Thư viện tri thức trực tuyến
Kho tài liệu với 50,000+ tài liệu học thuật
© 2023 Siêu thị PDF - Kho tài liệu học thuật hàng đầu Việt Nam
Nghiên cứu luận cứ khoa học để chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông nghiệp, nông thôn theo hướng công nghiệp hoá, hiện đại hoá
Nội dung xem thử
Mô tả chi tiết
bé n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n
viÖn khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp viÖt nam
b¸o c¸o tæng kÕt ®Ò tµi KHCN cÊp nhµ n−íc
m∙ sè kc 07.17
nghiªn cøu luËn cø khoa häc ®Ó chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n
theo h−íng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa
chñ nhiÖm ®Ò tµi: TS Lª quèc doanh
5735
24/03/2006
hµ néi – 4/2006
1
Danh s¸ch c¸n bé chÝnh thùc hiÖn ®Ò tµi
TT Hä tªn, Häc hµm,
Häc vÞ
Chøc danh
trong ®Ò tµi C¬ quan c«ng t¸c
1 TS. Lª Quèc Doanh Chñ nhiÖm ®Ò tµi,
chñ nhiÖm ®Ò tµi
nh¸nh 5
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
2 GS. VS. §µo ThÕ TuÊn Chñ nhiÖm ®Ò tµi
nh¸nh 1 vµ 4
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
3 TS. §µo ThÕ Anh Th− ký ®Ò tµi, Chñ
nhiÖm ®Ò tµi nh¸nh
2, Thùc hiÖn c¸c ®Ò
tµi nh¸nh.
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
4 TS. Vò Träng B×nh Chñ nhiÖm ®Ò tµi
nh¸nh 3, Thùc hiÖn
c¸c ®Ò tµi nh¸nh.
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
5 ThS . Lª §øc ThÞnh Chñ nhiÖm ®Ò tµi
nh¸nh 6, Thùc hiÖn
c¸c ®Ò tµi nh¸nh.
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
6 ThS. §µo Kim Miªn Th− ký ®Ò tµi, thùc
hiÖn ®Ò tµi nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
7 ThS. Hoµng Vò Quang Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 4, 5
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
8 PGS.TS. Ng« ThÞ ThuËn Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 1
Tr−êng ®¹i häc n«ng
nghiÖp I
9 TS. Lª Anh Vò Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 1
ViÖn Kinh tÕ Häc, Trung
t©m KHXH vµ Nh©n v¨n
10 PGS.TS. NguyÔn §×nh
Long
Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 1
ViÖn Kinh tÕ n«ng nghiÖp
11 PGS.TS. Phan C«ng
NghÜa
Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 1
Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ
quèc d©n
12 CN. §µo §øc HuÊn Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 2,3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
13 KS. Ph¹m ThÞ H¹nh Th¬ Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 2, 3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
14 CN. §Æng Kim Kh«i Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 2, 3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
2
15 ThS. NguyÔn Xu©n
Ho¶n
Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
16 ThS. Vò Nguyªn Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 4
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
17 CN. Hoµng Thanh Tïng Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 4
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
18 CN. NguyÔn Ngäc Lu©n Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
19 KS. NguyÔn V¨n ThÞnh Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
20 ThS. Bïi ThÞ Th¸i Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 3, 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
21 ThS. Lª ThÞ Ch©u Dung Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 4
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
22 ThS. Hoµng Quèc ChÝnh Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
