Nghiên cứu xây dựng quy hoạch môi trường nước vùng đồng bằng sông Hồng giai đoạn 2001-2010

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ

Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc

vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08.

***********************

§Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t

triÓn kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång

giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02.

b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi nh¸nh

Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i

tr−êng N¦íC vïng ®ång b»ng s«ng

Hång giai ®o¹n 2001 - 2010

Chñ tr×: PGS. TS. NG¤ NGäC C¸T

Hµ Néi

Th¸ng 12 n¨m 2003.

Bé Khoa häc vµ C«ng nghÖ

Ch−¬ng tr×nh khoa häc c«ng nghÖ cÊp nhµ n−íc

vÒ b¶o vÖ M«i tr−êng vµ Phßng tr¸nh thiªn tai - KC.08.

***********************

§Ò tµi: Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng phôc vô ph¸t triÓn

kinh tÕ - x· héi vïng §ång b»ng s«ng Hång

giai ®o¹n 2001- 2010 - KC.08.02.

b¸o c¸o tæng hîp

Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i

tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng

Hång giai ®o¹n 2001 - 2010

Hµ Néi

Th¸ng 12 n¨m 2003.

b¸o c¸o tæng hîp

Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng

n−íc vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n

2001 - 2010

§¬n vÞ thùc hiÖn: Trung t©m Kü thuËt m«i tr−êng ®« thÞ

vµ khu c«ng nghiÖp – §¹i häc X©y dùng

Chñ tr× ®Ò môc: GS. TS. TrÇn HiÕu NhuÖ

Th− ký ®Ò môc: ThS. NguyÔn Quèc C«ng

Tham gia thùc hiÖn: TS. NguyÔn ViÖt Anh

ThS. TrÇn HiÒn H¹nh

ThS. §ç Quang Hoµ

ThS. TrÇn HiÒn Hoa

KS. §ç H¶i

KS. L−¬ng Ngäc Kh¸nh

CN. NguyÔn ThÞ Lan

KS. TrÇn HiÕu §µ

CN. D−¬ng D×nh Dù

KS. TrÇn HiÕu HiÖp

Vµ nhiÒu ng−êi kh¸c

hµ néi

Th¸ng 12 n¨m 2003

ii

Môc lôc

Trang

Môc lôc iii

PhÇn më ®Çu Vi

ch−¬ng 1: HiÖn tr¹ng vµ dù b¸o c¸c nguån g©y « nhiÔm

m«i tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng hång ®Õn 2010

1

1.1. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng vµ ®Þnh h−íng quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ vµ

c«ng nghiÖp ®ång b»ng s«ng Hång (§BSH) ®Õn 2010 1

1.1.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi 1

1.1.2. H−íng c¶i t¹o c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cò vµ ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ,

khu c«ng nghiÖp míi ë vïng §BSH

3

1.1.3. C¸c khu vùc ®« thÞ – c«ng nghiÖp l©n cËn §BSH 6

1.1.4. NhËn ®Þnh chung: 6

1.2. C¸c nguån th¶i g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH 7

1.2.1. C¸c nguån th¶i tõ c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp 7

1.2.2. T×nh h×nh « nhiÔm m«i tr−êng do c¸c doanh nghiÖp nhá vµ lµng nghÒ 10

1.2.3. Nguån « nhiÔm tõ khu vùc n«ng th«n vµ n«ng nghiÖp: 12

1.3. Dù b¸o t¶i l−îng « nhiÔm n−íc do ®« thÞ – c«ng nghiÖp §BSH 14

1.3.1. C¬ së ®Ó −íc tÝnh t¶i l−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc : 14

1.3.2. KÕt qu¶ tÝnh t¶i l−îng « nhiÔm m«i tr−êng n−íc vïng §BSH 14

Ch−¬ng 2: hiÖn tr¹ng vµ DiÔn biÕn chÊt l−îng

m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH

17

2.1. HÖ thèng s«ng ngßi vµ chÕ ®é thuû v¨n §BSH 17

2.1.1. S¬ l−îc vÒ hÖ thèng s«ng ngßi ViÖt Nam 17

2.1.2. HÖ thèng s«ng ngßi vïng ®ång b»ng s«ng hång 19

2.1.3. Ph©n cÊp c¸c s«ng vïng §BSH theo l−u l−îng 21

2.2. HiÖn tr¹ng vµ diÔn biÕn chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc mÆt vïng §BSH 29

2.2.1. C¸c chÊt g©y « nhiÔm m«i tr−êng n−íc 29

2.2.2. C¸c chØ tiªu hay th«ng sè sö dông ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é, diÔn biÕn vµ

dù b¸o chÊt l−îng n−íc vïng §BSH 31

2.2.3. C¸c chØ thÞ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc 32

2.2.4. DiÔn biÕn chÊt l−îng n−íc c¸c s«ng thuéc vïng §BSH 34

2.2.5. NhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc s«ng §BSH 57

iii

Ch−¬ng 3: M« h×nh dù b¸o chÊt l−îng n−íc mÆt

vïng ®ång b»ng s«ng hång

59

3.1. Ph−¬ng ph¸p tÝnh theo m« h×nh to¸n 59

3.1.1. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu x©y dùng vµ lùa chän m« h×nh dù b¸o 59

3.1.2. Mét sè m« h×nh c¬ b¶n ®Ó tÝnh to¸n dù b¸o diÔn biÕn chÊt l−îng n−íc 60

3.2. C¸c chØ thÞ ®−îc sö dông 63

3.3. C¸c c¬ së d÷ liÖu vµo th«ng tin cÇn cã ®Ó ®¸nh gi¸ diÔn biÕn vµ dù b¸o

chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc

63

3. 4. KÕt qu¶ tÝnh to¸n m« pháng hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc mét sè s«ng

®−îc lùa chän

63

3.4.1. C¸c sè liÖu ®Çu vµo 64

3.4.2. NhËn xÐt kÕt qu¶ tÝnh to¸n m« pháng hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc 66

3. 5. Sö dông m« h×nh to¸n ®Ó dù b¸o diÔn biÕn chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc

mÆt ë c¸c ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp §BSH ®Õn 2010

80

3.5.1. C¸c kÞch b¶n tÝnh to¸n dù b¸o chÊt l−îng n−íc s«ng ®Õn n¨m 2010 80

3.5.2. KÕt qu¶ m« pháng chÊt l−îng n−íc trªn m« h×nh to¸n ®Õn 2010 80

Ch−¬ng 4. quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vïng ®bsh 85

4.1. Kh¸i niÖm quy ho¹ch m«i tr−êng 85

4.2. C¬ së khoa häc x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc §BSH 85

4.2.1. C¬ së khoa häc chung 85

4.2.2. C¬ së quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vïng §BSH 86

4.3. Quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc §BSH 88

4.3.1. C¬ së ph©n h¹ng nguån n−íc mÆt theo møc ®é « nhiÔm ®Ó phôc vô

quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc 88

4.3.2. §¸nh gi¸ chung vÒ hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc vïng §BSH theo møc

