Nghiên Cứu Khu Hệ Bướm Tại Khu Bảo Tồn Thiên Nhiên Phu Canh Huyện Đà Bắc Tỉnh Hòa Bình Và Đề Xuất Các Biện Pháp Quản Lý

i

LỜI CẢM ƠN

Trên con đƣờng của sự thành công bên cạnh chúng ta luôn có sự quan tâm

giúp đỡ của Thầy, cô. Họ chính là ngƣời lái đò, lái con thuyền tri thức luôn ở

trên cho chúng em kiến thức và động lực để hoàn thành tốt mục tiêu đề ra.

Trong suốt quá trình học tập vừa qua tại Trƣờng Đại Học Lâm Nghiệp thầy, cô

luôn là ngƣời sát cánh bên chúng em. Với lòng biết ơn sâu sắc nhất, em xin gửi

đến quý thầy cô khoa quản lý – Trƣờng Đại học Lâm nghiệp Việt Nam đã cùng

với tri thức và tâm huyết của mình để truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho

chúng em trong suốt thời gian học tập tại trƣờng. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu

sắc tới thầy giáo GS.TS Nguyễn Thế Nhã và Th.S Bùi Xuân Trƣờng đã tận tình

hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài tốt nghiệp.

Tôi xin trân trọng cảm ơn các cán bộ, nhân viên KBT Phu Canh huyện Đà

Bắc tỉnh Hòa Bình đã nhiệt tình giúp đỡ tôi trong thời gian thực hiện khóa luận

này.

Cuối cùng tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè luôn

quan tâm, động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài

tốt nghiệp.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng để hoàn thành đề tài khóa luận tốt nghiệp một

cách hoàn chỉnh nhất.Tuy nhiên không thể tránh khỏi những hạn chế về kiến

thức và kinh nghiệm.Em rất mong nhận đƣợc sự đóng góp ý kiến của quý thầy,

cô giáo, các chuyên gia nghiên cứu để đề tài khóa luận tốt nghiệp đƣợc hoàn

thiện hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn !

Hà Nội, ngày 04 tháng 5 năm 2019

Sinh viên

Nguyễn Tiến Dũng

ii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................i

MỤC LỤC.............................................................................................................ii

DANH MỤC VIẾT TẮT ...................................................................................... v

DANH LỤC CÁC BẢNG.................................................................................... vi

DANH LỤC CÁC HÌNH....................................................................................vii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP.........................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ....................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1. TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU....................................... 3

1.1 Tình hình nghiên cứu trên thế giới.................................................................. 3

1.2 Tình hình nghiên cứu trong nƣớc.................................................................... 5

1.3 Tình hình nghiên cứu các loài bƣớm tại KBTTT Phu Canh......................... 10

CHƢƠNG 2. MỤC TIÊU, GIỚI HẠN, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 11

2.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 11

2.1.1.Mục tiêu tổng quát ..................................................................................... 11

2.1.2. Mục tiêu nghiên cứu cụ thể....................................................................... 11

2.2. Giới hạn nghiên cứu..................................................................................... 11

2.3. Nội dung nghiên cứu.................................................................................... 11

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 11

2.4.1 Công tác chuẩn bị chung............................................................................ 11

2.4.2 Phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể................................................................. 12

CHƢƠNG 3. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ, XÃ HỘI KHU VỰC

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 23

3.1Điều kiện tự nhiên .......................................................................................... 23

3.1.1 Vị trí địa lí .................................................................................................. 23

3.1.2 Địa hình ...................................................................................................... 23

3.1.3 Khí hậu-Thủy văn....................................................................................... 23

3.1.4 Địa chất và Đất.......................................................................................... 24

iii

3.1.5. Tài nguyên rừng khu bảo tồn .................................................................... 25

3.2 Điều kiện dân sinh- kinh tế-xã hội................................................................ 25

