Nghiên cứu thành phần hóa học và khảo sát hoạt tính chống oxy hóa của cây Bục núi cao Mallotus japonicus Muell.-Arg

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

PHAN THỊ THANH HƢƠNG

NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ KHẢO SÁT

HOẠT TÍNH CHỐNG OXY HÓA CỦA CÂY BỤC NÚI

CAO MALLOTUS JAPONICUS MUELL.-ARG.

LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC

Hƣớng dẫn khoa học:

TS. NGUYỄN HOÀI NAM

Hà Nội - 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

NGHIÊN CỨU THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ KHẢO SÁT

HOẠT TÍNH CHỐNG OXY HÓA CỦA CÂY BỤC NÚI

CAO MALLOTUS JAPONICUS MUELL.-ARG.

LUẬN VĂN THẠC SỸ SINH HỌC

Học viên

Cao học

Chuyên ngành

Mã số

Hƣớng dẫn khoa học

: Phan Thị Thanh Hƣơng

: Khóa 14

: Sinh học thực nghiệm

: 60 42 30

: TS. Nguyễn Hoài Nam

Hà Nội - 2012

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Lời cảm ơn

Luận án này được hoàn thành tại Viện Hoá Sinh biển,Viện Khoa học và

Công nghệ Việt Nam.

Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS Nguyễn Hoài

Nam, người thầy đã tận tình hướng dẫn, hết lòng chỉ bảo và tạo mọi điều kiện

giúp đỡ tôi trong thời gian làm luận án.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới TS Đỗ Thị Thảo và các anh chị Phòng

Thử nghiệm sinh học, Viện Công nghệ sinh học đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho

tôi hoàn thành các nghiên cứu về hoạt tính sinh học và thử nghiệm dược lý.

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới Lãnh đạo Viện Sinh thái và Tài nguyên sinh

vật, trường Đại học Thái Nguyên đã tạo điều kiện cho tôi được học tập và phấn

đấu để hoàn thành tốt các mục tiêu đề ra của luận án.

Tôi xin chân thành cảm ơn sự quan tâm giúp đỡ của tập thể các cán bộ Viện

Hóa Sinh biển đã động viên, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận án này.

Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới tập thể cán bộ phòng Dược liệu biển,

Viện Hóa Sinh biển đã giúp đỡ tôi nhiệt tình trong suốt thời gian thực hiện luận

án.

Luận án này được hỗ trợ kinh phí và thực hiện trong khuôn khổ đề tài Hợp

tác Quốc tế theo Nghị định thư Việt Nam Bỉ giai đoạn 2007-2009, do GS.TS Châu

Văn Minh làm chủ nhiệm.

Tác giả luận án

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Danh sách các chữ viết tắt

CC : Sắc ký cột (Collumn chromatography)

DPPH : 1,1-Diphenyl-2- picrylhydrazyl

EGCG : Epigallocatechin gallate

GSHPO : Glutathione peroxidase

HHDP : Hexahydroxydiphenic acid

HTCO : Hoạt tính chống oxy hóa

MDA : Malonyl dialdehyd

Mp : Điểm nóng chảy (Melting point)

NMR : Phổ cộng hƣởng từ nhân (Nuclear Magnetic Resonance)

SOD : Superoxide dismutase

TLC : Sắc ký lớp mỏng (Thin layer chromatomatography)

Vit : Vitamin

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Mục lục

Danh sách các chữ viết tắt ............................................................................... i

Mục lục ........................................................................................................... ii

Danh mục các bảng........................................................................................ iv

Danh mục các hình ......................................................................................... v

MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1

CHƢƠNG I. TỔNG QUAN ........................................................................... 3

I.1. KHÁI QUÁT VỀ CHI BA BÉT (MALLOTUS)....................................................... 3

I.2. KHÁI QUÁT VỀ CÂY BỤC NÚI CAO (MALLOTUS JAPONICUS MUELL.-

ARG.).............................................................................................................................. 4

I.2.1. Thực vật học ...................................................................................................... 4

I.2.2. Thành phần hóa học và hoạt tính sinh học của loài Bục núi cao (Mallotus

japonicus Muell. -Arg.)............................................................................................... 5

I.2.3. Hoạt tính chống oxy hóa của cây Mallotus japonicus Muell.-Arg.................. 12