®é « nhiÔm vµ môc ®Ých sö dông ®Ó ph©n h¹ng nguån n−íc 93

4.3.3. Ph©n h¹ng nguån n−íc mÆt vïng §BSH 98

4.3.4. Quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc §BSH 99

ch−¬ng 5: khuyÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p qu¶n lý chÊt

l−îng m«i tr−êng n−íc vïng ®bsh ®Õn n¨m 2010 106

5.1. C¸c gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch, thÓ chÕ vµ tæ chøc qu¶n lý chÊt l−îng m«i

tr−êng n−íc vïng §BSH ®Õn n¨m 2010

106

5.1.1. C¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý m«i tr−êng 106

5.1.2. Tæ chøc vµ qu¶n lý thèng nhÊt theo l−u vùc 106

5.1.3. Vai trß cña c¸c bªn cã liªn quan trong hÖ thèng tæ chøc QLTHTNN 108

5.1.4. C¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc vÒ m«i tr−êng 109

iv

5.1.5. Cñng cè vµ hoµn thiÖn hÖ thèng quan tr¾c m«i tr−êng 109

5.1.6. Sö dông c¸c c«ng cô kinh tÕ 109

5.1.7. X· héi ho¸ c«ng t¸c qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån n−íc- N©ng cao nhËn

thøc sù tham gia cña céng ®éng, sù gi¸o dôc céng ®ång

110

5.1.8. C¸c gi¶i ph¸p t¨ng c−êng n¨ng lùc vµ c¸c gi¶i ph¸p hç trî kh¸c 110

5.2. C¸c gi¶i ph¸p ng¨n ngõa, gi¶m thiÓu « nhiÔm t¹i nguån 110

5.2.1.Gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu « nhiÔm t¹i nguån (gi¶i ph¸p tr−íc ®−êng èng) 110

5.2.2. C¸c gi¶i ph¸p phi c«ng tr×nh - §iÒu hµnh vËn hµnh 110

5.3. Mét sè gi¶i ph¸p gi¶m thiÓu vµ kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng n−íc

§BSH ®Õn n¨m 2010

111

5.3.1. C¸c gi¶i ph¸p quy ho¹ch vµ qu¶n lý m«i tr−êng n−íc 111

5.3.2. C¸c gi¶i ph¸p c«ng tr×nh sinh th¸i vµ xö lý n−íc th¶i 111

5.3.3. Cñng cè hÖ thèng tµi chÝnh cho c¸c dù ¸n m«i tr−êng n−íc 113

5.4. TÝnh to¸n s¬ bé c¸c chi phÝ kinh tÕ cho tho¸t n−íc vµ xö lý n−íc th¶i ®«

thÞ nh»m b¶o vÖ chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc vïng §BSH

113

5.5. Dù b¸o thiÖt h¹i khi kh«ng thùc hiÖn xö lý n−íc th¶i g©y « nhiÔm m«i

tr−êng n−íc §BSH

114

5.6. Mét sè dù ¸n −u tiªn nh»m gi¶m thiÓu « nhiÔm m«i tr−êng n−íc ®« thÞ

vµ khu c«ng nghiÖp ®Ò nghÞ cho vïng §BSH

114

5.6.1. X©y dùng ch−¬ng tr×nh monitoring m«i tr−êng n−íc ®« thÞ khu C«ng

nghiÖp vïng §BSH

114

5.6.2. X©y dùng vµ thùc hiÖn c¸c ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng −u tiªn vÒ b¶o vÖ

m«i tr−êng n−íc ®« thÞ vµ khu c«ng nghiÖp vïng §BSH

116

kÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 117

Tµi liÖu tham kh¶o 123

Phô lôc

v

PhÇn më ®Çu

1. Tæng quan:

§ång b»ng s«ng Hång (§BSH) ®ang trong thêi kú ph¸t triÓn kinh tÕ theo h−íng

c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. Qu¸ tr×nh ®« thÞ ho¸ ®ang vµ sÏ tiÕp tôc diÔn ra m¹nh

mÏ. Qu¸ tr×nh nµy mét mÆt dÉn ®Õn sù ph¸t triÓn më réng quy m« cña c¸c ®« thÞ cò,

h×nh thµnh nhiÒu trung t©m d©n c− ®« thÞ vµ c«ng nghiÖp míi, mÆt kh¸c còng g©y

nhiÒu ¶nh h−ëng tiªu cùc ®èi víi m«i tr−êng.

§èi víi c¸c n−íc ph¸t triÓn trªn thÕ giíi, viÖc ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ dù b¸o diÔn

biÕn m«i tr−êng ®Ó x©y dùng chiÕn l−îc, quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch phßng ngõa « nhiÔm

®· ®−îc hÕt søc chó träng. NhiÒu n−íc ®· b¾t ®Çu x©y dùng chiÕn l−îc, quy ho¹ch vµ

kÕ ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng (BVMT) quèc gia vµ ®Þa ph−¬ng tõ c¸ch ®©y h¬n 20 n¨m.

Ng−êi ta ®· nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng cho c¸c vïng. Mét sè dù ¸n

®iÓn h×nh nh− quy ho¹ch m«i tr−êng vïng hay l−u vùc s«ng Tenessa (Mü), c¸c vïng

hay tõng bang thuéc Canada, c¸c vïng ph¸t triÓn kinh tÕ träng ®iÓm nh− ThÈm QuyÕn

(Trung quèc), mét sè vïng thuéc Th¸i Lan,...

ë n−íc ta, chØ thÞ 36/CT-TW cña Bé ChÝnh trÞ ®· chØ râ: "B¶o vÖ m«i tr−êng vµ

ph¸t triÓn bÒn v÷ng trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, ®« thÞ ho¸ lµ mét nhiÖm vô cã

tÝnh cÊp b¸ch vµ chiÕn l−îc ë n−íc ta hiÖn nay". ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi

cÇn ph¶i cã chiÕn l−îc vµ quy ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng kÌm theo.

Khi x©y dùng quy ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cÇn ph¶i song

song x©y dùng quy ho¹ch, kÕ ho¹ch, ch−¬ng tr×nh b¶o vÖ m«i tr−êng nh»m ®¸p øng

yªu cÇu ph¸t triÓn bÒn v÷ng. MÆt kh¸c, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i tr−êng, dù b¸o xu thÕ

biÕn ®æi chÊt l−îng m«i tr−êng vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cã tÝnh chÊt chiÕn l−îc vÒ b¶o

vÖ m«i tr−êng l¹i lµ luËn cø khoa häc phôc vô cho viÖc x©y dùng quy ho¹ch vµ kÕ

ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi bÒn v÷ng

ë ViÖt nam, n¨m 1986 lÇn ®Çu tiªn Nhµ n−íc ta ®· x©y dùng ChiÕn l−îc B¶o

tån Thiªn nhiªn Quèc gia vµ sau 5 n¨m ChÝnh phñ ®· chÝnh thøc th«ng qua kÕ ho¹ch

B¶o vÖ M«i tr−êng vµ Ph¸t triÓn BÒn v÷ng giai ®o¹n 1991-2000. HiÖn nay ChÝnh phñ

®· phª duyÖt ChiÕn l−îc BVMT quèc gia giai ®o¹n 2001-2010 cña n−íc ta. NhiÒu tØnh,

thµnh phè trùc thuéc Trung −¬ng ®·, ®ang x©y dùng ChiÕn l−îc B¶o vÖ M«i tr−êng

giai ®o¹n 2001-2010 cïng víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Þa ph−¬ng m×nh.

