Nghiên cứu vấn đề phát hành bổ sung của công ty cổ phần niêm yết trên sở giao dịch chứng khoán tp. hồ chí minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

---------------

ĐỖ THỊ MINH TÂM

NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ PHÁT HÀNH BỔ SUNG CỦA

CÔNG TY CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO

DỊCH CHỨNG KHOÁN TP HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2009

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

---------------

ĐỖ THỊ MINH TÂM

NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ PHÁT HÀNH BỔ SUNG CỦA

CÔNG TY CỔ PHẦN NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO

DỊCH CHỨNG KHOÁN TP HỒ CHÍ MINH

Chuyên ngành: Kinh tế - Tài chính – Ngân hàng

Mã số: 60.31.12

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

TS. BÙI HỮU PHƯỚC

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2009

1

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành luận văn, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ, hỗ trợ rất nhiều từ các

Quý thầy cô, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Xin trân trọng gửi lời tri ân đến:

- Các thầy cô trƣờng Đại học Kinh tế đã nhiệt tình truyền đạt các kiến thức

chuyên sâu về chuyên ngành kinh tế, tài chính doanh nghiệp cho tôi trong suốt 3 năm

đào tạo Cao học Khóa 15, niên khóa 2005-2008.

- Thầy Bùi Hữu Phƣớc đã tận tình hƣớng dẫn và động viên tôi hoàn thành tốt

luận văn.

- Các anh chị đồng nghiệp, bạn bè đã chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm chuyên

môn về đề tài nghiên cứu của tôi.

Tác giả

Đỗ Thị Minh Tâm

2

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ từ

Thầy hƣớng dẫn và những ngƣời tôi đã cảm ơn. Nội dung luận văn có tham khảo và

sử dụng các tài liệu, thông tin đƣợc đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và các trang

web theo danh mục tài liệu của luận văn.

Tác giả

Đỗ Thị Minh Tâm

3

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................... 1

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................... 2

MỤC LỤC ............................................................................................... 3

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT.................................................... 5

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU.......................................................... 6

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ................................................ 7

PHẦN MỞ ĐẦU...................................................................................... 8

CHƢƠNG I: KHÁI QUÁT VỀ PHÁT HÀNH THÊM CỔ PHIẾU

TRÊN THỊ TRƢỜNG CHỨNG KHOÁN ......................................... 12

1.1 Công ty cổ phần và việc huy động vốn của công ty cổ phần.......................... 12

1.1.1 Định nghĩa công ty cổ phần ............................................................................. 12

1.1.2 Vốn của công ty cổ phần và các phƣơng thức huy động vốn........................ 12

1.2 Cấu trúc vốn của công ty cổ phần.......................................................................... 13

1.2.1 Khái niệm cấu trúc vốn của công ty cổ phần ................................................. 13

1.2.2 Lý thuyết về cấu trúc vốn tối ƣu của công ty cổ phần................................... 14

1.2.3 Phƣơng pháp xác định cấu trúc vốn tối ƣu thông qua phân tích EBIT-EPS

..................................................................................................................................... 15

1.3 Khái quát về phát hành thêm cổ phiếu tăng vốn của công ty cổ phần ............... 16

1.3.1 Khái niệm .......................................................................................................... 16

1.3.2 Sự cần thiết........................................................................................................ 17

1.3.3 Phƣơng thức phát hành. .................................................................................. 19

1.4 Kinh nghiệm phát hành thêm cổ phiếu ở một số nƣớc trên thế giới làm bài học

cho Việt Nam.................................................................................................................. 24

1.4.1 Kinh nghiệm phát hành thêm cổ phiếu ở các nƣớc ....................................... 24

1.4.2 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam................................................................. 29

Kết luận chƣơng 1.......................................................................................................... 31

CHƢƠNG II: THỰC TRẠNG PHÁT HÀNH THÊM CỔ PHIẾU

CỦA CTCP NIÊM YẾT TRÊN SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN

TP HCM................................................................................................. 32

2.1 Thị trƣờng chứng khoán Việt Nam và việc huy động vốn qua phát hành thêm

của CTCP niêm yết trên SGDCK Tp.HCM................................................................ 32

2.1.1 Quá trình hình thành phát triển thị trƣờng chứng khoán Việt Nam .......... 32

2.1.2 Hoạt động huy động vốn qua phát hành thêm của công ty cổ phần niêm yết

trên Sở giao dịch Chứng khoán Tp Hồ Chí Minh .................................................. 34

2.1.3 Các phƣơng thức huy động vốn qua phát hành thêm của công ty cổ phần

niêm yết trên Sở giao dich Chứng khoán Tp Hồ Chí Minh................................... 36