3.2.1. Dân tộc ...................................................................................................... 25

3.2.2. Dân số, lao động và giới............................................................................ 26

3.3. Hiện trạng sản xuất....................................................................................... 27

3.3.1. Sản xuất nông nghiệp................................................................................ 27

3.3.2. Chăn nuôi .................................................................................................. 27

3.3.3. Hoạt động sản xuất và khai thác lâm nghiệp ............................................ 27

3.4. Cơ sở hạ tầng................................................................................................ 28

3.5. Văn hóa – Xã hội.......................................................................................... 29

CHƢƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU........................................................... 30

4.1 Thành phần các loài bƣớm ngày tại KBTTN Phu Canh ............................... 30

4.1.1 Đa dạng thành phần loài bƣớm ngày ......................................................... 32

4.1.2 Phân bố của bƣớm ngày trong khu vực nghiên cứu................................... 33

4.2 Đa dạng về hình thái, tập tính và vai trò của các loài bƣớm ngày trong khu

vực nghiên cứu .................................................................................................... 37

4.2.1 Đa dạng về hình thái................................................................................... 37

4.2.2 Đa dạng về sinh thái................................................................................... 41

4.2.3 Đa dạng về tập tính .................................................................................... 43

4.3Dẫn liệu một số đặc điểm sinh học, sinh thái của các loài bƣớm ngày có ý

nghĩa tại KBTTN Phu Canh................................................................................ 45

4.3.1 Các loài bƣớm ngày cần ƣu tiên bảo tồn.................................................... 45

4.3.2 Các loài có ý nghĩa lớn trong du lịch sinh thái .......................................... 50

4.4 Một số nguyên nhân dẫn đến sự suy giảm thành phần loài côn trùng bƣớm

ngày tại KBTTN Phu Canh ................................................................................ 54

4.5. Đề xuất một số giải pháp quản lý các loài bƣớm ngày tại KBTTN Phu Canh

............................................................................................................................. 55

4.5.1Các biện pháp quản lí chung ....................................................................... 56

4.5.2 Các giải pháp quản lí cụ thể ....................................................................... 57

iv

KẾT LUẬN, TỒN TẠI, KIẾN NGHỊ ................................................................ 59

1. Kết luận ........................................................................................................... 59

2.Tồn tại............................................................................................................... 60

3. Kiến nghị......................................................................................................... 60

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

v

DANH MỤC VIẾT TẮT

Từ viết tắt Ý nghĩa

ĐDSH Đa dạng sinh học

ĐHLN Đại học Lâm Nghiệp

IUCN Hiệp hội bảo tồn thiên nhiên quốc tế

KBTTN Khu bảo tồn thiên nhiên

KRĐD Khu rừng đặc dụng

Nxb Nhà xuất bản

SC Sinh cảnh

SĐVN Sách đỏ Việt Nam

STT Số thứ tự

vi

DANH LỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1 điểm tuyến, điểm điều tra thành phần loài Bƣớm ngày....................... 14

Bảng 3.1. Cơ cấu dân tộc các xã thuộc khu bảo tồn .......................................... 26

Bảng 3.2. Thành phần dân tộc các xã sống trong khu bảo tồn ........................... 26

Bảng 4.1Danh mục các loài bƣớm ngày tại KBTTN Phu Canh......................... 30

Bảng 4.2Thống kê các loài bƣớm ngày theo từng họ ......................................... 32

Bảng 4.3Độ bắt gặp các loài trong khu vực nghiên cứu..................................... 34

Bảng 4.4 Đa dạng thành phần loài bƣớm ngày theo độ cao ............................... 35

Bảng 4.5 Đa dạng các loài bƣớm ngày theo hƣớng phơi.................................... 36

Bảng 4.6 Một số dạng cánh trƣớc của cá loài bƣớm ngày trong khu vực nghiên

cứu ....................................................................................................................... 40

Bảng 4.7Đa dạng thành phần loài bƣớm ngày theo sinh thái ............................. 42