C¸c ngµnh còng ®ang x©y dùng ChiÕn l−îc vµ KÕ ho¹ch Ph¸t triÓn ngµnh cïng víi

ChiÕn l−îc vµ KÕ ho¹ch B¶o vÖ m«i tr−êng cña ngµnh. Bªn c¹nh ®ã, n¨m 1996 quy

ho¹ch tæng thÓ ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vïng §BSH thêi kú 1996-2010 ®· ®−îc hoµn

thµnh. Giai ®o¹n 1996 -2000, ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc (NCKH): " Nghiªn cøu biÕn

®éng m«i tr−êng do thùc hiÖn quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, c¸c biÖn ph¸p kiÓm

so¸t ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng §BSH" còng ®· ®−îc thùc hiÖn.

Trªn ®©y lµ mét sè c¬ së ph¸p lý vµ c¬ së khoa häc cho c«ng t¸c quy ho¹ch m«i

tr−êng vïng §BSH, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cu¶ vïng còng nh− cña ®Êt n−íc

trong c¸c thËp kû ®Çu cña thÕ kû 21.

Trong khu«n khæ ®Ò tµi nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ cÊp nhµ

n−íc KC-08-02 do Trung t©m Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn vïng cña Bé KH & CN chñ tr×

vi

mµ ®¹i diÖn lµ GS. Lª Quý An, nhãm chuyªn gia, ®¹i diÖn lµ GS.TS. TrÇn HiÕu NhuÖ -

Trung T©m Kü thuËt M«i tr−êng §« thÞ vµ Khu C«ng nghiÖp (CEETIA) ®· ®−îc giao

nhiÖm vô thùc hiÖn ®Ò môc: "Nghiªn cøu X©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc phôc

vô ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi vïng ®ång b»ng s«ng Hång giai ®o¹n 2001-2010".

Môc tiªu, néi dung, ph¹m vi nghiªn cøu vµ ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn cña ®Ò môc nh−

sau:

2. Môc tiªu:

Nghiªn cøu x©y dùng Quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc nh»m phôc vô ph¸t triÓn kinh

tÕ x· héi, ®ång thêi ®¶m b¶o chÊt l−îng m«i tr−êng vµ søc khoÎ céng ®ång, nãi c¸ch

kh¸c, ®¶m b¶o ph¸t triÓn bÒn v÷ng vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010.

3. Néi dung thùc hiÖn:

a/ Nghiªn cøu, thu thËp , cËp nhËt, ®iÒu tra kh¶o s¸t bæ sung, ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng m«i

tr−êng n−íc vïng §BSH

- Thu thËp vµ kÕ thõa tèi ®a c¸c kÕt qu¶ ®· cã, tæng hîp th«ng tin vµ ®iÒu tra kh¶o s¸t

bæ sung, cËp nhËt sè liÖu vÒ m¹ng l−íi s«ng, hå vµ ®iÒu kiÖn thuû v¨n còng nh− sù ph¸t

triÓn c¸c nguån tµi nguyªn n−íc mÆt; c¸c nguån th¶i sinh ho¹t ë ®« thÞ, n«ng th«n g©y

« nhiÔm m«i tr−êng n−íc, t×nh h×nh ph¸t triÓn KT-XH cã liªn quan.

- TiÕn hµnh kh¶o s¸t m«i tr−êng bæ sung t¹i thùc ®Þa ®Ó lµm c¨n cø ®¸nh gi¸ toµn diÖn,

kh¸ch quan, cËp nhËt vÒ hiÖn tr¹ng « nhiÔm t¹i c¸c ®o¹n s«ng, hå chñ yÕu trong vïng.

b/ Dù b¸o xu thÕ biÕn ®æi c¸c nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng, x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò

th¸ch thøc vµ t¸c ®éng do sù ph¸t triÓn cña ngµnh ®èi víi m«i tr−êng n−íc tíi n¨m

2010.

c/ TÝnh to¸n "søc chÞu t¶i" cña m«i tr−êng n−íc vïng ®ång b»ng s«ng Hång.

d/ Nghiªn cøu x©y dùng quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc vµ ®Ò xuÊt c¸c gi¶i ph¸p, dù ¸n −u

tiªn thùc hiÖn

g/ LËp b¸o c¸o tæng hîp kÕt thóc ®Ò môc, nghiÖm thu s¶n phÈm nghiªn cøu

- Tõng néi dung sÏ ®−îc lËp thµnh nh÷ng b¸o c¸o tõng phÇn, tõ ®ã x©y dùng b¸o c¸o

tæng hîp.

- Tæ chøc héi th¶o lÊy ý kiÕn chuyªn gia

- Tr×nh bµy kÕt qu¶ nghiªn cøu tr−íc héi ®ång nghiÖm thu ®Ò tµi.

- ChØnh lý, söa ch÷a, bæ sung hoµn thiÖn b¸o c¸o cuèi cïng

4. Ph¹m vi nghiªn cøu

Nghiªn cøu ®−îc giíi h¹n trong ph¹m vi 11 tØnh cña vïng §BSH vµ mét sè khu

vùc phô cËn cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp vµ râ rÖt ®Õn m«i tr−êng n−íc vïng §BSH nh−

thµnh phè c«ng nghiÖp ViÖt Tr×, khu c«ng nghiÖp B·i B»ng, Th¸i Nguyªn...

5. Ph−¬ng ph¸p thùc hiÖn:

- Ph−¬ng ph¸p kÕ thõa, thu thËp vµ ph©n tÝch th«ng tin, tæng hîp c¸c tµi liÖu hiÖn cã

liªn quan ®Õn hiÖn tr¹ng quy ho¹ch vïng, quy ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi tíi n¨m

2020, hiÖn tr¹ng « nhiÔm còng nh− t×nh h×nh kiÓm so¸t « nhiÔm m«i tr−êng n−íc toµn

vïng §BSH

- §iÒu tra thùc tÕ: §o ®¹c kh¶o s¸t c¸c nguån g©y « nhiÔm m«i tr−êng t¹i thùc ®Þa theo

c¸c ph−¬ng ph¸p chuÈn TCVN hoÆc ISO ®Ó bæ sung sè liÖu vÒ « nhiÔm m«i tr−êng

vii

n−íc t¹i mét sè ®o¹n s«ng chÝnh bao gåm s«ng Hång, s«ng Th¸i B×nh, s«ng CÊm, s«ng

Trµ Lý, s«ng §µo (Nam §Þnh).

- Nghiªn cøu ®¸nh gi¸ hiÖn tr¹ng vµ dù b¸o chÊt l−îng m«i tr−êng n−íc ®« thÞ, c«ng

nghiÖp theo c¸c ph−¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr−êng theo quy m« tõng ®« thÞ vµ

khu c«ng nghiÖp. Trªn c¬ së c¸c tiªu chuÈn t¶i l−îng ®¬n vÞ ®èi víi c¸c chÊt « nhiÔm

do sinh ho¹t vµ c«ng nghiÖp g©y ra, ®¸nh gi¸ tæng t¶i l−îng « nhiÔm do sinh ho¹t ë ®«

thÞ vµ c«ng nghiÖp trong vïng.

- ¸p dông kü thuËt tin häc, sö dông hÖ thèng d÷ liÖu th«ng tin ®Þa lý (GIS) vµ phÇn

mÒm b¶n ®å “MapInfo” trong c«ng t¸c x©y dùng b¶n ®å quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc.