2.1.4 Khung pháp lý điều chỉnh hoạt động phát hành thêm của công ty cổ phần

niêm yết trên Sở giao dich Chứng khoán Tp Hồ Chí Minh................................... 39

4

2.2 Hoạt động phát hành thêm của CTCP niêm yết trên SGDCK Tp HCM thời

gian qua .......................................................................................................................... 40

2.2.1 Giai đoạn khởi đầu ........................................................................................... 40

2.2.2 Giai đoạn bùng nổ ............................................................................................ 43

2.3 Những thành quả đạt đƣợc và các hạn chế còn tồn tại........................................ 46

2.3.1 Những thành quả đạt đƣợc.............................................................................. 46

2.3.2 Những vấn đề còn tồn tại làm hạn chế kết quả quá trình phát hành thêm. 49

Kết luận chƣơng 2.......................................................................................................... 56

CHƢƠNG III: GIẢI PHÁP NÂNG CAO KẾT QUẢ PHÁT HÀNH

BỔ SUNG CỦA CTCP NIÊM YẾT TRÊN SGDCK TP HCM....... 57

3.1 Định hƣớng hoạt động phát hành thêm cổ phiếu của doanh nghiệp Việt Nam

trong thời gian tới.......................................................................................................... 57

3.1.1 Chiến lƣợc phát triển thị trƣờng vốn đến năm 2010 và tầm nhìn đến năm

2020 ............................................................................................................................. 57

3.1.2 Định hƣớng phát triển TTCK Việt Nam đến năm 2020 và hoạt động phát

hành thêm của công ty cổ phần niêm yết trong giai đoạn kinh tế hội nhập......... 59

3.2 Giải pháp từ phía doanh nghiệp niêm yết............................................................. 61

3.2.1 Giải pháp từ Ban điều hành doanh nghiệp .................................................... 61

3.2.2 Giải pháp từ cổ đông công ty........................................................................... 62

3.3 Giải pháp từ phía công ty tƣ vấn............................................................................ 64

3.3.1 Trong hoạt động tƣ vấn phƣơng án phát hành.............................................. 64

3.3.2 Trong hoạt động tƣ vấn thủ tục phát hành.................................................... 65

3.3.3 Trong hoạt động bảo lãnh phát hành ............................................................. 66

3.4 Giải pháp từ phía cơ quan quản lý ........................................................................ 67

3.4.1 Giải pháp từ phía UBCKNN............................................................................ 67

3.4.2 Giải pháp từ phía SGDCK Tp HCM.............................................................. 68

3.4.3 Giải pháp từ phía TTLKCK............................................................................ 69

3.4.4 Giải pháp từ các cơ quản lý khác có liên quan .............................................. 70

3.5 Giải pháp từ công ty kiểm toán, công ty định giá và các thành viên tham gia thị

trƣờng ............................................................................................................................. 72

3.5.1 Giải pháp từ công ty kiểm toán ....................................................................... 72

3.5.2 Giải pháp từ công ty định giá .......................................................................... 73

3.5.3 Giải pháp từ các thành viên khác tham gia, hỗ trợ thị trƣờng .................... 75

Kết luận chƣơng 3.......................................................................................................... 76

KẾT LUẬN............................................................................................ 77

TÀI LIỆU THAM KHẢO.................................................................... 78

PHỤ LỤC............................................................................................... 79

5

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

BĐH: Ban điều hành

CK: Chứng khoán

CTCP: Công ty cổ phần

CTNY: Công ty niêm yết

ĐHCĐ: Đại hội cổ đông

HOSE: Sở Giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

SGDCK Tp HCM: Sở Giao dịch chứng khoán thành phố Hồ Chí Minh

TTCK: Thị trƣờng chứng khoán

TTLKCK: Trung tâm Lƣu ký Chứng khoán

UBCKNN: Ủy ban Chứng khoán Nhà nƣớc

VN-INDEX: Chỉ số giá cổ phiếu tại Sở Giao dịch chứng khoán TP Hồ Chí Minh

6

DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU

BẢNG 1: SỐ LƢỢNG CỔ PHIẾU PHÁT HÀNH THÊM QUA CÁC NĂM

2002-2005………………………………………………………………….trang 41

BẢNG 2: SỐ LƢỢNG CỔ PHIẾU PHÁT HÀNH THÊM QUA CÁC NĂM

2006-THÁNG 10/2009……………………………………………………trang 44

TẠI PHỤ LỤC:

BẢNG 3: THỐNG KÊ HOẠT ĐỘNG PHÁT HÀNH THÊM CỔ PHIẾU CÁC

CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SGDCK TP HCM NĂM 2002-20/10/2009

