Nghiên Cứu Bảo Tồn Loài Sồi Phảng Castanopsis Cerebrina Hickel A Camus Barnett Tại Rừng Phòng Hộ Xã Thanh Thủy Huyện Thanh Chương Tỉnh Nghệ An

i

LỜI CẢM ƠN

Sau khi đƣợc học tập và nguyên cứu tại Trƣờng Đại học Lâm Nghiệp Việt

Nam, với vốn kiến thức đã tích lũy và trau dồi trong suốt bốn năm học. Đƣợc sự

nhất trí của Trƣờng Đại học Lâm nghiệp và Khoa Quản lý tài nguyên rừng và

môi trƣờng, tôi tiến hành thực tập tốt nghiệp với đề tài: “Nghiên cứu bảo tồn

loài Sồi phảng (Castanopsis cerebrina (Hickel & A.Camus) Barnett) tại

rừng phòng hộ xã Thanh Thủy, huyện Thanh Chƣơng, tỉnh Nghệ An”

Nhân dịp này, cho phép tôi đƣợc bày tỏ lời cảm ơn chân thành nhất tới

TS Vƣơng Duy Hƣng, ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn và tận tình giúp đỡ, tạo điều

kiện thuận lợi trong quá trình nghiên cứu để tôi có thể hoàn thành đề tài này.

Xin chân thành cảm ơn tới: Các thầy, cô giáo thuộc Khoa Quản lý tài

nguyên rừng và môi trƣờng - Trƣờng Đại học Lâm nghiệp, thƣ viện Trƣờng Đại

học Lâm nghiệp ngƣời dân địa phƣờng, BQLR Khe cấm, và BQLR phòng hộ

Thanh Chƣơng, cùng các bạn bè đồng nghiệp tạo điều kiện, động viên, giúp đỡ

tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện đề tài.

Mặc dù đã rất cố gắng trong quá trình thực hiện, nhƣng do kiến thức, kinh

nghiệm của bản thân còn hạn chế, điều kiện về thời gian cũng nhƣ tƣ liệu tham

khảo còn chƣa nhiều nên luận văn chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót.

Kính mong nhận đƣợc những ý kiến đóng góp, bổ sung của các thầy cô giáo, các

nhà khoa học và mọi ngƣời để luận văn hoàn thiện hơn.

Tôi xin cam đoan các số liệu thu thập, kết quả xử lý, tính toán là trung

thực và đƣợc trích dẫn rõ ràng.

Xin chân thành cảm ơn !

Hà Nội, ngày…tháng…năm…..

Sinh viên thực hiện

Nguyễn Hữu Trung

ii

MỤC LỤC

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................i

MỤC LỤC.............................................................................................................ii

DANH MỤC VIẾT TẮT ...................................................................................... v

DANH LỤC CÁC BẢNG BIỂU ......................................................................... vi

DANH LỤC CÁC HÌNH ẢNH ..........................................................................vii

TÓM TẮT KHÓA LUẬN TỐT NGHIẾP.........................................................viii

PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................... 1

Phần 1. TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.......................................... 3

1.1. Thế giới .......................................................................................................... 3

1.2. Ở Việt Nam .................................................................................................... 4

1.3. Tại khu vực nghiên cứu.................................................................................. 9

Phần 2. MỤC TIÊU, NỘI DUNG, PHƢƠNG PHÁP, GIỚI HẠN .................... 10

NGHIÊN CỨU.................................................................................................... 10

2.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 10

2.1.1. Mục tiêu chung........................................................................................... 10

2.1.2. Mục tiêu cụ thể.......................................................................................... 10

2.2. Nội dụng nghiên cứu.................................................................................... 10

2.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu................................................................ 10

2.4. Phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................................. 10

2.4.1. Phƣơng pháp kế thừa tài liệu..................................................................... 10

2.4.2. Phƣơng pháp phỏng vấn............................................................................ 11

2.4.3. Phƣơng pháp điều tra ngoài nghiệp........................................................... 11

2.4.3.1. Nghiên cứu đặc tính hình thái loài Sồi phảng........................................ 11

2.4.3.2. Nghiên cứu đặc tính phân bố và sinh thái.............................................. 11

2.4.3.2. Nghiên cứu đặc điểm cấu trúc rừng và tái sinh nơi có Sồi phảng phân

bố......................................................................................................................... 12

