Nghiên cứu chiết tách, xác định thành phần hóa học và phân lập phân đoạn n-hexane của thân cây đại tướng quân hoa trắng (crinum asiaticum l.) được thu hái tại địa bàn đà nẵng

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA HỌC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH, XÁC ĐỊNH

THÀNH PHẦN HÓA HỌC VÀ PHÂN LẬP PHÂN

ĐOẠN CAO CHIẾT N-HEXANE CỦA THÂN

CÂY ĐẠI TƯỚNG QUÂN HOA TRẮNG ĐƯỢC

THU HÁI TẠI ĐỊA BÀN ĐÀ NẴNG

(Crinum Asiaticum L.)

SVTH : VÕ THỊ VẠN LỢI

LỚP : 16CHDE

GVHD : TS TRẦN MẠNH LỤC

Đà Nẵng, năm 2020

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM Độc lập – Tự do – Hạnh phúc

KHOA HÓA

NHIỆM VỤ KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Họ và tên sinh viên: Võ Thị Vạn Lợi

Lớp : 16CHDE

1. Tên đề tài: “Nghiên cứu chiết tách, xác định thành phần hóa học và

phân lập phân đoạn cao chiết n-Hexane của thân cây Đại Tướng Quân hoa

trắng (crinum asiaticum l.) được thu hái tại địa bàn Đà Nẵng “.

2. Nguyên liệu, dụng cụ và thiết bị

- Nguyên liệu: thân Đại Tướng Quân hoa trắng được thu mua trên địa bàn

thành phố Đà Nẵng.

- Dụng cụ và thiết bị: bếp cách thủy, cân phân tích, phễu Buchner, cốc thủy

tinh, phễu chiết, bộ chiết chưng ninh, tủ sấy, nồi hút ẩm, đèn UV, bản mỏng sắc ký

…

3. Nội dung nghiên cứu

- Thu thập, tổng hợp, phân tích các tài liệu, tư liệu về nguồn nguyên liệu,

thành phần hóa học, ứng dụng về cây Đại Tướng Quân hoa trắng.

- Tổng hợp tài liệu về phương pháp lấy mẫu, xử lý mẫu, các phương pháp

chiết tách, định tính và phân lập các hợp chất từ thực vật.

- Chiết mẫu bằng phương pháp ngâm chiết với dung môi ethanol 96% .

- Định tính thành phần nhóm chức trong các cao chiết.

- Xác định thành phần hóa học trong các dịch chiết bằng phương pháp GC￾MS.

4. Giáo viên hướng dẫn : TS. Trần Mạnh Lục.

5. Ngày giao đề tài : 10/01/2020

6. Ngày hoàn thành : 24/05/2020

Chủ nhiệm khóa Giáo viên hướng dẫn

TS. Trần Đức Mạnh Ts. Trần Mạnh Lục

Sinh viên đã hoàn thành và nộp báo cáo cho khoa ngày … tháng ….. năm

2020

Kết quả điểm đánh giá: ……………..

Đà Nẵng, ngày …. tháng …. năm …..

CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành tốt bài khóa luận tốt nghiệp này, em xin gửi lời cảm ơn chân

thành đến thầy giáo TS. Trần Mạnh Lục đã tận tình hướng dẫn, hỗ trợ và giúp đỡ

em trong suốt quá trình nghiên cứu .

Em cũng xin gửi lời cảm ơn đến các thầy cô giáo bộ môn và các thầy cô công

tác tại phòng thí nghiệm khoa Hóa trường Đại học Sư Phạm – Đại học Đà Nẵng, đã

hỗ trợ kiến thức, cơ sở vật chất, dụng cụ thí nghiệm giúp em hoàn thành tốt công

trình nghiên cứu khoa học này.

Bước đầu làm quen với việc nghiên cứu nên bài báo cáo này không tránh khỏi

những thiếu sót, em rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, bổ sung của thầy

cô để em thu nhận thêm nhiều kiến thức và kinh nghiệm cho bản thân sau này .

Cuối cùng em xin chúc qúy thầy cô sức khỏe, hạnh phúc và thành công trong

cuộc sống cũng như trong sự nghiệp giảng dạy của mình.

Em xin chân thành cảm ơn!

Đà Nẵng, ngày …. tháng …. năm 2020

Sinh viên thực hiện

VÕ THỊ VẠN LỢI

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các số liệu và

kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố

trong bất kỳ một công trình nào khác.

