Nghiên cứu thảm thực vật khô hạn ven biển huyện ninh hải - tỉnh ninh thuận

BOÄ GIAÙO DUÏC & ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH.

--------------------

Thieàu Leâ Phong Lan

NGHIEÂN CÖÙU THAÛM THÖÏC VAÄT KHOÂ HAÏN

VEN BIEÅN HUYEÄN NINH HAÛI – TÆNH NINH

THUAÄN

Chuyeân ngaønh: Sinh Thaùi Hoïc – Moâi Tröôøng

Maõ soá: 60 42 60

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ SINH HOÏC

Ngöôøi höôùng daãn khoa hoïc: PGS.TS. TRAÀN HÔÏP

Thaønh phoá Hoà Chí Minh Thaùng 6/2006

Caùc chöõ vieát taét:

BTTN: Baûo toàn thieân nhieân

KHCNMT: Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng

SHNÑ: Sinh hoïc nhieät ñôùi

VQG: Vöôøn Quoác gia

WWF: Quyû Quoác teá vaø baûo veä thieân nhieân

1

MÔÛ ÑAÀU

Ñaët vaán ñeà

Tænh Ninh Thuaän thuoäc mieàn duyeân haûi trung boä Vieät Nam. Ñaây laø moät

trong nhöõng tænh coù ñieàu kieän khí haäu khaéc nghieät vaøo baäc nhaát trong caû nöôùc:

naéng gioù quanh naêm, muøa khoâ haïn keùo daøi, noùng nhö “rang”, löôïng möa thaáp

nhaát treân toaøn quoác.

Huyeän Ninh Haûi ôû ven bieån phía Baéc tænh Ninh Thuaän, vôùi toång chieàu

daøi 60km bôø bieån, nôi ñaây hoäi tuï ñaày ñuû vaø ñaëc saéc nhaát moïi ñieàu kieän khaéc

nghieät cuûa Ninh Thuaän, bieåu hieän baèng vieäc hình thaønh thaûm thöïc vaät khoâ haïn

ña daïng ven bieån ñaëc tröng.

Thaûm thöïc vaät ven bieån nhieät ñôùi, trong ñoù röøng khoâ haïn laø moät sinh

caûnh heát söùc ñoäc ñaùo, haáp daãn vôùi nhieàu nhaø khoa hoïc theá giôùi. Chuùng coù

nhöõng ñaëc ñieåm sinh hoïc raát ñaëc bieät, vöøa thích öùng vôùi moâi tröôøng ñaëc bieät

khoâ haïn vöøa ña daïng veà hình thaùi, daïng soáng vaø söï phaùt trieån. Chuùng coù vai

troø quan troïng trong ñôøi soáng cuûa ngöôøi daân trong vuøng, laø nôi cö truù, sinh

soáng cuûa nhieàu loaøi ñoäng vaät quí hieám. Ñaëc bieät röøng khoâ haïn ven bieån huyeän

Ninh Haûi coù vai troø to lôùn trong vieäc taïo laäp moät sinh caûnh phong phuù, baûo veä

beàn vöõng caùc vuøng caùt ven bieån, caûi thieän moâi tröôøng ñeå môû roäng dieän tích luïc

ñòa, laøm bình phong choáng gioù baõo, ngaên caûn söï sa maïc hoùa laán vaøo ñaát lieàn.

Ngoaøi taùc duïng to lôùn gìn giöõ söï caân baèng sinh thaùi töï nhieân vaø phaùt

trieån beàn vöõng cuûa vuøng ven bieån. Röøng khoâ haïn ven bieån coøn chöùa ñöïng

nhieàu loaøi caây quí hieám, caây baûn ñòa coù giaù trò nghieân cöùu khoa hoïc vaø laø nôi

baûo toàn caùc nguoàn gen chòu haïn nhieät ñôùi ven bieån.

Do ñaëc ñieåm ñaëc saéc naøy, chính phuû ñaõ ñoàng yù ñeå UBND tænh Ninh

Thuaän thaønh laäp Vöôøn Quoác gia (VQG) Nuùi Chuùa, nhaèm taïo ñieàu kieän baûo toàn

2

nguoàn ña daïng sinh hoïc phong phuù vaø ñaëc saéc coù moät khoâng hai cuûa caû nöôùc

ñeå nghieân cöùu, baûo veä vaø toân taïo loaïi röøng khoâ haïn naøy.

