Nghiên cứu nhóm rầy hại lúa và biện pháp hoá học phòng chống chúng vụ xuân năm 2007 tại gia lâm hà

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

tr−êng ®¹i häc n«ng nghiÖp I

---------------------------------------------

nguyÔn thuû chung

§iÒu tra nhãm rÇy h¹i th©n lóa vµ biÖn ph¸p

ho¸ häc phßng chèng chóng vô xu©n

n¨m 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi

LuËn v¨n th¹c sÜ n«ng nghiÖp

Chuyªn ngµnh: b¶o vÖ thùc vËt

M· sè: 60.62.10

Ng−êi h−íng dÉn khoa häc: pgs.ts. ®Æng thÞ dung

Hµ Néi - 2007

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………i

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan sè liÖu vµ kÕt qu¶ nghiªn cøu trong luËn v¨n

nµy lµ trung thùc vµ ch−a hÒ ®−îc sö dông ®Ó b¶o vÖ mét häc vÞ nµo.

T«i xin cam ®oan mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n

®· ®−îc c¸m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn ®· ®−îc chØ râ nguån gèc.

T¸c gi¶ luËn v¨n

NguyÔn Thuû Chung

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………ii

Lêi c¶m ¬n

§Ó hoµn thµnh luËn v¨n nµy, ngoµi sù cè g¾ng nç lùc cña b¶n

th©n, t«i ®· nhËn ®−îc sù h−íng dÉn tËn t×nh cña c« gi¸o. PGS, TS:

§Æng ThÞ Dung - Bé m«n C«n trïng - Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp

I - Hµ Néi , tËp thÓ c¸n bé tr¹m BVTV huyÖn Gia L©m, cïng toµn

thÓ c¸c thÇy c« gi¸o trong bé m«n C«n trïng ®· ®ãng gãp ý kiÕn,

gióp ®ì t«i thùc hiÖn vµ hoµn thiÖn luËn v¨n.

T«i còng xin ch©n thµnh c¶m ¬n c¸c c¸n bé kü thuËt hîp t¸c x·

N«ng nghiÖp: Yªn Th−êng, Ninh HiÖp, Kiªu Kþ, D−¬ng X¸, HTX

N«ng nghiÖp ph−êng Phóc Lîi, Giang Biªn, ViÖt H−ng, quËn Long

Biªn, c¸c ®ång nghiÖp, b¹n bÌ vµ ng−êi th©n trong gia ®×nh.

Cuèi cïng t«i xin bÇy tá lßng biÕt ¬n tíi Khoa sau §¹i häc,

Tr−êng §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi, ban l·nh ®¹o Chi côc

BVTV - Hµ Néi, ®· t¹o ®iÒu kiÖn gióp ®ì t«i hoµn thµnh tèt ®Ò tµi

khoa häc ®−îc giao .

Hµ Néi, th¸ng 06 n¨m 2007

T¸c gi¶ luËn v¨n

NguyÔn Thuû Chung

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iii

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc ch÷ viÕt t¾t iv

Danh môc c¸c b¶ng v

Danh môc c¸c h×nh vi

1. Më ®Çu i

1.1. §Æt vÊn ®Ò 9

1.2. ý nghÜa khoa häc vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi 12

1.3. Môc ®Ých - yªu cÇu cña ®Ò tµi 12

1.4. §èi t−îng vµ ph¹m vi nghiªn cøu 13

2. Tæng quan tµi liÖu trong vµ ngoµi n−íc 14

2.1. C¬ së khoa häc cña ®Ò tµi 14

2.2. T×nh h×nh nghiªn cøu trong vµ ngoµi n−íc 15

3. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 36

3.1. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 36

3.2. VËt liÖu nghiªn cøu 36

3.3. Dông cô nghiªn cøu 36

3.4. Néi dung vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 36

3.5. Xö lý mÉu vËt 37

3.6. ChØ tiªu theo dâi vµ ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n 37

3.7. Ph−¬ng ph¸p sö lý sè liÖu 38

4. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 39

4.1. Thµnh phÇn nhãm rÇy h¹i th©n lóa vµ thiªn ®Þch phæ biÕn cña

chóng vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m, Hµ Néi 39

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………iv

4.1.1. Thµnh phÇn nhãm rÇy h¹i th©n lóa 39

4.1.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch b¾t måi nhãm rÇy h¹i th©n lóa 41

