Ngu Van 11

Ngµy d¹y:

TiÕt: 1

Vµo phñ chóa TrÞnh

(Trích Thượng kinh kí sự) -Lª H÷u Tr¸c-

A-Môc tiªu cẦN ĐẠT:

1. Kiến thức:

HiÓu râ gi¸ trÞ hiÖn thùc s©u s¾c cña t¸c phÈm còng nh th¸i ®é tríc hiÖn thùc

vµ ngßi bót kÝ sù ch©n thùc ,s¾c s¶o cña Lª H÷u Tr¸c qua ®o¹n trÝch miªu t¶ cuéc

sèng vµ cung c¸ch sinh ho¹t n¬i phñ chóa TrÞnh.

2. Kĩ năng:

Biết cách cảm thụ và phân tích một tác phẩmm thuộc thể loại kí sự.

3. Thái độ:

Thái độ phê phán nghiêm túc lối sống xa hoa nơi phủ chúa

Trân trọng lương y, có tâm có đức.

B-ChuÈn bÞ ph¬ng tiÖn:

GV: SGK, SGV Ng÷ v¨n 11. Tµi liÖu tham kh¶o vÒ Lª H÷u Tr¸c, ThiÕt kÕ bµi

gi¶ng

HS: SGK, tài liệu tham khảo

C- CÁCH THỨC TIẾN HÀNH:

Gv kÕt hîp ph¬ng ph¸p ®äc s¸ng t¹o, ®èi tho¹i, trao ®æi, nªu vÊn ®Ò, thảo luận

D- TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:

1. Ổn định tổ chức lớp:

2. Kiểm tra bài cũ: không

3. Bài mới:

Ho¹t ®éng cña Gv& HS Yªu cÇu cÇn ®¹t

Ho¹t ®éng 1

( Híng dÉn hs t×m hiÓu tiÓu dÉn )

(?) Nh÷ng hiÓu biÕt cña anh (chÞ)

vÒ t¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c vµ t¸c phÈm

“Thîng kinh kÝ sù”?

-HS dùa vµo SGK tr×nh bµy ý

chÝnh.

-GV tæng hîp:

Hoạt động 2:

Hướng dẫn HS đọc

Yªu cÇu HS tãm t¾t ®o¹n trÝch

theo s¬ ®å.

I) TiÓu dÉn

1) T¸c gi¶ Lª H÷u Tr¸c

-HiÖu H¶i Thîng L·n ¤ng , xuÊt th©n trong mét

gia ®×nh cã truyÒn thèng häc hµnh,®ç ®¹t lµm

quan.

-Ch÷a bÖnh giái ,so¹n s¸ch ,më trêng truyÒn b¸ y

häc

-T¸c phÈm næi tiÕng “H¶i Thîng y t«ng t©m

lÜnh”

2) T¸c phÈm“Th îng kinh kÝ sù

-QuyÓn cuèi cïng trong bé “ H¶i Thîng y t«ng

t©m lÜnh”

-TËp kÝ sù b»ng ch÷ H¸n ,hoµn thµnh n¨m 1783

,ghi chÐp nh÷nh ®iÒu m¾t thÊy tai nghe

II) §äc - hiÓu v¨n b¶n

1. Đọc, tóm tắt văn bản

* Tãm t¾t theo s¬ ®å:

Th¸nh chØ-> Vµo cung -> NhiÒu lÇn cöa ->

Vên c©y ,hµnh lang -> HËu m· qu©n tóc trùc->

Cöa lín ,®¹i ®êng ,quyÒn bæng ->g¸c tÝa

1

Ho¹t ®éng 3

( Híng dÉn hs t×m hiÓu v¨n b¶n )

-GV yªu cÇu HS ®äc ®o¹n trÝch

theo lùa chän cña GV

(?) Theo ch©n t¸c gi¶ vµo phñ, h·y

t¸i hiÖn l¹i quang c¶nh cña phñ

chóa?

-Hs t×m nh÷ng chi tiÕt vÒ quang

c¶nh phñ chóa.

-Gv nhËn xÐt ,tæng hîp.

(?) Qua nh÷ng chi tiÕt trªn,anh (chÞ

) cã nhËn xÐt g× vÒ quang c¶nh

cña phñ chóa?

-Hs nhËn xÐt ,®Ênh gi¸ .

- Gv tæng hîp

-GV nªu vÊn ®Ò:

(?) LÇn ®Çu ®Æt ch©n vµo phñ

Chóa ,t¸c gi¶ ®· nhËn xÐt : “cuéc

sèng ë ®©y thùc kh¸c ngêi thêng”

.anh (chÞ) cã nhËn th¸y ®iÒu ®ã

qua cung c¸ch simh ho¹t n¬i phñ

chóa?

- Gv tæ chøc hs ph¸t hiÖn ra nh÷ng

chi tiÕt miªu t¶ cung c¸ch sinh ho¹t

vµ nhËn xÐt vÒ nh÷ng chi tiÕt ®ã

(?) Nhµ nghiªn cøu NguyÔn §¨ng

,phßng trµ ->HËu m· qu©n tóc trùc -> Qua mÊy

lÇn tríng gÊm -> HËu cung ->B¾t m¹ch kª d¬n

-> VÒ n¬i trä.

2. Hiểu văn bản:

1 ) Quang c¶nh –cung c¸ch sinh ho¹t cu¶ phñ

chóa

* Chi tiÕt quang c¶nh:

+ RÊt nhiÒu lÇn cöa , n¨m s¸u lÇn tríng gÊm.

