Nghiên cứu chế tạo một số mô hình biểu diễn dùng cho chương “dao động cơ” của vật lý 12, giúp nâng cao tư duy và khả năng tưởng tượng cho học sinh trung học phổ thông.

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ThS. NGUYỄN NHẬT QUANG

SVTH: NGUYỄN NGỌC TRÂM KHA Trang 1

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM

KHOA VẬT LÝ



KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

Đề tài:

“Nghiên cứu chế tạo một số mô hình biểu diễn dùng cho chương “Dao

động cơ” của Vật lý 12, giúp nâng cao tư duy và khả năng tưởng tượng

cho học sinh Trung học Phổ thông”

Đà Nẵng, 04/2015

Người thực hiện :NGUYỄN NGỌC TRÂM KHA

Lớp : 11SVL

Khoá : 2011- 2015

Ngành :SƯ PHẠM VẬT LÝ

Người hướng dẫn : ThS. NGUYỄN NHẬT QUANG

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ThS. NGUYỄN NHẬT QUANG

SVTH: NGUYỄN NGỌC TRÂM KHA Trang 2

LỜI CẢM ƠN

Được sự phân công của Khoa Vật lý _ Trường Đại học Sư Phạm Đà Nẵng, cùng

với sự đồng ý của thầy giáo hướng dẫn ThS.Nguyễn Nhật Quang, tôi đã thực hiện

xong đề tài có tên “Nghiên cứu chế tạo một số mô hình biểu diễn dùng cho

chương “Dao động cơ” của Vật lý 12, giúp nâng cao tư duy và khả năng tưởng

tượng cho học sinh Trung học Phổ thông”

Để hoàn thành khóa luận này, tôi xin chân thành cảm ơn thầy Nguyễn Nhật

Quang đã tận tình hướng dẫn, đóng góp ý kiến, hỗ trợ và chỉnh sửa đề tài của tôi,

cũng như sự giảng dạy tận tình của tất cả các thầy cô giáo khác ở trường Đại học Sư

Phạm Đà Nẵng. Em xin chân thành cảm ơn Khoa Vật lý _ Trường Đại học Sư phạm

Đà Nẵng đã tạo điều kiện nghiên cứu và hỗ trợ tôi trong quá trình thực hiện đề tài.

Mặc dù đã có nhiều cố gắng để thực hiện đề tài nghiên cứu một cách hoàn chỉnh

nhất, song do buổi đầu mới làm quen với công tác nghiên cứu khoa học, tiếp cận

với thực tế chế tạo cũng như hạn chế về kiến thức và kinh nghiệm nên tôi không thể

tránh khỏi những thiếu sót nhất định mà bản thân chưa thể thấy được. Tôi rất mong

nhận được sự góp ý, chỉ dạy của quý thầy cô giáo và các bạn cùng lớp để khóa luận

hoàn chỉnh hơn.

Tôi xin chân thành cảm ơn

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ThS. NGUYỄN NHẬT QUANG

SVTH: NGUYỄN NGỌC TRÂM KHA Trang 3

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Ngày nay, để đáp ứng nhu cầu phát triển mạnh mẽ của Khoa học kĩ thuật trên thế

giới, việc đổi mới nội dung, phương pháp, hình thức và phương tiện dạy học để

chuẩn bị cho thế hệ trẻ có đủ khả năng là chủ được tri thức khoa học là một việc

làm hết sức cần thiết. Vì thế nền giáo dục nước ta đang từng bước đổi mới về mọi

mặt để có thể đào tạo được những con người lao động có hiệu quả cao, đáp ứng

được mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.Trước những yêu cầu đó,

những năm gần đây, ngành Giáo dục và Đào tạo đã không ngừng đổi mới, cải cách

SGK và nhất là mở rộng qui mô cách phòng thí nghiệm, tổ chức các cuộc thi Sáng

tạo cho học sinh nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong

việc tìm tòi, xây dựng kiến thức mới. Tuy nhiên trên thực tế, ở các trường THPT

vẫn duy trì lối dạy học giáo viên thuyết trình, thông báo, học sinh tiếp thu một cách

