Nghiên cứu chiết tách và xác định thành phần hóa học trong vỏ cây chò nâu bằng dung môi không phân cực.

-1-

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

KHOA HÓA

-------  -------

NGHIÊN CỨU CHIẾT TÁCH, XÁC ĐỊNH THÀNH

PHẦN HÓA HỌC TRONG VỎ CÂY CHÒ NÂU

BẰNG DUNG MÔI KHÔNG PHÂN CỰC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN KHOA HỌC

Sinh viên thực hiện : Hồ Phương Na

Lớp : 08 – CHD

Giáo viên hướng dẫn : ThS. Phan Thảo Thơ

-2-

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật, y học cũng

ngày càng phát triển với sự xuất hiện của nhiều công trình nghiên cứu lớn. Hàng

loạt các dược phẩm có nguồn gốc thiên nhiên cũng như nhân tạo được tổng hợp

ngày càng nhiều. Tuy nhiên, các dược phẩm nhân tạo ngoài tính năng chữa bệnh rất

công hiệu và nhanh chóng thì nó còn có những tác dụng phụ, gây ảnh hưởng không

tốt tới sức khỏe con người. Chính vì vậy xu hướng sử dụng thuốc chữa bệnh có

nguồn gốc thiên nhiên an toàn và ít độc hại hơn ngày càng được người dân ưa

chuộng.

Nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, nước ta có hệ thực vật vô cùng

phong phú và đa dạng, trong đó tiềm ẩn nhiều nguồn dược liệu quý chưa được

khám phá.

Cây Chò nâu (Dipterocarpus retusus) được biết đến như là một loại cây được

trồng làm cảnh, làm cây che bóng mát, cung cấp nguồn gỗ lớn cho ngành công

nghiệp. Trong dân gian người ta sử dụng vỏ cây để làm thuốc lợi tiểu và kích thích

tim. Tuy nhiên, cho tới thời điểm này chưa có công trình nghiên cứu nào xác nhận

tác dụng dược lý trên của cây.

Với mục đích nghiên cứu, tìm hiểu thành phần hóa học các hợp chất có hoạt tính

sinh học trong vỏ cây chò nâu, chúng tôi đã chọn đề tài khóa luận là: “ Nghiên cứu

chiết tách và xác định thành phần hóa học trong vỏ cây chò nâu bằng dung môi

không phân cực” hy vọng có thể đóng góp thêm vào dược điển Việt Nam một loại

cây thuốc mới.

2. Mục tiêu nghiên cứu

- Nghiên cứu chiết tách các hợp chất hữu cơ có trong vỏ cây chò nâu, tìm hiểu

điều kiện chiết tách tối ưu.

- Xác định thành phần và định danh các hợp chất hữu cơ chính có trong dịch

chiết vỏ chò nâu.

-3-

3. Đối tượng nghiên cứu:

Vỏ cây chò nâu ở xã Ngư Hóa, huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình.

4. Phương pháp nghiên cứu

4.1. Nghiên cứu lý thuyết

- Thu thập, tổng hợp các tài liệu, tư liệu, sách báo trong và ngoài nước.

- Trao đổi kinh nghiệm với thầy cô giáo và đồng nghiệp.

4.2. Nghiên cứu thực nghiệm

- Phương pháp lấy mẫu, thu hái và xử lý mẫu

- Phương pháp trọng lượng để khảo sát độ ẩm và hàm lượng hữu cơ của vỏ cây

chò nâu.

- Phương pháp quang phổ hấp phụ nguyên tử để xác định hàm lượng các kim

loại trong vỏ cây.

- Chiết bằng phương pháp chưng ninh

- Phương pháp quang phổ hấp thụ phân tử UV – VIS xác định mật độ quang

của các dịch chiết để khảo sát một số yếu tố ảnh hưởng đến quá trình chiết

(thời gian, tỉ lệ rắn – lỏng).

- Phương pháp sắc ký khí - phổ khối liên hợp (GC-MS) nhằm phân tách và xác

định thành phần định tính và định lượng các hoạt chất chính trong các dịch

chiết.

5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài

5.1. Ý nghĩa khoa học

- Cung cấp những thông tin khoa học về cây chò nâu như một số chỉ tiêu hóa lý,

khảo sát thành phần và cấu tạo một số hợp chất hóa chất trong vỏ thân cây chò

nâu.

- Cung cấp những thông tin, tư liệu làm cơ sở cho việc nghiên cứu sau này.

5.2. Ý nghĩa thực tiễn

- Giải thích một cách khoa học một số kinh nghiệm dân gian về ứng dụng của

vỏ chò nâu.

- Bổ sung vào kho tàng về hợp chất thiên nhiên.

-4-

CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Tổng quan về cây chò nâu

[7], [9], [10], [13], [14], [15]

1.1.1. Tên gọi

- Tên thường gọi: Chò nâu

- Tên địa phương: Chò bắc, Chò nâu, Chò đại, Chò nến, Chò đá ..

- Tên khoa học: Dipterocarpus retusus hoặc Dipterocarpus tonkinensis

1.1.2. Phân loại khoa học

- Giới : Plantae

- Ngành : Magnoliophyta (Ngọc Lan)

- Lớp : Magnoliopsida (Ngọc Lan)

- Bộ : Malvales (bộ Cẩm Quỳ hay Bộ Bông)

- Họ : Dipterocarpaceae (Họ Dầu)

- Chi : Dipterocarpus (Chi Dầu)

1.1.2.1 .Sơ lược về họ Dầu: [9], [10], [11], [12]

- Họ Dầu theo một số tài liệu Tiếng Việt gọi là Họ Hai cánh (danh pháp khoa học

là Dipterocarpaceae) là một họ của 17 chi và khoảng 580-680 loài cây thân gỗ chủ

yếu ở các rừng mưa nhiệt đới vùng đất thấp với quả có hai cánh.

- Tên gọi khoa học của họ xuất phát từ chi điển hình là Dipterocarpus, có nguồn

gốc từ tiếng Hy Lạp (di = hai, pteron = cánh và karpos = quả, nghĩa là quả có hai

cánh).

- Các chi lớn nhất là Shorea (196-360 loài), Hopea (105 loài), Dipterocarpus (70

loài) và Vatica (60-65 loài). Nhiều loài là các loại cây nổi bật trong các cánh rừng,

thông thường có thể cao tới 40-70 m, đôi khi cao trên 80 m (trong các chi

Dryobalanops, Hopea và Shorea), với cây còn sống cao nhất (Shorea faguetiana) đạt

tới 88,3 m.

- Chúng cung cấp các loại gỗ có giá trị, tinh dầu thơm, bôm, nhựa mủ cũng như

làm gỗ dán …

 Phân loại: Họ này nói chung được chia thành ba phân họ:

 Monotoideae: 3 chi, 30 loài.