+ Lèi ®i quanh co, qua nhiÒu d·y hµnh lang

+ Canh gi÷ nghiªm nhÆt (lÝnh g¸c , thÎ tr×nh )

+ C¶nh trÝ kh¸c l¹ (c©y cèi um tïm, chim kªu

rÝu rÝt, danh hoa ®ua th¾m …)

+ Trong phñ lµ nh÷ng ®¹i ®ång ,quyÒn bæng

g¸c tÝa ,kiÖu son ,m©m vµng chÐn b¹c)

+ Néi cung thÕ tö cã sËp vµng ,ghÕ rång ,nÖm

gÊm ,mµn lµ…

- NhËn xÐt ,®¸nh gi¸ vÒ quang c¶nh:

-> Lµ chèn th©m nghiªm ,kÝn cæng ,cao têng

-> Chèn xa hoa ,tr¸ng lÖ ,léng lÉy kh«ng ®au

s¸nh b»ng

-> Cuéc sèng hëng l¹c(cung tÇn mÜ n÷ ,cña

ngon vËt l¹)

-> Kh«ng khÝ ngét ng¹t ,tï ®äng( chØ cã h¬i ng￾êi ,phÊn s¸p ,h¬ng hoa)

* Cung c¸ch sinh ho¹t:

+ vµo phñ ph¶i cã th¸nh chØ ,cã lÝnh ch¹y thÐt

®êng

+ trong phñ cã mét guång m¸y phôc vô ®«ng

®¶o; ng¬× truyÒn b¸o rén rµng ,ngêi cã viÖc

quan ®i l¹i nh m¾c cöi

+ lêi lÏ nh¾c ®Õn chóa vµ thÕ tö ph¶i cung

kÝnh lÔ phÐp ngang hµng víi vua

+ chóa lu«n cã phi tÇn hÇu trùc …t¸c gi¶ kh«ng

®îc trùc tiÕp gÆp chóa … “ph¶i khóm nóm

®øng chê tõ xa”

+ThÕ tö cã tíi 7-8 thÇy thuèc tóc trùc, cã ngêi

hÇu cËn hai bªn…t¸c gi¶ ph¶i l¹y 4 l¹y

- §¸nh gi¸ vÒ cung c¸ch sinh ho¹t:

=> ®ã lµ nh÷ng nghi lÔ khu«n phÐp…cho thÊy

sù cao sang quyÒn quÝ ®Ðn tét cïng

=> lµ cuéc sèng xa hoa hëng l¹c ,sù léng hµnh

cña phñ chóa

=> ®ã lµ c¸i uy thÕ nghiªng trêi l¸n lít c¶ cung

vua

2) Th¸i ®é t©m tr¹ng cña t¸c gi¶

2

Na cho r»ng : “kÝ chØ thùc sù xuÊt

hiÖn khi ngêi cÇm bót trùc diÖn

tr×nh bµy ®èi tîng ®îc ph¶n ¸nh

b»ng c¶m quan cña chÝnh

m×nh”.XÐt ë ph¬ng diÖn nµy

TKKS ®· thùc sù ®îc coi lµ mét t¸c

phÈm kÝ sù cha ? H·y ph©n tÝch

th¸i ®é cña t¸c gi¶ ?

-HS th¶o luËn ,trao ®æi ,®¹i diÖn

tr×nh bµy .

- GV gîi më :

(?) Th¸i ®é cña t¸c gi¶ tríc quang

c¶nh phñ chóa ?

(?) Th¸i ®é khi b¾t m¹ch kª ®¬n ?

(?) Nh÷ng b¨n kho¨n gi÷a viªc ë vµ

®i ë ®o¹n cuèi nãi lªn ®iÒu g×?

- Hs th¶o luËn ,trao ®æi ,cö ®¹i

diÖn tr×nh bµy.

-Gv nhËn xÐt ,tæng hîp

(?) Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn , h·y

®¸nh gi¸ chung vÒ t¸c gi¶ ?

-Hs suy nghÜ ,tr¶ lêi .

-Gv nhËn xÐt ,tæng hîp:

(?) Qua ®o¹n trÝch ,Anh (chÞ) cã

nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt viÕt

kÝ sù cña t¸c gi¶ ?H·y ph©n tÝch

nh÷ng nÐt ®Æc s¾c ®ã?

- HS trao ®æi ,th¶o luËn ,®¹i diÖn

tr×nh bµy .

- GV tæng hîp :

Ho¹t ®éng 4

(Cñng cè vµ luyÖn tËp)

(?) Qua ®o¹n trÝch em cã suy nghÜ

g× vÒ bøc tranh hiÖn thùc cña x·

héi phong kiÕn ®¬ng thêi ? Tõ ®ã

- T©m tr¹ng khi ®èi diÖn víi c¶nh sèng n¬i phñ

chóa

+ C¸ch miªu t¶ ghi chÐp cô thÓ -> tù ph¬i bµy

sù xa hoa ,quyÒn thÕ

+ C¸ch quan s¸t , nh÷ng lêi nhËn xÐt ,nh÷ng lêi

b×nh luËn : “ C¶nh giµu sang cña vua chóa kh¸c

h¼n víi ngêi b×nh thêng”… “ lÇn ®Çu tiªn míi

biÕt caÝ phong vÞ cña nhµ ®¹i gia”

+ Tá ra thê ¬ döng dng víi c¶nh giµu sang n¬i

phñ chóa. Kh«ng ®ång t×nh víi cuéc sèng qu¸ no

®ñ ,tiÖn nghi mµ thiÕu sinh khÝ .Lêi v¨n pha

chót ch©m biÕm mØa mai .