4.2. diÔn BiÕn mËt ®é nhãm rÇy h¹i th©n lóa vµ thiªn ®Þch cña chóng

vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 43

4.2.1. diÔn BiÕn mËt ®é nhãm rÇy h¹i th©n lóa d−íi ¶nh h−ëng cña mét

sè yÕu tè sinh th¸i 43

4.2.2. DiÔn biÕn mËt ®é nhãm thiªn ®Þch b¾t måi rÇy h¹i th©n lóa d−íi

¶nh h−ëng cña mét sè yÕu tè sinh th¸i 69

4.3. BiÖn ph¸p ho¸ häc trõ nhãm rÇy h¹i th©n lóa vµ ¶nh h−ëng cña thuèc

®Õn nhãm thiªn ®Þch phæ biÕn trªn ruéng lóa vô xu©n 2007 t¹i Gia

L©m, Hµ Néi 76

4.3.1. HiÖu lùc cña thuèc ®èi víi nhãm rÇy h¹i th©n lóa 77

4.3.2. ¶nh h−ëng cña thuèc ho¸ häc trõ nhãm rÇy h¹i th©n lóa ®Õn nhãm

thiªn ®Þch phæ biÕn trªn ruéng lóa vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m, Hµ

Néi 79

5. KÕt luËn - ®Ò nghÞ 81

5.1. KÕt luËn 81

5.2. §Ò nghÞ 82

Tµi liÖu tham kh¶o 83

Phô lôc 90

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………v

Danh môc c¸c b¶ng

STT Tªn b¶ng Trang

4.1. Thµnh phÇn nhãm rÇy h¹i th©n lóa hä Delphacidae

(Homoptera) vô xu©n n¨m 2007- Gia L©m, Hµ Néi 39

4.2. Thµnh phÇn thiªn ®Þch b¾t måi cña nhãm rÇy h¹i th©n lóa vô

xu©n n¨m 2007- Gia L©m, Hµ Néi 42

4.3. DiÔn biÕn mËt ®é nhãm rÇy h¹i th©n lóa t¹i Gia L©m, Hµ Néi

vô xu©n 2007 44

4.4. DiÔn biÕn mËt ®é rÇy n©u trªn c¸c gièng lóa vô xu©n 2007 t¹i

Gia L©m- Hµ Néi 49

4.5. DiÔn biÕn mËt ®é rÇy l−ng tr¾ng trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 50

4.6. DiÔn biÕn mËt ®é rÇy x¸m trªn c¸c gièng lóa vô xu©n 2007 t¹i

Gia L©m- Hµ Néi 51

4.7 . Møc ®é nhiÔm rÇy h¹i th©n ë c¸c gièng ®−îc trång phæ biÕn vô

xu©n 2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 52

4.8. Tû lÖ loµi cña nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 54

4.9. Tû lÖ loµi cña nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 56

4.10. Tû lÖ loµi cña nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 57

4.11. Tû lÖ loµi cña nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 58

4.12. Tû lÖ loµi cña nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 60

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vi

4.13. Tû lÖ loµi cña nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c gièng lóa vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m- Hµ Néi 61

4.14. DiÔn biÕn mËt ®é nhãm rÇy h¹i th©n trªn c¸c ch©n ®Êt kh¸c

nhau vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m, Hµ Néi 63

4.15. BiÕn ®éng mËt ®é rÇy h¹i th©n ë c¸c tiÓu vïng sinh th¸i kh¸c

nhau ë huyÖn Gia L©m, Hµ Néi 65

4.16. DiÔn biÕn mËt ®é mét sè loµi thiªn ®Þch b¾t måi phæ biÕn cña

nhãm rÇy h¹i th©n lóa vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m, Hµ Néi 69