2.4.4. Phƣơng pháp nội nghiệp............................................................................ 16

2.4.4.1. Tính các đặc trừng mẫu của các chỉ tiêu................................................ 16

2.4.4.2. Xác định công thức tổ thành .................................................................. 16

2.4.4.3. Tính toán mật độ rừng............................................................................ 17

2.4.4.4. Phân bố số cây theo đƣờng kính và chiều cao ....................................... 17

Phần 3. ĐẶC ĐIỂM CƠ BẢN CỦA KHU VỰC NGHIÊN CỨU. .................... 20

3.1. Điều kiện tự nhiên........................................................................................ 20

iii

3.1.1. Vị trí địa lý. ............................................................................................... 20

3.1.2. Địa hình, thổ nhƣỡng................................................................................. 20

3.1.3 Thời tiết khí hậu. ........................................................................................ 21

3.1.4. Thủy văn nguồn nƣớc................................................................................ 22

3.2. Đặc điểm kinh tế xã hội ............................................................................... 22

3.2.1. Tình hình sử dụng đất đai.......................................................................... 22

3.2.2. Tình hình cơ sở hạ tầng............................................................................. 22

Phân 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................... 24

4.1. Nghiên cứu một số đặc điểm sinh học của Sồi phảng ................................. 24

4.1.1. Đặc điểm hình thái .................................................................................... 24

4.1.2. Phân bố N/D1.3, N/Hvn của quần thể Sồi phảng....................................... 27

4.1.3. Tái sinh Sồi phảng dƣới tán cây mẹ.......................................................... 28

4.2. Đặc tính sinh thái học của Sồi phảng tại khu vực nghiên cứu..................... 29

4.2.1. Phân bố của quần thể Sồi phảng tại khu vực nghiên cứu ......................... 29

4.2.2. Đặc điểm cấu trúc rừng nơi Sồi phảng phân bố........................................ 30

4.2.2.1. Cấu trúc mật độ ...................................................................................... 31

4.2.2.2. Cấu trúc tổ thành tầng cây cao ............................................................... 32

4.2.2.2.1. Tổ thành theo số loài trong OTC có Sồi phảng phân bố..................... 32

4.2.2.2.2. Tổ thành loài đi kèm với Sồi phảng.................................................... 34

4.2.2.3. Cấu trúc tầng thứ nơi có Sồi phảng phân bố.......................................... 36

4.2.2.4. Phân bố số cây theo đƣờng kính(N/D) và theo chiều cao (N/H)........... 37

4.2.2.4.1. Phân bố số cây theo cấp đƣờng kính (N/D)........................................ 37

4.2.2.4.2. Phân bố số cây theo cấp chiều cao (N/H) ........................................... 41

4.2.2.5. Tái sinh rừng tự nhiên nơi có Sồi phảng phân bố.................................. 45

4.2.2.5.1. Tổ thành và mật độ cây tái sinh .......................................................... 46

4.2.2.5.2. Nguồn gốc tái sinh .............................................................................. 47

4.2.2.5.3. Phân bố số cây tái sinh theo cấp chiều cao ......................................... 48

4.2.2.5.4 . Chất lƣợng cây tái sinh....................................................................... 49

4.2.2.6. Cây bụi thảm tƣơi tại rừng có Sồi phảng phân bố ................................. 50

4.2.3. Điều kiện lập địa nơi Sồi phảng phân bố .................................................. 51

4.2.3.1. Đặc điểm khí hậu, thủy văn.................................................................... 51

4.2.3.2. Đặc điểm địa hình, thổ nhƣỡng.............................................................. 52

4.3. Một số nguyên nhân tác động đến loài Sồi phảng tại khu vực nghiên cứu. 52

4.3.1. Do con ngƣời............................................................................................. 52

iv

4.3.1.1. Nguyên nhân trực tiếp............................................................................ 52

4.3.1.2. Nguyên nhân gián tiếp ........................................................................... 53

4.3.2. Do tự nhiên................................................................................................ 53

4.4. Đề xuất một số biện pháp bảo tồn và phát triển Sồi phảng.......................... 53