- T©m tr¹ng khi kª ®¬n b¾t m¹ch cho thÕ tö

+ LËp luËn vµ lý gi¶i c¨n bÖnh cña thÕ tö lµ do

ë chèn mµn the tríng gÊm,¨n qu¸ no ,mÆc qu¸

Êm, t¹ng phñ míi yÕu ®i. §ã lµ c¨n bÖnh cã

nguån gèc tõ sù xa hoa ,no ®ñ hëng l¹c, cho nªn

c¸ch ch÷a kh«ng ph¶i lµ c«ng ph¹t gièng nh c¸c

vÞ l¬ng y kh¸c.

+HiÓu râ c¨n bÖnh cña thÕ tö ,cã kh¶ n¨ng ch÷a

khái nhng l¹i sî bÞ danh lîi rµng buéc,ph¶i ch÷a

bÖnh cÇm chõng ,cho thuèc v« thëng v« ph¹t

Sî lµm tr¸i y ®øc ,phô lßng cha «ng nªn

®µnh g¹t së thÝch c¸ nh©n ®Ó lµm trßn tr¸ch

nhiÖm vµ l¬ng t©m cña ngêi thÇy thuèc.

D¸m nãi th¼ng ,ch÷a thËt . Kiªn quyÕt

b¶o vÖ chÝnh kiÕn ®Õn cïng.

=> §ã lµ ngêi thµy thuèc giái ,giµu kinh

nghiÖm ,cã l¬ng t©m ,cã y ®øc,

=> Mét nh©n c¸ch cao ®Ñp ,khinh thêng lîi

danh,quyÒn quÝ, quan ®iÓm sèng thanh ®¹m

,trong s¹ch.

3) Bót ph¸p kÝ sù ®Æc s¾c cña t¸c phÈm

+ Kh¶ n¨ng quan s¸t tØ mØ ,ghi chÐp trung thùc

,t¶ c¶nh sinh ®éng

+ Lèi kÓ khÐo lÐo ,l«i cuèn b»ng nh÷ng sù

viÖc chi

tiÕt ®Æc s¾c .

+ Cã sù ®an xen víi t¸c phÈm thi ca lµm t¨ng

chÊt tr÷ t×nh cña t¸c phÈm .

III) Tæng kÕt chung

- Ph¶n ¸nh cuéc sèng xa hoa ,hëng l¹c ,sù lÊn lít

cung vua cña phñ chóa –mÇm mèng dÉn ®Õn

c¨n bÖnh thèi n¸t trÇm kha cña XH phong kiÕn

ViÖt Nam cuèi thÕ kØ XVIII

- Béc lé c¸i t«i c¸ nh©n cña Lª H÷u Tr¸c : mét

nhµ nho,mét nhµ th¬ ,mét danh y cã b¶n lÜnh

3

h·y nhËn xÐt vÒ th¸i ®é cña t¸c gi¶

tríc hiÖn thùc ®ã ?

-HS suy nghÜ ,ph¸t biÓu c¶m xóc

cña c¸ nh©n.

khÝ ph¸ch ,coi thêng danh lîi.

4 . Củng cố:

- Hệ thống kiến thức đã học

5. Dặn dò:

- Häc sinh chuÈn bÞ bµi “Tõ ng«n ng÷ chung ®Õn lêi nãi c¸ nh©n”

- Vì sao Lê Hữu Trác lấy tên là Ông già lười ở đất Thượng Hồng ( Hải Thượng

Lãn Ông ).

4

Ngµy gi¶ng: 03/ 09/ 2008

TiÕt 2: Tõ ng«n ng÷ chung ®Õn lêi nãi c¸ nh©n.

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:

Gióp häc sinh:

1. Kiến thức:

- N¾m ®îc biÓu hiÖn cña c¸i chung trong ng«n ng÷ cña x· héi vµ c¸i riªng

trong lêi nãi c¸ nh©n cïng mèi t¬ng quan gi÷a chóng.

2. Kĩ năng:

- RÌn luyÖn vµ n©ng cao n¨ng lùc s¸ng t¹o c¸ nh©n trong viÖc sö dông ng«n

ng÷ TV.

3. Thái độ:

- ý thøc t«n träng nh÷ng qui t¾c ng«n ng÷ chung cña x· héi, gãp phÇn vµo

viÖc ph¸t triÓn ng«n ng÷ níc nhµ.

B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn:

- GV: SGK, SGV, giáo án, tài liệu..

- HS: SGK, tài liệu, vở ghi

C. C¸ch thøc tiÕn hµnh

- Ph¬ng ph¸p ®äc hiÓu, ph©n tÝch, thuyÕt tr×nh kÕt hîp trao ®æi th¶o luËn.

- TÝch hîp ph©n m«n: Lµm v¨n. TiÕng viÖt. §äc v¨n.

D. TiÕn tr×nh d¹y häc

1. Ổn định tổ chức lớp: 11B2

2. Kiểm tra bài cũ:

Quang c¶nh –cung c¸ch sinh ho¹t cu¶ phñ chóa?

3. Bài mới:

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t.

5

Ho¹t ®éng 1.

HS ®äc phÇn I SGK vµ tr¶ lêi c©i hái.

- Ng«n ng÷ cã vai trß nh thÕ nµo trong

cuéc sèng x· héi?

- §Æc ®iÓm cÊu t¹o ng«n ng÷ ?

Ho¹t ®éng 2.

HS ®äc phÇn II vµ tr¶ lêi c©u hái.

- Lêi nãi - ng«n ng÷ cã mang dÊu Ên c¸

nh©n kh«ng? T¹i sao?

Ho¹t ®éng nhãm.

