Nghiên cứu hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở tỉnh sơn la

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

------------------

VŨ TIẾN THUẬN

NGHIÊN CỨU HỖ TRỢ ðÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC

CHO CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ Ở TỈNH SƠN LA

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: KINH TẾ NÔNG NGHIỆP

Mã số: 60.31.10

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. KIM THỊ DUNG

HÀ NỘI - 2008

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………i

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan rằng những số liệu và kết quả nghiên cứu trong

luận văn này là trung thực và chưa ñược sử dụng ñể bảo vệ một học vị

nào.

Tôi xin cam ñoan rằng mọi sự giúp ñỡ cho việc thực hiện luận

văn này ñã ñược cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn ñều

ñã ñược chỉ rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Vũ Tiến Thuận

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………ii

LỜI CẢM ƠN

ðể hoàn thành luận văn này tôi ñã nhận ñược sự hướng dẫn rất

nhiệt tình của Phó giáo sư, Tiến sỹ Kim Thị Dung cùng với những ý kiến

ñóng góp quý báu của các thầy cô trong bộ môn tài chính, khoa Kế toán

và Quản trị kinh doanh, trường ñại học Nông nghiệp Hà Nội. Tôi xin bày

tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất tới những sự giúp ñỡ quý báu

ñó.

Tôi xin chân thành cám ơn Ban giám ñốc, phòng ðăng ký kinh

doanh - sở Kế hoạch và ðầu tư, sở Lao ñộng - Thương binh và xã hội

tỉnh Sơn La, cục Thống kê tỉnh Sơn La, và một số ban ngành khác, các

doanh nghiệp trên ñịa bàn toàn tỉnh ñã giúp ñỡ tôi trong suốt quá trình

thực hiện luận văn này.

Tôi xin chân thành cám ơn./.