- Ph−¬ng ph¸p m« h×nh ho¸ : Sö dông m« h×nh to¸n m« pháng qu¸ tr×nh lan truyÒn chÊt

« nhiÔm vµ qu¸ tr×nh tù lµm s¹ch trong nguån n−íc ®Ó dù b¸o xu h−íng biÕn ®æi chÊt

l−îng m«i tr−êng n−íc vïng §BSH ®Õn 2010.

- Tham kh¶o kinh nghiÖm x©y dùng quy ho¹ch b¶o vÖ m«i tr−êng ë c¸c vïng kh¸c

trong n−íc, ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng quèc gia BVMT, kinh nghiÖm quèc tÕ vÒ x©y dùng

quy ho¹ch BVMT.

- Ph−¬ng ph¸p chuyªn gia.

6. S¶n phÈm giao nép cña ®Ò môc:

C¸c s¶n phÈm cña ®Ò môc nh− sau:

- N¨m 2002: b¸o c¸o n¨m 2002: Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vµ diÔn biÕn « nhiÔm m«i

tr−êng n−íc c¸c ®« thÞ – khu c«ng nghiÖp vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010.

- N¨m 2003: B¸o c¸o n¨m 2003: Nghiªn cøu hiÖn tr¹ng, diÔn biÕn « nhiÔm vµ ®Ò xuÊt

quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc mÆt vïng ®ång b»ng s«ng Hång ®Õn n¨m 2010”. Néi dung

b¸o c¸o bao gåm c¸c néi dung c«ng viÖc ®· hoµn thµnh trong n¨m 2003, cô thÓ nh−

sau:

• hÖ thèng s«ng ngßi vµ chÕ ®é thuû v¨n cña §BSH (Hång, Thao, L«, …)

• ph©n cÊp s«ng §BSH (theo l−u l−îng)

• bæ sung phÇn hiÖn tr¹ng chÊt l−îng n−íc s«ng hå §BSH

• x¸c ®Þnh vµ lùa chän c¸c bé chØ thÞ « nhiÔm m«i tr−êng n−íc

• diÔn biÕn chÊt l−îng n−íc theo c¸c cÊp s«ng

• lùa chän, ch¹y thö, hiÖu chØnh vµ hoµn chØnh m« h×nh dù b¸o chÊt l−îng n−íc

s«ng theo c¸c chØ thÞ « nhiÔm nh− BOD5, DO, PO4, NH3, coliform…, ¸p dông

m« h×nh vµ thÓ hiÖn kÕt qu¶ dù b¸o ®èi víi c¸c ®o¹n s«ng ch¶y qua c¸c ®« thÞ vµ

khu c«ng nghiÖp nh− s«ng Hång (B·i B»ng), s«ng Th¸i B×nh, s«ng CÊm, s«ng

§¸y, s«ng §µo, s«ng NhuÖ vµ s«ng T« LÞch.

• Ph©n h¹ng nguån n−íc s«ng §BSH theo møc « nhiÔm: lý thuyÕt vµ thùc tiÔn

mét sè nghiªn cøu ®· ¸p dông vËn dông vµo §BSH, tiªu chÝ ®¸nh gi¸, ph©n

h¹ng.

• §Ò xuÊt vµ kiÕn nghÞ quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc ®Ó qu¶n lý vµ b¶o vÖ nguån

n−íc, phôc vô ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi vïng §BSH tõ nay ®Õn n¨m 2010.

• §Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p vµ dù ¸n −u tiªn cho §BSH ®Õn n¨m 2010 ®Ó b¶o vÖ

m«i tr−êng n−íc.

viii

- B¸o c¸o tæng hîp ®Ò môc: tæng hîp toµn bé c¸c néi dung nghiªn cøu vµ c¸c kÕt qu¶

®¹t ®−îc trong hai n¨m 2002-2003 vµ B¶n ®å quy ho¹ch m«i tr−êng n−íc.

- B¸o c¸o tãm t¾t cña b¸o c¸o tæng hîp.

7. Tæ chøc thùc hiÖn:

§Ò môc ®· ®−îc thùc hiÖn bëi mét ®éi ngò c¸c c¸n bé nghiªn cøu khoa häc vµ

c¸c chuyªn gia nhiÒu kinh nghiÖm bao gåm:

GS.TS. TrÇn HiÕu NhuÖ - Phã Gi¸m ®èc Trung t©m KTMT§TKCN

Chñ tr× ®Ò môc

ThS. NguyÔn Quèc C«ng - Trung t©m KTMT§TKCN, Th− ký ®Ò môc

TS. NguyÔn ViÖt Anh Trung t©m KTMT§TKCN

ThS. TrÇn HiÒn h¹nh nt

ThS. §ç Quang Hoµ nt

KS. §ç H¶i nt

CN. D−¬ng D×nh Dù nt

KS. L−¬ng Ngäc Kh¸nh nt

CN. NguyÔn ThÞ Lan nt

ThS. TrÇn HiÒn Hoa nt

KS. TrÇn HiÕu §µ Phßng TN M«i tr−êng n−íc, CEETIA

KS. TrÇn HiÕu HiÖp nt

cïng tËp thÓ c¸c chuyªn gia, kü thuËt viªn, c¸n bé qu¶n lý vµ mét sè sinh viªn nghiªn

cøu tham gia thùc hiÖn.

lêi c¶m ¬n

TËp thÓ t¸c gi¶ cña b¸o c¸o ®Ò môc xin bÇy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c ®Õn Ban chñ

nhiÖm ®Ò tµi - Trung t©m Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn Vïng (NC&PTV) vµ GS Lª Quý An

- Chñ nhiÖm ®Ò tµi KC.08.02 ®· cã nh÷ng chØ dÉn vµ gióp ®ì quý b¸u cho chóng t«i

trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò môc. Chóng t«i còng xin c¶m ¬n tÊt c¶ nh÷ng c¸n bé

nghiªn cøu cña Trung t©m NC&PTV cã liªn quan ®· nhiÖt t×nh gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu

kiÖn ®Ó nhãm nghiªn cøu ®Ò môc hoµn thµnh tèt ®Ñp nhiÖm vô ®−îc giao.

Chóng t«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n chñ tr× cña nhiÒu ®Ò tµi vµ ®Ò môc nghiªn

cøu cã liªn quan ®· cho phÐp chóng t«i ®−îc tham kh¶o, tæng hîp tµi liÖu gãp phÇn

n©ng cao chÊt l−îng cña b¸o c¸o.

ix

ch−¬ng 1

HiÖn tr¹ng vµ dù b¸o c¸c nguån g©y « nhiÔm

m«i tr−êng n−íc vïng ®bsh ®Õn n¨m 2010

1.1. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng vµ ®Þnh h−íng quy ho¹ch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ vµ c«ng

nghiÖp §BSH ®Õn 2010

1.1.1. Kh¸i qu¸t ®iÒu kiÖn tù nhiªn vµ kinh tÕ x· héi

§ång b»ng s«ng Hång (§BSH) n»m ë phÝa ®«ng nam cña b¾c ViÖt nam gåm 11

tØnh vµ thµnh phè: Hµ Néi, H¶i Phßng, VÜnh Phóc, Hµ t©y, B¾c Ninh, H¶i D−¬ng, H−ng

Yªn, Hµ Nam, Nam §Þnh, Th¸i B×nh, Ninh B×nh, 4 huyÖn cña tØnh Qu¶ng ninh, (theo

ph¹m vi hµnh chÝnh tõ sau 01-10-1997). Tæng diÖn tÝch khu vùc nghiªn cøu cña ®Ò tµi

nh¸nh lµ 16654 km2 bao gåm tæng diÖn tÝch toµn bé 11 tØnh vµ mét sè huyÖn cña 2

tØnh B¾c Giang, Qu¶ng Ninh lµ 27831 km2. Trªn h×nh 1.1 lµ b¶n ®å hµnh chÝnh vïng

§BSH – khu vùc nghiªn cøu cña ®Ò tµi.