GV tæ chøc mét trß ch¬i gióp HS nhËn

diÖn tªn b¹n m×nh qua giäng nãi.

- Chia lµm 4 ®éi ch¬i. Mçi ®éi cö mét

b¹n nãi mét c©u bÊt kú. C¸c ®éi cßn l¹i

nh¾m m¾t nghe vµ ®o¸n ngêi nãi lµ ai?

C¸c nhãm tr×nh chiÕu giÊy trong vµ

ph©n tÝch:

- T×m mét vÝ dô ( c©u th¬, c©u v¨n )

mµ theo ®éi em cho lµ mang phong c¸ch

c¸ nh©n t¸c gi¶, cã tÝnh s¸ng t¹o ®éc

®¸o trong viÖc sö dông tõ ng÷?

- HS ®äc phÇn ghi nhí SGK.

I. Ng«n ng÷ - tµi s¶n chung cña x· héi.

- Ng«n ng÷ lµ tµi s¶n chung cña mét

d©n téc, mét céng ®ång x· héi dïng ®Ó

giao tiÕp: biÓu hiÖn, lÜnh héi.

- Mçi c¸ nh©n ph¶i tÝch lòy vµ biÕt sö

dông ng«n ng÷ chung cña céng ®ång x·

héi.

1.TÝnh chung cña ng«n ng÷.

- Bao gåm:

+ C¸c ©m ( Nguyªn ©m, phô ©m )

+ C¸c thanh ( HuyÒn, s¾c, nÆng, hái,

ng·, ngang).

+ C¸c tiÕng (©m tiÕt ).

+ C¸c ng÷ cè ®Þnh (thµnh ng÷, qu¸n

ng÷)

2. Qui t¾c chung, ph¬ng thøc chung.

- Qui t¾c cÊu t¹o c¸c kiÓu c©u: C©u

®¬n, c©u ghÐp, c©u phøc.

- Ph¬ng thøc chuyÓn nghÜa tõ: Tõ

nghÜa gèc sang nghÜa bãng.

TÊt c¶ ®îc h×nh thµnh dÇn trong

lÞch sö ph¸t triÓn cña ng«n ng÷ vµ cÇn

®îc mçi c¸ nh©n tiÕp nhËn vµ tu©n

theo.

II. Lêi nãi - s¶n phÈm riªng cña c¸

nh©n.

- Giäng nãi c¸ nh©n: Mçi ngêi mét vÎ

riªng kh«ng ai gièng ai.

- Vèn tõ ng÷ c¸ nh©n: Mçi c¸ nh©n a

chuéng vµ quen dïng mét nh÷ng tõ ng÷

nhÊt ®Þnh - phô thuéc vµo løa tuæi, vèn

sèng, c¸ tÝnh, nghÒ nghiÖp, tr×nh ®é,

m«i trêng ®Þa ph¬ng …

- Sù chuyÓn ®æi, s¸ng t¹o khi sö dông tõ

ng÷ quen thuéc: Mçi c¸ nh©n cã sù

chuyÓn ®æi, s¸ng t¹o trong nghÜa tõ,

trong sù kÕt hîp tõ ng÷…

- ViÖc t¹o ra nh÷ng tõ míi.

- ViÖc vËn dông linh ho¹t s¸ng t¹o qui

t¾c chung, ph¬ng thøc chung.

Phong c¸ch ng«n ng÷ c¸ nh©n.

6

Ho¹t ®éng 3.

GV ®Þnh híng HS lµm bµi tËp.

Trao ®æi cÆp. Gäi tr×nh bµy . ChÊm

®iÓm.

III. Ghi nhí.

- SGK

III. LuyÖn tËp.

Bµi tËp 1

- Tõ " Th«i " dïng víi nghÜa míi: ChÊm

døt, kÕt thóc cuéc ®êi - ®· mÊt - ®·

chÕt.

- C¸ch nãi gi¶m - nãi tr¸nh - lêi nãi c¸

nh©n NguyÔn KhuyÕn.

Bµi tËp 2.

- §¶o trËt tù tõ: VÞ ng÷ ®øng tríc chñ

ng÷, danh tõ trung t©m tríc danh tõ chØ

lo¹i.

- T¹o ©m hëng m¹nh vµ t« ®Ëm h×nh t￾îng th¬ - c¸ tÝnh nhµ th¬ Hå Xu©n H-

¬ng.

4. Híng dÉn vÒ nhµ.

- N¾m néi dung bµi häc.

- Lµm bµi tËp cßn l¹i - bµi tËp 3.

- So¹n bµi theo ph©n phèi ch¬ng tr×nh.

Ngµy gi¶ng: 12/ 9/ 2008.

TiÕt 3+4. Bµi viÕt sè 1.

( NghÞ luËn x· héi )

A.Mục tiêu bài học.

Gióp häc sinh:

- Cñng cè kiÕn thøc vÒ v¨n nghÞ luËn ®· häc ë THCS vµ häc k× II líp 10.

- VËn dông ®îc kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng ®· häc vÒ v¨n nghÞ luËn x· héi ®Ó viÕt ®îc

bµi v¨n nghÞ luËn x· héi cã néi dung s¸t víi thùc tÕ cuéc sèng vµ häc tËp cña häc sinh

phæ t h«ng.

B. Phương tiện dạy học.

- SGK, SGV 11

- Gi¸o ¸n

- §Ò bµi.

C. Cách thức tiến hành.

- Häc sinh lµm bµi t¹i líp 45 phót.

- GV ®äc vµ chÐp ®Ò lªn b¶ng.

- Yªu cÇu c¸c em nghiªm tóc thùc hiÖn néi qui tiÕt häc.

