Nghiên cứu quy trình kiểm định độ khó và độ phân biệt của câu hỏi trắc nghiệm khách quan dạng MCQ trong dạy học sinh học tế bào (sinh học 10 - chương trìn

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

--------------------------

NGUYỄN THỊ THANH THUỶ

NGHIÊN CỨU QUY TRÌNH KIỂM ĐỊNH ĐỘ KHÓ VÀ ĐỘ PHÂN BIỆT

CỦA CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN DẠNG MCQ

TRONG DẠY HỌC SINH HỌC TẾ BÀO

(SINH HỌC 10 – CHƯƠNG TRÌNH NÂNG CAO)

Chuyên ngành: Lý luận & phương pháp dạy học bộ môn Sinh học

Mã số: 60.14.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN PHÚC CHỈNH

THÁI NGUYÊN – 2008

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

--------------------------

NGUYỄN THỊ THANH THUỶ

NGHIÊN CỨU QUY TRÌNH KIỂM ĐỊNH ĐỘ KHÓ VÀ ĐỘ PHÂN BIỆT

CỦA CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN DẠNG MCQ TRONG

DẠY HỌC SINH HỌC TẾ BÀO

(SINH HỌC 10 – CHƯƠNG TRÌNH NÂNG CAO)

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2008

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Phúc Chỉnh đã tận tình

hƣớng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn Ban chủ nhiệm khoa, các thầy cô giáo khoa Sinh – KTNN

và khoa Sau Đại học đã tạ o điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong thời gian học tập và

nghiên cƣ́u tại trƣờng.

Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu trƣờng THPT Chuyên Thái Nguyên,

Tổ Hoá - Sinh trƣờng THPT Chuyên Thái Nguyên, các đồng nghiệp ở trƣờng THPT Đồng

Hỷ, THPT Gang Thép đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm.

Xin đƣợc cảm ơn nhƣ̃ng ngƣời thân trong gia đình và bạn bè đã động viên , giúp

đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2008

Tác giả

Nguyễn Thị Thanh Thuỷ

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

GD Giáo dục

GD - ĐT Giáo dục - Đào tạo

GV Giáo viên

HS Học sinh

KT – ĐG Kiểm tra – đánh giá

TNKQ Trắc nghiệm khách quan

THPT Trung học phổ thông

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

3

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU..............................................................................................................1

Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ SỬ DỤNG

TRẮC NGHIỆM ..................................................................................................6

1.1. Lƣợc sử nghiên cứu của khoa học trắc nghiệm ............................................6

1.1.1. Tình hình nghiên cứu và sử dụng trắc nghiệm ở trên thế giới...................6

1.1.2. Tình hình nghiên cứu và sử dụng trắc nghiệm ở Việt Nam.......................9

1.2. Những khái niệm cơ bản về kiểm tra - đánh giá kết quả học tập ................12

1.2.1. Khái niệm về “kiểm tra” ...........................................................................12

1.2.2. Khái niệm về “đánh giá” và “đánh giá kết quả học tập” .......................... 12

1.3. Xu hƣớng đổi mới kiểm tra - đánh giá ........................................................15

1.4. Các phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá thành quả học tập trong dạy học.......... 18

1.4.1. Phƣơng pháp quan sát ..............................................................................18

1.4.2. Phƣơng pháp vấn đáp ..............................................................................18

1.4.3. Phƣơng pháp kiểm tra viết .......................................................................19

1.5. Trắc nghiệm và những vấn đề liên quan ......................................................19

1.5.1. Khái niệm về trắc nghiệm .........................................................................19

1.5.2. Trắc nghiệm tự luận và trắc nghiệm khách quan......................................19

1.5.3. Những nguyên tắc chung của trắc nghiệm................................................21

1.5.4. Các loại câu TNKQ...................................................................................22

1.6. Tình hình sử dụng câu trắc nghiệm MCQ trong kiểm tra đánh giá kết quả

học tập ở trƣờng trung học phổ thông.................................................................25