Hà Nội, ngày 25 tháng 8 năm 2008

Tác giả luận văn

Vũ Tiến Thuận

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………iii

MỤC LỤC

Lời cam ñoan i

Lời cảm ơn ii

Mục lục iii

Danh mục các chữ viết tắt v

Danh mục các bảng iv

Danh mục sơ ñồ vii

1. Mở ñầu i

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài 1

1.2. Mục tiêu nghiên cứu 2

1.3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu 3

2. Tổng quan tài liệu nghiên cứu 5

2.1. Một số vấn ñề cơ bản về doanh nghiệp vừa và nhỏ 5

2.2. Khái quát về nguồn nhân lực và ñào tạo nguồn nhân lực 15

2.3. Hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N 18

2.4. Kinh nghiệm ñào tạo nguồn nhân lực ở một số nước trên thế giới

và ở Việt Nam 36

3. ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu 42

3.1. ðặc ñiểm ñịa bàn nghiên cứu 42

3.2. Phương pháp nghiên cứu 48

4. Kết quả nghiên cứu 51

4.1. Một số nét cơ bản về doanh nghiệp vừa và nhỏ của tỉnh Sơn La 51

4.1.1. Loại hình và số lượng DNV&N 51

4.1.2. Quy mô lao ñộng của các doanh nghiệp vừa và nhỏ tỉnh Sơn La 55

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………iv

4.1.3. Trình ñộ của các chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ 58

4.2. Thực trạng hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp

vừa và nhỏ của tỉnh Sơn La 59

4.2.1. Tình hình ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N của tỉnh Sơn La 59

4.2.2. Hỗ trợ nguồn kinh phí ñào tạo nguồn nhân lực cho DNV&N 81

4.2.3. Giáo viên giảng dạy trong công tác ñào tạo nguồn nhân lực cho

các doanh nghiệp vừa và nhỏ tỉnh Sơn La 85

4.3. ðịnh hướng, một số giải pháp nhằm tăng cường và hoàn thiện hỗ

trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở

tỉnh Sơn La 86

4.3.1. ðịnh hướng 86

4.3.2. Các giải pháp hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các doanh

nghiệp vừa và nhỏ tỉnh Sơn La 92

5. Kết luận và kiến nghị 102

5.1. Kết luận 102

5.2. Kiến nghị 103

Tài liệu tham khảo 104

Phụ lục 107

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………v

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Diễn giải nội dung

BQ Bình quân

CC Cơ cấu

CN - XD Công nghiệp - Xây dựng

CTCP Công ty cổ phần

Cty TNHH Công ty trách nhiệm hữu hạn

DN Doanh nghiệp

DNTN Doanh nghiệp tư nhân

DNV&N Doanh nghiệp vừa và nhỏ

NXB Nhà xuất bản

SL Số lượng

TM - DV Thương mại - Dịch vụ

Tr.ñ Triệu ñồng

UBDS KHH Gð Uỷ ban dân số kế hoạch hoá gia ñình

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………vi

DANH MỤC BẢNG

STT Tên bảng Trang

2.1. Tiêu chí phân loại DNV&N ở một số nước trên thế giới 6

2.2. Tiêu chí phân loại doanh nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam 7

2.3. Các phương pháp ñào tạo và ưu nhược ñiểm của từng phương pháp 29

3.1. Tình hình ñất ñai và sử dụng ñất ñai của tỉnh Sơn La 45

3.3. Dân số và nguồn lao ñộng tỉnh Sơn La năm 2005 - 2007 44

3.4. Tổng sản phẩm (GDP) trên ñịa bàn tỉnh Sơn La (2005 - 2007) 47

3.6. Tình hình phân bổ mẫu ñiều tra phỏng vấn 49

4.1. Loại hình và số lượng các DNV&N của tỉnh Sơn La 52

4.2. Quy mô lao ñộng của các DNV&N tính ñến hết năm 2007 56

4.3. Trình ñộ của các chủ doanh nghiệp vừa và nhỏ tỉnh Sơn La ñã

qua các trường ñào tạo tính ñến hết năm 2007 58

4.4. Số lượng DNV&N tham gia ñăng ký các hình thức ñào tạo nguồn

nhân lực (2005 - 2007) 62

4.5. Số lượng người tham gia ñào tạo nguồn nhân lực doanh nghiệp

vừa và nhỏ (2005 - 2007) 63

4.6. Tình hình số lượng doanh nghiệp tham gia nội dung chương

trình ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNVVN 64

4.8. Tiêu chí lựa chọn học viên vào chương trình 69

4.9. Kết quả ñiều tra ñánh giá về chương trình ñào tạo nguồn nhân

lực của doanh nghiệp vừa và nhỏ 75

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………vii

4.10. Kết quả học tập của học viên 77

4.11. Hỗ trợ kinh phí ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N 81

4.12. Tình hình phân bổ kinh phí hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho

các DNV&N 82

4.13. Nội dung chi ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N 83

4.14. Trình ñộ chuyên môn của giáo viên giảng dạy ñào tạo nguồn

nhân lực DNVVN 85

DANH MỤC SƠ ðỒ

STT Tên sơ ñồ Trang

2.1. C¸c b−íc c«ng viÖc cÇn thùc hiÖn ®µo t¹o nguån nh©n lùc cho doanh

nghiÖp võa vµ nhá 21

2.2. X¸c ®inh môc tiªu ®µo t¹o nguån nh©n lùc 23

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………1

1. MỞ ðẦU

1.1. Tính cấp thiết của ñề tài

Trong bất kỳ một nền kinh tế nào trên thế giới cho dù là phát triển,

ñang phát triển hay chậm phát triển thì ña dạng hoá các loại hình doanh

nghiệp luôn tồn tại. Sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ ñã và ñang

trở thành một bộ phận hợp thành sức sống kinh tế sôi ñộng và tạo ñộng lực

tăng trưởng của từng quốc gia.

Trong ñiều kiện hiện nay của Việt Nam, phát triển tốt doanh nghiệp vừa

và nhỏ không những góp phần to lớn vào sự phát triển kinh tế mà còn tạo sự ổn

ñịnh về chính trị - xã hội thông qua việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao

ñộng, giảm ñói, nghèo, tăng phúc lợi xã hội. Hơn nữa, doanh nghiệp vừa và

nhỏ có lợi thế là chi phí ñầu tư không lớn, dễ dàng thích ứng với sự biến ñộng

của thị trường, phù hợp với trình ñộ quản lý kinh doanh của phần lớn chủ

doanh nghiệp nước ta hiện nay.

Nguồn nhân lực là vốn quý nhất của bất cứ một xã hỗi, một tổ chức hay

một doanh nghiệp nào. Chỉ khi nào nguồn nhân lực ñược sử dụng một cách có

hiệu quả thì tổ chức hay doanh nghiệp ấy mới có thể hoạt ñộng một cách trơn

tru và ñạt ñược những thành công như mong ñợi. Hoạt ñộng của mỗi tổ chức

hay doanh nghiệp ñều chịu ảnh hưởng và chịu sự chi phối bởi các nhân tố và

mức ñộ ảnh hưởng khác nhau qua các thời kỳ, nhưng nguồn nhân lực vẫn

luôn giữ ñược vai trò quyết ñịnh trong hoạt ñộng của bất cứ tổ chức hay

doanh nghiệp nào. Tuy nhiên, với vai trò quan trọng của mình thì nguồn nhân

lực trong các tổ chức hay doanh nghiệp cũng phải ngày càng tự hoàn thiện ñể

có thể ñáp ứng ñược những nhu cầu ñặt ra. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ ñể

có thể tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh gay gắt cùng với sự

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………2

phát triển ngày càng mạnh mẽ của khoa học công nghệ thì phải tìm mọi cách

ñể trang bị cho mình ñội ngũ lao ñộng lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng.