D.Tiến trình giờ học.

1. æn ®Þnh tæ chøc.

2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng.

3. Bµi míi.

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t.

7

GV ®äc vµ chÐp ®Ò lªn b¶ng.

§Ò bµi.

Bµy tá ý kiÕn cña m×nh vÒ

vÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ Th©n Nh©n

trung ®· nªu trong Bµi kÝ ®Ò danh

sÜ khoa Nh©m TuÊt, niªn hiÖu §¹i

B¶o thø ba - 1442:

" HiÒn tµi lµ nguyªn khÝ cña quèc

gia, nguyªn khÝ thÞnh th× thÕ níc

m¹nh, råi lªn cao, nguyªn khÝ suy

th× thÕ níc yÕu, råi xuèng thÊp".

I. Yªu cÇu vÒ kĩ n¨ng.

1. §äc kÜ ®Ò bµi , x¸c ®Þnh néi dung yªu

cÇu.

2. LËp dµn ý ®¹i c¬ng.

3. BiÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc vµ kü

n¨ng viÕt v¨n nghÞ luËn ®Ó lµm bµi cho tèt.

4. V¨n râ rµng, ng¾n gän, trong s¸ng. DiÔn

®¹t lu lo¸t, c¸c ý l«gÝc.

II. Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc.

- HiÓu vµ gi¶i thÝch ®îc ý nghÜa c©u nãi.

- X¸c ®Þnh ®îc vÊn ®Ò cÇn nghÞ luËn: Ngêi

tµi ®øc cã vai trß v« cïng quan träng trong sù

nghiÖp x©y dùng vµ b¶o vÖ ®Êt níc.

- Häc sinh cÇn ph¶i phÊn ®Êu trë thµnh ngêi

tµi ®øc ®Ó gãp phÇn x©y dùng ®Êt níc.

- §Ò ra híng phÊn ®Êu b¶n th©n.

III. Thang ®iÓm.

- §iÓm 9-10: §¸p øng tÊt c¶ c¸c yªu cÇu trªn.

Bµi viÕt cßn m¾c mét sè lçi nhá vÒ diÔn

®¹t.

- §iÓm 7-8: §¸p øng ®îc 2/3 c¸c yªu cÇu trªn.

Bµi viÕt cßn m¾c mét sè lçi chÝnh t¶, diÔn

®¹t.

- §iÓm 5-6: §¸p øng 1/2 yªu cÇu trªn, bµi viÕt

cßn m¾c nhiÒu lçi diÔn ®¹t, chÝnh t¶.

- §iÓm 3-4: §¸p øng ®îc 1-2 néi dung yªu cÇu

trªn. Bµi m¾c qu¸ nhiÒu lçi chÝnh t¶, diÔn

®¹t.

- §iÓm 1-2: Tr×nh bµy thiÕu ý hoÆc cßn s¬

sµi ý, m¾c qu¸ nhiÒu lçi diÔn ®¹t, ng÷ ph¸p,

chÝnh t¶.

- §iÓm 0: Hoµn toµn l¹c ®Ò.

4. DÆn dß.

- Lµm bµi nghiªm tóc. §äc kÜ bµi viÕt tríc khi nép.

- So¹n bµi theo ph©n phèi ch¬ng tr×nh

8

Ngµy gi¶ng: 03/09/2008

TiÕt 5: Tù t×nh

( Bµi II ).

Hå Xu©n H¬ng .

A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:

Gióp häc sinh:

1. Kiến thức:

- C¶m nhËn ®îc t©m tr¹ng võa buån tñi, võa phÉn uÊt tríc t×nh c¶nh Ðo le vµ

kh¸t väng sèng, kh¸t väng h¹nh phóc cña Hå Xu©n H¬ng.

- ThÊy ®îc tµi n¨ng th¬ N«m Hç Xu©n H¬ng.

2. Kĩ năng:

- RÌn kÜ n¨ng ®äc diÔn c¶m vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷ t×nh.

3. Thái độ:

Trân trong, cảm thông với thân phận và khát vọng của người phụ nữ trong xã

hội xưa.

B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn:

- GV: SGK, SGV, giáo án, tài liệu..

9

- HS: SGK, tài liệu, vở ghi

C. C¸ch thøc tiÕn hµnh

- Ph¬ng ph¸p ®äc hiÓu, ®äc diÔn c¶m. Ph©n tÝch, b×nh gi¶ng, kÕt hîp so s¸nh,

nªu vÊn ®Ò b»ng h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn nhãm.

- TÝch hîp ph©n m«n: Lµm v¨n. TiÕng viÖt. §äc v¨n.

D. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:

1. æn ®Þnh tæ chøc: 11B2

2. KiÓm tra bµi cò: Kh«ng.

3. Bµi míi.

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t.

Ho¹t ®éng 1.

GV gäi HS ®äc tiÓu dÉn vµ tr¶ lêi

c©u hái.

- PhÇn tiÓu dÉn tr×nh bµy nh÷ng

néi dung chÝnh nµo?

Ho¹t ®éng 2.

GV híng dÉn HS c¸ch ®äc v¨n b¶n.

Gäi HS ®äc vµ nhËn xÐt. GV ®äc

l¹i.

Ho¹t ®éng 3.

Bµi th¬ ®îc lµm theo thÓ th¬ nµo?

T×m nh÷ng tõ chØ kh«ng gian, thêi

gian vµ t©m tr¹ng cña nh©n vËt tr÷

t×nh trong 2 c©u th¬ ®Çu? NhËn

xÐt c¸ch dïng tõ vµ ng¾t nhÞp c©u

th¬ 2 ?