Nhaän thaáy heä thöïc vaät vuøng ven bieån huyeän Ninh Haûi ñaëc tröng ñieån

hình cho moät khu heä sinh hoïc khoâ haïn cuûa tænh vaø caû nöôùc, coù ñaày ñuû caùc giaù

trò veà baûo toàn, ña daïng sinh vaät vaø heä sinh thaùi neân chuùng toâi thaáy coù theå

nghieân cöùu saâu hôn veà caùc loaïi hình röøng trong boái caûnh thaûm thöïc vaät khoâ

haïn, ñeå goùp phaàn baûo veä toát sinh caûnh khoâ haïn vaø baûo toàn caùc loaøi thöïc vaät

ñaëc höõu cuõng nhö nguoàn gen chòu haïn quí hieám nôi ñaây. Ñeà taøi cuûa luaän vaên

mang teân: “Nghieân cöùu thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi –

tænh Ninh Thuaän”.

Muïc ñích nghieân cöùu ñeà taøi

Xuaát phaùt töø quan ñieåm Thaûm thöïc vaät laø taám göông phaûn aùnh trung

thaønh nhaát cuûa ngoaïi caûnh trong ñoù cheá ñoä möa, ñoä aåm, ñaëc bieät laø chæ soá khoâ

haïn laø nhaân toá quyeát ñònh caùc kieåu thaûm thöïc vaät, cuøng vôùi caùc khaûo cöùu böôùc

ñaàu, muïc ñích nghieân cöùu cuûa ñeà taøi laø nghieân cöùu nhöõng ñaëc ñieåm veà hình

thaùi cuûa caùc loaøi caây vuøng khoâ haïn ven bieån, söï phaân boá, söï aûnh höôûng cuûa

ñieàu kieän ñaëc bieät khaéc nghieät naøy ñeán söï hình thaønh caùc kieåu röøng khoâ haïn

ñaëc tröng. Treân cô sôû khaûo saùt caùc ñaëc ñieåm veà daïng soáng, veà cô quan dinh

döôõng, ñeà taøi cuõng böôùc ñaàu tìm hieåu nhöõng ñaëc ñieåm thích nghi cuûa heä thöïc

vaät vôùi caùc ñieàu kieän ñaëc bieät khaéc nghieät cuûa moâi tröôøng: naéng, noùng, khoâ

haïn, caùt traéng baïc maøu, ñaát ñai khoâ caèn.

Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän vaên:

- Xaây döïng danh luïc thöïc vaät vuøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi –

tænh Ninh thuaän, saép xeáp theo hoï, boä trong heä thoáng sinh tieán hoaù.

3

- Moâ taû theo caùc phieáu ñieàu tra, ñònh danh theo caùc danh phaùp khoa hoïc,

boå sung baèng caùc boä aûnh maøu, boä tieâu baûn cuûa caùc loaøi thöïc vaät ñaëc tröng cho

vuøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän.

- Khaûo saùt, xaùc ñònh caùc ñaëc ñieåm thích nghi, söï bieán ñoåi veà hình thaùi

caùc loaøi caây trong hoaøn caûnh khoâ haïn.

- Ñieàu tra thu thaäp taøi lieäu treân toaøn boä ñòa baøn röøng khoâ haïn, thu thaäp

taøi lieäu treân oâ tieâu chuaån, ñònh hình cho caùc traïng thaùi röøng ñeå coù cô sôû nhaän

ñònh veà caáu truùc vaø keát caáu cuûa caùc kieåu röøng thuoäc thaûm thöïc vaät röøng khoâ

haïn.

- Thoáng keâ caùc loaøi caây ñaëc höõu, quí hieám, coù giaù trò kinh teá ñeå goùp

phaàn baûo toàn nguoàn gen thöïc vaät vuøng khoâ haïn, baûo toàn ña daïng sinh hoïc, cuûa

heä sinh thaùi röøng khoâ haïn ven bieån cöïc Nam Trung Boä.

- Taïo cô sôû cho vieäc tuyeân truyeàn giaùo duïc, baûo veä moâi tröôøng vaø taøi

nguyeân thieân nhieân. Ñoàng thôøi gôïi yù moät soá sinh caûnh khoâ haïn, coù caûnh quan

ñeïp, coù yù nghóa giaùo duïc, phuïc vuï tham quan, phaùt trieån du lòch sinh thaùi.