BẢNG 4: CÁC CÔNG TY PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU THƢỞNG NĂM 2002-

20/10/2009

BẢNG 5: CÁC CÔNG TY PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU TRẢ CỔ TỨC NĂM

2002-20/10/2009

BẢNG 6: CÁC CÔNG TY PHÁT HÀNH QUYỀN MUA CỔ PHIẾU NĂM

2002-20/10/2009

BẢNG 7: CÁC CÔNG TY PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU ESOP NĂM 2002-

20/10/2009

BẢNG 8: CÁC CÔNG TY PHÁT HÀNH CỔ PHIẾU RIÊNG LẺ NĂM 2002-

20/10/2009

BẢNG 9: CÁC CÔNG TY NIÊM YẾT TRÊN SGDCK TP HCM THÁNG

12/2009

7

DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

Biểu đồ 1: Biến động VN-INDEX và khối lƣợng giao dịch trên HOSE đến tháng

09/2009…………………………………………………………………………….35

Biểu đồ 2: Tỷ trọng các phƣơng thức phát hành thêm cổ phiếu của CTNY trên

HOSE giai đoạn 2002 – 2005……………………………………………………48

Biểu đồ 3: Tỷ trọng các phƣơng thức phát hành thêm cổ phiếu của CTNY trên

HOSE giai đoạn 2006 – tháng 10/2009………………………………….……...51

Biểu đồ 4: Giá trị vốn cổ phần phát hành thêm giai đoạn 2002-10/2009…... ..53

Biểu đồ 5: Giá trị vốn thu đƣợc từ các phƣơng thức phát hành giai đoạn 2002-

10/2009……………………………………………………………………………54

Biểu đồ 6: Tỷ trọng vốn thu đƣợc từ các phƣơng thức phát hành giai đoạn

2002-10/2009………………………………………………………………………54

8

PHẦN MỞ ĐẦU

I. SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI

Nguồn vốn luôn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì và phát triển

doanh nghiệp. Đặc biệt, trong giai đoạn kinh tế hội nhập quốc tế, sức mạnh tài chính

góp phần đáng kể vào khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp. Thị trƣờng chứng

khoán ra đời vào năm 2000 đánh dấu mốc phát triển mới của nền kinh tế Việt Nam

và mở ra kênh huy động vốn hiệu quả cho doanh nghiệp. Với kênh huy động vốn

này, doanh nghiệp có thể huy động những nguồn vốn phù hợp cho từng giai đoạn

phát triển, linh hoạt đáp ứng nhu cầu vốn để triển khai các dự án kinh doanh.

Trƣớc đây, khi nền kinh tế Việt Nam chƣa có sự tồn tại của thị trƣờng chứng

khoán, kênh huy động vốn chủ yếu của doanh nghiệp là vay vốn từ hệ thống ngân

hàng thƣơng mại. Kênh huy động vốn truyền thống này tuy đã đáp ứng đƣợc yêu

cầu vốn cho hoạt động và phát triển doanh nghiệp nhƣng vẫn tồn tại một số hạn chế

nhất định, cụ thể nhƣ: doanh nghiệp không chủ động quyết định đƣợc giá trị vốn

vay mà phụ thuộc vào kết quả thẩm định của ngân hàng; tiến độ giải ngân do ngân

hàng quyết định nhằm đảm bảo an toàn cho nguồn vốn vay nhƣng lại gây bị động

cho doanh nghiệp trong thực hiện kế hoạch kinh doanh; giá trị vốn vay bị giới hạn

bởi năng lực tài chính của ngân hàng thƣơng mại; hoặc ngân hàng đƣa ra những yêu

cầu can thiệp trực tiếp vào dự án kinh doanh của doanh nghiệp nhằm hạn chế rủi ro

nhƣng đồng thời lại có thể làm giảm hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp... Vì

vậy, phát hành thêm cổ phiếu qua thị trƣờng chứng khoán cung cấp thêm một kênh

huy động vốn mới có thể giúp hạn chế các nhƣợc điểm nêu trên. Từ đó, doanh

nghiệp nâng cao tính chủ động và linh hoạt trong chiến lƣợc vốn, tận dụng đƣợc các

cơ hội để phát triển hoạt động kinh doanh.

Thị trƣờng chứng khoán Việt Nam ra đời và phát triển đã đƣợc hơn 9 năm

với rất nhiều biến động thăng trầm và đã có những bƣớc phát triển nhất định. Trong

đó, Sở giao dịch chứng khoán Tp HCM đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng

và phát triển thị trƣờng, các công ty niêm yết trên SGDCK đáp ứng những tiêu

chuẩn cao về quy mô vốn, hiệu quả kinh doanh, tính minh bạch về tài chính… và có