Nghiên cứu và xây dựng hệ thống thông tin tài chính tại bệnh viện Nhi Đồng 1: Luận văn thạc sĩ tài chính ngân hàng / Đặng Thanh Hùng ; Võ Xuân Vinh người hướng dẫn khoa học

1

TÓM TẮT

Mục tiêu của đề tài là nghiên cứu và xây dựng hệ thống thông tin tài chính của bệnh

viện Nhi Đồng 1, trên cơ sở nghiên cứu: Hệ thống thông tin quản lý tổng thể bệnh viện;

Hệ thống thông tin quản lý doanh nghiệp trong hệ sinh thái quản lý nguồn lực doanh

nghiệp hiện đại và hệ thống thông tin quản lý tài chính doanh nghiệp.

Đề tài nghiên cứu và hệ thống hóa các nguồn dữ liệu, thông tin từ các nghiệp vụ

chuyên môn điều trị đến nghiệp vụ hậu cần, cung cấp cho hệ thống thông tin tài chính,

từ đó đề xuất: (1) Đề xuất mô hình tổng thể hệ thống thông tin quản lý bệnh viện theo

xu hướng mới đó là hệ sinh thái (eCosystem) tích hợp các hệ thống có tính chuyên môn

hóa cao; (2) Các nhóm ứng dụng trong hệ thống thông tin tài chính bệnh viện; (3) Hệ

thống thông tin tài chính bệnh viện không chỉ đáp ứng yêu cầu cung cấp dữ liệu, thông

tin cho lãnh đạo mà còn phải đảm bảo an toàn, an ninh thông tin.

Với kết quả đạt được, bệnh viện tiếp tục xây dựng, bổ sung các nghiệp vụ phân tích

tài chính trong lĩnh vực y tế vào hệ thống để ngày càng hoàn thiện hơn với mục tiêu cung

cấp dữ liệu, thông tin tài chính cho lãnh đạo bệnh viện trong quá trình quản lý, điều hành

và đồng thời làm cơ sở để ra các quyết định quản trị kịp thời, phù hợp với tình hình tự

chủ tài chính ở các bệnh viện công lập như hiện nay mà cụ thể là bệnh viện Nhi Đồng 1.

Hướng phát triển của luận văn là tiến tới xây dựng được kho dữ liệu lớn (BigData)

về tài chính bệnh viện, từ đó làm nền tảng cho ứng dụng các lĩnh vực của khoa học dữ

liệu (Data Science) bao gồm: Khai phá dữ liệu (Data Mining); Thống kê (Statistic); Phân

tích dữ liệu (DA: Data Analystics); Máy học (ML: Machine Learning) và đặc biệt là ứng

dụng trí tuệ nhân tạo (AI: Artificial Intelligence) trong lĩnh vực tài chính bệnh viện theo

đúng xu hướng chuyển đổi số và công nghệ 4.0.

2

LỜI CAM ĐOAN

Đề tài của luận văn này là một trong những lĩnh vực rất mới ở Việt Nam, nội dung

nghiên cứu trong luận văn chưa từng được trình nộp để lấy các học vị ở bất cứ một

trường đại học nào. Nội dung nghiên cứu trong luận văn là công trình nghiên cứu riêng

của tác giả từ yêu cầu thực tiễn, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có

các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện

ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.

3

LỜI CÁM ƠN

Sau thời gian học tập và rèn luyện tại Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM, bằng

sự biết ơn và kính trọng, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám Hiệu, Phòng

Đào Tạo Sau Đại Học, các Khoa thuộc Trường Đại học Ngân hàng TP.HCM và Quý

Thầy Cô đã nhiệt tình hướng dẫn, giảng dạy và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi

trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thiện đề tài luận văn thạc sỹ này.

Để đạt được kết quả trong nội dung nghiên cứu luận văn này, tôi đặc biệt biết ơn

sâu sắc tới thầy GS.TS. Võ Xuân Vinh của Trường Đại học Kinh Tế Thành Phố Hồ Chí

Minh, người đã trực tiếp hướng dẫn, bổ sung kiến thức cho tôi trong suốt quá trình thực

hiện đề tài.