C¸i hång nhan ≠ kiÕp hång nhan ≠

phËn hång nhan.

Tr¬/c¸i hång nhan/víi níc non.

Nhãm 2. T©m tr¹ng cña nh©n vËt

tr÷ t×nh trong hai c©u 3+4? T×m

nh÷ng tõ ng÷ biÓu c¶m vµ gi¸ trÞ

I. §äc hiÓu tiÓu dÉn.

- Cuéc ®êi.

- Sù nghiÖp s¸ng t¸c.

II. §äc hiÓu v¨n b¶n.

1. §äc.

2. ThÓ lo¹i.

3. T×m hiÓu néi dung vµ nghÖ thuËt.

3.1. Hai c©u ®Ò.

§ªm khuya v¨ng v¼ng trèng canh dån,

Tr¬ c¸i hång nhan víi níc non.

 H×nh ¶nh mét con ngêi c« ®¬n ngåi mét

m×nh trong ®ªm khuya, céng vµo ®ã lµ tiÕng

trèng canh b¸o hiÖu sù tr«i ch¶y cña thêi gian.

 C¸ch dïng tõ: Cô thÓ hãa, ®å vËt hãa, rÎ

róng hãa cuéc ®êi cña chÝnh m×nh.

 C©u th¬ ng¾t lµm 3 nh mét sù ch× chiÕt,

bÏ bµng, buån bùc. C¸i hång nhan Êy kh«ng

®îc qu©n tö yªu th¬ng mµ l¹i v« duyªn, v«

nghÜa, tr¬ l× ra víi níc non.

Hai c©u th¬ t¹c vµo kh«ng gian, thêi gian

h×nh tîng mét ngêi ®µn bµ trÇm uÊt, ®ang

®èi diÖn víi chÝnh m×nh.

3.2. Hai c©u thùc.

ChÐn rîu h¬ng ®a say l¹i tØnh,

VÇng tr¨ng bãng xÕ khuyÕt cha trßn.

10

nghÖ thuËt cã trong 2 c©u th¬ ®ã?

- VÇng tr¨ng - xÕ - khuyÕt - cha

trßn: YÕu tè vi lîng  ch¼ng bao

giê viªn m·n .

Ch¹nh nhí KiÒu:

Khi tØnh rîu lóc tµn canh,

GiËt m×nh, m×nh l¹i th¬ng m×nh

xãt xa.

H×nh tîng thiªn nhiªn trong hai

c©u th¬ 5+6 gãp phÇn diÔn t¶

t©m tr¹ng vµ th¸i ®é cña nh©n vËt

tr÷ t×nh tríc sè phËn nh thÕ nµo?

Hai c©u kÕt nãi lªn t©m sù g× cña

t¸c gi¶? NghÖ thuËt t¨ng tiÕn ë

c©u th¬ cuèi cã ý nghÜa nh thÕ

nµo? Gi¶i thÝch nghÜa cña hai

"xu©n" vµ hai tõ "l¹i" trong c©u

th¬ ?

+ Xu©n ®i: Tuæi xu©n ( t¸c gi¶ )

+ Xu©n l¹i:Mïa xu©n ( ®Êt trêi )

+ L¹i(1): Thªm lÇn n÷a.

+ L¹i(2): Trë l¹i.

B¶n chÊt cña t×nh yªu lµ kh«ng thÓ

san sÎ ( ¨ng ghen).

- Liªn hÖ: KÎ ®¾p ch¨n b«ng kÎ

l¹nh lïng/ chÐm cha c¸i kiÕp lÊy

chång chung/ n¨m th× mêi häa nªn

ch¨ng chí/ mét th¸ng ®«i lÇn cã

còng kh«ng/ …..

Ho¹t ®éng 4.

- Uèng rîu mong gi¶i sÇu nhng kh«ng ®îc,

Say l¹i tØnh. tØnh cµng buån h¬n.

- H×nh ¶nh ngêi phô n÷ uèng rîu mét m×nh

gi÷a ®ªm tr¨ng, ®em chÝnh c¸i hång nhan cña

m×nh ra lµm thøc nhÊm, ®Ó råi s÷ng sê ph¸t

hiÖn ra r»ng trong cuéc ®êi m×nh kh«ng cã

c¸i g× lµ viªn m·n c¶, ®Òu dang dë, muén

mµng.

- Hai c©u ®èi thanh nghÞch ý: Ngêi say l¹i

tØnh >< tr¨ng khuyÕt vÉn khuyÕt  tøc, bëi

con ngêi muèn thay ®æi mµ hoµn c¶nh cø ú

ra  v« cïng c« ®¬n, buån vµ tuyÖt väng.

3.3. Hai c©u luËn.

Xiªn ngang mÆt ®Êt rªu tõng ®¸m

§©m to¹c ch©n m©y ®¸ mÊy hßn.

- §éng tõ m¹nh: Xiªn ngang, ®©m to¹c-> T¶

c¶nh thiªn nhiªn k× l¹ phi thêng, ®Çy søc

sèng: Muèn ph¸ ph¸ch, tung hoµnh - c¸ tÝnh

Hå Xu©n H¬ng: M¹nh mÏ, quyÕt liÖt, t×m

mäi c¸ch vît lªn sè phËn.

- PhÐp ®¶o ng÷ vµ nghÖ thuËt ®èi: Sù phÉn

uÊt cña th©n phËn rªu ®¸, còng lµ sù phÉn

uÊt, ph¶n kh¸ng cña t©m tr¹ng nh©n vËt tr÷

t×nh.