23 KS. M¹c Kh¸nh Trang Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
24 KS. Lª ThÞ Nh©m Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
25 KS. An §¨ng QuyÓn Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
26 CN. Hå Thanh S¬n Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
27 ThS. Lª Hoµi Thanh Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
28 ThS. Tr−¬ng ThÞ Minh Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
29 ThS. Ph¹m Hoµng Hµ Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 3
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
30 KS. Ph¹m ThÞ Thanh
H−¬ng
Thùc hiÖn ®Ò tµi
nh¸nh 6
ViÖn Khoa häc kü thuËt
n«ng nghiÖp ViÖt Nam
3
Danh s¸ch nh÷ng ng−êi tham gia thùc hiÖn ®Ò tµi
TT Hä tªn, Häc hµm, Häc vÞ C¬ quan c«ng t¸c
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
KS. TrÇn Ngäc H©n
KS. NguyÔn TiÕn §Þnh
KS. NguyÔn Tè Anh
CN. Lª Anh TuÊn
KS. Chö V¨n H÷u
KS. NguyÔn V¨n Khoa
Th.S. NguyÔn M¹nh C−êng
KS. Ph¹m Gia TrÝ
TS. §Æng ThÕ Phong
ThS. Bïi Kim §ång
ThS. TrÞnh V¨n TuÊn
ThS. Ph¹m V¨n Duy
KS. Hµ Th¨ng Long
KS. Vò H÷u C−êng
KS. D− V¨n Ch©u
KS. Hoµng H÷u Néi
KS. Ng« Sü §¹t
ViÖn Khoa häc kü thuËt n«ng
nghiÖp ViÖt Nam
18 KS. Ph¹m V¨n §µi Trung t©m B¾c Trung Bé
19 KS. M¹c Kh¸nh Trang Trung t©m Nam Trung Bé
20
21
CN. §Æng Thu Trang
CN. Cao Vò Ph−¬ng Khanh
ViÖn Kinh tÕ Häc, Trung t©m
KHXH vµ Nh©n v¨n
22
23
TS. NguyÔn H÷u ChØnh
Th.S. TrÇn §×nh Thao Tr−êng §¹i häc n«ng nghiÖp I
24
25
26
27
Th.S. TrÇn ThÞ BÝch
TS. Bïi §øc TriÖu
TS. TrÇn Kim Thu
Th.S. NguyÔn H÷u ChÝ
Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
28 ThS. Huúnh TrÊn Quèc ViÖn Khoa häc kü thuËt n«ng
nghiÖp MiÒn nam
4
Bµi tãm t¾t
ChiÕn l−îc ®Èy m¹nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng
th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®· ®−îc x¸c ®Þnh râ trong c¸c
NghÞ quyÕt cña §¶ng vµ Nhµ n−íc tõ sau §æi Míi 1986. MÆc dï vËy, chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n n−íc ta hiÖn cßn nhiÒu bÊt cËp.
Trong hoµn c¶nh ®ã, ®Ò tµi: Nghiªn cøu luËn cø khoa häc ®Ó chuyÓn dÞch
c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n theo h−íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn
®¹i ho¸. thuéc Ch−¬ng tr×nh cÊp nhµ n−íc KC.0717, do ViÖn Khoa häc Kü
thuËt N«ng nghiÖp ViÖt Nam thùc hiÖn, víi môc tiªu lµ x©y dùng ®−îc c¬ së
vµ luËn cø khoa häc cho qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp,
n«ng th«n ViÖt nam vµ ®Ò xuÊt c¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc, gi¶i ph¸p chÝnh
s¸ch ®Õn 2020, mang tÝnh cÊp thiÕt cao.
§Ò tµi ®· sö dông hÖ thèng ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tiªn tiÕn vµ phæ
biÕn ®Ó thùc hiÖn c¸c néi dung nghiªn cøu ®Ò tµi nh− : ®¸nh gi¸ n«ng th«n cã
sù tham gia, ®iÒu tra, pháng vÊn, thu thËp sè liÖu ë c¸c cÊp trung −¬ng vµ ®Þa
ph−¬ng, tiÕp cËp hÖ thèng n«ng nghiÖp, m« h×nh ho¸, nghiªn cøu ngµnh
hµng, thÞ tr−êng, ph−¬ng ph¸p chuyªn gia, héi th¶o.
C¸c kiÕn nghÞ chÝnh vÒ chiÕn l−îc thóc ®Èy chuyÓn dÞch
CCKTNNNT ®Ò xuÊt lµ:
− Gióp c¸c hé n«ng d©n, ®Æc biÖt lµ c¸c hé trung b×nh chuyÓn tõ t×nh
tr¹ng tù cÊp sang s¶n xuÊt hµng hãa.
− §a d¹ng hãa s¶n xuÊt ®Ó t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cña n«ng d©n.
− X©y dùng c¸c thÓ chÕ thÞ tr−êng ®a d¹ng, hoµn thiÖn tõng b−íc hÖ
thèng thÓ chÕ thÞ tr−êng.
− X©y dùng ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp n«ng th«n, t¹o
viÖc lµm cho n«ng d©n.
− CÇn tiÕn hµnh ®« thÞ hãa mét c¸ch hµi hoµ ®Ó l«i kÐo c¶ sù ph¸t
triÓn cña n«ng th«n.