Để có được môi trường nghiên cứu thực tế và các nghiệp vụ chuyên biệt trong lĩnh

vực y tế, đó là nhờ sự giúp đỡ của Ban Giám Đốc bệnh viện Nhi Đồng 1, phòng Tài

Chính Kế Toán và phòng Công Nghệ Thông Tin đã nhiệt tình giúp đỡ.

Tuy nhiên đây là lĩnh vực rất mới với tác giả và điều kiện về năng lực bản thân còn

hạn chế, do đó có nhiều thiếu sót trong nội dung nghiên cứu. Kính mong nhận được sự

đóng góp ý kiến của các Thầy, Cô để nội dung nghiên cứu của tôi ngày càng được hoàn

thiện và đóng góp được kết quả nghiên cứu vào ứng dụng trong thực tế bệnh viện.

Tôi xin trân trọng cảm ơn!

Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 5 năm 2020

Tác giả

ĐẶNG THANH HÙNG

4

MỤC LỤC

TÓM TẮT ........................................................................................................................1

LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................2

LỜI CÁM ƠN ..................................................................................................................3

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT...........................................................................................7

DANH MỤC HÌNH ẢNH .............................................................................................11

DANH MỤC BẢNG DỮ LIỆU – BIỂU ĐỒ ................................................................12

GIỚI THIỆU LUẬN VĂN.............................................................................................13

1.1. Đặt vấn đề......................................................................................................13

1.2. Tính cấp thiết của đề tài: ...............................................................................14

1.3. Mục tiêu nghiên cứu:.....................................................................................16

1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................17

1.5. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................17

1.6. Đóng góp của luận văn..................................................................................18

1.7. Kết cấu của luận văn .....................................................................................18

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ BỆNH VIỆN VÀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH BỆNH

VIỆN HIỆN NAY..........................................................................................................20

1.1 Giới thiệu chương 1.......................................................................................20

1.2 Tổng quan về bệnh viện công lập .................................................................20

1.2.1 Một số nội dung cơ bản trong lĩnh vực hoạt động bệnh viện ....................20

1.2.1.1 Khái niệm bệnh viện...............................................................................20

1.2.1.2 Nhiệm vụ chung của bệnh viện ..............................................................21

1.2.1.3 Vai trò, đặc điểm, công bằng y tế trong hoạt động bệnh viện................22

1.2.2 Tình hình quản lý tài chính trong bệnh viện công lập ...............................24

1.2.2.1 Nhiệm vụ hoạt động quản tài chính trong bệnh viện công lập...............24

1.2.2.2 Cơ chế tài chính đối với bệnh viện công lập hiện nay ...........................25

1.3 Quá trình tiến tới tự chủ tài chính và cơ sở pháp lý về cơ chế tự chủ...........29

1.4 Hệ thống thông tin tài chính bệnh viện .........................................................32

5

1.4.1 Lịch sử hệ thống thông tin .........................................................................32

1.4.2 Hệ thống thông tin .....................................................................................33

1.4.2.1 Một số khái niệm....................................................................................33

1.4.2.2 Khái niệm hệ thống thông tin tài chính, vai trò và vị trí hệ thống thông

tin tài chính trong hệ thống y tế hiện nay. ...........................................................37

1.4.3 Hệ thống thông tin tài chính bệnh viện......................................................39

1.4.3.1 Khái niệm ...............................................................................................39

1.4.3.2 Các hệ thống thông tin có tác động vào hệ thống thông tin tài chính bệnh

viện. ................................................................................................................40

1.4.3.3 Vai trò của hệ thống thông tin tài chính bệnh viện. ...............................41

CHƯƠNG 2: HIỆN TRẠNG HỆ THỐNG THÔNG TIN TÀI CHÍNH TẠI BỆNH

VIỆN NHI ĐỒNG 1.......................................................................................................45

2.1 Giới thiệu chương 2.......................................................................................45

2.2 Giới thiệu sơ lược về hoạt động của bệnh viện Nhi Đồng 1.........................45

2.2.1 Quá trình hình thành và phát triển .............................................................45

2.2.2 Chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức....................................................49

2.2.3 Tình hình hoạt động bệnh viện hiện nay ...................................................50

2.3 Tình hình quản lý tài chính – kế toán tại bệnh viện Nhi Đồng 1..................53

2.3.1 Tổ chức bộ máy quản lý tài chính - kế toán bệnh viện..............................53

2.3.2 Tình hình quản quản lý tài chính ...............................................................59

2.4 Thực trạng hệ thống thông tin quản lý bệnh viện và hệ thống thông tin tài

chính tại bệnh viện Nhi Đồng 1..................................................................................63