4.17. DiÔn biÕn sè l−îng thiªn ®Þch phæ biÕn cña nhãm rÇy h¹i th©n

trªn c¸c ch©n ®Êt ®Êt kh¸c nhau vô xu©n 2007, t¹i Gia L©m, Hµ

Néi 72

4.18. BiÕn ®éng mËt ®é thiªn ®Þch chÝnh cña nhãm rÇy h¹i th©n lóa

trªn c¸c vïng sinh th¸i kh¸c nhau 75

4.19. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc trõ nhãm rÇy n©u h¹i

th©n lóa 77

4.20. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc trõ nhãm rÇy l−ng tr¾ng h¹i

th©n lóa 78

4.21. HiÖu lùc cña mét sè thuèc ho¸ häc trõ nhãm rÇy x¸m h¹i

th©n lóa 78

4.20. ¶nh h−ëng cña thuèc ho¸ häc ®èi víi nhãm thiªn ®Þch b¾t måi

nhãm rÇy h¹i th©n lóa 79

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………vii

Danh môc c¸c h×nh

STT Tªn h×nh Trang

4.1. Nhãm rÇy h¹i th©n lóa 40

4.4. DiÔn biÕn mËt ®é rÇy h¹i th©n lóa vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m, Hµ

Néi (gièng Khang d©n) 46

4.5. QuÇn thÓ nhãm rÇy h¹i th©n lóa trªn gièng Khang d©n vô xu©n

2007 t¹i Giang Biªn, Long Biªn, Hµ Néi 46

4.6. HiÖn t−îng lóa bÞ ch¸y do nhãm rÇy h¹i th©n, gièng lóa Khang

d©n vô xu©n 2007 t¹i Giang biªn, Long biªn, Hµ Néi 47

4.7. Tû lÖ loµi rÇy h¹i th©n lóa giai ®o¹n ®o¹n ®Î nh¸nh vô xu©n 2007

t¹i Gia L©m, Hµ Néi 55

4.8. Tû lÖ loµi rÇy h¹i th©n lóa giai ®o¹n ®o¹n ®ßng vô xu©n 2007 t¹i

Gia L©m, Hµ Néi 56

4.9. Tû lÖ loµi rÇy h¹i th©n lóa giai ®o¹n ®o¹n lóa trç vô xu©n 2007

t¹i Gia L©m, Hµ Néi 58

4.10. Tû lÖ loµi rÇy h¹i th©n lóa giai ®o¹n ®o¹n lóa ngËm s÷a vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m, Hµ Néi 59

4.11. Tû lÖ loµi rÇy h¹i th©n lóa giai ®o¹n ®o¹n lóa ch¾c xanh vô xu©n

2007 t¹i Gia L©m, Hµ Néi 60

4.12. Tû lÖ loµi rÇy h¹i th©n lóa giai ®o¹n ®o¹n lóa chÝn vô xu©n 2007

t¹i Gia L©m, Hµ Néi 62

4.13. QuÇn thÓ nhãm rÇy h¹i th©n trªn gièng Khang D©n ë ch©n ®Êt

tròng Giang Biªn- Long Biªn - Hµ Néi 63

4.14. Ch¸y rÇy trªn gièng lóa khang d©n vô xu©n 2007 H4.6 t¹i

ph−êng Giang Biªn , Long Biªn , Hµ Néi. 66

4.15. QuÇn thÓ nhãm rÇy h¹i th©n trªn gièng lóa NÕp 451 t¹i Kiªu Kþ,

Gia L©m, Hµ Néi. 68

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………viii

4.16. HiÖn t−îng ch¸y rÇy trªn gièng lóa 451 t¹i Kiªu Kþ , Gia L©m,

Hµ Néi 68

4.17. DiÔn biÕn mËt ®é mét sè thiªn ®Þch b¾t måi nhãm rÇy h¹i th©n

lóa vô xu©n 2007 t¹i Gia L©m - Hµ Néi 71

4.18. Thiªn ®Þch nhÖn Ly c« sa Lycosa Pseudoannulata 73

4.19. Thiªn ®Þch Bä xÝt mï xanh Cyrtohinus lividipennis Reuter 74

4.20. Bä rïa®á Micraspis discolor (Fabr) 74

Trường Đại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Nông nghiệp ………………………9