5
Nh÷ng ®ãng gãp míi cña ®Ò tµi:
§Ò tµi ®· x©y dùng ®−îc c¬ së lý luËn cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. §· lµm râ ®−îc kh¸i niÖm, néi dung vµ
b−íc ®i cña qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch. §Ò tµi ®· ®Ò xuÊt nh÷ng ®Þnh h−íng vµ
nh÷ng gi¶i ph¸p, chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n cho giai ®o¹n ®Õn 2020.
Qua x©y dùng, hç trî vµ tæng kÕt c¸c m« h×nh tæ chøc s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp, n«ng th«n, ®Ò tµi ®· ®Ò xuÊt ®−îc c¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc, c¸c hÖ
thèng gi¶i ph¸p chÝnh s¸ch, thÓ chÕ nh»m th¸o gì khã kh¨n, t¹o m«i tr−êng
thuËn lîi ®Ó c¸c h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh ®−îc nh©n réng vµ
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.
6
Môc lôc
PhÇn Më ®Çu ........................................................................................................ 26
Ch−¬ng I:
Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu ngoµi n−íc vµ trong n−íc
I. T×nh h×nh nghiªn cøu trªn thÕ giíi .................................................................... 37
II. T×nh h×nh nghiªn cøu ë trong n−íc................................................................... 43
Ch−¬ng II
C¬ së lý luËn cña sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp,
n«ng th«n vµ kinh nghiÖm mét sè n−íc
I. C¬ së lý luËn cña sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ............................................ 52
1. Kh¸i niÖm vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸................................................ 52
2. Kh¸i niÖm vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ..................................................... 53
3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp...................................................... 59
3.1. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña n«ng nghiÖp.............................................60
3.2. N«ng nghiÖp trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.......................................61
4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng th«n.......................................................... 66
5. Xu thÕ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam ......... 72
6. §« thÞ ho¸ vµ di d©n trong chuyÓn dÞch CCKTNN, NT. ................................ 78
6.1. §« thÞ hãa..............................................................................................78
6.2. Di d©n....................................................................................................80
II. Kinh tÕ häc thÓ chÕ vµ chuyÓn dÞch CCKTNN, NT...........................................82
1. C¸c lý thuyÕt kinh tÕ häc vÒ thÓ chÕ............................................................. 82
2. Sù ph¸t triÓn cu¶ kh¸i niÖm thÓ chÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ ......... 84
7
III. Qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña mét sè n−íc.................................. 92
1. So s¸nh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n−íc ta víi mét sè n−íc kh¸c. ....... 92
2. So s¸nh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ NN, NT ë Trung quèc vµ n−íc ta ... 93
3. CDCCNN theo h−íng ®a d¹ng ho¸ xuÊt khÈu cña Th¸i Lan.............................. 94
4. Sù chuyÓn dÞch tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ë c¸c
n−íc x· héi chñ nghÜa........................................................................................ 98
IV. C¸c nh©n tè chuyÓn dÞch CCKTNN, NT tõ kinh nghiÖm c¸c n−íc. .............. 104
1. ChiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch thóc ®Èy ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ CDCCKTNT..... 104
2. §a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch CCKTNN, NT. ......................... 107
3. Sù ph¸t triÓn cña khu vùc kinh tÕ phi n«ng nghiÖp ë n«ng th«n................. 108
V. C¸c kinh nghiÖm vÒ ®éng lùc vµ c¶n trë cña chuyÓn dÞch CCKTNN, NT..... 111
1. C¸c bµi häc kinh nghiÖm.............................................................................. 111
2. HÖ thèng chØ tiªu tæng hîp ®¸nh gi¸ CDCCKTNN, NT............................... 112
Ch−¬ng III
Thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kTNN, NT toµn quèc
vµ c¸c vïng kinh tÕ giai ®o¹nh 1996-2003