2.4.1 Hệ thống thông tin quản lý bệnh viện (HIS) .............................................63

2.4.2 Hệ thống thông tin tài chính ......................................................................66

2.4.2.1 Nhóm thông tin tài chính khu khám bệnh ..............................................66

2.4.2.2 Nhóm thông tin tài chính khu điều trị nội trú.........................................69

2.4.2.3 Nhóm thông tin tài chính quản lý điều hành ..........................................70

2.4.2.4 Nguồn lực trong hệ thống thông tin tài chính hiện tại ...........................71

6

2.4.3 Đánh giá hệ thống thông tin tài chính tại bệnh viện Nhi Đồng 1..............73

CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP XÂY DỰNG HỆ THỐNG THÔNG TIN TÀI CHÍNH

BỆNH VIỆN NHI ĐỒNG 1...........................................................................................75

3.1 Giới thiệu chương 3.......................................................................................75

3.2 Nghiên cứu hệ thống thông tin quản lý bệnh viện trên cơ sở hệ thống thông

tin quản lý doanh nghiệp hiện đại...............................................................................75

3.2.1 Hệ thống thông tin tổng thể quản lý doanh nghiệp....................................75

3.2.2 Hệ thống thông tin tài chính trong hệ sinh thái quản lý nguồn lực ERP...79

3.2.3 Sự phù hợp ứng dụng hệ thống thông tin và hệ thống thông tin tài chính

trong bệnh viện công lập. ........................................................................................84

3.3 Xây dựng hệ thống thông tin tài chính bệnh viện cho bệnh viện Nhi Đồng 1

87

3.3.1 Mô hình tổng thể hệ thống thông tin quản lý bệnh viện............................87

3.3.2 Xây dựng hệ thống thông tin tài chính ......................................................91

3.3.2.1 Yêu cầu của hệ thống thông tin tài chính ...............................................91

3.3.2.2 Kết quả của hệ thống thông tin tài chính................................................94

3.3.2.3 Nguồn dữ liệu đầu vào cho hệ thống thông tin tài chính .......................94

3.3.2.4 Kiến trúc hệ thống thông tin tài chính....................................................97

3.3.3 Áp dụng một số chỉ tiêu trong hệ thống thông tin tài chính ......................97

3.3.3.1 Doanh thu từ hoạt động khám và điều trị ngoại trú ...............................98

3.3.3.2 Chỉ tiêu nguồn thu khám và điều trị nội trú ...........................................99

3.4 Đề xuất xây dựng và hướng phát triển hệ thống thông tin tài chính bệnh viện

.....................................................................................................................101

3.4.1 Đánh giá tính khả thi xây dựng hệ thống thông tin tài chính bệnh viện .....101

3.4.2 Đề xuất xây dựng hệ thống thông tin tài chính bệnh viện ..........................103