1. Më ®Çu

1.1. §Æt vÊn ®Ò

Lóa lµ mét trong nh÷ng c©y l−¬ng thùc chñ yÕu cña loµi ng−êi vµ ®ang

®−îc trång trong nh÷ng ®iÒu kiÖn khÝ hËu vµ sinh th¸i rÊt kh¸c nhau. Lóa ®−îc

trång ë c¶ N¨m Ch©u (trõ ch©u Nam Cùc), tõ 500 ®é vÜ B¾c (miÒn trung TiÖp

Kh¾c) ®Õn ®é 350 vÜ Nam (vïng New South Wales ë óc vµ Uruguay). Thùc tÕ

cã thÓ trång lóa ®Õn 530

vÜ B¾c vµ 400 vÜ Nam, c¶ vïng xÝch ®¹o (miÒn trung

Sumatra - In®onexia), tõ vïng ven biÓn ë nhiÒu n−íc nh− ViÖt Nam,

Campuchia,… ®Õn ®é cao kho¶ng 3.000m trªn mÆt biÓn (vïng nói Hymalaya),

tõ nh÷ng ®ång s©u cã mùc n−íc tíi 6m ë vïng lóa næi Banglades, ViÖt

Nam,… §Õn nh÷ng n−¬ng lóa tr«ng vµo n−íc trêi hÇu nh− kh«ng lóc nµo mÆt

ruéng cã n−íc. Lóa sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt tõ nh÷ng vïng nhiÖt ®íi giã

mïa, l−îng m−a trong vô lóa cã khi tíi trªn 4.500 mm (Kazakhxtan, Liªn X«

cò); Tõ nh÷ng n¬i cã nhiÖt ®é trung b×nh trong vô lóa 330

C (Sukkus,

Pakixtan), ®Õn n¬i nhiÖt ®é thÊp 170 C vïng Otaru, NhËt B¶n. vïng §«ng

Nam ¸ tõ l©u ®−îc coi lµ vùa thãc cña c¶ ThÕ giíi víi diÖn tÝch lóa hµng n¨m

chiÕm trªn 1/2 tæng diÖn tÝch cña thÕ giíi. Theo NguyÔn Xu©n HiÓn ctv.

(1979) (dÞch) [7]. Trong thËp kû 60, cuéc c¸ch m¹ng xanh ®· lµm thay ®æi bé

mÆt qu¸ tr×nh trång lóa cña c¸c n−íc ch©u ¸. S¶n l−îng lóa g¹o t¨ng lªn m¹nh

mÏ nhê ¸p dông c¸c tiÕn bé khoa häc kü thuËt. Tuy nhiªn ngµnh trång trät

còng ph¶i ®èi mÆt víi nh÷ng hËu qu¶ vÒ sinh th¸i nh− suy gi¶m ®é ph× nhiªu

cña ®Êt, « nhiÔm m«i tr−êng, s©u bÖnh h¹i kh¸ng thuèc cã thÓ lµm ph¸t sinh

nh÷ng ®èi t−îng dÞch h¹i quan träng míi. HiÖn t−îng nµy ®· ®−îc ghi nhËn

®èi víi nhÖn ®á, s©u xanh h¹i b«ng, s©u t¬ h¹i rau, s©u h¹i ®Ëu nµnh, ®Æc biÖt

lµ ®èi t−îng rÇy n©u h¹i lóa. Mét sè n¬i ng−êi ta nhËn thÊy trªn diÖn tÝch lóa

cã phun thuèc Methyl Parathion, Deltamethrin, mËt ®é rÇy n©u ë nh÷ng løa

sau t¨ng lªn râ rÖt vµ g©y h¹i nghiªm träng h¬n diÖn tÝch kh«ng phun c¸c