I. Bèi c¶nh c¶i c¸ch kinh tÕ ë n−íc ta, ®iÓm tùa cña CDCCKT .......................... 114
II.T¨ng tr−ëng vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ..................................................... 115
1. T¨ng tr−ëng kinh tÕ 1990-2003 .................................................................. 115
2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh...................................................... 118
3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo thµnh phÇn kinh tÕ ............................................. 120
4. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ë n«ng th«n. ....................... 125
5. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo vïng kinh tÕ ............................................ 126
6. §a d¹ng ho¸ n«ng nghiÖp vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp. .... 127
8
7. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng l©m ng− nghiÖp vµ t¨ng tr−ëng.............................. 128
7.1. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu n«ng l©m ng−.......................................................128
7.2. Xu h−íng t¨ng tr−ëng c¸c ngµnh s¶n xuÊt n«ng l©m ng− ...................130
8. CNNT n−íc ta vµ sù ph¸t triÓn c¸c côm c«ng nghiÖp ë CTSH .................. 132
8.1. Thùc tr¹ng c«ng nghiÖp n«ng th«n ë n−íc ta. .....................................132
8.2. Nh÷ng h¹n chÕ, bÊt cËp trong ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n.......136
8.3. Sù ph¸t triÓn c¸c côm c«ng nghiÖp ë ch©u thæ s«ng Hång ................137
8.4. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp n«ng th«n ...........139
III. §Þnh l−îng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vü m« viÖt nam th«ng qua so s¸nh
ma trËn h¹ch to¸n x· héi 1996-2000..................................................................... 141
1. Kh¸i qu¸t vÒ Ma trËn h¹ch to¸n x· héi cña ViÖt Nam ................................ 141
2. øng dông ma trËn h¹ch to¸n x· héi trong ph©n tÝch CDCCKT ë ViÖt Nam 142
2.1. C¬ cÊu kinh tÕ vµ qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë ViÖt Nam ...143
2.1.1. C¬ cÇu chi phÝ trung gian vµ GTGT gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ .........143
2.1.2. C¬ cÊu ngo¹i th−¬ng cña c¸c ngµnh kinh tÕ ë ViÖt Nam.............144
2.1.3. Sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh n«ng nghiÖp............144
2.2. Sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh c«ng nghiÖp ...................145
2.3. Sù ph¸t triÓn vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu ngµnh dÞch vô............................146
2.4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh kinh tÕ.........................146
2.5. C¬ cÊu gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ sù thay ®æi thÓ chÕ ...............147
2.5.1. Nhµ n−íc ......................................................................................147
2.5.2. Hé gia ®×nh....................................................................................148
2.5.3. Doanh nghiÖp................................................................................148
3. KÕt luËn....................................................................................................... 149
VI. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt............................................... 150
9
1. Thùc tr¹ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng.................................................... 150
1.1. ChuyÓn dÞch vÒ sè l−îng lao ®éng.......................................................150
1.2. ChÊt l−îng lao ®éng.............................................................................153
1.3. Di c− cña lao ®éng ..............................................................................155
1.4. ChÝnh s¸ch ®µo t¹o lao ®éng n«ng th«n. .............................................156
2. C¬ cÊu sö dông ®Êt..................................................................................... 157
3. ChÝnh s¸ch vÒ ®Êt n«ng, l©m nghiÖp vµ thñy s¶n....................................... 160
4. C¬ cÊu vèn ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n......................................... 164
5. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu c«ng nghÖ vµ kü thuËt trong n«ng nghiÖp, n«ng th«n. 176
