Nghiên cứu bài tập phát triển sức bền chuyên môn cho nam vận động viên bắn cung cấp cao

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH

VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO

PHẠM VĂN DIỆN

NGHIÊN CỨU BÀI TẬP PHÁT TRIỂN SỨC BỀN

CHUYÊN MÔN CHO NAM VẬN ĐỘNG VIÊN

BẮN CUNG CẤP CAO

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2013.

2

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ VĂN HOÁ, THỂ THAO VