Nghiên cứu hoạt tính sinh học và thành phần hóa học từ cây cổ yếm lá bóng (Gynostemma Laxum (Wall.) Cogn] của Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM

VIỆN SINH THÁI VÀ TÀI NGUYÊN SINH VẬT

PHẠM THỊ NINH

NGHIÊN CỨU HOẠT TÍNH SINH HỌC VÀ THÀNH PHẦN

HÓA HỌC TỪ CÂY CỔ YẾM LÁ BÓNG [GYNOSTEMMA LAXUM

(WALL.) COGN.] CỦA VIỆT NAM

Chuyên ngành : Sinh học thực nghiệm

Mã số : 60. 42. 01. 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học

GS. TSKH. TRẦN VĂN SUNG

Hà nội, năm 2013

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của

riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong

luận văn là trung thực, được đồng tác giả cho phép sử

dụng và chưa từng được công bố trong bất kỳ một

công trình nào khác.

Tác giả luận văn

Phạm Thị Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Luận án này được thực hiện tại Phòng Tổng hợp Hữu cơ, Viện Hóa

học – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt nam

Với lòng biết ơn sâu sắc tôi xin chân thành cảm ơn GS.TSKH. Trần

Văn Sung, người thầy đã trực tiếp tận tình hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong

suốt thời gian làm việc.

Tôi xin trân trọng cảm ơn tập thể cán bộ khoa học Phòng Tổng hợp Hữu

cơ – Viện Hoá học – Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đã tạo mọi điều kiện

thuận lợi, giúp đỡ, hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài.

Tôi cũng xin được cảm ơn các cán bộ phòng Hóa sinh ứng dụng, phòng

phổ IR, phổ NMR và phổ khối MS – Viện Hoá học đã thực hiện thử hoạt tính và

đo các loại phổ giúp tôi. Xin được cảm ơn sự nhiệt tình giảng dạy của quý thầy

cô giáo trong suốt quá trình học tập.

Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến những người thân trong

gia đình và bạn bè đã động viên giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và

nghiên cứu.

Tác giả luận văn

Phạm Thị Ninh

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

Trang

1. Đặt vấn đề ...........................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................2

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu........................................................2

4. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................2

4.1. Các phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết.....................................2

4.2. Các phƣơng pháp nghiên cứu thực nghiệm...............................3

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài..............................................3

6. Bố cục của luận văn..............................................................................3

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN......................................................................4

1. Họ Cucurbitaceae và chi Gynostemma....................................................4

1.1 Họ Cucurbitaceae............................................................................4

1.2 Chi Gynostemma.............................................................................4

1.3. Cổ yếm lá bóng..............................................................................4

1.3.1. Tên gọi .......................................................................................5

1.3.2. Môi trƣờng sống.............................................................................5

1.3.3. Tính vị và tác dụng.....................................................................5

2. Hoạt tính sinh học của cây cổ yếm lá bóng ............................................7

3. Thành phần hóa học.................................................................................8

3.1. Các carotenoid ...............................................................................8

3.2. Các polysaccharid.............................................................................9

3.3. Các sterol.........................................................................................9

3.4. Các flavonoid ................................................................................10

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

3.5. Các saponin........................................................................................11

CHƢƠNG 2: NGUYÊN LIỆU VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...19

2.1. XỬ LÝ MẪU THỰC VẬT VÀ CÁC PHƢƠNG PHÁP CHIẾT TÁCH

PHÂN LẬP VÀ XÁC ĐỊNH CẤU TRÚC..............................................19

2.1.1.Mẫu thực vật.................................................................................19