Phaïm vi nghieân cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa ñeà taøi

Ñeà taøi “Nghieân cöùu thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi –

tænh Ninh Thuaän”. Chæ khaûo saùt nhöõng sinh caûnh thuoäc thaûm thöïc vaät khoâ haïn

naèm ven theo chieàu daøi bôø bieån töø ñoä cao 300m trôû xuoáng, doïc theo tænh loä

702 veà höôùng Ñoâng Baéc (coù baûn ñoà khoanh vuøng nghieân cöùu).

Tính caáp thieát vaø thieát thöïc cuûa ñeà taøi

Trong nhöõng naêm qua, Sôû Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân tænh

Ninh Thuaän, VQG Nuùi Chuùa, phoái hôïp vôùi Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng

II, ñaõ tieán haønh ñieàu tra, khaûo saùt, laäp danh luïc ñoäng vaät, thöïc vaät, nhö moät taøi

4

lieäu khoa hoïc ban ñaàu phuïc vuï coâng taùc baûo toàn thieân nhieân (BTTN) vaø laøm

cô sôû cho vieäc nghieân cöùu trong nhöõng naêm tieáp theo.

Heä sinh thaùi röøng khoâ haïn ven bieån huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän,

ít nhieàu ñaõ coù söï taùc ñoäng cuûa con ngöôøi ôû nhöõng möùc ñoä khaùc nhau, coù nhieàu

loaøi ñang coù nguy cô bò tuyeät dieät, giaûm soá caù theå roõ reät.

Hôn nöõa, heä sinh thaùi röøng khoâ haïn raát nhaïy caûm, deã bò huûy hoaïi vaø khaû

naêng phuïc hoài laø raát khoù.

Do ñoù vieäc nghieân cöùu thaûm thöïc vaät nhaèm höôùng tôùi vieäc giaùo duïc,

baûo veä caùc nguoàn gen chòu haïn, phuïc hoài, taïo ñieàu kieän phaùt trieån nhöõng loaøi

quí hieám, ñaëc höõu, tieâu bieåu cho röøng khoâ haïn tænh nhaø laø raát caàn thieát.

5

Baûn ñoà khoanh vuøng nghieân cöùu thaûm thöïc vaät khoâ haïn ven bieån huyeän

Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän.

6

CHÖÔNG I: TOÅNG QUAN TAØI LIEÄU

1.1 Caùc nghieân cöùu tröôùc ñaây veà thaûm thöïc vaät khoâ haïn, trong vaø ngoaøi

nöôùc.

Vôùi caùc giaù trò ña daïng vaø ñoäc ñaùo, kieåu röøng khoâ vaø baùn khoâ haïn ñaõ

thu huùt söï quan taâm nghieân cöùu cuûa nhieàu taäp theå khoa hoïc trong vaø ngoaøi

nöôùc. Taïi Chaâu phi, Chaâu Myõ hay Chaâu UÙc vieäc nghieân cöùu caùc kieåu röøng khoâ

haïn thöôøng ñöôïc quan taâm ñaùng keå. Töø naêm 1967, Cocheme vaø Franquin ñaõ

coù nhöõng nghieân cöùu veà caáu truùc röøng khoâ haïn taïi Niger. Lamprecht (1989) ñaõ

moâ taû kieåu röøng khoâ ruïng laù vôùi thaønh phaàn loaøi thaáp, chæ coù 1-2 taàng taùn röøng

vôùi löôïng möa töø 700-1000mm/naêm. Mitloehner (1990, 1993, 1995, 1997) ñaõ

lieân tuïc tieán haønh nghieân cöùu söï thích nghi cuûa thaûm thöïc vaät trong ñieàu kieän

khoâ haïn taïi Chaco thuoäc Paraguay, Ñoâng Caprivi thuoäc Namibia. Schmid

(1974) ñöa ra nhaän xeùt raèng trong vuøng khí haäu baùn khoâ haïn, nhö tröôøng hôïp

cuûa Ninh Thuaän, thì chính do löôïng möa thaáp (< 700mm) vaø khoâng ñeàu, cuõng

nhö taàng ñaát maët noâng vaø nhieàu caùt, ñaõ khoâng taïo ñieàu kieän cho vieäc hình

thaønh moät kieåu thaûm thöïc vaät phong phuù nhö vuøng ven bieån töø Ninh Haûi ñeán

khu vöïc Caø Naù .[54]