3.4. Hai c©u kÕt.

Ng¸n nçi xu©n ®i, xu©n l¹i l¹i,

M¶nh t×nh san sÎ tÝ con con.

- Hai c©u kÕt khÐp l¹i lêi tù t×nh.

Nçi ®au vÒ th©n phËn lÏ män, ng¸n ngÈm

vÒ tuæi xu©n qua ®i kh«ng trë l¹i, nhng mïa

xu©n cña ®Êt trêi vÉn cø tuÇn hoµn.

 Nçi ®au cña con ngêi l©m vµo c¶nh ph¶i

chia sÎ c¸i kh«ng thÓ chia sÎ:

M¶nh t×nh - san sÎ - tÝ - con con.

 C©u th¬ n¸t vôn ra, vËt v· ®Õn nhøc nhèi

v× c¸i duyªn t×nh hÈm hiu, lËn ®Ën cña nhµ

th¬. Cµng g¾ng gîng v¬n lªn cµng r¬i vµo bi

kÞch.

11

HS ®äc ghi nhí SGK.

Rót ra néi dung vµ nghÖ thuËt cña

bµi th¬.

Ho¹t ®éng 5.

HD HS luện tập

III. Ghi nhí.

- SGK.

IV. Luyện tập:

HS làm bài tập 1 tr 20

- Sự giống nhau:

+ Tác giả tự nói lên nỗi lòng mình với hai tâm

trngj vừa buồn tủi, xót xa vừa phẫn uất trước

duyên phận.

+ Tài năng sử dụng TV, đặc biệt là những từ

làm định ngữ hoặc bổ ngữ: mõ thảm, chuông

sầu, tiếng rền rĩ, duyên mõm mòm, già tom

(Tự tình-bài I), xiên ngang, đâm toạc (Tự tình￾bài II)

+ Nghệ thuật tu từ, đẩo ngữ.

- Sự khác nhau: Ở Tự tình- bài I, yếu tố phản

kháng, thách đố duyên phận mạnh mẽ hơn. Tự

tình- bài I viết trước Tự tình-bài II.

4. Củng cố:

- Nội dung:

+ Qua lời tự tình, bài thơ nói lên cả bi kịch và khát vọng hạnh phúc của HXH.

+ Ý nghĩa nhân văn của bài thơ: Trong buồn tỉu, người ohụ nữ vẫn gắng gượng

vượt lên trân số phận nhưng cuối cùng vẫn rơi vào bi kịch.

- Nghệ thuật:

+ Sử dụng từ ngữ giản dị mà đặc sắc

+ H/a giàu sức gợi

+ Diễn tả tinh tế tâm trạng

5. Dặn dò:

Híng dÉn vÒ nhµ.

- Häc thuéc lßng vµ diÔn xu«i bµi th¬.

- TËp b×nh bµi th¬.

- So¹n bµi theo ph©n phèi ch¬ng tr×nh.

12

Tù t×nh

( Bµi I )

TiÕng gµ v¨ng v¼ng g¸y trªn bom,

O¸n hËn tr«ng ra kh¾p mäi chßm.

Mâ th¶m kh«ng khua mµ còng cèc,

Chu«ng sÇu ch¼ng ®¸nh cí sao om?

Tríc nghe nh÷ng tiÕng thªm rÇu rÜ,

Sau giËn v× duyªn ®Ó mâm mßm.

Tµi tö nh©n v¨n ai ®ã t¸?

Th©n nµy ®©u ®· chÞu giµ tom!

Tù t×nh

(Bµi III)

ChiÕc b¸ch buån vÒ phËn næi nªnh,

Gi÷a dßng ngao ng¸n nçi lªnh ®ªnh.

Lng khoang t×nh nghÜa dêng lai l¸ng,

Nöa m¹n phong ba luèng bÖp bÒnh.

CÇm l¸i mÆc ai l¨m ®ç bÕn,

Dong lÌo th©y kÎ r¾p xu«i ghÒnh.

Êy ai th¨m v¸n cam lßng vËy,

Ng¸n nçi «m ®µn nh÷ng tÊp tªnh.

13

Ngµy gi¶ng:

TiÕt 6. C©u c¸ mïa thu

(Thu ®iÕu).

NguyÔn KhuyÕn

A. Môc tiªu bµi häc.

Gióp häc sinh:

- C¶m nhËn ®îc vÎ ®Ñp cña c¶nh thu ®iÓn h×nh cho mïa thu lµng c¶nh ViÖt Nam

vïng ®ång b»ng B¾c Bé.

- VÎ ®Ñp t©m hån thi nh©n:TÊm lßng yªu thiªn nhiªn, quª h¬ng ®Êt níc vµ t©m tr¹ng

thêi thÕ.

- ThÊy ®îcc tµi n¨ng th¬ N«m NguyÔn KhuyÕn: NghÖ thuËt t¶ c¶nh, t¶ t×nh, gieo

vÇn, sö dông tõ ng÷…

- RÌn kü n¨ng ®äc diÔn c¶m vµ ph©n tÝch t©m tr¹ng nh©n vËt trong th¬ tr÷ t×nh.

B. Ph¬ng tiÖn thùc hiÖn.

- SGK, SGV ng÷ v¨n 11.

- Gi¸o ¸n.

- M¸y chiÕu.

C. C¸ch thøc tiÕn hµnh.

- Ph¬ng ph¸p ®äc hiÓu, ®äc diÔn c¶m. Ph©n tÝch, b×nh gi¶ng, kÕt hîp so s¸nh, nªu

vÊn ®Ò b»ng h×nh thøc trao ®æi, th¶o luËn nhãm.

- TÝch hîp ph©n m«n: Lµm v¨n. TiÕng viÖt. §äc v¨n.