Sinh viên thực hiện

VÕ THỊ VẠN LỢI

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU……………………………………………………………………. 1

1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI………………………………………… 1

2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU…………………………………………….. 2

3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU…………………………… 2

4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………………………………………. 2

5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI………………… 3

6. BỐ CỤC CỦA LUẬN VĂN………………………………………………. 3

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN………………………………………………… 4

1.1. TỔNG QUAN VỀ HỌ THỦY TIÊN VÀ CHI CRINUM……………. 4

1.1.1. Họ Thủy tiên…………………………………………………………… 4

1.1.2. Thực vật chi Crinum……………………………………………………. 4

1.2. TỔNG QUAN VỀ ĐẠI TƯỚNG QUÂN HOA TRẮNG (Crinum

asiaticum L.)…………………………………………………………………

4

1.2.1. Tên gọi, phân loại thực vật…………………………………………….. 4

1.2.2. Đặc điểm hình thái thực vật học……………………………………….. 5

1.2.3. Phân bố……………………………………………………………….. 9

1.2.4. Điều kiện sinh trưởng và phát triển…………………………………….. 10

1.2.5. Thuộc tính dược lý……………………………………………………… 10

1.2.6. Một số bài thuốc dân gian từ cây Đại tướng quân hoa trắng…………… 15

1.3. TỔNG QUAN VỀ KỸ THUẬT CHIẾT TÁCH HỢP CHẤT RA KHỎI

MẪU CÂY…………………………………………………………………….

17

1.3.1. Lựa chọn và xử lý mẫu…………………………………………………. 17

1.3.2. Phương pháp chiết rắn - lỏng………………………………………….. 17

1.3.3. Phương pháp chiết lỏng - lỏng………………………………………… 22

1.3.4. Phương pháp xác định thành phần nhóm chức trong cao chiết bằng

thuốc thử đặc trưng……………………………………………………………

24

1.3.5. Phương pháp sắc ký……………………………………………………. 25

a. Sắc ký bản mỏng……………………………………………………………. 25

b. Sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS) ……………………………………….. 27

CHƯƠNG 2. NGUYÊN LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU…… 28

2.1. NGUYÊN LIỆU, HÓA CHẤT VÀ DỤNG CỤ…………………………. 28

2.1.1. Nguyên liệu…………………………………………………………….. 28

2.1.2. Hóa chất………………………………………………………………… 28

2.1.3. Dụng cụ và thiết bị…………………………………………………….. 29

2.2. PHƯƠNG PHÁP CHIẾT TÁCH THU NHẬN CÁC MẪU CAO CHIẾT 30

2.2.1. Phương pháp ngâm dầm (chiết rắn - lỏng) điều chế tổng cao ethanol… 30

2.2.2. Phương pháp chiết lỏng - lỏng tách các phân đoạn cao từ tổng cao

ethanol…………………………………………………………………………

30

2.3. ĐỊNH TÍNH NHÓM CHẤT BẰNG CÁC THUỐC THỬ ĐẶC TRƯNG 31

2.3.1. Định tính alkaloid……………………………………………………… 31

2.3.2. Định tính flavonoid…………………………………………………… 31

2.3.3. Định tính sesquiterpen lacton………………………………………….. 32

2.3.4. Định tính terpenoid - steroid…………………………………………… 32

2.3.5. Định tính chất béo……………………………………………………… 32

2.3.6. Định tính glycoside…………………………………………………….. 32

2.3.7. Định tính hợp chất phenol……………………………………………… 33

2.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP SẮC KÝ………………………………………… 33

2.4.1. Sắc ký bản mỏng……………………………………………………….. 33

2.4.2. Phương pháp sắc ký cột………………………………………………… 36

2.4.3. Sắc ký khí ghép khối phổ (GC-MS) định danh các chất……………….. 41

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN…………………………………. 43

3.1. KẾT QUẢ ĐỊNH LƯỢNG CAO ETHANOL CÁC BỘ PHẬN CỦA

CÂY ĐẠI TƯỚNG QUÂN HOA TRẮNG……………………………………

43

3.1.1. Nguyên liệu của các bộ phận cây Đại tướng quân hoa trắng…………… 43

3.1.2. Kết quả xác định hàm lượng cao chiết ethanol của các bộ phận cây…… 43

3.2. KẾT QUẢ ĐIỀU CHẾ TỔNG CAO ETHANOL VÀ CÁC CAO PHÂN

ĐOẠN TỪ TỔNG CAO ETHANOL………………………………………….

44

3.2.1. Kết quả điều chế tổng cao ethanol bằng phương pháp ngâm chiết…….. 44

3.2.2. Kết quả điều chế các cao phân đoạn từ tổng ethanol bằng phương pháp

phân bố………………………………………………………………………..