Naêm 1964, P.E. Odum, khi nghieân cöùu aûnh höôûng cuûa nhaân toá khí haäu

leân quaàn xaõ caây buïi vaø röøng ruïng laù ñaõ moâ taû: “ÔÛ ñaâu maø ñieàu kieän ñoä aåm

chieám vò trí trung gian giöõa moät beân laø sa maïc – savan vaø röøng möa thì ôû ñaáy

coù röøng caây buïi – caây gai nhieät ñôùi vaø röøng ruïng laù nhieät ñôùi. Nhaân toá khí haäu

cô baûn ñoù laø löôïng möa . . .”[48]

ÔÛ Vieät Nam, trong luaän vaên tieán só, M.Schimid, ñaõ moâ taû khaù kyõ moät soá

kieåu thaûm thöïc vaät taïi vuøng Ninh Thuaän trong quyeån “Veùgeùtation Du Vieät

Nam – Orstom Paris – 1974”.[54]

7

Trong quyeån “Caùc ñieàu kieän ñaát ñai taïi ñoàng baèng Ninh Thuaän” – Nha

Khaûo Cöùu – Boä Canh Noâng xuaát baûn naêm 1965 cuûa taùc giaû Thaùi Coâng Tuïng,

ñaõ moâ taû khaù chi tieát ñoàng baèng ven bieån thuoäc mieàn duyeân haûi Trung Vieät

Ninh Thuaän, nhöõng ñoài caùt Ba Ngoøi Cam Ranh cuûa Khaùnh Hoøa, nhöõng ñoài caùt

khoâ khan cuûa vuøng Caø Naù – Vónh Haûo. Cuøng vôùi vieäc moâ taû caùc ñieàu kieän ñaát

ñai, Thaùi Coâng Tuïng ñaõ moâ taû moät soá caây gai ñaëc saéc cuûa vuøng khoâ haïn nhö

caùc gioáng Capparis, Zizyphus, Randia; nhöõng caây laù möôùt nhö Tephrosria,

Triumphetta . . ., ngoaøi ra coøn moâ taû thaûo moäc thieân nhieân ôû nhöõng vuøng caùt

doïc duyeân haûi, treân caùc ñoài caùt di ñoäng, gaàn bôø,. . .[23]

Naêm 1961, “Khaûo cöùu nieân san khoa hoïc ñaïi hoïc ñöôøng – Vieän Ñaïi hoïc

Saøi Goøn” Leâ Coâng Kieät, Phaïm Hoaøng Hoä vaø Vuõ Vaên Cöông ñaõ coù nhöõng baøi

vieát veà thaûm thöïc vaät ôû nhöõng quaàn ñaûo vònh Cam Ranh – Nha Trang “Les

association veùgeùtales de la presquùile de Cam Ranh (Reùgion de Nha Trang)”

[50, tr.101-128] vaø baøi “La veùgeùtation de plages vaso sablonneuses de la

presquile de Cam Ranh” [51,tr.129-140]. Cuõng trong taïp chí naøy Leâ Coâng Kieät

vaø Nguyeãn Vaên Thuûy ñaõ thaønh laäp baûn ñoà phaân boá thaûm thöïc vaät ven bieån ôû

vònh Cam Ranh tyû leä 1/50.000.[52,tr.141-154]

Naêm 1962 trong taïp chí “Khaûo cöùu nieân san khoa hoïc ñaïi hoïc ñöôøng –

vieän Ñaïi hoïc Saøi Goøn” Leâ Coâng Kieät ñaõ coù baøi vieát veà thaûm thöïc vaät treân ñaát

xaùm baïc maøu ôû vònh Cam Ranh [53, tr.367-434] “La veùgeùtation psammophile

de la presquíle de Cam Ranh”. Cuõng trong taïp chí naøy, naêm 1966 – 1967,

Phuøng Trung Ngaân vaø Leâ Coâng Kieät ñaõ khaûo saùt vaø laäp danh luïc thöïc vaät caûnh

ôû caùc ñoài caùt cuûa baùn ñaûo Quy Nhôn thoâng qua baøi vieát “Goùp phaàn vaøo söï

khaûo saùt thöïc vaät caûnh caùc ñoài caùt cuûa baùn ñaûo Qui Nhôn” [16, tr.345-358].