Chƣơng 2: QUY TRÌNH KIỂM ĐỊNH ĐỘ KHÓ VÀ ĐỘ PHÂN BIỆT CỦA

CÂU TRẮC NGHIỆM MCQ TRONG DẠY HỌC SINH HỌC TẾ BÀO

(SINH HỌC 10 - CHƢƠNG TRÌNH NÂNG CAO) ..........................................29

2.1. Nguyên tắc kiểm định câu trắc nghiệm MCQ .............................................29

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

4

2.1.1. Nguyên tắc định lƣợng ............................................................................29

2.1.2. Nguyên tắc định tính .................................................................................30

2.2. Kiểm định độ khó và độ phân biệt của câu trắc nghiệm MCQ....................31

2.2.1. Phƣơng pháp kiểm định độ khó và độ phân biệt theo quan điểm truyền

thống....................................................................................................................31

2.2.2. Cải tiến phƣơng pháp kiểm định độ khó và độ phân biệt của câu trắc

nghiệm MCQ.......................................................................................................34

2.3. Quy trình kiểm định độ khó và độ phân biệt của câu hỏi trắc nghiệm

MCQ phần Sinh học tế bào (Sinh học 10 - Chƣơng trình nâng cao)..................37

2.3.1. Quy trình chung.........................................................................................37

2.3.2. Quy trình kiểm định độ khó và độ phân biệt của câu hỏi trắc nghiệm

MCQ trong dạy học Sinh học tế bào...................................................................37

2.4. Vận dụng quy trình kiểm định độ khó và độ phân biệt của câu MCQ trong

dạy học Sinh học tế bào ......................................................................................42

Chƣơng 3: THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM............................................................57

3.1. Mục đích thực nghiệm .................................................................................57

3.2. Nội dung thực nghiệm..................................................................................57

3.3. Phƣơng pháp thực nghiệm ...........................................................................57

3.3.1. Thời gian thực nghiệm..............................................................................57

3.3.2. Địa điểm thực nghiệm...............................................................................57

3.3.3. Đối tƣợng thực nghiệm .............................................................................57

3.3.4. Bố trí thực nghiệm ....................................................................................58

3.4. Kết quả thực nghiệm....................................................................................58

KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ.................................................................................66

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ................68

TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

5

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

 Xuất phát từ quan điểm đổi mới phƣơng pháp kiểm tra - đánh giá

Bƣớc vào thế kỷ XXI, giáo dục đứng trƣớc các thay đổi của thế giới. Các

tiến bộ nhanh chóng tạo ra bởi khoa học và công nghệ vừa là hi vọng vừa là

thách thức to lớn; các vấn đề của toàn cầu hoá và sự phụ thuộc lẫn nhau giữa

các quốc gia, sự gia tăng các cách biệt; khát vọng đƣợc khẳng định bản sắc

văn hoá, đòi hỏi tôn trọng đa dạng; sự nổi lên của các mâu thuẫn giữa truyền

thống và hiện đại, giữa cạnh tranh và bình đẳng cơ hội, giữa bùng nổ kiến

thức và khả năng tiếp thu, vv…Giáo dục (GD) với tƣ cách là yếu tố quyết

định cho sự phát triển xã hội cần phải đáp ứng đƣợc các xu hƣớng lớn đó.

Muốn vậy, GD phải dựa trên bốn nguyên tắc, đó là: học để biết; học để làm;

học cùng chung sống; học để tự khẳng định mình [14].

Việt Nam đang trên con đƣờng hội nhập kinh tế thế giới và tiến hành

hiện đại hoá đất nƣớc. Điều này cũng có nghĩa là giáo dục- đào tạo (GD - ĐT)

đang đứng trƣớc nhiều cơ hội và thách thức. Quá trình hội nhập quốc tế và

hiện đại hoá GD đòi hỏi phải có những điều chỉnh và đổi mới để phù hợp với

điều kiện hiện nay. Việc đổi mới GD - ĐT cần thực hiện một cách toàn diện,

từ quan điểm xây dựng chƣơng trình, sách giáo khoa đến việc xác định mục

tiêu, nội dung và phƣơng pháp dạy học, kiểm tra - đánh giá (KT-ĐG). Chính

vì thế, tại đại hội Trung Ƣơng Đảng lần thứ IX đã xác định phƣơng hƣớng và

nhiệm vụ về giáo dục- đào tạo nhƣ sau: “…Ƣu tiên hàng đầu cho việc nâng

cao chất lƣợng dạy và học. Đổi mới phƣơng pháp dạy và học, nâng cao chất

lƣợng đội ngũ giáo viên (GV) và tăng cƣờng cơ sở vật chất của nhà trƣờng,

phát huy kĩ năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của học sinh (HS) …Triển khai

thực hiện hệ thống kiểm định khách quan, trung thực chất lƣợng giáo dục, đào