Cao tr×nh mÆt ®Êt cña §BSH so víi mÆt n−íc biÓn phÇn lín thÊp: 55,5% diÖn

tÝch cã cao tr×nh tõ 0 ®Õn 2m, 27% diÖn tÝch cã cao tr×nh tõ 2 ®Õn 4 m, 8% diÖn tÝch cã

cao tr×nh tõ 4 ®Õn 6 m, phÇn cßn l¹i (8,5%) cã cao tr×nh trªn 6 m. H−íng dèc ®Þa h×nh

nh×n chung lµ h−íng T©y B¾c - §«ng Nam.

§Æc ®iÓm khÝ hËu lµ nhiÖt ®íi Èm, giã mïa víi 2 mïa râ rÖt: mïa ®«ng kh« vµ

l¹nh, mïa hÌ nãng vµ Èm.

Vïng §BSH cã 4 thµnh phè (Hµ Néi, H¶i Phßng, H¶i D−¬ng, Nam §Þnh), 13

quËn, 85 huyÖn, 10 thÞ x·, 91 thÞ trÊn, 224 ph−êng, 1921 x· ( xem b¶ng 1.1). NÕu kÓ c¶

vïng phô cËn cã liªn quan trùc tiÕp th× tÊt c¶ cã 20 thµnh phè, thÞ x·, gÇn 100 thÞ trÊn,

tæng céng kho¶ng h¬n 100 ®« thÞ lín nhá. Trong ®ã cã :

- 5 thµnh phè lµ : Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh, H¶i D−¬ng, ViÖt Tr×.

- 15 thÞ x·, bao gåm thÞ x· lµ tØnh lþ vµ thÞ x· thuéc tØnh : §å S¬n, KiÕn An (nay

lµ quËn thuéc H¶i Phßng), Hµ §«ng, S¬n T©y, VÜnh Yªn, Phóc Yªn, H−ng Yªn,

Th¸i B×nh, Ninh B×nh, Tam §iÖp, Phñ Lý, B¾c Ninh, B¾c Giang, U«ng BÝ, CÈm

Ph¶ (n»m kÒ ph¹m vi khu vùc nghiªn cøu vµ cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp ®Õn khu vùc

nµy).

- gÇn 100 thÞ trÊn, bao gåm thÞ trÊn lµ huyÖn lþ vµ thÞ trÊn thuéc huyÖn (kÓ c¶

mét sè thÞ trÊn thuéc c¸c tØnh l©n cËn nh− Phó Thä, B¾c Giang, Th¸i Nguyªn,

Qu¶ng Ninh).

C¸c vïng l©n cËn ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi m«i tr−êng vïng §BSH lµ :

- TØnh Phó Thä mµ trùc tiÕp lµ khu c«ng nghiÖp thµnh phè ViÖt Tr×, GiÊy B·i

B»ng, Superph«tphat L©m Thao.

- Khu c«ng nghiÖp vµ thÞ x· B¾c Giang trªn l−u vùc s«ng Th−¬ng;

- Khu c«ng nghiÖp (KCN) gang thÐp, c«ng nghiÖp giÊy ë thµnh phè Th¸i

Nguyªn trªn l−u vùc s«ng CÇu.

Møc ®é ®« thÞ ho¸ thÓ hiÖn ë tû lÖ d©n c− ®« thÞ cña vïng kh«ng cao. Tèc ®é ®«

thÞ ho¸ ë vïng §BSH tõ n¨m 1995 trë ®i cã nhanh h¬n. N¨m 1996 tû lÖ nµy lµ 17,5%,

®Õn 2002 lµ 21,2 % trong khi ®ã c¶ n−íc lµ 25,1%. NÕu kÓ c¶ khu vùc hµnh lang ®−êng

18 cña tØnh Qu¶ng Ninh, B¾c Giang, ViÖt Tr× - Phó Thä th× tû lÖ nµy cã cao h¬n mét

chót. D©n sè trung b×nh toµn vïng n¨m 2002 lµ 17,456 triÖu ng−êi. Trong ®ã cã 3,699

triÖu d©n sèng ë c¸c vïng ®« thÞ (xem b¶ng 1.2).

1

H×nh 1.1. B¶n ®å hµnh chÝnh vïng ®ång b»ng s«ng Hång

20 30' 20 15' 0 0 20 45' 0 21 15' 21 00' 0 21 30' 0 0

0 105 00' 105 15' 0

20 00'0

0 105 15' 105 30'0 0 105 00'0

105 30'0 0 105 45' 106 00' 106 15' 0 0

105 45' 106 00' 106 15' 0 0

p h ó th t hä

B¾c G BB ¾ ¾ cc G Giia n a n annggg

H o µ B ×××n hn h

T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸ T h a n h H o ¸

Q u ¶ n g Ni g Ni g Nin h

106 30' 106 45' 0 0

0 106 30' 106 45' 107 00' 107 15' 0 0 0

0

0 107 00' 107 15' 0

20 00' 20 30' 20 15' 0 0 20 45'

0 21 15' 21 00'