Bảng 4.8Một số dạng cánh trƣớc của cá loài bƣớm ngày trong khu vực nghiên

cứu ....................................................................................................................... 45

vii

DANH LỤC CÁC HÌNH

Hình 2.1 Sơ đồ tuyến 1 và 2................................................................................ 15

Hình 2.2Sơ đồ tuyến 3 và 4................................................................................. 15

Hình 2.3Rừng thƣờng xanh ƣa ẩm á nhiệt đới.................................................... 16

Hình 2.4Sinh cảnh ven suối ................................................................................ 16

Hình 2.5Sinh cảnh tre trúc................................................................................... 16

Hình 2.6Rừng thứ sinh ........................................................................................ 16

Hình 2.7 Cách gấp bao giữ mẫu.......................................................................... 17

Hình 4.1 Thống kê số loài bƣớm theo từng họ ................................................... 33

Hình 4.2Biểu đồ mật độ bắt gặp loài................................................................... 34

Hình 4.3 Biểu đồ thể hiên đa dạng về thành phần loài bƣớm ngày theo độ cao..... 35

Hình 4.4Biểu đồ đa dạng các loài bƣớm ngày theo hƣớng phơi......................... 37

Hình 4.5Cấu tạo cơ thể bƣớm ............................................................................. 38

Hình 4.6biểu đồ thể hiện sự đa dạng các lài bƣớm ngày theo sinh cảnh............ 43

Hình 4.7 Con đực và con cái loài Troides helena Linnaeus ............................... 46

Hình 4.8Con đực và con cái loài Troides helena Linnaeus ................................ 46

Hình 4.9 Loài Troides aeacus C&R Felder......................................................... 48

Hình 4.10Hình ảnh bƣớm phƣợng cánh chim chấm rời ..................................... 48

Hình 4.11Bƣớm phƣợng cánh đuôi nheo (Lamproptera curius)......................... 49

Hình 4.12Papilio arcturus arcturus...................................................................... 51

Hình 4.13Loài Euploea tulliolus Fabricius......................................................... 52

Hình 4.14Tirumala septentrionis......................................................................... 53

viii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

1.Tên đề tài

“NGHIÊN CỨU KHU HỆ BƢỚM TẠI KHU BẢO TỒN THIÊN

NHIÊN PHU CANH HUYỆN ĐÀ BẮC TỈNH HÒA BÌNH VÀ ĐỀ XUẤT

CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ”

- GVHD: Th.s Bùi Xuân Trƣờng

GS.TS. Nguyễn Thế Nhã

- Sinh viên thực hiện: Nguyễn Tiến Dũng

- MSV: 1553020001

- Lớp: 60C – QLTNR Trƣờng ĐH Lâm Nghiệp

2. Mục tiêu nghiên cứu

 Mục tiêu tổng quát

– Góp phần bảo tồn các loài bƣớm tại khu bảo tồn thiên nhiên Phu Canh

huyện Đà Bắc Tỉnh Hòa Bình và đề xuất các biện pháp quản lý

 Mục tiêu nghiên cứu cụ thể

– Xác định đƣợc thành phần các loài bƣớm ngày và đề xuất một số giải

pháp bảo tồn các loài bƣớm ngàycó trong khu vực nghiên cứu.

3. Giới hạn nghiên cứu

– Giới hạn về không gian: Nghiên cứu đƣợc thực hiện tại KBTTN Phu

Canh huyện Đà Bắc tỉnh Hòa Bình.

– Giới hạn về thời gian: Từ tháng 2/2019 - 5/2019

4. Nội dung nghiên cứu

– Xác định thành danh lục thành phần loài bƣớm ngày tại KBTTN Phu Canh

– Nghiên cứu đặc điểm sinh học và sinh thái học của một số loài chủ yếu

+ Đặc điểm nhận biết

+ Đặc điểm phân bố và sinh thái học cơ bản

– Đề xuất một số giải pháp góp phần quản lý các loài bƣớm ngày tại khu

vực nghiên cứu.