Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Nghiên cứu xây dựng mô hình nông thôn mới ở huyện Võ Nhai, Thái Nguyên giai đoạn 2011-2015, định hướng đến năm 2020
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
LƢƠNG THÀNH CÔNG
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MÔ HÌNH NÔNG THÔN MỚI
Ở HUYỆN VÕ NHAI, THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2011 – 2015.
ĐỊNH HƢỚNG ĐẾN NĂM 2020
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC
Thái Nguyên, năm 2013
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
LƢƠNG THÀNH CÔNG
NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG MÔ HÌNH NÔNG THÔN MỚI
Ở HUYỆN VÕ NHAI, THÁI NGUYÊN GIAI ĐOẠN 2011 – 2015.
ĐỊNH HƢỚNG ĐẾN NĂM 2020
Chuyên ngành: Địa lí học
Mã số: 60 31 0501
LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐỊA LÍ HỌC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Vũ Nhƣ Vân
Thái Nguyên, năm 2013
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn này do chính tôi thực hiện dưới sự
hướng dẫn khoa học của TS. Vũ Như Vân.
Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là: trung thực, chưa hề
được công bố hoặc sử dụng để bảo vệ một học hàm nào.
Các thông tin đã trích dẫn trong luận văn, được ghi rõ nguồn gốc đã
trích dẫn.
Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Thái nguyên, tháng 5 năm 2013
Học viên
Lƣơng Thành Công
Xác nhận của Khoa
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
ii
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tôi đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của:
các thầy cô giáo và sự quan tâm giúp đỡ của các cơ quan, các đồng nghiệp và
gia đình. Nhân dịp này tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới:
Ban giám hiệu, Ban chủ nhiệm khoa Sau đại học Trường Đại học Sư
phạm - Đại học Thái Nguyên.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với: Thầy giáo Tiến sĩ Vũ Như
Vân nguyên giảng viên khoa Địa lí, Trường Đại học sư phạm - Đại học Thái
Nguyên.
Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo UBND huyện, Phòng Tài nguyên
và Môi trường, Phòng Thống kê, Phòng Tài chính, Phòng nông nghiệp, Ủy
ban nhân các xã: La Hiên; Lâu Thượng; Phú Thượng Huyện Võ Nhai tỉnh
Thái Nguyên.
Xin cảm ơn: các cơ quan, các thầy cô giáo, anh chị em đồng nghiệp và
gia đình đã giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iii
MỤC LỤC
Mục lục.............................................................................................................iii
Danh mục bảng.................................................................................................iv
Danh mục hình .................................................................................................. v
MỞ ĐÂU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI .................. 9
1.1. Cơ sở lí luận......................................................................................... 9
1.1.1. Nhận thức chung về phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững 9
1.1.2. Lý luận về xây dựng nông thôn mới............................................ 22
1.1.3. Bộ tiêu chí quốc gia về Nông thôn mới....................................... 25
1.2. Cơ sở thực tiễn về xây dựng mô hình nông thôn mới ....................... 28
1.2.1. Kinh nghiệm trên thế giới............................................................ 28
1.2.2. Trong nước................................................................................... 31
Chương 2: CÁC NHÂN TỐ ĐỊA LÝ ẢNH HƯỞNG VÀ THỰC
TRẠNG XÂY DỰNG NÔNG THÔN MỚI Ở HUYỆN VÕ NHAI -
TỈNH THÁI NGUYÊN................................................................................ 42
2.1. Các nhân tố địa lý ảnh hưởng đến xây dựng nông thôn mới ở huyện
vùng cao Võ Nhai -Thái Nguyên........................................................... 42
2.1.1. Vị trí địa lí và phạm vi lãnh thổ................................................... 42
2.1.2. Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên .............................. 43
2.1.3. Đặc điểm dân cư, xã hội .............................................................. 53
2.1.4. Tình hình phát triển các ngành kinh tế ........................................ 56
2.2. Thực trạng phát triển kinh tế - xã hội nông thôn ở huyện Võ Nhai -
Thái Nguyên........................................................................................... 57
2.2.1. Tăng trưởng kinh tế ..................................................................... 57
2.2.2. Cơ sở hạ tầng ............................................................................... 58
2.2.3. Lĩnh vực xã hội............................................................................ 59
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2.3. Hiện trạng triển khai xây dựng NTM tại Võ Nhai – Thái Nguyên ... 61
2.3.1. Triển khai văn bản hướng dẫn ..................................................... 61
2.3.2. Tiến độ thực hiện và kết quả đạt được của Chương trình NTM . 63