0 21 30' 0 0 TX TXX.... S S¬n T S S¬¬n T n T nn T© T©©©yyyy TXX.. V VÜÜnh Yªnª

TTTTXXXX. H. H.. Hµ Hµµµ § § §« §«««nnnngg

TX... Phñ Lý

TTX.X. TT T Tamam T Taaam §i m §i m §i m §i §iÖÖÖÖpppp

TX TXXX.... N N N Niiiinh B× nh B× nh B nh B nh B nh B××nhnhnhnh

TXTX.. H H−−ng Y ng Yªnn

TX TXTX TX.... B B B B¾¾cc N N Ni Ninnhhhh

TTXX.. T Thh¸i B×nhnh

TX TXTX TX.... Ki Ki K KiÕÕÕÕnn A Annnn

TTXXX. §. §.. §ååå S S¬n S S¬¬nnn

Ba V×

LËp Th¹ch

VÜ V nh T−êng

Th ThTThh¹¹¹ch ¹ch Th ThhhÊÊÊt Êttt

Yªn L¹c

Phóc P T Thä

Quèc Oai

Tam §¶o

Ch−¬ng Mü

§a §a § §nn P Phhhh−−−−îng îng îng îng îng îng

Hoµi §øc

Mª Linh

Tõ Liªm

TTTh Thaanh T nh T nnhh T Trrrr××××

Sãc S¬n

§«ng A «ng nh

Mü §øc

Nh Nhoo Q Q Q Quuaaaann

TTTThhhhaaaanh O nh O nh O nh O nh O nh Oaaaaiiii

øng Hoµ

Ki Ki Ki Kimmmm B B¶¶¶¶nnnngggg

Gi Gia Va ViiiÔnÔnn

Phó Xuyª unn

TThhhaaanh Li nh Li nh Li nh Liªªmm

Hoa L−

Duy Tiªnn

CChh C©u G hhu©u G Giianannggg

Yªn M««

ý Yªn

KKiimm § §éng én

BB× B××nh L nnh Lôôôccc

Lý Nh©n

©nn T Thi

Vô B¶n

Yª Yª Yª Yªnn K Khh K K¸¸¸¸nnhh

Tiªn L÷

Kim S¬n

Mü Léc

Th−êng TÝn

Gia L©m

Yª Yª Yª Yªnn P Phhhhoooonnnngggg

Ti Tiªªnn S S¬¬nn

Mü V¨n

TThhTTuËuË hn T huËn T uËn T n T n Thhhhµµµµnnnnhhhh

QuÕ Vâ

NNNNghÜ ghÜ ghÜ ghÜ ghÜ ghÜaaaa H H H H−−−−ngngngng

Phï Cõ

Thhaanh M nh MiÖn

H−ng Hµ

Nam Trùc

TTTrùc rrùc rùcù N N Niiinhnhnh

Vò Th−

Hai Hau

NNiinh G nh iang

Quúnh Phô uúnh Phô uúnh Phô

§«ng H−ng

Xu Xu Xu Xu©©©©nnnn Tr Tr T Tr−−−−êng êng êng êng êng êng

B× B× BB nnh Gh G nh Gh G hh G Giiiiaaaannnngggg

Gia L−¬ng

CÈÈmm G Giiµµnngg

Gia Léc

Na Na Na Nammmm S S S S¸¸¸¸cccchhhh

Chi Linh

Ki Ki Ki KiÕÕÕÕnn X X X X−−−−¬ng ¬ng ¬ng ¬ng ¬ng ¬ng

Tø Kú

Gi G aaoo T Thuû

Ti TiÒÒnn H H¶¶i

TThh¸¸i T Thôy hôy

VVÜÜnh B nh¶¶o

Tiiªªnn L· L·nngg

KiÕn Thôy

Th ThT anh H aannh H h Hµµ

Ki Kimmmm Th Th Th Thµµnnnnhhhh

Kim M«n

An L·o

An H¶i

Thuû Nguyªn

C¸t Bµ

2

2 1

3 2

2 B

6

2 1

2 3

3

1 A

1 A

1 8

1 A

2 1

5

1 0

1 8

183

1 0

5

1 0

S. §¸y S. § ¸y S. §¸y S. §¸y S. §¸y S. §¸y S. § ¸y S. §¸y S. § ¸y

S. §¸y S. ¸y S. § ¸y S. §¸y S. § ¸y S. §¸y S. ¸y S. § ¸y S. § ¸y

S«ng

S«ng §µo S«ng §µo S«ng §µo S«ng §µo S«ng §µo S«ng § µo S«ng § µo S«ng § µo S«ng §µo

Hång

CCCCññaaaa LLLL¹¹cccchhhh GGGGiiiiaaaannnngggg

S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬ S«ng Ninh C¬

S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý S. Trµ Lý

H ång S«ng

CCCCññaa BBBBaaaa L¹¹¹¹tttt

s«ng L« s«ng L« s«ng L« s«ng L« s«ng L« s«ng L« s«ng L« s«ng L« s«ng L«

s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao s«ng Thao

S. Hång SS..

. HHHååånnngg SS.

. HHåånngg S... HHååånnngg

s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu s«ng CÇu

s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng s«ng C«ng

S. Hång S. Hång S. Hång S. Hång S. Hång S. Hång S. Hång S. Hång S. Hång

S. CÇu S. CÇ S. Çu S. CÇu S. CÇu S. CÇu S. CÇ S. Çu S. CÇu

S. §uèng S. §uèng S. §uèng S. § uèng S. §uèng S. § uèng S. § uèng S. §uèng S. § uèng

S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng S. Th−¬ng

S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i S. Th¸i

S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh S. Th¸i B×nh

S. Luéc S. Luéc S. Luéc S. Luéc S. Luéc S. Luéc S. Luéc S. Luéc S. Luéc

B×nh

S. Kinh S. Kinh S. Kinh S. Kinh S. Kinh S. Kinh S. Kinh S. Kinh S. Kinh

S. Rang S. Rang S. Rang S. Rang S. Rang S. Rang S. Rang S. Rang S. Rang

ThÇy

S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n S. Kinh M«n

S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc S. V¨n óc

CCööööaaaa TThhhh¸¸¸¸iiii BB××××nnhhh

CCCCööööaa VVVV¨nn óócc

S. Gia S. Gi S. Gia S. Gia S. Gia S. Gia S. Gi S. Gia S. Gia

S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam S. Lôc Nam

Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm Cöa CÊm

CCCCöaa TTrrrrµ LLýýýý

Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu Cöa Nam TriÖu

V V Þ n n h h b ¾ c b é

VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long VÞnh H¹ Long

V i Ö t Tr×

.

.

.

. .

h µ

v Ü v Ü v Ü v Ü v Ü v Ünh nh

nn hh p phhhhóó c c ó ó ccc

t © y

n i n i n in h

H µ H µ n é iii

b × b × b ×n h

h µ

n nnnaaaammmm

N a m §Þ §Þ §Þn h

hhh−−−n g n g n g n g n g y y y yªªªªnnnn

B¾c N B ¾ c Niiin h

h ¶ h ¶i h¶ h ¶ h ¶iiii d d d d−−−−¬ n ¬ n¬ n ¬ ngggg

T h T hT h T h¸¸ i i ¸¸ i B B B B××××nn h h nn h

hh ¶ ¶ hi hi ¶¶ ii p p p phhhhßng ßng ßß nn gg

;

;

;

;

;

;

;

;

;

Υ

Υ

Υ

Υ

Υ

.

Sãc S¬n

;

Υ

C h ó t h Ýc h

C¶ng

Quèc lé

§−êng s¾t

S«ng

S©n bay

ThÞ x·

Thµnh phè

Tªn huyÖn

0 12.5

Kilometers

25

1a

B¶ng 1.1. Tæng hîp sè ®¬n vÞ hµnh chÝnh c¸c tØnh §BSH

TT TØnh, TP QuËn ThÞ x· HuyÖn Sè ph−êng ThÞ trÊn Sè X·

1 Hµ Néi 9 5 102 8 118

2 H¶i Phßng 4 1 8 50 9 157

3 VÜnh Phóc 1 6 6 7 137

4 Hµ T©y 2 12 11 14 300

5 B¾c Ninh 1 7 5 5 113

6 H¶i D−¬ng 11 6 14 243

7 H−ng Yªn 1 9 6 7 147

8 Hµ Nam 1 5 6 6 104

9 Nam §Þnh 9 15 9 202

10 Th¸i B×nh 1 7 6 7 272

11 Ninh B×nh 2 6 11 5 128

Tæng céng 13 10 85 224 91 1921

Nguån: tæng hîp tµi liÖu cña Tæng côc thèng kª “T− liÖu kinh tÕ x·- héi 61 tØnh

vµ thµnh phè”. NXB Thèng kª, Hµ Néi , 2001(tr17) vµ T− liÖu vïng §BSH

2000-2002 cña TTNC&PTV, Bé KHCN, NXB KHKT (2003)

B¶ng 1.2. D©n sè trung b×nh c¸c tØnh vïng ®ång b»ng s«ng Hång

D©n sè (ngh×n ng−êi)