4.4.1. Phƣơng pháp bảo tồn tại chỗ..................................................................... 53

4.4.2. Phƣơng pháp bảo tồn chuyển chỗ ............................................................. 54

4.4.3. Phƣơng pháp bảo tồn khác ........................................................................ 54

KẾT LUẬN – TỒN TẠI – KIẾN NGHỊ ............................................................ 56

1. Kết luận ........................................................................................................... 56

2. Tồn tại.............................................................................................................. 57

3. Kiến nghị......................................................................................................... 58

TÀI LIỆU THAM KHẢO

v

DANH MỤC VIẾT TẮT

CTTT Công thức tổ thành

BQL Ban quản lý

ĐDSH Đa dạng sinh học

OTC Ô tiêu chuẩn

ODB Ô dạng bản

D1.3 Đƣờng kính thân cây ở vị trí 1,3m

DT Đƣờng kính tán

Hdc Chiều cao dƣới cành

Hvn Chiều cao cây vút ngọn

N/ha Mật độ cây trên ha

vi

DANH LỤC CÁC BẢNG BIỂU

Biểu đồ 4.1: Đƣờng phân bố N/D1.3 của quần thể Sồi phảng........................... 27

Biểu đồ 4.2: Đƣờng phân bố N/Hvn của quần thể Sồi phảng............................. 28

Bảng 4.1: Tái sinh Sồi phảng dƣới gốc cây mẹ .................................................. 29

Biểu đồ 4.3. Biểu đồ tuyến điều tra tại khu vực nghiên cứu............................... 30

Bảng 4.2: Bảng tổng hợp kết quả điều tra Sồi phảng theo tuyến điều tra .......... 30

Bảng 4.3: Mật độ tầng cây cao ở các OTC ......................................................... 31

Bảng 4.4: Bảng so sánh mật Sồi phảng và mật độ toàn rừng. ............................ 31

Bảng 4.5: Tổ thành tầng cây cao tại lâm phần có Sồi phảng phân bố ................ 32

Bảng 4.6: Tổ thành loài mọc cùng Sồi phảng..................................................... 34

Bảng 4.7: Mỗi quan hệ Sồi phảng với loài đi kèm ............................................. 35

Bảng 4.8: Kết cấu tầng thứ của rừng tự nhiên tại khu vực nghiên cứu .............. 37

Biểu đồ 4.4: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/D1.3 OTC 01..................................... 38

Biểu đồ 4.5: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/D1.3 OTC 02..................................... 39

Biểu đồ 4.6: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/D1.3 OTC 03..................................... 40

Biểu đồ 4.7: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/D1.3 OTC 04..................................... 41

Biểu đồ 4.8: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/Hvn OTC 01 ..................................... 42

Biểu đồ 4.9: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/Hvn OTC 02 ..................................... 43

Biểu đồ 4.10: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/Hvn OTC 03 ................................... 44

Biểu đồ 4.11: Biểu đồ biểu diễn phân bố N/Hvn OTC 04 ................................... 45

Bảng 4.9: Kết quả tổ thành cây tái sinh có Sồi phảng phân bố........................... 46

Bảng 4.10: Mật độ cây tái sinh tại khu vực nghiên cứu...................................... 47

Bảng 4.11: Nguồn gốc cây tái sinh ..................................................................... 47

Biểu đồ 4.12: Biểu đồ nguồn gốc cây tái sinh .................................................... 48

Bảng 4.12: Tổng hợp cây tái sinh theo cấp chiều cao......................................... 48

Biểu đồ 4.13: Biểu đồ phần trăm phân bố cây tái sinh theo chiều cao ............... 49

Bảng 4.13: Chất lƣợng cây tái sinh ..................................................................... 49

Biểu đồ 4.14: Biểu đồ chất lƣợng cây tái sinh .................................................... 50

Bảng 4.14: Bảng điều tra cây bụi thảm tƣơi của 4 OTC..................................... 50

Bảng 4.15. Đặc điểm khí hậu nới có Sồi phảng phân bố.................................... 52