Nghiên cứu xây dựng phương pháp chuẩn phân tích hoocmon clenbuterol trong thực phẩm bằng phương pháp sắc ký khối phổ (GC/MS)

§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé – 2008

------------------------------------------------------------------------------------------------

1

BỘ CÔNG THƯƠNG

VIỆN CÔNG NGHIỆP THỰC PHẨM

–––––––––––––––––––––––––––––––

BÁO CÁO TỔNG KẾT ĐỀ TÀI R-D CẤP BỘ

Tên đề tài: “NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG PHƯƠNG PHÁP

CHUẨN PHÂN TÍCH HOOCMON CLENBUTEROL

TRONG THỰC PHẨM BẰNG PHƯƠNG PHÁP

SẮC KÝ KHỐI PHỔ (GC/MS”

Chủ nhiệm Đề tài: PHẠM VĂN THÀNH

7313

23/4/2009

Hà Nội, 12-2008

§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé – 2008

------------------------------------------------------------------------------------------------

2

PhÇn I: Tæng quan

1.1 C¬ së ph¸p lý cña ®Ò tµi :

§Ò tµi thùc hiÖn theo Hîp ®ång nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng

nghÖ sè 89.08.RD/H§-KHCN ký ngµy 28 th¸ng 01 n¨m 2008 gi÷a Bé C«ng

Th−¬ng vµ ViÖn C«ng nghiÖp thùc phÈm.(Phô lôc kÌm theo).

1.2 TÝnh cÊp thiÕt vµ môc tiªu nghiªn cøu cña ®Ò tµi.-

Clenbuterol thuéc nhãm β- agonist, cã c«ng thøc hãa häc C12H18Cl2N2O

®−îc sö dông réng r·i nh− lµ mét chÊt t¨ng träng, nã ®−îc bæ sung vµo thøc

¨n ch¨n nu«i (T¡CN) lîn, gµ, bß....nh»m kÝch thÝch sinh tr−ëng, t¨ng tû lÖ n¹c,

nh»m gi¶m chi phÝ thøc ¨n. Tuy nhiªn, l−îng Clenbuterol tån d− trong vËt nu«i

cã t¸c ®éng xÊu ®Õn søc khoÎ con ng−êi nh−: lµm rèi lo¹n nhÞp tim, run c¬, co

th¾t phÕ qu¶n, phï nÒ, liÖt c¬, t¨ng huyÕt ¸p. C¸c n−íc Ch©u ©u tõ 1988 ®·

cÊm ®−a Clenbuterol vµo thøc ¨n ch¨n nu«i, Mü cÊm n¨m 1991.

ë ViÖt nam, tõ n¨m 2002 theo quyÕt ®Þnh sè 54/Q§-BNN cña Bé tr−ëng

Bé NN& PTNT ký ngµy 20/06/2002 ®· cÊm s¶n xuÊt, nhËp khÈu, l−u th«ng vµ

sö dông Clenbuterol trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh thøc ¨n ch¨n nu«i. MÆc dï

vËy, viÖc sö dông Clenbuterol trén vµo thøc ¨n ch¨n nu«i ch−a ph¶i ®· hÕt do

nh÷ng mèi “lîi” tõ t¸c dông cña Clenbutarol ®em l¹i. Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn

cøu cña ViÖn Khoa häc Kü thuËt N«ng nghiÖp miÒn Nam cho thÊy, trong 83

mÉu thøc ¨n hçn hîp vµ ®Ëm ®Æc cña 12 c«ng ty cã 9 mÉu d−¬ng tÝnh ( chiÐm

10,8%). KÕt qu¶ thö nhanh trªn 80 mÉu thÞt cã 05 mÉu d−¬ng tÝnh ( ChiÕm

6,25%). KÕt qu¶ cña Chi côc Thó y thµnh phè HCM còng cho thÊy, trong 334

mÉu kh¶ nghi cã tån d− Clenbuterol cao th× cã 52 mÉu d−¬ng tÝnh (chiÕm

15.57%).

GÇn ®©y nhÊt, cuèi n¨m 2006, ®Çu n¨m 2007 Côc Ch¨n nu«i ®· cïng víi

c¸c Së NN-PTNN cña 64 tØnh, thµnh phè tæ chøc lÊy mÉu T¡CN t¹i c¸c ®¹i

§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé – 2008

------------------------------------------------------------------------------------------------

3

lý, c¸c trang tr¹i ch¨n nu«i vµ c¬ së s¶n xuÊt T¡CN ®Ó kiÓm tra; ®· nhËn ®ù¬c

kÕt qu¶ 114 mÉu ph©n tÝch cã 19 mÉu d−¬ng tÝnh ( chiÕm 6,4%). Râ rµng,

kiÓm so¸t hµm l−îng Clenbuterol trong thøc ¨n ch¨n nu«i vµ trong thùc phÈm

lµ viÖc ph¶i lµm th−êng xuyªn. Nh»m gãp phÇn gi¶i quyÕt yªu cÇu cÊp thiÕt

cña x· héi vµ c«ng t¸c kiÓm so¸t VSAT thùc phÈm , chóng t«i tiÕn hµnh ®Ò tµi

: “Nghiªn cøu x©y dùng ph−¬ng ph¸p chuÈn ph©n tÝch hocmon Clenbuterol

trong thùc phÈm b»ng ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ khèi phæ (GC/MS) “. Môc tiªu

cña ®Ò tµi lµ :

X©y dùng qui tr×nh chuÈn ®Ó ph©n tÝch Clenbuterol trong c¸c mÉu thùc phÈm

cã ®é chÝnh x¸c cao b»ng ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ khèi phæ (GC/MS).