D. TiÕn tr×nh giê häc.

1. æn ®Þnh tæ chøc.

2. KiÓm tra bµi cò: T¹i sao NguyÔn KhuyÕn ®îc gäi lµ Tam Nguyªn Yªn §æ? Tr×nh

bµy tãm t¾t sù ng hiÖp th¬ ca NguyÔn KhuyÕn?

3. Bµi míi.

Ho¹t ®éng cña GV vµ HS Yªu cÇu cÇn ®¹t.

Ho¹t ®éng 1.

- Híng dÉn HS ®äc v¨n b¶n vµ

t×m hiÓu néi dung, nghÖ thuËt

cña bµi th¬.

- Em h·y giíi thiÖu ®«i nÐt vÒ

chïm ba bµi th¬ thu cña NguyÔn

KhuyÕn?

Ho¹t ®éng 2

Th¶o luËn nhãm.

1. §äc.

2. XuÊt xø.

- N»m trong chïm ba bµi th¬ thu næi tiÕng cña

NguyÔn KhuyÕn: Thu ®iÕu, Thu vÞnh, Thu

Èm.

3. ThÓ lo¹i.

- §©y lµ bµi th¬ N«m viÕt theo thÓ thÊt ng«n

b¸t có §êng luËt.

4. Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt.

4.1. C¶nh thu.

14

Nhãm 1. §iÓm nh×m c¶nh thu

cña t¸c gi¶ cã g× ®Æc s¾c? Tõ

®iÓm nh×n Êy nhµ th¬ ®· bao

qu¸t c¶nh thu nh thÕ nµo?

Nhãm 2. Nh÷ng tõ ng÷ h×nh ¶nh

nµo gîi lªn ®îc nÐt riªng cña c¶nh

s¾c mïa thu? H·y cho biÕt ®ã lµ

c¶nh thu ë miÒn quª nµo?

Nhãm 3. H·y nhËn xÐt vÒ kh«ng

gian thu trong bµi th¬ qua c¸c

chuyÓn ®éng, mµu s¾c, h×nh

¶nh, ©m thanh?

Nhãm 4. Nhan ®Ò bµi th¬ cã liªn

quan g× ®Õn néi dung cña bµi

th¬ kh«ng? Kh«ng gian trong bµi

th¬ gãp phÇn diÔn t¶ t©m tr¹ng

nh thÕ nµo?

- §iÓm nh×n tõ trªn thuyÒn c©u -> nh×n ra

mÆt ao nh×n lªn bÇu trêi -> nh×n tíi ngâ v¾ng

-> trë vÒ víi ao thu.

-> C¶nh thu ®îc ®ãn nhËn tõ gÇn -> cao xa ->

gÇn. C¶nh s¾c thu theo nhiÒu híng thËt sinh

®éng.

- Mang nÐt riªng cña c¶nh s¾c mïa thu cña lµng

quª B¾c bé: Kh«ng khÝ dÞu nhÑ, thanh s¬ cña

c¶nh vËt:

+ Mµu s¾c: Trong veo, sãng biÕc, xanh ng¾t

+ §êng nÐt, chuyÓn ®éng: H¬i gîn tÝ, khÏ ®a

vÌo, m©y l¬ löng.

-> H×nh ¶nh th¬ b×nh dÞ, th©n thuéc, kh«ng

chØ thÓ hiÖn c¸i hån cña c¶nh thu mµ cßn thÓ

hiÖn c¸i hån cña cuéc sèng ë n«ng th«n xa.

"C¸i thó vÞ cña bµi Thu ®iÕu ë c¸c ®iÖu xanh,

xanh ao, xanh bê, xanh sãng, xanh tróc, xanh

trêi, xanh bÌo" ( Xu©n DiÖu ).

- Kh«ng gian thu tÜnh lÆng, ph¶ng phÊt buån:

+ V¾ng teo

+ Trong veo C¸c h×nh ¶nh ®îc miªu t¶

+ KhÏ ®a vÌo trong tr¹ng th¸i ngng

+ H¬i gîn tÝ. chuyÓn ®éng, hoÆc

chuyÓn

+ M©y l¬ löng ®éng nhÑ, khÏ.

- §Æc biÖt c©u th¬ cuèi t¹o ®îc mét tiÕng

®éng duy nhÊt: C¸ ®©u ®íp ®éng díi ch©n bÌo

-> kh«ng ph¸ vì c¸i tÜnh lÆng, mµ ngîc l¹i nã

cµng lµm t¨ng sù yªn ¾ng, tÜnh mÞch cña c¶nh

vËt -> Thñ ph¸p lÊy ®éng nãi tÜnh.

4.2.T×nh thu.

- Nãi chuyÖn c©u c¸ nhng thùc ra lµ ®Ó ®ãn

nhËn c¶nh thu, trêi thu vµo câi lßng.

+ Mét t©m thÕ nhµn: Tùa gèi «m cÇn

+ Mét sù chê ®îi: L©u ch¼ng ®îc.

+ Mét c¸i chît tØnh m¬ hå: C¸ ®©u ®íp ®éng..

- Kh«ng gian thu tÜnh lÆng nh sù tÜnh lÆng

trong t©m hån nhµ th¬, khiÕn ta c¶m nhËn vÒ

mét nçi c« ®¬n, man m¸c buån, uÈn khóc trong

câi lßng thi nh©n.

-> NguyÔn khuyÕn cã mét t©m hån hån g¾n bã

víi thiªn nhiªn ®Êt níc, mét tÊm lßng yªu níc

thÇm kÝn mµ s©u s¾c.

15