thụ động, bắt chước. Thực tế này bắt nguồn từ một phần do giáo viên thiếu sáng tạo,

một phần do các thiết bị dạy học ở các trường THPT còn thiếu, không đủ các thiết

bị mô phỏng cho bài dạy. Các em học sinh chỉ tiếp xúc khi vào phòng thí nghiệm,

mỗi năm học sinh chỉ thí nghiệm khoảng 10 lần, và hầu hết làm thí nghiệm để lấy

kết quả là những con số. Những thiết bị dạy học khác, do nhiều lý do khách quan

mà giáo viên ít mang lên lớp giảng dạy trực tiếp cho học sinh, thành ra bài giảng

khô khan, kém sinh động.

Trong SGK lớp 12, chương Dao động cơ là một chương khó và trừu tượng với

học sinh, tuy nhiên cũng có nhiều thí nghiệm hay, thú vị và trực quan. Để góp thêm

ý tưởng cho việc thiết kế bài giảng sinh động, thu hút học sinh, em đã nghiên cứu và

làm ra 2 mô hình liên quan đến chương Dao động cơ, có thể hỗ trợ cho giáo viên

khơi dậy trí tưởng tượng của học sinh, khiến cho học sinh tập trung vào bài giảng

hơn, hào hứng hơn và nhớ bài lâu hơn. Vì vậy em đã chọn nghiên cứu đề tài

“Nghiên cứu chế tạo một số mô hình biểu diễn dùng cho chương “Dao động cơ”

của Vật lý 12, giúp nâng cao tư duy và khả năng tưởng tượng cho học sinh

Trung học Phổ thông “

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP GVHD: ThS. NGUYỄN NHẬT QUANG

SVTH: NGUYỄN NGỌC TRÂM KHA Trang 4

2.Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu chế tao 2 mô hình biểu diễn phần dao động và sóng. Một mô hình

biểu diễn dạng đồ thị của phương trình dao động điều hòa, một mô hình biểu diễn

sự phụ thuộc của chu kì T vào chiều dài của sợi dây trong bài “Con lắc đơn”. Cả 2

mô hình này không theo thí nghiệm mẫu nào trong Sách giáo khoa, tuy nhiên có thể

giúp giáo viên nhấn mạnh được kiến thức của bài “Dao động điều hòa” và bài “Con

lắc đơn”. Đây là 2 bài khá trọng tâm trong chương trình Vật lý 12.

3.Đối tƣợng nghiên cứu

- Hoạt động học tập, nhận thức của học sinh và hoạt động giảng dạy của giáo

viên trong việc tổ chức dạy học bài “Dao động điều hòa” và “Con lắc đơn” cũng

như các bài học tiếp theo của Vật lý 12 có nội dung liên quan

- 2 nội dung kiến thức của chương Dao động cơ:

+ Đồ thị (li độ) của dao động điều hòa

+ Sự phụ thuộc của chu kì con lắc đơn vào chiều dài của sợi dây.

4.Giả thuyết khoa học

Nếu nghiên cứu, chế tạo được bộ mô hình biểu diễn dao động và sóng thì :

- Khắc phục được những hạn chế của các bộ thí nghiệm hiện có và nâng cao hiệu

quả giảng dạy, học tập chương Dao động cơ Vật lý 12

-Tăng khả tăng tư duy tưởng tượng cho học sinh về hình ảnh của sóng trong

không gian

- Có thể sử dụng cho phần Hàm số lượng giác của Toán lớp 11.

5.Nhiệm vụ nghiên cứu

- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết của đồ thị dao động điều hòa, của chu kì con lắc

đơn để mô hình hóa lý thuyết .

- Nghiên cứu các thí nghiệm chương Dao động cơ, Vật lý 12 và phương pháp

dạy học theo hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức.

- Chế tạo 2 mô hình biểu diễn đồ thị phương trình li độ của dao động điều hòa và

mô hình biểu diễn sự phụ thuộc của chu kì T vào chiều dài sợi dây.