8

Naêm 1970, Thaùi Vaên Tröøng moâ taû veà kieåu traûng caây to, caây buïi vaø coû

cao khoâ nhieät ñôùi ôû mieàn Nam nöôùc ta laø kieåu traûng nguyeân sinh thieân nhieân

ñaõ toàn taïi ôû vuøng khoâ haïn giöõa Phan Rang vaø Phan Thieát . . . vôùi ñaëc ñieåm veà

heä thöïc vaät ôû ñaây laø caùc caây goã thöa thôùt, nhoû beù, khaúng khiu, nhöõng caây buïi

phaân taùn . . .[21], [22]

Naêm 2004, Boä Noâng nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân – Vieän Quy hoaïch

vaø Thieát keá noâng nghieäp [36], ñaõ coù chöông trình ñieàu tra xaây döïng baûn ñoà ñaát

tænh Ninh Thuaän tyû leä 1/50.000. Ñaây laø cô sôû khoa hoïc quan troïng ñeå nghieân

cöùu caùc thaûm thöïc vaät khoâ haïn treân cô sôû caùc ñieàu kieän ñaát ñai, khí haäu. Ñaây

cuõng laø taøi lieäu ñaát chi tieát ñaàu tieân cuûa Ninh Thuaän töø naêm 1975 ñeán nay.

Theo keát quaû cuûa Vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II [39], ñaõ ghi nhaän

Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa coù 1265 loaøi thöïc vaät baäc cao, coù maïch

treân caïn, xeáp trong 85 boä, 147 hoï vaø 596 chi thuoäc 7 ngaønh thöïc vaät khaùc nhau:

+ Ngaønh Thaïch tuøng (Lycopodiophyta): coù 5 loaøi, thuoäc 2 boä, 2 hoï vaø 3 chi.

+ Ngaønh Loõa tuøng (Psicotophyta): coù 1 loaøi thuoäc 1 boä, 1 hoï vaø 1 chi.

+ Ngaønh Döông xæ (Polypodiophyta): coù 23 loaøi thuoäc 6 boä, 10 hoï vaø 16 chi.

+ Ngaønh Thoâng (Pinophyta): coù 7 loaøi thuoäc 1 boä, 2 hoï vaø 4 chi.

+ Ngaønh Tueá (Cyadophyta): coù 4 loaøi thuoäc 1 boä, 1 hoï vaø 1 chi.

+ Ngaønh Gaém (Gnetophyta): coù 2 loaøi thuoäc 1 boä, 1 hoï vaø 1 chi.

+ Ngaønh Ngoïc lan (Magnoliophyta): coù 1223 loaøi thuoäc 67 boä, 130 hoï

vaø 570 chi.

Song song vôùi vieäc ñieàu tra thöïc vaät, Phaân vieän ñaõ thieát laäp baûn ñoà phaân

boá thöïc vaät röøng cuûa Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa– tænh Ninh Thuaän,

ñaây cuõng laø cô sôû ban ñaàu cho vieäc ñieàu tra, phaân loaïi thöïc vaät vuøng khoâ haïn

naøy.

9

Cuõng theo keát quaû ñieàu tra cuûa Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch röøng II,

naêm 2001 – 2002 veà söï phaân boá cuûa ñoäng vaät hoang daõ cho thaáy coù 306 loaøi

ñoäng vaät coù xöông soáng thuoäc 9 boä 29 hoï vaø 4 lôùp, trong ñoù: [39]

+ Lôùp thuù (Manmalia): coù 72 loaøi thuoäc 23 hoï vaø 8 boä.

+ Lôùp chim (Aves): coù 181 loaøi thuoäc 49 hoï vaø 17 boä.

+ Lôùp boø saùt (Reptilia): coù 36 loaøi thuoäc 13 hoï vaø 3 boä.

+ Lôùp löôõng theâ (Amphibia): coù 17 loaøi thuoäc 4 hoï vaø 1 boä.

Naêm 2004, döï aùn “Baûo toàn thöïc vaät Vieät Nam”, do Vieän sinh thaùi vaø

Taøi nguyeân sinh vaät toå chöùc theo quyõ Henry luce Hoa Kyø, toå chöùc khoaù ñaøo

taïo thöù 3 “Veà ñieàu tra tieàm naêng vaø hieän traïng nguoàn caây thuoác ôû Vöôøn Quoác

gia Nuùi Chuùa” do Nguyeãn Taäp (Vieän döôïc lieäu) höôùng daãn – Theo nhoùm ñieàu

tra caây thuoác ñaõ thoáng keâ ñöôïc 718 loaøi, 481 chi, 139 hoï, thuoäc 7 ngaønh thöïc

vaät ñöôïc söû duïng laøm thuoác ôû caùc möùc ñoä khaùc nhau.[19]