2.3.3. Những thuận lợi, khó khăn của huyện khi triển khai chương trình
xây dựng NTM....................................................................................... 66
2.4. Thực trạng triển khai xây dựng NTM ở các xã thí điểm................... 67
2.4.1 Xã Phú Thượng – Võ Nhai........................................................... 67
2.4.2 Xã Lâu Thượng – Võ Nhai.......................................................... 70
Chƣơng 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP CHO MÔ HÌNH NÔNG
THÔN MỚI Ở XÃ LA HIÊN, HUYỆN VÕ NHAI - THÁI NGUYÊN... 75
3.1. Các nhân tố ảnh hưởng đến thiết kế mô hình nông thôn mới ở xã La
Hiên -Võ Nhai-Thái Nguyên ................................................................. 75
3.1.1. Đánh giá chung ............................................................................ 75
3.1.2. Điều kiện tự nhiên........................................................................ 76
3.1.3. Dân cư – lao động........................................................................ 79
3.1.4. Kinh tế.......................................................................................... 79
3.2. Kết quả lãnh đạo thực hiện Chương trình xây dựng NTM của xã La
Hiên – Võ Nhai...................................................................................... 82
3.2.1. Công tác chỉ đạo, tuyên truyền .................................................... 82
3.2.2. Kết quả rà soát và ban hành văn bản thực hiện xây dựng NTM 83
3.2.3. Tiến độ thực hiện và kết quả của Chương trình .......................... 84
3.2.4. Tiêu chí xây dựng NTM xã La Hiên – Võ Nhai......................... 87
3.3 Định hướng xây dựng NTM xã La Hiên hướng tới 2015 - 2020 ...... 91
3.3.1. Quan điểm và cách tiếp cận chung .............................................. 91
3.3.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................ 91
3.3.3. Yêu cầu chung của không gian tổng thể toàn xã ......................... 93
3.3.4. Dự báo tiềm năng............................................................................ 94
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3.4. Những nhiệm vụ cần làm trong thời gian tới.................................... 99
3.5. Giải pháp thúc đẩy quá trình xây dựng NTM ở huyện Võ Nhai ..... 103
3.5.1. Căn cứ đề xuất giải pháp............................................................ 103
3.5.2. Nội dung các giải pháp .............................................................. 103
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................... 107
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 110
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
iv
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Bộ tiêu chi xây dựng NTM vùng TDMN phia Bắc........................ 26
Bảng 1.2. Số lượng xã đạt tiêu chí nông thôn mới ......................................... 33
Bảng 2.1: Một số loại đất chính của huyện Võ Nhai năm 2008 ..................... 47
Bảng 2.2: Hiện trạng rừng ở huyện Võ Nhai, Tỉnh Thái Nguyên năm 2010 . 51
Bảng 2.3: Hiện trạng dân số và đất ở huyện Võ Nhai năm 2011 ................... 55
Bảng 2.4. Bình quân lương thực trên đầu người/tháng (Đơn vị: Kg)............. 56
Bảng 2.5: Thu nhập bình quân đầu người....................................................... 56
Bảng 2.6: Tình hình tăng trưởng kinh tế của huyện Võ Nhai năm 2012........ 58
Bảng 3.1: Phân bố các loại đất........................................................................ 77
Bảng 3.2: Các loại đất chính . ......................................................................... 78
Bảng 3.3: Bộ tiêu chí xây dựng NTM xã La Hiên 2015................................ 87
Bảng 3.4. Dự báo tốc độ tăng dân số xã La Hiên ........................................... 96
Bảng 3.5. Xác định quy mô dân số cho các khu dân số cho từng xóm ......... 97
Bảng 3.6. Xác định chỉ tiêu dùng đất cho từng nhóm hộ............................... 98
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
v
DANH MỤC HÌNH
Hình 2.1. Lược đồ hành chính huyện Võ Nhai............................................... 43
Hình 2.2. Lược đồ cơ cấu dân tộc và số dân của huyện Võ Nhai Năm 2011 54
Hình 3.1. Sơ đồ không gian tổng thế NTM xã La Hiên đến năm 2015 - 2020 ...... 94
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
1
MỞ ĐÂU
1. Lí do chọn đề tài
Xây dựng NTM là một trong những chương trình lớn của Đảng và
Nhà nước có tầm quan trọng hàng đầu, nhằm tạo sự chuyển biến trong sản
xuât nông nghiệp và kinh tế nông thôn theo hướng công nghiệp hoá, hiện
đại hoá. Thực hiện Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung
ương khóa X ban hành Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 5-8-2008 về
“Nông nghiệp, nông dân, nông thôn”, sau 22 năm đổi mới, nông nghiệp,
nông thôn nước ta đã có những thay đổi lớn lao, đời sống nông dân đã
được cải thiện một bước quan trọng.