6. C¬ chÕ, chÝnh s¸ch c«ng nghÖ ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n....................... 178
VII. Thay ®æi c¬ cÊu cña thÞ tr−êng xuÊt KhÈu vµ trong n−íc........................... 180
1. C¬ cÊu vµ t¨ng tr−ëng xuÊt khÈu................................................................ 180
2. Ph¸t triÓn vµ t¨ng tr−ëng cña thÞ tr−êng trong n−íc. .................................. 181
3. Th¸ch thøc vÒ qu¶n lý chÊt l−îng n«ng s¶n trong héi nhËp. .......................... 182
4. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn thÞ tr−êng.................................................................. 184
VIII. C¸c t¸c ®éng cña chuyÓn dÞch CCKT ®Õn x· héi vµ m«i tr−êng............... 186
1. N¨ng suÊt lao ®éng vµ thu nhËp cña hé n«ng d©n..................................... 186
2. T¸c ®éng ®Õn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo. ............................................................ 188
3. T¸c ®éng ®Õn ph©n ho¸ thu nhËp.................................................................. 189
4. Tû träng s¶n xuÊt hµng ho¸ cña hé n«ng d©n ............................................ 190
5. ThÊt nghiÖp vµ viÖc lµm.............................................................................. 190
6. ¶nh h−ëng ®Õn m«i tr−êng ......................................................................... 191
IX. C¸c yÕu tè vü m« t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n kiÓu
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo vïng ................................................................. 192
10
1. C¸c yÕu tè vü m« t¸c ®éng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ. .......................... 192
2. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo vïng.................. 193
3. HiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT giai ®o¹n 1996-2003 cña c¸c vïng kinh tÕ ........ 198
3.1. Kh¸i qu¸t vÒ hiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT vïng T©y B¾c......................198
3.2. Kh¸i qu¸t vÒ hiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT vïng §«ng B¾c...................198
3.3. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT cña vïng §B s«ng Hång .........199
3.4. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT cña vïng B¾c Trung Bé...........200
3.5. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT cña Nam Trung Bé ..................200
3.6. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng CDCCKTNN, NT cña vïng T©y Nguyªn.............201
3.7. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng vÒ CDCCKTNN, NT vïng §«ng Nam Bé............201
3.8. Kh¸i qu¸t hiÖn tr¹ng cña CDCCKTNN, NT vïng §BSCL.....................202
X. KÕt luËn vÒ xu h−íng chuyÓn dÞch c¬ cÊu KTNN, NT ë ViÖt nam ................ 202
Ch−¬ng IV
§iÒu kiÖn vµ c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ë cÊp ®Þa ph−¬ng thuéc
c¸c vïng sinh th¸i
I. C¸c ®iÒu kiÖn vµ nh©n tè cña CDCCKTNN, NT t¹i 9 tØnh ®−îc lùa chän ®Ó
nghiªn cøu, kh¶o s¸t.............................................................................................. 205
1. §Æc tr−ng vÒ xu thÕ CDCCKTNN, NT ë c¸c tØnh kh¶o s¸t ......................... 205
1.1. C¬ cÊu GDP vµ ®Æc ®iÓm c¸c nhãm chuyÓn dÞch...............................206
1.2. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu lao ®éng gi÷a c¸c ngµnh hiÖn nay.......................207
1.3. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu ®Êt ®ai gi÷a c¸c ngµnh hiÖn nay.........................208
1.4. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu GDP néi ngµnh n«ng nghiÖp cña c¸c tØnh..........209
1.5. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu thu nhËp cña n«ng hé trong c¸c tØnh ..................210
11
2. Ph©n tÝch c¸c §K vµ nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng CDCCKTNN, NT . 211
2.1. ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn, yÕu tè ¶nh h−ëng ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
NN, NT ë c¸c ®Þa ph−¬ng. ............................................................................212
2.1.1. §¸nh gi¸ chung t¸c ®éng cña c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« ®Õn sù PTKT ..212
2.1.2. Nh÷ng ®iÓm cßn h¹n chÕ cña c¸c CSPT hiÖn nay. .....................213
2.2. XuÊt ph¸t ®iÓm thÊp, yÕu tè h¹n chÕ kh¶ n¨ng CDCCKTNN, NT. .....215