Naêm 2002, baùo caùo keát quaû khaûo saùt khu heä ñoäng vaät Khu BTTN röøng

khoâ haïn Nuùi Chuùa do Phaân vieän Ñieàu tra Quy hoaïch Röøng II, Vieän Sinh thaùi

vaø Taøi nguyeân sinh vaät, cuøng vôùi Khu BTTN röøng khoâ haïn Nuùi Chuùa tænh Ninh

Thuaän do Leâ Xuaân Caûnh phuï traùch – Theo keát quaû baùo caùo naøy ñaõ ghi nhaän

ñöôïc 306 loaøi ñoäng vaät hoang daõ, thuoäc 89 hoï, 29 boä, 4 lôùp taïi Khu BTTN röøng

khoâ haïn Nuùi Chuùa, bao goàm 72 loaøi thuù, 181 loaøi chim, 36 loaøi boø saùt vaø 17

loaøi eách nhaùi. Baùo caùo coù keøm theo danh luïc vaø hình aûnh.[39]

Töø naêm 1998 ñeán nay, UBND tænh Ninh Thuaän cuøng vôùi Sôû Noâng

nghieäp vaø Phaùt trieån noâng thoân, Sôû Khoa hoïc coâng ngheä moâi tröôøng

(KHCNMT), phoái hôïp vôùi Vieän Sinh hoïc nhieät ñôùi (SHNÑ)TP.HCM, Phaân

vieän Ñieàu tra Quy hoaïch Röøng II vaø VQG Nuùi Chuùa, ñaõ coù moät soá nghieân cöùu

moâ taû sô boä caùc kieåu thaûm thöïc vaät, laäp danh luïc vaø tieâu baûn thöïc vaät röøng.

10

Tuy nhieân, chöa coù moät coâng trình naøo moâ taû kyõ phaân boá cuûa chuùng, cuõng nhö

chöa coù nhöõng nghieân cöùu coù heä thoáng ñaëc tröng vaø khaû naêng thích nghi ñeå toàn

taïi trong ñieàu kieän khí haäu laäp ñòa khoâ haïn cuûa ñòa baøn nghieân cöùu.

Trong nhöõng naêm qua ñaõ coù moät soá nghieân cöùu ban ñaàu:

- Phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi Khu BTTN Nuùi Chuùa do quó hoã trôï phaùt

trieån cuûa Canada, WWF vaø Sôû KHCNMT Ninh Thuaän thöïc hieän nhaèm xaây

döïng luaän cöù cho phaùt trieån du lòch sinh thaùi taïi Khu BTTN Nuùi Chuùa – huyeän

Ninh Haûi.

- Xaây döïng cô sôû döõ lieäu phuïc vuï cho vieäc baûo toàn ña daïng sinh hoïc taïi Khu

BTTN Nuùi Chuùa Ninh Thuaän do Khu BTTN Nuùi Chuùa thöïc hieän (2002 - 2003).

- Nghieân cöùu tính ña daïng sinh hoïc Khu BTTN Nuùi Chuùa do Vieän

SHNÑ tieán haønh (1999-2000). Quyõ NAGAO Nhaät Baûn taøi trôï .

- Xaây döïng boä tieâu baûn thöïc vaät Khu BTTN Nuùi Chuùa do Phaân vieän

Ñieàu tra vaø Quy hoaïch röøng II thöïc hieän (2001-2002).

- Döï aùn baûo toàn ruøa bieån giai ñoaïn I vaøII ( thaùng 9/2000 – 12/2002) do

quyõ quoác teá veà Baûo veä thieân nhieân (WWF), Sôû KHCNMT, vaø Khu BTTN Nuùi

Chuùa thöïc hieän. Nhaèm baûo toàn vaø naâng cao nhaän thöùc, naêng löïc vaø quy ñònh

veà baûo toàn ña daïng sinh hoïc bieån vaø baûo toàn ruøa bieån.

- Quy hoaïch, phaân vuøng baûo toàn bieån (2001 - 2002) do WWF phoái hôïp

vôùi Vieän Haûi döông hoïc Nha Trang vaø Sôû KHCNMT Ninh Thuaän thöïc hieän

nhaèm giuùp cho ñòa phöông (xaõ Vónh Haûi – huyeän Ninh Haûi) söû duïng vaø khai

thaùc beàn vöõng caùc taøi nguyeân bieån treân cô sôû khoa hoïc.

