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ......................................................................................................3

LỜI CÁM ƠN............................................................................................................4

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................8

CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ......................................................................................1

1.1. Đặt vấn đề…………………………………………………………….1

1.2. Tính cấp thiết của đề tài………………………………………………2

1.3. Mục tiêu của đề tài……………………………………………………3

1.4. Câu hỏi nghiên cứu……………………………………………………3

1.5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu…………………………………….4

1.6. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………4

1.7. Đóng góp của đề tài……………………………………………………5

1.8. Kết cấu của luận văn nghiên cứu………………………………………6

CHƯƠNG 2. LƯỢC KHẢO CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU

THỰC NGHIỆM LIÊN QUAN ...............................................................................7

2.1. Cơ sở lý thuyết về tỷ lệ thu nhập lãi cận biên………………………….7

2.1.1. Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên.....................................................................7

2.1.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thu nhập lãi cận biên.........................9

2.2. Lược khảo các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan………………...14

2.2.1. Các nghiên cứu nước ngoài .................................................................14

2.2.2. Các nghiên cứu trong nước..................................................................20

CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................31

3.1. Mô hình nghiên cứu…………………………………………………..31

3.2. Mô tả biến và các giả thuyết………………………………………….32

3.2.1. Biến phụ thuộc.....................................................................................32

3.2.2. Biến độc lập .........................................................................................33

3.3. Phương pháp nghiên cứu……………………………………………36

3.4. Phân tích thống kê mô tả……………………………………………37

3.5. Phân tích tương quan………………………………………………….37

3.6. Phân tích hồi quy……………………………………………………...37

CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................................39

4.1. Kết quả phân tích thống kê mô tả……………………………………..39

4.2. Phân tích tương quan mô hình nghiên cứu…………………………...43

4.3. Kết quả ước lượng hồi quy……………………………………………44

4.3.1. Kiểm tra hiện tượng đa cộng tuyến .....................................................44

4.3.2. Kết quả hồi quy và kiểm định các giả thuyết hồi quy .........................45

4.4. Thảo luận kết quả……………………………………………………..50

4.4.1. Tác động của tỷ lệ dư nợ cho vay trên vốn huy động (LDR) đến NIM

..........................................................................................................51

4.4.2. Tác động của quy mô tín dụng cá nhân (SIC) đến NIM .....................51

4.4.3. Tác động của quy mô huy động vốn không kỳ hạn (SD) đến NIM ....52

4.4.4. Tác động của quy mô vốn chủ sở hữu (CAP) đến NIM......................52

4.4.5. Tác động của tình trạng niêm yết đến NIM.........................................53

4.4.6. Tác động của rủi ro tín dụng (CR) đến NIM.......................................53

4.4.7. Tác động của dự trữ ngân hàng (RES) đến NIM.................................53

4.4.8. Tác động của chi phí hoạt động (OC) đến NIM..................................54

4.4.9. Tác động của thị phần (MS) đến NIM.................................................54

4.4.10. Tác động của mức độ tập trung ngành (CR3) đến NIM....................55

4.4.11. Tác động của lạm phát (INF) đến NIM .............................................55

4.4.12. Tác động của tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRO) đến NIM ...............56

CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.........................................................58

5.1. Kết luận……………………………………………………………….58

5.1.1. Các nhân tố bên trong ngân hàng ........................................................59

5.1.2. Các nhân tố bên ngoài ngân hàng........................................................59

5.2. Kiến nghị……………………………………………………………59

5.2.1. Đối với Ngân hàng thương mại ...........................................................59

5.2.1. Đối với Ngân hàng Nhà nước..............................................................62

5.3. Các hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo………………………….64

5.3.1. Các hạn chế..........................................................................................64

5.3.2. Các hướng nghiên cứu tiếp theo:.........................................................65

TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................67

PHỤ LỤC.................................................................................................................71

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

FEM: Mô hình tác động cố định (Fixed effects model)

FGLS: Feasible General Least Square

GDP: Gross Domestic Product

NHNN: Ngân hà

ng nhà nướ

c

NHTM: Ngân hà

ng thương mại

NIM: Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (Net Interest Margin)

Pooled OLS: Mô hình hồi quy kết hợp tất cả các quan sát

REM: Mô hình tác động ngẫu nhiên (Random effects model)

TCTD : Tổ chức tín dụng

TMCP: Thương mại cổ phần