NGUỒN GỐC VÀ BẢN CHẤT CỦA LỢI NHUẬN.doc

Lêi më ®Çu

“ Lîi nhuËn lµ chØ tiªu kinh tÕ tæng hîp ,nã ph¶n ¸nh kÕt cÊu cña qu¸

tr×nh s¶n xuÊt vµ kinh doanh” . C©u nãi ®ã lµ ®óng hay lµ sai ,nhÊt lµ khi nã ®îc

®Æt trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®ang dÇn dÇn trë nªn ®Çy biÕn ®éng nh n￾íc ta ngµy nay .Ph¶i thõa nhËn r»ng ®Ó chóng ta cã thÓ nh×n nhËn ®îc vÊn ®Ò nµy

mét c¸ch râ rµng th× ,tríc hÕt chóng ta ph¶i biÕt ®îc: trªn c¸i mµ ngêi ta vÉn thêng

hay gäi lµ th¬ng trêng, c¸c ®èi thñ ®ang tranh dµnh nhau c¸i g× ? V©ng ,c©u tr¶ lêi

chØ cã thÓ lµ lîi nhuËn . Nh¾c ®Õn lîi nhuËn , ch¾c h¼n ai ai còng biÕt .ThÕ nhng

hiÓu ®îc b¶n chÊt cña nã, n¾m ®îc têng tËn nguån gèc cña nã ,biÕt ®îc vai trß cña

nã, còng nh nhËn thøc ®îc nh÷ng mÆt tr¸i cña viÖc ch¹y theo lîi nhuËn mét c¸ch

mï qu¸ng ;th× kh«ng ph¶i ai ai còng râ .Vµ ®ã cung chÝnh lµ lý do mµ em ®· chän

®Ò tµi nµy ®Ó nghiªn cøu .

1

I_ Nguån gèc vµ b¶n chÊt cña lîi nhuËn.

1. Quan niÖm vÒ lîi nhuËn cña c¸c nhµ kinh tÕ häc tríc M¸c .

a.Chñ nghÜa träng th¬ng :

Chñ nghÜa träng th¬ng lµ t tëng kinh tÕ ®Çu tiªn cña giai cÊp t s¶n trong

giai ®o¹n ph¬ng thøc s¶n xuÊt phong kiÕn tan r· vµ chñ nghÜa t b¶n ra ®êi .§øng

vÒ mÆt lÞch sö mµ nãi ,giai ®o¹n nµy bao gåm thêi kú tÝch lòy t b¶n nguyªn thñy

cña chñ nghÜa t b¶n ,tøc lµ thêi kú tíc ®o¹t b»ng b¹o lùc nÒn s¶n xuÊt nhá vµ tÝch

lòy tiÒn tÖ ë ngoµi ph¹m vi c¸c níc ch©u ¢u,b»ng c¸ch ¨n cíp vµ trao ®æi kh«ng

ngang gi¸ víi c¸c níc thuéc ®Þa th«ng qua con ®êng ngo¹i th¬ng.

ChÝnh v× ®îc ra ®êi trong hoµn c¶nh nh vËy ,mµ nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa

träng th¬ng cho r»ng : lîi nhuËn lµ kÕt qu¶ cña sù trao ®æi kh«ng ngang gi¸ ,lµ sù

lõa g¹t nh chiÕn tranh . Hä cho r»ng kh«ng mét ngêi nµo thu ®îc lîi mµ kh«ng

lµm thiÖt kÎ kh¸c .Trao ®æi ph¶i cã mét bªn thua mét bªn ®îc.

Tõ nh÷ng t tëng kinh tÕ cña chñ nghÜa träng th¬ng ta dÔ dµng nhËn thÊy

h¹n chÕ lín nhÊt cña hä lµ :hä cha biÕt vµ còng kh«ng thõa nhËn quy luËt kinh

tÕ .Hä ®¸nh gi¸ cao c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ níc ,dùa vµo chÝnh quyÒn nhµ

níc .V× hä cho r»ng chØ cã thÓ dùa vµo nhµ níc míi cã thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ .

§¸nh gi¸ chñ nghÜa träng th¬ng ,K.Mark vݪt :“ C«ng tr×nh nghiªn cøu lý

luËn ®Çu tiªn vÒ ph¬ng thøc s¶n xuÊt hiÖn ®¹i _tøc häc thuyÕt träng th¬ng_nhÊt

®Þnh ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng hÞªn tîng bÒ ngoµi cña qu¸ tr×nh lu th«ng ,khi nh÷ng

hiÖn tîng ®ã trë thµnh ®éc lËp trong sù vËn ®éng cña t b¶n th¬ng nghiÖp .V× vËy

häc thuyÕt ®ã chØ n¾m c¸i vá bÒ ngoµi cña nh÷ng hiÖn tîng ”.(t b¶n quyÓn 3, tËp

1).K.Marx cßn cho r»ng chñ nghÜa träng th¬ng ®· ®i theo c¸i h×nh th¸i chãi läi cña

gi¸ trÞ trao ®æi vµ ®· ®øng trªn lÜnh vùc th« s¬ cña lu th«ng hang hãa ®Ó xem xÐt

nÒn s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa.

b. Chñ nghÜa träng n«ng:

Còng nh chñ nghÜa träng th¬ng ,chñ nghÜa träng n«ng còng xuÊt hiÖn trong

khu«n khæ thêi kú qu¸ ®é tõ chÕ ®é phong kiÕn sang chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa ,nhng

ë giai ®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ trëng thµnh h¬n .§ã lµ thêi kú mµ tÝch lòy ban ®Çu

®· chÊm døt vµ viÖc dïng th¬ng m¹i ®Ó bãc lét c¸c níc thuéc ®Þa ®· mÊt hÕt ý

nghÜa ®Æc biÖt cña nã víi t c¸ch lµ nguån lµm giµu cho giai cÊp t s¶n .

Chñ nghÜa träng n«ng ®· kh¸i qu¸t hãa nhøng tiÕn bé míi nhÊt trong nÒn

kinh tÕ thÕ kû XVIII,xuÊt hiÖn trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa träng n«ng.

Hä cho r»ng ,lîi nhuËn th¬ng nghiÖp cã ®îc ch¼ng qua lµ nhê tiÕt kiÖm c¸c kho¶n

chi phÝ th¬ng m¹i .V× theo hä th¬ng m¹i chØ ®¬n thuÇn lµ “viÖc ®æi nh÷ng gi¸ trÞ

nµy lÊy nh÷ng gi¸ trÞ kh¸c ngang nh thÕ ”.K.Marx trong khi phª ph¸n chñ nghÜa

trong th¬ng còng viÕt : “ngêi ta trao ®æi nh÷ng hµng hãa víi hµng hãa hay nhøng

2