- Di truù, troàng troït moät soá loaøi döôïc lieäu treân vuøng ñeäm taïi Khu BTTN

Nuùi Chuùa do toå chöùc phaùt trieån Vieät Nam – Haø Lan vaø Sôû KHCNMT Ninh

11

Thuaän thöïc hieän nhaèm xaây döïng moâ hình saûn xuaát caây döôïc lieäu treân khu vöïc

nöông raãy.

- Khaûo saùt boå sung vaø ñeà xuaát giaûi phaùp quaûn lyù, baûo veä nguoàn lôïi raïn san

hoâ tænh Ninh Thuaän do Vieän Haûi döông hoïc Nha Trang thöïc hieän (2001 - 2002)

nhaèm ñeà xuaát giaûi phaùp quaûn lyù, baûo veä nguoàn lôïi raïn san hoâ tænh Ninh Thuaän.

- Xaây döïng moâ hình coäng ñoàng tham gia baûo veä san hoâ (2002 - 2003)

do Chi cuïc baûo veä nguoàn lôïi thuûy saûn thöïc hieän nhaèm naâng cao nhaän thöùc veà

taàm quan troïng cuûa san hoâ vaø laäp toå töï quaûn cho coäng ñoàng ngö daân ven bieån

thuoäc xaõ Nhôn Haûi , Vónh Haûi – huyeän Ninh Haûi.

1.2 Khaùi quaùt caùc nhoùm nhaân toá sinh thaùi phaùt sinh quaàn theå cuûa thaûm

thöïc vaät khoâ haïn.

1.2.1 Nhoùm nhaân toá töï nhieân

1.2.1.1 Vò trí ñòa lyù

Huyeän Ninh Haûi naèm veà phía Baéc tænh Ninh Thuaän coù toïa ñoä ñòa lyù:

+ Kinh ñoä Ñoâng töø 106o 27’33” ñeán 109o 14’00”.

+ Vó ñoä Baéc töø 11o 37’05” ñeán 11o 61’10”.

¾ Vò trí vaø ranh giôùi:

- Phía Ñoâng giaùp vôùi bieån Ñoâng.

- Phía Taây giaùp huyeän Ninh Sôn

- Phía Nam giaùp thò xaõ Phan Rang – Thaùp Chaøm.

- Phía Baéc giaùp huyeän Cam Ranh tænh Khaùnh Hoøa.

¾ Toång chieàu daøi bôø bieån: 60km.

- Ñöôïc giôùi haïn bôûi 2 vó tuyeán töø 11o 22’ ñeán 11o

48’.

- Phía Baéc giaùp vònh Cam Ranh.

- Phía Nam giaùp vònh Phan Rang.

12

¾ Toång dieän tích töï nhieân laø 57.118,2 ha, goàm:

+ Ñaát noâng nghieäp: 15.439,0 ha chieám 27%

+ Ñaát laâm nghieäp: 14.113,2 ha chieám 24,78%

+ Ñaát chuyeân duøng : 2.758,0 ha chieám 4,82%

+ Ñaát ôû : 834,0 ha chieám 1,46%

+ Ñaát chöa söû duïng : 23.974,0 ha chieám 41,97% [42]

1.2.1.2 Ñòa hình – ñòa maïo

Khu vöïc nghieân cöùu ñeà taøi naèm trong ñòa phaän cuûa VQG Nuùi Chuùa –

huyeän Ninh Haûi – tænh Ninh Thuaän. Ñòa hình cuûa VQG Nuùi Chuùa bao goàm moät

hình theå nuùi hình thaønh gaàn nhö ñoäc laäp khoâng dính lieàn vôùi heä thoáng cuûa daõy

Tröôøng sôn, coù teân goïi chung laø Nuùi Chuùa.