1.3 §èi t−îng, ph¹m vi vµ néi dung nghiªn cøu.

Tõ ®Æc tÝnh vµ môc ®Ých sö dông Clenbuterol, dÔ dµng nhËn thÊy c¸c s¶n

phÈm thùc phÈm cã kh¶ n¨ng chøa d− l−îng Clenbuterol kh«ng thÓ nµo kh¸c

lµ thÞt gia sóc vµ c¸c s¶n phÈm tõ thÞt. Tuy nhiªn nguån cung t¹o d− l−îng chÊt

®éc h¹i nµy l¹i xuÊt ph¸t tõ thøc ¨n ch¨n nu«i, v× vËy kiÓm so¸t tËn gèc ®Ó

phßng ngõa vµ tr¸nh rñi ro lµ rÊt cÇn thiÕt. V× lý do ®ã, chóng t«i tiÕn hµnh x©y

dùng qui tr×nh ph©n tÝch Clenbuterol b»ng s¾c ký khÝ khèi phæ cho hai ®èi

t−îng lµ thøc ¨n ch¨n nu«i vµ thÞt ®éng vËt. Nh÷ng néi dung chÝnh cña ®Ò tµi

nghiªn cøu bao gåm :

a. Nghiªn cứu lựa chọn điều kiện t¸ch, làm sạch và làm giàu mẫu

Clenbuterol t¸ch chiết từ mẫu.

b. X¸c định điều kỉện ph©n tÝch Clenbuterol trªn m¸y GC/MS.

c. X¸c định hiÖu suÊt thu håi mÉu, kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn cña ph−¬ng ph¸p

d. ¸p dung ph−¬ng ph¸p ®· x©y dựng để kh¶o s¸t một số mẫu thịt và sản

phẩm thực phẩm kh¸c trªn địa bàn Hà Nội; so s¸nh kÕt qu¶ kiÓm tra víi mét

sè phßng thÝ nghiÖm kh¸c.

§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp Bé – 2008

------------------------------------------------------------------------------------------------

4

1.4 Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc.

1.4.1 Nghiªn cøu øng dông ph−¬ng ph¸p s¾c ký khÝ khèi phæ (GC/MS).

Sù kÕt hîp gi÷a ph−¬ng ph¸p s¾c ký vµ ph−¬ng ph¸p khèi phæ (GC/MS) t¹o

nªn mét ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ®Æc biÖt cã hiÖu qu¶ trong lÜnh vùc ho¸ ph©n

tÝch. Hai thiÕt bÞ nµy cã kh¶ n¨ng bæ sung vµ hç trî cho nhau trong qu¸ tr×nh

ph©n tÝch (GC: t¸ch, MS: ph¸t hiÖn), v× vËy ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc sö dông rÊt

h÷u hiÖu cho qu¸ tr×nh kh¶o s¸t, ®Þnh l−îng c¸c chÊt [13]. Hai kü thuËt trªn

ghÐp nèi víi nhau cã thÓ t¸ch vµ ®Þnh l−îng c¸c chÊt cã nång ®é 10-8 gram

hoÆc nhá h¬n n÷a, ®©y lµ nång ®é rÊt khã ph¸t hiÖn ë c¸c ph−¬ng ph¸p ph©n

tÝch c«ng cô. Ngoµi ra, víi sù kÕt nèi nµy, nh÷ng mÉu kh«ng bÒn trong thêi

gian b¶o qu¶n còng cã thÓ ®−îc ph©n tÝch mét c¸ch thuËn lîi, ®Æc biÖt lµ viÖc

ph©n tÝch c¸c hçn hîp phøc t¹p. Nhê ®ã, cã thÓ tiÕt kiÖm kh¸ nhiÒu thêi gian

thùc nghiÖm v× ph©n lËp mÉu theo nguyªn t¾c ®iÒu chÕ tr−íc khi ®−a vµo khèi

phæ do vËy gi¶m nhÑ yªu cÇu kü thuËt ®èi víi c¸c kü thuËt viªn.

S¬ ®å hÖ s¾c ký khÝ khèi phæ cã thÓ m« t¶ tãm t¾t nh− sau:

VÒ c¬ b¶n, thiÕt bÞ s¾c ký sö dông cét nhåi hoÆc cét mao qu¶n cã thÓ

ghÐp nèi thiÕt bÞ khèi phæ lo¹i héi tô chïm tia ®¬n hoÆc kÐp [2], [17]. Cã nhiÒu

gi¶i ph¸p kü thuËt kh¸c nhau ®Ó thùc hiÖn viÖc ghÐp nèi trong hÖ thèng. Víi

thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ngµy nay toµn bé dßng khÝ tho¸t ra (khÝ mang vµ mÉu) tõ cét