2.3. Lîi thÕ vÒ thÞ tr−êng vµ ¶nh h−ëng cña ®« thÞ ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ ®Õn
kh¶ n¨ng chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n. ..................216
2.4. §a d¹ng ho¸ néi ngµnh, yÕu tè quan träng trong chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ, nh−ng qu¸ tr×nh nµy hiÖn gÆp nhiÒu khã kh¨n. ..............................218
2.5. ChuyÓn giao c«ng nghÖ g¾n víi ®æi míi thÓ chÕ vµ tæ chøc s¶n xuÊt cã
thÓ thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp, n«ng th«n. .............................................................................225
2.6. §iÒu kiÖn tù nhiªn vµ viÖc ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña vïng, yÕu tè cho
phÐp chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n..........................226
2.7. YÕu tè vèn x· héi vµ sù ¶nh h−ëng ®Õn sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ
n«ng nghiÖp, n«ng th«n...............................................................................227
II. Kh¸i qu¸t vai trß cña ngµnh hµng n«ng s¶n trong CDCCKTNN, NT ............. 229
1. Kh¸i niÖm vÒ ngµnh hµng vµ tiªu thô n«ng s¶n hµng ho¸ ......................... 229
2. Mèi quan hÖ gi÷a chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ sù
ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh hµng ........................................................................ 231
3. Kh¸i qu¸t sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ NN, NT ViÖt nam vµ sù ph¸t triÓn
cña c¸c ngµnh hµng ........................................................................................ 232
4. Ngµnh hµng n«ng s¶n phôc vô cho thÞ tr−êng trong n−íc.......................... 233
5. Ngµnh hµng phôc vô cho xuÊt khÈu ........................................................... 236
III. C¸c m« h×nh thÓ chÕ cña thÞ tr−êng vµ CDCCKTNN, NT qua kh¶o s¸t t¹i c¸c
®Þa ph−¬ng .............................................................................................................. 237
12
1. Vai trß cña c¸c m« h×nh thÓ chÕ mèi quan hÖ gi÷a n«ng d©n vµ c¸c t¸c nh©n
®Çu ra cña thÞ tr−êng víi chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ NN, NT ......................... 237
2. Sù ph¸t triÓn c¸c h×nh thøc thÓ chÕ mèi quan hÖ gi÷a n«ng d©n vµ thÞ tr−êng
trong thêi gian qua trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n ........................ 240
3. Mét sè vÝ dô ph©n tÝch m« h×nh thÓ chÕ mèi quan hÖ n«ng d©n – thÞ tr−êng
vµ ¶nh h−ëng cña nã trong CDCCKTNN, NT..................................................243
3.1. M« h×nh thÓ chÕ hé n«ng d©n – th−¬ng l¸i..........................................243
3.2. M« h×nh thÓ chÕ d¹ng hé n«ng d©n – HTX dÞch vô – C«ng ty ...........244
3.3. M« h×nh d¹ng c«ng ty – HTX hay nhãm n«ng d©n, QHH§KT ...............245
3.4. M« h×nh thÓ chÕ HTX chuyªn ngµnh - ®èi t¸c ®Çu ra (th−¬ng l¸i, CT)245
3.5. M« h×nh thÓ chÕ SX-chÕ biÕn-th−¬ng m¹i khÐp kÝn cã th−¬ng hiÖu....247
4. C¸c yÕu tè thóc ®Èy sù ph¸t triÓn c¸c m« h×nh thÓ chÕ.............................. 247
Ch−¬ng V
Dù b¸o chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt
nam giai ®o¹n 2002-2020
I. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt Nam 2002 -2020 ............. 250
1. Giíi thiÖu chung........................................................................................... 250
2. C¸c ph−¬ng ¸n trong m« h×nh m« pháng ................................................... 252
3. Ph©n tÝch vµ th¶o luËn ................................................................................ 253
3.1. Ph−¬ng ¸n 1: “Xu thÕ” ..........................................................................253
3.1.1. C¬ cÊu GDP..................................................................................253
3.1.2. Lao ®éng vµ d©n sè ......................................................................254
3.1.3. Thu nhËp vµ nhu cÇu tiªu thô thÞt vµ l−¬ng thùc...........................255
3.1.4. S¶n xuÊt (s¶n phÈm) n«ng nghiÖp chÝnh......................................256
3.2. Ph−¬ng ¸n 2: “C«ng nghiÖp ho¸ tËp trung”..........................................257
13
3.2.1. C¬ cÊu GDP..................................................................................257