Quaàn theå Nuùi Chuùa bao goàm nhieàu nuùi coù ñoä cao khaùc nhau: Nuùi chuùa

coøn goïi laø nuùi Coâ Tuy laø nuùi cao nhaát cuûa vöôøn quoác gia coù ñoä cao tuyeät ñoái

1.039m (so vôùi maët nöôùc bieån) [39], naèm gaàn trung taâm cuûa vöôøn quoác gia. Töø

nuùi Coâ Tuy ñòa hình chaïy thaáp daàn nhöng khoâng lieân tuïc veà caû 04 höôùng vôùi

caùc ñænh nuùi cao ñaëc tröng nhö: [39]

- Höôùng Baéc vaø Taây Baéc coù caùc nuùi: nuùi Söa 850m, nuùi Chuùa 858m, nuùi

Nöôùc Nhæ 722m… vaø chaïy thaáp daàn goàm nhieàu ñoài nuùi thaáp ra vònh Cam Ranh

vaø quoác loä 1A .

- Höôùng Ñoâng vaø Ñoâng Baéc coù caùc nuùi: nuùi OÂng hay nuùi Chuùa Anh 950m,

nuùi Chuùa Em 725m, nuùi Hoøn Tyù 580m … vaø chaïy thaáp daàn ra bieån Ñoâng.

- Höôùng Taây vaø Taây Baéc coù caùc nuùi: EÂ Laâm Haï 894m, nuùi Hoøn Baø

896m, nuùi Chuùa 2 cao 858m … vaø chaïy thaáp daàn ra ñöôøng quoác loä 1A

- Höôùng Nam vaø Ñoâng Nam coù caùc nuùi : OÂng Thoû 778m, nuùi Chuùa

3550m, nuùi Hoøn Gioà 509m .

13

Huyeän Ninh Haûi bao goàm caû VQG Nuùi Chuùa coù 05 caáp ñòa hình nhö

sau:[31], [39], [42]

- Ñòa hình vuøng ñoài: coù ñoä cao nhoû hôn 300m so vôùi maët bieån, chuû yeáu

taäp trung ôû vuøng bieån phía Ñoâng vaø Nam vaø vuøng chaân cuûa khu quaàn heä Nuùi

Chuùa, thuoäc caùc xaõ Coâng Haûi, Lôïi Haûi, tuy coù moät soá ñænh nuùi cao töø 200 -

300m nhöng ñoä chia caét ít vaø coù ñoä doác döôùi 200

.

- Vuøng nuùi thaáp: chuû yeáu naèm ôû phía Baéc cuûa huyeän, coù ñoä cao töø 300 -

700m naèm ôû vuøng chaân vaø söôøn cuûa caùc nuùi cao > 800m, neân coù ñoä chia caét

maïnh vaø ñoä doác lôùn töø 20 - 350

.

- Vuøng nuùi trung bình: coù ñoä cao töø 800 – 1.039m, bao goàm caùc nuùi nhö:

Coâ Tuy 1.039m, nuùi Chuùa Anh 950m, nuùi Söa 950m, EÂ Laâm Haï 900m, Hoøn Baø

830m …. , coù ñòa hình chia caét lôùn bôûi caùc khe suoái lôùn, coù ñoä doác töø 20 – 400

, laø

vuøng chòu aûnh höôûng caû hai cheá ñoä khí haäu nhieät ñôùi vaø aù nhieät ñôùi aåm.

- Ñòa hình ñoài caùt ven bieån: phaàn lôùn naèm ôû phía Ñoâng vaø phía Nam cuûa

huyeän, thuoäc caùc xaõ Vónh Haûi, Tri Haûi, Nhôn Haûi, Phöông Haûi; loaïi ñaát chuû

yeáu laø ñaát caùt ñeán caùt pha, ñoä cao döôùi 100m, taïo thaønh moät daõy daøi vaø heïp

chaïy doïc ven bieån.

- Ñòa hình ñoàng baèng: phaàn lôùn ñaát dai coù ñoä cao töø 100m ñeán 300m,

ñòa hình töông ñoái baèng phaúng, höôùng doác töø Taây Baéc xuoáng Ñoâng Nam vaø

doác daàn ra bieån; laø moät vuøng roäng lôùn saûn xuaát löông thöïc chuû yeáu cuûa huyeän;

goàm caùc xaõ Taân Haûi, Xuaân Haûi, Hoä Haûi.

1.2.1.3 Khí haäu

Ñaëc tröng cuûa khí haäu Ninh Thuaän mang tính nhieät ñôùi gioù muøa, khoâ

haïn, naéng noùng vaø gioù nhieàu. Do ñoâï aåm vaø löôïng möa thaáp ñaõ taïo neân sinh

caûnh röøng khoâ haïn ñaëc tröng VQG Nuùi Chuùa. Theo soá lieäu thu thaäp töø traïm khí