2.1.2. Các phƣơng pháp sắc ký để phân lập chất...................................20

2.1.3. Các phƣơng pháp xác định cấu trúc hóa học...............................20

2.2. CÁC PHƢƠNG PHÁP THỬ HOẠT TÍNH ......................................20

2.2.1. Thử hoạt tính chống oxy hóa .....................................................20

2.2.2. Thử hoạt tính chống ung thƣ.......................................................21

2.2.3. Thử hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định..................................21

CHƢƠNG 3: THỰC NGHIỆM.................................................................22

3.1. HÓA CHẤT, THIẾT BỊ VÀ PHƢƠNG PHÁP...................................22

3.1.1. Hóa chất và thiết bị nghiên cứu....................................................22

3.1.2. Phƣơng pháp nghiên cứu..............................................................23

3.2 CHIẾT TÁCH VÀ TINH CHẾ CÁC CHẤT TỪ CÂY CỔ YẾM LÁ

BÓNG GYNOSTEMMMA LAXUM (WALL.) COGN....................................27

3.2.1. Xử lý mẫu thực vật .......................................................................27

3.2.2. Chiết tách các chất từ dịch chiết etyl acetat.................................28

3.2.3. Chiết tách các chất từ dịch chiết n-BuOH ...................................30

3.3. THỬ HOẠT TÍNH SINH HỌC............................................................32

3.3.1.Thử hoạt tính chống oxy hóa .........................................................32

3.3.2. Thử hoạt tính gây độc tế bào ........................................................32

3.3.3. Thử hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định ...................................33

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

CHƢƠNG IV: KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN ...........................................34

4.1. Giới thiệu.............................................................................................34

4.2. Kết quả thử hoạt tính sinh học .............................................................34

4.2.1. Hoạt tính chống oxy hóa ...............................................................34

4.2.2. Hoạt tính gây độc tế bào ...............................................................35

4.2.3. Hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định ..........................................36

4.3. Xác định cấu trúc của các chất phân lập đƣợc ....................................37

4.3.1. chất 43 (GCLB17): quercetin.........................................................37

4.3.2.Chất 44 (GCL14.2): ombuim..........................................................46

4.3.3.Chất 45 (GCLB.3N): ombuosid .................. ..................................53

4.3.4.Chất 46 (GCL2.2): 4,7- dimethoxy kaempferol ............................61

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................74

- KẾT LUẬN.............................................................................................74

- TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................76

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN VĂN

br : Broad (NMR)

d : Doublet (NMR)

δ : Độ chuyển dịch hoá học (NMR)

DEPT : Distortionless enhancement by polarisation transfer

DMSO : Dimethyl sulfoxide

D2O : Nƣớc đã đƣợc đơteri hoá

EI : Electronic impact

EtOAc : Ethyl acetate

FT : Fourier transform

HMBC : Heteronuclear multiple bond correlation

HMQC : Heteronuclear multiple quantum coherence

COSY : Correlation Spectroscopy

IR : Infrared

J : Hằng số tƣơng tác (NMR)

m : Multiplet (NMR)

Me : Methyl

MeOH : Methanol

MS : Mass spectrometry

NMR : Nuclear magnetic resonance

ppm : Parts per million

Rf : Retention factor

s : Singlet (NMR)

t : Triplet (NMR)

UV : Ultraviolet

dd: double of double

IC50: The half maximal inhibitory concentration

LD50: Lathal dose 50%

HPLC: High performance liquid chromatography

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

LDL: Low density lipoprotein

VLDL: Very low density lipoprotein

HDL: High density lipoprotein

G. Gynostemma

Ara: α -L-arabinopyranosyl

Rha: α -L-rhamnopyranosyl

Glu: β-D-glucopyranosyl

Xyl: β-D-xylopyranosyl

Lyx: β-L-lyxopyranosyl

SKBM: sắc ký bản mỏng

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

bảng

Tên bảng Trang

4.1 Kết quả thử hoạt tính kháng oxy hóa 33

4.2 Kết quả thử hoạt tính gây độc tế bào 34

4.3 Kết quả thử hoạt tính kháng vi sinh vật kiểm định 36

4.4 Số liệu phổ 1H và 13C-NMRcủa chất 43; 44; 45 và 46 38

4.5 Các chất phân lập từ cây Cổ yếm lá bóng 72