45

a. Chiết phân bố lỏng - lỏng bằng dung môi hexane………………………….. 45

b. Chiết phân bố lỏng - lỏng bằng dung môi dichloromethane……………….. 46

c. Chiết phân bố lỏng - lỏng bằng dung môi ethylacetate…………………….. 46

d. Dịch nước còn lại…………………………………………………………... 47

3.3. KẾT QUẢ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN NHÓM CHẤT CÁC PHÂN

ĐOẠN CAO TÁCH TỪ TỔNG CAO ETHANOL…………………………...

48

3.4. KẾT QUẢ ĐỊNH DANH CÁC CHẤT CÁC PHÂN ĐOẠN CAO TÁCH

TỪ TỔNG CAO ETHANOL CỦA THÂN CÂY ĐẠI TƯỚNG QUÂN HOA

TRẮNG……………………………………………………………….

51

3.4.1. Kết quả định danh các chất trong dịch chiết hexane tách từ tổng cao

ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắng………………………

51

3.4.2.Kết quả định danh các chất trong dịch chiết dichlomethane tách từ tổng

cao ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắng…………………… 52

3.4.3.Kết quả định danh các chất trong dịch chiết ethylacetate tách từ tổng

cao ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắng …………………… 53

3.4.4.Kết quả định danh các chất trong dịch chiết nước của phần thân cây

Đại tướng quân hoa trắng …………………………………………………………. 55

3.5. KẾT QUẢ PHÂN LẬP VÀ ĐỊNH DANH CÁC CHẤT TRONG PHÂN

ĐOẠN CAO HEXANE TÁCH TỪ TỔNG CAO ETHANOL……………….. 61

3.5.1. Kết quả phân tích sắc ký bản mỏng thành phần nhóm chức có trong

phân đoạn cao tách từ tổng cao ethanol……………………………………… 61

3.5.2. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn cao hexane tách từ tổng cao ethanol 66

a. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn TNH…………………………………... 66

b. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn TNH2……………………………….. 67

c. Kết quả chạy sắc ký cột phân đoạn TNH.2.4……………………………….. 68

3.5.3. Kết quả định danh các chất trong phân đoạn cao hexane tách từ tổng

cao ethanol của phần thân cây Đại tướng quân hoa trắng…………………… 69

a. Kết quả định danh các chất trong mẫu TNH.2.1a ……………………..….. 70

b. Kết quả định danh các chất trong mẫu TNH.2.4.4………………………… 72

c. Kết quả định danh các chất trong mẫu TNH.2.6a ……................................. 75

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ………………………………………………… 82

TÀI LIỆU THAM KHẢO…………………………………………………….. 84

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

GC-MS: Gas Chromatography Mass Spectrometry

(Sắc ký khí kết hợp với Khối phổ)

GC: Gas Chromatography (Sắc ký khí)

MS: Mass Spectrometry (Khối phổ)

SKBM: Sắc ký bản mỏng

SKC: Sắc ký bản cột

STT: Số thứ tự

HPLC: High-performance liquid chromatography

(Sắc ký lỏng hiệu năng cao)

UV: Ultraviolet

CTPT: Công thức phân tử

DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu Tên bảng Trang

1.1

Hoạt tính kháng ưng thư của 10 hợp chất hóa học chiết

tách từ Crinum asiaticum L.

13

1.2

Các dung môi có độ phân cực tăng dần tùy theo hằng số

điện môi và độ nhớt

19

2.1 Các hóa chất sử dụng trong khóa luận 28

3.1

Kết quả khảo sát khối lượng cao chiết mỗi loại nguyên

liệu

43

3.2

Thể tích dịch chiết và khối lượng cao hexane thu được từ

phần thân 45

3.3

Thể tích dịch chiết và khối lượng cao dichloromethane

thu được từ thân

46

3.4

Thể tích dịch chiết và khối lượng cao ethylacetate thu

được từ phần thân 47

3.5

Khối lượng các cao chiết thu được bằng phương pháp

chiết lỏng - lỏng

47

3.6

Thành phần nhóm chất có trong phân đoạn cao tách từ

tổng cao ethanol của phần thân Đại tướng quân hoa trắng 48

3.7

Kết quả định danh các chất trong dịch chiết hexane tách

từ tổng cao ethanol của phần thân cây Đại tướng quân

hoa trắng

51

3.8

Kết quả định danh các chất trong dịch chiết

dichlomethane tách từ tổng cao ethanol của phần thân

cây Đại tướng quân hoa trắng

53