3.4.3 Hướng phát triển hệ thống thông tin tài chính bệnh viện ...........................105

TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................106

TRANG THÔNG TIN THAM KHẢO........................................................................108

7

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Stt Từ viết

tắt Diễn giải

1 APS APS: advanced planning and scheduling - Lập kế hoạch chi tiết và

lịch cho chuỗi cung ứng

2 AI Artificial Intelligence – Trí tụy nhân tạo

3 AR Accounts Receiable - Các khoản phải thu

4 ARI Acute Respiratory Infeetions – Chương trình phòng chống nhiễm

khuẩn hô hấp cấp tính

5 BCTC Báo cáo tài chính

6 BH Bảo hiểm

7 BHXH Bảo hiểm xã hội

8 BHYT Bảo hiểm y tế

9 BS Bác sĩ

10 BTC Bộ tài chính

11 BV Bệnh viện

12 BVCL Bệnh viện công lập

13 BYT Bộ y tế

14 CDD Control of Diarrhoeal Diseases – Chương trình phòng chống tiêu

chảy cấp

15 CEO Chief Excutive Officer - Giám đốc điều hành

16 CFO Chief Finance Officer - Giám đốc tài chính

17 CIO Chief Information Officer - Giám đốc hệ thống thông tin

18 CISO Chief Information Security Officer - Giám đốc bảo mật thông tin

8

Stt Từ viết

tắt Diễn giải

19 CLS Cận lâm sàng

20 CNTT Công nghệ thông tin

21 COO Chief Operating Officer - Giám đốc tác nghiệp

22 CP Chính phủ

23 CRM Customer relationship management - Quản lý quan hệ khách hàng

24 CSDL Cơ sở dữ liệu

25 CT Computed Tomography - Chụp cắt lớp vi tính

26 CTO Chief Technology Officer - Giám đốc kỹ thuật

27 DSS Decision Support Systems - Hệ thống hỗ trợ ra quyết định

28 DVYT Dịch vụ y tế

29 ELISA Enzyme Linked Immunosorbent Assay- Xét nghiệm hấp thụ miễn

dịch liên kết với enzyme

30 ERP Enterprise Resource Plaining - Quản lý nguồn lực doanh nghiệp

31 ESS Executive Support Systems - Hỗ trợ hệ thống điều hành

32 GL Genaral Ledger - Sổ cái kế toán

33 HCQT Hành chánh quản trị

34 HĐKD Hoạt động kinh doanh

35 HĐKDDV Hoạt động kinh doanh dịch vụ

36 HIS Hostpital Information System - Hệ thống thông tin bệnh viện

37 HR Human Resource - Nguồn nhân lực

38 IMCI Intergrated Management of Childhood Illness - Chương trình xử lý

lồng ghép trẻ bệnh

9

Stt Từ viết

tắt Diễn giải

39 IS Information System - Hệ thống thông tin

40 ISO International Organization for Standardization - Tổ chức tiêu

chuẩn quốc tế

41 IMCI Integrated Management of Childhood Illness – Chương trình xử lý

lồng ghép các bệnh thường gặp ở trẻ em.

42 KCB Khám chữa bệnh

43 KHTH Kế hoạch tổng hợp

44 LIS Laboratory Information System - Hệ thống thông tin phòng xét

nghiệm

45 MIS Management Information Systems - Hệ thống thông tin quản lý

46 MPD6 Miễn phí dưới 6 tuổi

47 NB Người bệnh

48 NĐ Nghị định

49 NGO Non-Governmental Organisation - Tổ chức phi chính phủ

50 NQ Nghị quyết

51 NSNN Ngân sách Nhà nước

52 OAS Office Automation Systems - Hệ thống tự động hóa văn phòng

53 ODA Official development assistance - Vốn hỗ trợ phát triển chính thức

54 OLTP Online Transaction Processing - Giao dịch và xử lý trực tuyến

55 PACs Picture Achriving Communication System - Hệ thống lưu trữ và

luân chuyển hình ảnh

56 PCR Polymerase Chain Reaction - Phản ứng chuỗi polymerase

57 PLM Product lifecycle management - Quản lý vòng đời sản phẩm

58 POS Point of sale - Thiết bị bán hàng

10

Stt Từ viết

tắt Diễn giải

59 PT-TT Phẩu thuật - thủ thuật

60 QĐ Quyết định

61 RFID Radio Frequency Identification - Thẻ nhận dạng bằng tần số vô

tuyến

62 RIS Radiology Information System - Hệ thống thông tin chẩn đoán

hình ảnh

63 ROP Retinopathy Of Prematurity - Bệnh võng mạc ở trẻ sinh non

64 SRM Supplier relationship management - Quản lý quan hệ với nhà cung

cấp

65 SYT Sở y tế

66 TCKT Tài chính kế toán

67 TCYTTG Tổ chức y tế thế giới

68 TP Thành phố

69 TPS Transaction Processing Systems - Hệ thống xử lý giao dịch

70 TS Tài sản

71 TSCĐ Tài sản cố định

72 TT Thông tư

73 TTBYT Trang thiết bị y tế

74 TTg Thủ tướng

75 TW Trung ương

76 UB Ủy ban

77 UBND Ủy ban nhân dân

78 WHO World Health Organization -Tổ chức y tế thế giới