3.2.2. D©n sè vµ lao ®éng.......................................................................257
3.2.3. Thu nhËp vµ nhu cÇu tiªu thô thÞt vµ l−¬ng thùc...........................258
3.2.4. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp chÝnh .........................................................258
3.3. Ph−¬ng ¸n 3: C«ng nghiÖp ho¸ n«ng th«n ..........................................259
3.3.1. C¬ cÊu GDP..................................................................................259
3.3.2. D©n sè vµ lao ®éng.......................................................................259
3.3.3. Thu nhËp vµ nhu cÇu tiªu thô thÞt vµ l−¬ng thùc...........................260
3.3.4. S¶n xuÊt n«ng nghiÖp...................................................................260
II. Sù ph¸t triÓn vµ CDCC cña mét sè ngµnh hµng n«ng nghiÖp ®Õn 2020. ................ 262
1. CÊu tróc m« h×nh ®a thÞ tr−êng ®éng cho mét sè n«ng s¶n chÝnh .............. 263
1.1. S¬ ®å cÊu tróc m« h×nh .......................................................................263
1.2. C¸c ph−¬ng tr×nh tæng qu¸t.................................................................266
2. C¸c ph−¬ng ¸n m« pháng vÒ thay ®æi chÝnh s¸ch thuÕ theo cam kÕt........ 267
3. KÕt qu¶ m« pháng ...................................................................................... 268
3.1. Ph−¬ng ¸n c¬ së. ................................................................................268
3.2. Ph−¬ng ¸n 1 : ThuÕ nhËp khÈu ph©n bãn gi¶m ®Õn 0% tõ n¨m 2005270
3.3. Ph−¬ng ¸n 2 : ThuÕ nhËp khÈu ng« gi¶m ®Õn 0% tõ n¨m 2005 .........271
3.4. Ph−¬ng ¸n 3 : Gi¶m thuÕ nhËp khÈu gµ ®Õn 15% tõ 2005 vµ kh«ng ¸p
dông h¹n ng¹ch nhËp..................................................................................271
3.5. Ph−¬ng ¸n 4 : Xo¸ bá trî cÊp xuÊt khÈu thÞt lîn tõ 2005.....................271
3.6. Ph−¬ng ¸n 5: Gi¶m ®ång thêi thuÕ nhËp khÈu ph©n bãn vµ ng« ®Õn 0%
tõ 2005. .......................................................................................................272
4. KÕt luËn....................................................................................................... 272
14
Ch−¬ng VI
Néi dung vµ c¸c gi¶i ph¸p tæ chøc thùc hiÖn qu¸ tr×nh chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng, n«ng th«n
I. Tãm l−îc c¸c chñ tr−¬ng chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc vÒ chuyÓn dÞch c¬ cÊu
kinh tÕ n«ng nghiÖp, n«ng th«n giai ®o¹n võa qua. ........................................... 275
II. Néi dung vµ ®Þnh h−íng chiÕn l−îc cña CDCCKTNN, NT ViÖt nam.............. 276
1. Néi dung chÝnh cña qu¸ tr×nh CDCCKTNN, NT VN trong thêi gian tíi. ...... 276
2. C¸c th¸ch thøc trong qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph¸t triÓn n«ng
th«n ®èi víi n−íc ta ......................................................................................... 280
3. Môc tiªu cña nhµ n−íc vµ cña n«ng d©n trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ chuyÓn
dÞch c¬ cÊu kinh tÕ kh«ng hoµn toµn phï hîp................................................. 281
4. T¨ng tr−ëng nhanh hay CDCCKT nhanh lµ quan träng h¬n ?....................... 283
5. Ph¶i h×nh thµnh thÞ tr−êng n«ng th«n míi cã thÓ CNH ®−îc n«ng th«n. .... 286
6. VÊn ®Ò ruéng ®Êt: chèng ®Çu c¬ ruéng ®Êt ë n«ng th«n vµ ®Êu tranh gi÷ ®Êt
canh t¸c cho n«ng nghiÖp. .............................................................................. 287
7. VÊn ®Ò gi¶m nghÌo: kÕt hîp viÖc gi¶m nghÌo víi viÖc ph¸t triÓn n«ng th«n288
8. VÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng th«n dùa vµo céng ®ång........................................ 289
9. C¸c ®Þnh h−íng chiÕn l−îc CDCCKTNN, NT. ............................................ 290
9.1. Gióp bé phËn ®a sè c¸c hé n«ng d©n trung b×nh chuyÓn tõ t×nh tr¹ng tù
cÊp sang s¶n xuÊt hµng hãa nh»m tho¸t nghÌo.........................................290
9.2. §a d¹ng hãa SX ®Ó t¹o viÖc lµm vµ t¨ng thu nhËp cña n«ng d©n.......291
9.3. X©y dùng c¸c thÓ chÕ thÞ tr−êng ®a d¹ng, hoµn thiÖn dÇn hÖ thèng thÓ
chÕ thÞ tr−êng. .............................................................................................293
9.4. Ph¸t triÓn ho¹t ®éng phi n«ng nghiÖp, c«ng nghiÖp n«ng th«n, t¹o viÖc
lµm cho n«ng d©n........................................................................................294