Tuy nhiên, so với các nước phát triển trong khu vực và trên thế giới thì
nông nghiệp, nông thôn nước ta nói chung, đặc biệt là khu vực nông thôn ở
vùng cao nói riêng vẫn còn nhiều yếu kém. Nông thôn phát triển thiếu quy
hoạch, về cơ bản vẫn là tự phát; kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội tuy có những
biến đổi tích cực về điện, đường, trường, trạm... song vẫn lạc hậu; mức sống
vật chất, văn hoá, y tế, giáo dục của cư dân nông thôn được cải thiện một
bước nhưng còn ở mức thấp và đặc biệt ngày càng có khoảng cách xa so với
đô thị; mức độ ô nhiễm ngày càng nghiêm trọng; chất lượng hệ thống chính
trị ở cơ sở (xã, thôn, xóm, bản…), nhất là năng lực quản lý điều hành của cán
bộ còn nhiều hạn chế. Tước tình hình đó, Đảng và Nhà nước ta đặt ra nhiệm
vụ cấp bách là đẩy mạnh xây dựng nông thôn mới, làm cơ sở thúc đẩy công
nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp trên khắp các vùng miền cả nước.
Trong lộ trình chung đó, huyện Võ Nhai, tỉnh Thái Nguyên đang nỗ lực
triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới, đem lại kết quả ban đầu, góp
phần cải thiện môi trường kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, đời sống của nhân dân
các dân tộc nhìn chung còn thấp, phong tục, tập quán canh tác còn lạc hậu,
việc ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật vào thực tiễn sản xuất chưa nhiều. Từ đó,
vấn đề đặt ra là cần phải có những chiến lược cụ thể về xây dựng nông thôn
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
mới ở huyện vùng cao Võ Nhai – Thái Nguyên, góp phần thay đổi bộ mặt
nông thôn và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, tạo cơ sở vật chất cho
sự tiến bộ xã hội theo hướng nông nghiệp nông thôn phát triển bền vững.
Với những lý do trên, chúng tôi đã lựa chọn hướng nghiên cứu:
“Nghiên cứu xây dựng mô hình NTM ở huyện Võ Nhai, tỉnh Thái
Nguyên giai đoạn 2011-2015, định hƣớng đến năm 2020”.
Đề tài được triển khai dưới sự hướng dẫn khoa học của TS Vũ Như Vân,
sự giúp đỡ của các thầy cô giáo khoa Địa lí Trường ĐHSP Thái Nguyên, sự
hỗ trợ nhiệt tình và có hiệu quả của các ban ngành thuộc UBND huyện Võ
Nhai, UBND xã La Hiên; xã Lâu Thượng và xã Phú Thượng huyện Võ Nhai.