Hiện nay, ñại bộ phận các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và tỉnh

Sơn La nói riêng là DNV&N, ñặc biệt những năm gần ñây, khu vực DNV&N

phát triển mạnh mẽ (doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn,

công ty cổ phần..).Việc khuyến khích phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ

là rất cần thiết và phù hợp với ñiều kiện về vốn, mặt bằng, công nghệ và trình

ñộ nguồn nhân lực quản lý hay lao ñộng của nước ta hiện nay. Tuy nhiên việc

phát triển doanh nghiệp vừa và nhỏ còn gặp nhiều khó khăn, chưa ổn ñịnh và

chưa ñủ mạnh ñể phát triển một cách bền vững. ðiều ñó xuất phát từ những

hạn chế và khó khăn từ bản thân các doanh nghiệp, mặt khác chúng ta cũng

chưa có nhiều chính sách ñể khuyến khích doanh nghiệp phát triển.

Tỉnh Sơn La có mật ñộ DNV&N không lớn lắm, tuy nhiên trình ñộ

chuyên môn kỹ thuật, năng lực của các chủ, cán bộ doanh nghiệp và người lao

ñộng còn thấp. Từ thực tế ñó các doanh nghiệp vừa và nhỏ của tỉnh Sơn La ñã

ñược Chính phủ hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực nhằm cung cấp những kiến

thức liên quan ñến kỹ năng quản lý, các kinh nghiệm trong mọi lĩnh vực, nâng

cao tay nghề cho người lao ñộng nhằm hoàn thiện cho doanh nghiệp.

Vấn ñề ñặt ra là nhu cầu ñào tạo nguồn nhân lực như thế nào? Hỗ trợ ñào

tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N ñã làm ñược những gì? ðào tạo nguồn

nhân lực ñã ñạt ñược những kết quả gì?...

Xuất phát từ những vấn ñề trên nhằm hoàn thiện chương trình hỗ trợ ñào

tạo nguồn nhân lực, thúc ñẩy các doanh nghiệp phát triển, chúng tôi nghiên cứu

ñề tài: “Nghiên cứu hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp vừa

và nhỏ ở tỉnh Sơn La”.

1.2. Mục tiêu nghiên cứu

1.2.1. Mục tiêu chung

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………3

Nghiên cứu thực trạng hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N

tỉnh Sơn La, từ ñó ñề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường và hoàn thiện

việc thực hiện hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N.

1.2.2. Mục tiêu cụ thể

ðể ñạt ñược mục tiêu chung trên, ñề tài nhằm ñạt ñược các mục tiêu cụ thể:

- Hệ thống hoá cơ sở lý luận, thực tiễn về DNV&N và hỗ trợ ñào tạo

nguồn nhân lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

- Phản ánh và ñánh giá thực trạng hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho

các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở tỉnh Sơn La.

- ðề xuất ñịnh hướng và một số giải pháp hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực

cho các DNV&N ở tỉnh Sơn La.

1.3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu

1.3.1.ðối tượng nghiên cứu

ðối tượng nghiên cứu của ñề tài là quá trình hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân

lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

1.3.2. Phạm vi nghiên cứu

- Về nội dung

ðể giải quyết các mục tiêu trên, ñề tài tập trung nghiên cứu những nội

dung chủ yếu sau:

+ Nghiên cứu thực trạng hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các

DNV&N ở tỉnh Sơn La, trong ñó chủ yếu tập trung vào các hoạt ñộng hỗ trợ

ñào tạo nguồn nhân lực của sở Kế hoạch và ðầu tư theo chương trình trợ giúp

ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N của Chính phủ.

+ ðề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm tăng cường và hoàn thiện về

hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực cho các DNV&N ở tỉnh Sơn La.

- Về không gian: ðề tài nghiên cứu hỗ trợ ñào tạo nguồn nhân lực ở

tỉnh Sơn La

Trường ðại học Nông nghiệp Hà Nội – Luận văn thạc sỹ khoa học Kinh tế…….. ………………………4

- Về thời gian:

ðề tài ñược chúng tôi tiến hành nghiên cứu trong thời gian từ tháng

11/2007 ñến tháng 08/2008

Nguồn số liệu ñã công bố trong 3 năm (2005 - 2007)