1997 2000 2001 2002

TT TØnh/Thµnhphè

DiÖn

tÝch

(km2)

§« thÞ Tæng

sè

§« thÞ Tæng

sè

§« thÞ Tæng

sè

§« thÞ Tæng

sè

1 Hµ Néi 921 1.456 2.556 1.581 2.736 1.644 2.842 1721 2931

2 H¶i Phßng 1.519 550 1.642 576 1.691 615 1.711 630 1727

3 VÜnh Phóc 1.371 102 1.076 118 1.103 123 1.116 126 1127

4 Hµ T©y 2.192 179 2.353 197 2.411 200 2.432 205 2453

5 B¾c Ninh 804 59 932 90 949 94 958 100 971

6 H¶i D−¬ng 1.648 183 1.631 230 1.658 243 1.671 245 1684

7 H−ng Yªn 923 79 1.052 101 1.082 105 1.091 111 991

8 Hµ Nam 849 61 779 63 798 66 800 67 806

9 Nam §Þnh 1.637 230 1.856 246 1.905 250 1.916 256 1932

10 Th¸i B×nh 1.542 100 1.770 104 1.797 108 1.815 111 1828

11 Ninh B×nh 1.382 111 874 120 888 121 892 123 894

Céng 14.788 3.426 17.017 3.569 17.244 3.699 17.456

Nguån: Tæng côc thèng kª. Niªn gi¸m thèng kª n¨m 1997, 2000, 2001 vµ 2002.

§BSH lµ ®Þa bµn tËp trung nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp cña miÒn B¾c vµ c¶ n−íc,

cã c¬ cÊu c«ng nghiÖp t−¬ng ®èi ph¸t triÓn, ®ãng gãp 27,2% vµo GDP cña vïng. Tèc

®é c«ng nghiÖp ho¸ cña vïng hiÖn nay vµ c¸c n¨m tíi sÏ ë møc ®é cao. C¸c khu chÕ

xuÊt (KCX) Néi Bµi - Hµ Néi, KCX ë H¶i Phßng vµ c¸c khu c«ng nghiÖp tËp trung

nh− Nomura, §×nh Vò (H¶i Phßng), Nam Th¨ng Long, B¾c Th¨ng Long, Th−îng §×nh,

VÜnh Tuy-Minh Khai, V¨n §iÓn- CÇu B−¬u, Sµi §ång, Gia L©m, Yªn Viªn, Néi Bµi￾Sãc S¬n, §«ng Anh (Hµ Néi), cïng hµng lo¹t c¬ së c«ng nghiÖp liªn doanh nh−

Toyota, Hon®a ë Phóc Yªn, Yamaha ë Sãc S¬n, , S÷a Vina-Milk ë Sµi §ång Hµ Néi;

C¸n thÐp èng ë VËt C¸ch H¶i Phßng ; KÝnh næi - B¾c Ninh; Xi m¨ng Bót S¬n Hµ Nam,

Xi m¨ng Ninh B×nh, ... ë H¶i D−¬ng cã c¸c xÝ nghiÖp, nhµ m¸y: vá can hép thiÕc, bao

b×, « t« Ford...

2

1.1.2. H−íng c¶i t¹o c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cò vµ ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ, khu c«ng

nghiÖp míi ë vïng §BSH

a) H−íng c¶i t¹o c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cò

C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm cô thÓ cña tõng côm c«ng nghiÖp trªn c¬ së xem xÐt hiÖu

qu¶ kinh tÕ ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ vïng, kinh tÕ c¶ n−íc vµ ®èi víi tõng xÝ nghiÖp, sÏ

tiÕn hµnh c¶i t¹o hoÆc më réng thªm khu c«ng nghiÖp. §Þnh h−íng chung lµ:

- §èi víi c¸c côm c«ng nghiÖp n»m trong néi thµnh c¸c thµnh phè, gÇn s¸t c¸c

khu d©n c− ®«ng ®óc (®Æc biÖt ë Hµ Néi, H¶i Phßng..), chñ yÕu ®Çu t− chiÒu s©u, tõng

b−íc thay ®æi trang thiÕt bÞ, tõng b−íc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ, x©y dùng bæ sung c¸c

d©y chuyÒn s¶n xuÊt cÇn thiÕt cã t¸c dông ®ång bé ho¸ vµ chØ më réng mÆt b»ng khi

cßn kh«ng gian x©y dùng réng r·i. Kiªn quyÕt chuyÓn hoÆc dì bá c¸c nhµ m¸y, xÝ

nghiÖp c«ng nghiÖp (XNCN) cò g©y « nhiÔm, ®éc h¹i nÆng. C¶i t¹o dÇn c¸c côm c«ng

nghiÖp nµy thµnh hiÖn ®¹i, cã tr×nh ®é cao vµ m«i tr−êng s¹ch sÏ.

- §èi víi c¸c khu, côm c«ng nghiÖp ë xa trung t©m thµnh phè, cßn nhiÒu ®Êt

x©y dùng, bªn c¹nh ®Çu t− chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ c¸c XNCN ®· cã, cÇn ®ång bé

hãa c¸c kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt, tiÕp tôc x©y thªm mét sè XNCN cïng tÝnh chÊt s¶n

xuÊt hoÆc c¸c XN cã quan hÖ s¶n xuÊt h÷u c¬ víi nhau trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Môc

®Ých lµ tËn dông c¸c phÕ liÖu, phÕ th¶i, ®Ó tiÕt kiÖm vµ thuËn lîi cho xö lý « nhiÔm m«i

tr−êng. §ång thêi sö dông vÞ trÝ thuËn lîi cña tõng khu - côm CN thùc hiÖn liªn doanh,

liªn kÕt thu hót vèn ®Çu t− n−íc ngoµi vµ trong n−íc, më réng s¶n xuÊt phôc vô nhu

cÇu trong n−íc vµ xuÊt khÈu.

b) H−íng ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ - khu c«ng nghiÖp vµ khu chÕ xuÊt míi ë vïng

§BSH:

Nh÷ng môc tiªu chñ yÕu :

- §iÒu chØnh tÝnh chÊt cña c¸c côm, khu c«ng nghiÖp hiÖn cã, tõng b−íc ®æi míi

c«ng nghÖ vµ h×nh thµnh c¬ cÊu s¶n xuÊt míi thÝch hîp víi c¬ chÕ thÞ tr−êng ®Ó chóng

thùc sù cã vai trß ph¸t triÓn kinh tÕ vïng.

- H×nh thµnh c¸c khu CN míi, khu CX víi c«ng nghÖ phï hîp, tiÕn dÇn tíi hiÖn

®¹i lµm h¹t nh©n thóc ®Èy c¸c biÕn ®æi KTXH vïng, gãp phÇn thay ®æi c¬ cÊu s¶n xuÊt

n«ng nghiÖp theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, hç trî vµ thóc ®Èy ph¸t triÓn

c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n nh»m thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch gi÷a thµnh thÞ vµ

n«ng th«n.

- H×nh thµnh c¸c côm, khu CN víi mét vµi ngµnh c«ng nghiÖp chñ ®¹o, mòi

nhän, cã hiÖu qu¶ cao vµ tèc ®é t¨ng tr−ëng nhanh h¬n møc b×nh qu©n cña c¶ n−íc, ®ñ

kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ míi, phï hîp víi nh÷ng ®Æc thï cña ViÖt nam.

