“Ngôn ngữ là yếu tố thứ nhất của văn học”

“Ngôn ngữ là yếu tố thứ nhất của văn học”

Nếu như giai điệu, âm thanh là ngôn ngữ của âm nhạc; màu sắc,

đường nét là ngôn ngữ của hội họa; mảng khối là ngôn ngữ của kiến trúc

thì ngôn ngữ là chất liệu của tác phẩm văn chương. Macxim Gorki đã nói:

“Ngôn ngữ là yếu tố thứ nhất của văn học”. Tuy nhiên tùy vào đặc trưng

thể loại, ngôn ngữ trong mỗi loại thể văn hoc có những đặc điểm riêng.

Là nghệ thuật “lấy ngôn ngữ làm cứu cánh” (Jakobson), ngôn ngữ giữ

một vị trí đặc biệt quan trọng trong thơ. Đó là thứ ngôn ngữ được trưng

cất công phu vì “bài thơ là tổ chức ở trình độ cao của ngôn ngữ, một tổ

chức chặt chẽ tinh tế của ngôn ngữ”. Ngôn ngữ thơ là một phương tiện

hình thức luôn được coi trọng, là một giá trị không thể phủ nhận trong

yếu tính thơ, vì “thơ tức là phần tinh lọc nhất của ngôn ngữ”. Ngôn ngữ

thơ là thứ ngôn ngữ biểu hiện tập trung nhất tính hàm súc phong phú của

ngôn ngữ, vừa giàu hình ảnh, sắc màu (tính họa) vừa giàu nhạc điệu (tính

nhạc). Các đặc điểm trên hòa quện với nhau tạo nên hình tượng thơ lung

linh, đa nghĩa.

Ngôn ngữ thơ là ngôn ngữ giàu hình ảnh, sắc màu. Hình ảnh thơ bao giờ

cũng là sự kết tinh của việc sử dụng ngôn ngữ. Vì thế hình ảnh thơ luôn

có ý nghĩa trong việc tạo hiệu ứng nghệ thuật, góp phần khẳng định sự

hiện hữu của thơ. Vì ‘thơ là biểu tượng, là hình ảnh. Thơ tạo dựng một

vũ trụ qua trung gian biểu tượng một vũ trụ phi thực, một vũ trụ chỉ có ý

nghĩa trong tính cách phi thực, một vũ trụ chỉ có ý nghĩa trong tính cách

phi thực của nó. Hơn đâu hết, biểu tượng hình ảnh là điều kiện của thơ

,lý do tồn tại của thơ, biểu tượng chính của thơ” (Huỳnh Phan Anh). Như

vậy dù là tiếng vọng từ tâm linh, là tiếng gọi từ trong vô thức thì thơ

cũng phải tồn sinh dựa vào nhiều phương thức biểu hiện, trong đó không