CHƢƠNG II. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........... 18

II.1. MẪU THỰC VẬT ................................................................................................ 18

II.2. PHƢƠNG PHÁP PHÂN LẬP CÁC HỢP CHẤT ................................................ 18

II.2.1. Sắc ký lớp mỏng (TLC)................................................................................. 18

II.2.2. Sắc ký lớp mỏng điều chế .............................................................................. 18

II.2.3. Sắc ký cột (CC) .............................................................................................. 19

II.3. PHƢƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH CẤU TRÚC HOÁ HỌC CÁC HỢP CHẤT........ 19

II.3.1. Điểm nóng chảy (Mp) .................................................................................... 19

II.3.2. Phổ cộng hƣởng từ nhân (NMR).................................................................... 19

II.4. PHƢƠNG PHÁP THỬ HOẠT TÍNH CHỐNG OXY HÓA ................................ 20

II.4.1. Phƣơng pháp 1,1-diphenyl-2-picrylhydrazyl (DPPH). .................................. 20

II.4.2. Phƣơng pháp kiểm tra khả năng chống oxy hoá của hoạt chất trên tế bào gan

phân lập trực tiếp ...................................................................................................... 22

II.4.3. Phƣơng pháp thử nghiệm malonyl dialdehyd (MDA test)............................. 23

CHƢƠNG III. THỰC NGHIỆM VÀ KẾT QUẢ......................................... 25

III.1. THU MẪU THỰC VẬT VÀ XỬ LÝ MẪU ....................................................... 25

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

III.2. PHÂN LẬP CÁC HỢP CHẤT............................................................................ 25

III.3. XÁC ĐỊNH CẤU TRÚC HÓA HỌC CÁC HỢP CHẤT.................................... 27

III.3.1. Hợp chất 1: 5,7-dihydroxy-4'-methoxy-6-(3-methylbut-2-enyl)flavanone .. 27

III.3.2. Hợp chất 2: bergenin..................................................................................... 30

III.3.3. Hợp chất 3: 29-norlupane-3,20-dione........................................................... 31

III.3.4. Hợp chất 4: lupeol......................................................................................... 34

III.3.5. Hợp chất 5: 25,26,27-trisnor-24-hydroxycycloartan-3-one.......................... 35

III.3.6. Hợp chất 6: 25,26,27-trisnor-3-ketocycloartan-24-oic acid.......................... 38

III.4. KẾT QUẢ THỬ NGHIỆM HOẠT TÍNH CHỐNG OXY HÓA CỦA MỘT SỐ

HỢP CHẤT PHÂN LẬP ĐƢỢC TỪ CÂY BỤC NÚI CAO....................................... 42

III.4.1. Kết quả thí nghiệm DPPH............................................................................. 42

III.4.2. Kết quả thí nghiệm bảo vệ tế bào gan khỏi tác nhân oxi hóa ....................... 42

III.4.3. Kết quả thí nghiệm MDA ............................................................................. 43

CHƢƠNG IV. KẾT LUẬN.......................................................................... 45

Tài liệu tham khảo ........................................................................................ 46

Phụ lục .......................................................................................................... 51

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

Danh mục các bảng

Bảng 1. Tổng hợp hoạt tính gây độc tế bào của các dẫn xuất phloroglucinol trên các dòng

tế bào ung thƣ nuôi cấy khác nhau (IC50 g/ml)................................................................. 8

Bảng 2. Kết quả thử hoạt tính chống ôxy hóa của các hợp chất....................................... 16

Bảng 3. Số liệu phổ NMR của hợp chất 1 ........................................................................ 29

Bảng 4. Số liệu phổ NMR của 2 ....................................................................................... 31

Bảng 5. Số liệu phổ NMR của hợp chất 3 ........................................................................ 33

Bảng 6. Số liệu phổ NMR của hợp chất 4 ........................................................................ 35

Bảng 7. Số liệu phổ NMR của 5 ....................................................................................... 37

Bảng 8. Số liệu phổ NMR của 6 và các chất tham khảo................................................... 39

Bảng 9. Kết quả thử nghiệm DPPH.................................................................................. 42

Bảng 10. Kết quả thí nghiệm bảo vệ tế bào gan khỏi tác nhân oxi hóa............................ 43

Bảng 11. Kết quả thí nghiệm MDA.................................................................................. 44