- §¶m b¶o trong c¸c côm, khu c«ng nghiÖp cã m«i tr−êng, sinh th¸i bÒn v÷ng.

- T¨ng c−êng c«ng t¸c ®µo t¹o chuyÓn giao c«ng nghÖ ë c¸c côm, khu CN ®Ó cã

®éi ngò c¸n bé khoa häc kü thuËt, qu¶n lý cã chÊt l−îng ®¸p øng yªu cÇu s¶n xuÊt vµ

nh©n ra trªn ®Þa bµn c¶ n−íc.

C¸c néi dung cô thÓ :

Vïng §BSH h×nh thµnh ba côm ®« thÞ ®« thÞ-c«ng nghiÖp trung t©m: Hµ Néi,

côm phÝa §«ng víi H¶i Phßng lµm trung t©m, côm phÝa Nam víi Ninh B×nh - Tam

§iÖp lµ trung t©m.

3

* Khu vùc Hµ Néi cã c¸c KCN ph¸t triÓn lµ:

- Thµnh phè Néi Bµi lµ vÖ tinh cña thµnh phè Hµ Néi ë phÝa B¾c. Néi Bµi ®−îc

h×nh thµnh trªn c¬ së s©n bay Néi Bµi vµ c¸c KCNTT Sãc S¬n- §«ng Anh. DiÖn tÝch

®Êt thµnh phè kho¶ng 3000 ha. D©n sè ®Õn n¨m 2010 vµo kho¶ng 150 ngµn ng−êi. VÒ

sau cã thÓ tíi 250 ngµn ng−êi.

- Hoµ L¹c lµ TP vÖ tinh ë phÝa T©y B¾c Hµ Néi. Thµnh phè nµy sÏ ®−îc h×nh

thµnh trªn c¬ së lµng khoa häc (LKH), c¸c KCNTT S¬n T©y- Xu©n Mai, c¸c khu du

lÞch §ång M«, Ng¶i S¬n, Suèi Hai, Ao Vua. §Êt thµnh phè kho¶ng 3500-4000 ha. D©n

sè sÏ trªn 300 ngµn ®Õn 500 ngµn ng−êi.

Bªn c¹nh c¸c thµnh phè kÓ trªn, nhiÒu thÞ x· trong côm sÏ ®−îc n©ng cÊp hoÆc

x©y dùng míi. Trong ®ã cã thÞ x· S¬n T©y: 70-100 ngµn d©n. ThÞ x· Xu©n Mai100

ngµn ng−êi, MiÕu M«n 10 ngµn ng−êi, thÞ x· VÜnh Yªn: 120 ngµn d©n. C¸c thÞ x· nµy

n»m trªn trôc ®−êng 21A. ThÞ x· B¾c Ninh: 150 - 200 ngµn d©n, n»m trªn quèc lé 1A.

ThÞ trÊn §«ng Anh sÏ trë thµnh ®« thÞ víi 150 ngµn d©n. ThÞ trÊn Sµi §ång 80-90 ngµn

d©n. C¸c thÞ x· thÞ trÊn trªn ®©y ®¶m b¶o cung cÊp lao ®éng cho c¸c khu c«ng nghiÖp

®ang ®−îc x©y dùng víi nhu cÇu 50-60 ngµn lao ®éng.

* Côm ®« thÞ phÝa §«ng víi H¶i Phßng lµ trung t©m:

- TP H¶i Phßng vÉn gi÷ vai trß lµ mét trong nh÷ng ®Çu mèi giao l−u liªn vïng

vµ lµ mét cöa ngâ më ra quèc tÕ cña vïng §BSH vµ cña c¸c tØnh phÝa B¾c. Thµnh phè

H¶i Phßng sÏ më réng ra 2 h−íng: phÝa Nam vµ §«ng nam däc theo ®−êng 14 ra §å

S¬n. Më ra phÝa B¾c thµnh khu phè míi phÝa B¾c S«ng CÊm (khu vùc T©n D−¬ng, Vò

Yªn- H. Thuû Nguyªn). Theo QL5 vÒ phÝa T©y thµnh c¸c ®« thÞ vÖ tinh VËt C¸ch, An

H¶i. Néi thµnh H¶i Phßng lan réng ra KiÕn An, §×nh Vò. D©n sè ®Õn 2010 sÏ kho¶ng

750 ngµn ng−êi sau ®ã cã thÓ lªn ®Õn 1 triÖu d©n.

- Thµnh phè H¶i D−¬ng ®· ®−îc n©ng cÊp cã d©n sè kho¶ng 200 ngµn ng−êi vµ

gi÷ vai trß nßng cèt khu vùc. Qui ho¹ch x©y dùng thµnh phè d−îc ®Æt ra trong mèi

quan hÖ víi viÖc n©ng cÊp ®−êng quèc lé 5.

- TuyÕn hµnh lang quèc lé 18 sÏ ®−îc ®« thÞ ho¸ nhanh. Khu c«ng nghiÖp vµ

chïm ®« thÞ Ph¶ L¹i- Sao §á - ChÝ Linh sÏ sím h×nh thµnh víi d©n sè trªn 300 ngµn

ng−êi. Chïm ®« thÞ U«ng BÝ- M¹o Khª còng sÏ ph¸t triÓn nhanh víi d©n sè tíi 200

ngµn ng−êi.

- Thµnh phè H¹ Long trong t−¬ng lai sÏ cã d©n sè tíi 350-500 ngµn ng−êi. §©y

sÏ lµ thµnh phè c¶ng-du lÞch thø hai ven biÓn B¾c Bé. Tõ H¹ Long ®i Mãng C¸i sÏ ph¸t

triÓn theo nhÞp ®é ph¸t triÓn cña ®−êng 18. ThÞ x· Mãng C¸i sÏ ph¸t triÓn thµnh thµnh

phè th−¬ng m¹i - du lÞch tÇm cì quèc gia. NhiÒu thµnh phè, ®« thÞ däc tuyÕn H¹ Long￾Mãng C¸i sÏ ®−îc n©ng cÊp.

* Côm thµnh phè vµ ®« thÞ phÝa Nam §BSH:

- ThÞ x· Tam §iÖp sÏ ph¸t triÓn lªn cïng víi sù ph¸t triÓn cña c«ng nghiÖp xi

m¨ng vµ vËt liÖu x©y dùng. Qui ho¹ch x©y dùng víi diÖn tÝch 1000 ha vµ d©n sè 100

ngµn ng−êi.

- ThÞ x· Ninh B×nh ph¸t triÓn thµnh ®« thÞ du lÞch vµ c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng

s¶n. ThÞ x· sÏ x©y dùng trªn diÖn tÝch 1000ha víi 100 ngµn ng−êi.

- ThÞ x· Phñ Lý ph¸t triÓn thµnh ®« thÞ vÖ tinh cña côm phÝa Nam: t−¬ng lai Phñ

Lý lµ ®iÓm nèi ®−êng 21A víi quèc lé 1A. Phñ Lý sÏ ph¸t triÓn thµnh ®−êng ra biÓn

cña vïng T©y B¾c n−íc ta vµ vïng §«ng B¾c Lµo. Phñ Lý sÏ ®−îc x©y dùng trªn diÖn

tÝch 1000 ha víi 200 ngµn d©n.

4