2. Lịch sử nghiên cứu của đề tài
Xây dựng NTM là vấn đề quan trọng được sự quan tâm của Đảng, nhà
nước và nhiều nhà nghiên cứu, đặc biệt là các nhà Địa lí. Đó là tác phẩm Tổ
chức lãnh thổ nông nghiệp Việt Nam của Đặng Văn Phan (Nxb Giáo dục,
2008, 283 tr.). Đặng Văn Phan và Vũ Như Vân nghiên cứu sâu về Phát triển
nông nghiệp bền vững: diễn giải, nội hàm và cách tiếp cận thực tiễn (Kỷ yếu
Hội nghị khoa học Địa lý toàn quốc lần thứ 3 năm 2008. [9; 10]
Một nguồn tư liệu quí về huyện Võ Nhai như Luận án Thạc sỹ Địa lý của
Dương Quỳnh Phương: “Cộng đồng các dân tộc với việc sử dụng tài nguyên
thiên nhiên ở huyện Võ Nhai - tỉnh Thái Nguyên” (bảo vệ 1998); và mới nhất
là tác phẩm: “Chỉ số phát triển con người (HDI) tỉnh Thái Nguyên giai đoạn
1999 – 2009” của TS Vũ Vân Anh (NXB Đại học Thái Nguyên. 2012).
[11;1].
Vấn đề xây dựng NTM đang trở thành nhiệm vụ quan trọng của các địa
phương. Chỉ riêng với tỉnh Thái Nguyên đã có một số nghiên cứu có giá trị
đối với huyện Võ Nhai, đó là một nguồn tài liệu với độ tin cậy cao như:
(1) Các văn bản pháp lí về quy hoạch xây dựng NTM gồm: Nghị quyết
26/MQ-TW ngày 5/8/2008 của BCTW Đảng (Khoá X) về Nông nghiệp, nông
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn
3
dân, nông thôn; Quyết định số 193/QGG-TTg ngày 02/2/2010 của Thủ tướng
Chính phủ v/v Phê duyệt chương trình rà soát quy hoạch xây dựng NTM;
Quyết định 491/2009/ QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ v/v Ban hành Bộ
tiêu chí quốc gia NTM; Thông tư 54/TT-Bộ NN&PTNN ngày 21/8/2009 v/v
“Hướng dẫn thi hành Bộ tiêu chí quốc gia về NTM; Quyết định số 800/Đ-TTg
ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ v/v Phê duyệt Chương trình mục
tiêu quốc gia về xây dưng NTM giai đoạn 2010 – 2020; Thông tư số 09/2010
/TT-BD ngày 04/8/2010 của Bộ Xây dựng v/v Qui định lập nhiệm vụ, đồ án
qui hoạch và quản lí qui hoạch xây dựng NTM;
(2) Về Xây dựng NTM tỉnh Thái Nguyên có các văn bản cơ bản: Đó là
Thông báo kết luận của BCH Đảng bộ tỉnh Thái Nguyên số 164 /TB-TU
ngày 9/5/2011 v/v Thông qua một số Chương trình, đề án phát triển kinh tế
- xã hội trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên giai đoạn 2011 – 2015; Quyết định
số 112/Đ-SD ngày 04/8/2011 của Sở Xây dựng Thái Nguyên v/v Ban hành
hướng dẫn tổ chức lập qui hoạch xây dựng NTM trên địa bàn Thái Nguyên;
Quyết định số 253/Đ-STNMT ngày 9/8/2011 của Sở TN&MT Thái Nguyên
v/v Hướng dẫn lập, thẩm định qui hoạch, kế hoạch sử dụng đất chi tiết đến
cấp xã; Quyết định số 2412/SNN&PTNN-KHTC ngày 9/8/2011 của Sở
NN&PTNN Thái Nguyên v/v Quy hoạch sản xuất nông nghiệp cấp xã theo
Bộ Tiêu chí quốc gia về NTM tỉnh Thái Nguyên; Hướng dẫn lập, thẩm
định, phê duyệt nhiệm vụ đồ án qui hoạch chung xây dưng NTM các xã
trên địa bàn thành phố Thái Nguyên.
(3) Về xây dựng NTM huyện Võ Nhai có một số văn bản quan trọng:
Nghị quyết số 85/QĐ/HU ngày 5/11/2010 của ban thường vụ huyện uỷ Võ
Nhai về việc thành lập ban chỉ đạo thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 ( khoá
10) về nông nghiệp, nông thôn, nông dân; Quyết định số 2529/ QĐ-UBNN
ngày 30/9/2011 của UBND huyện Võ Nhai về việc thành lập tổ công tác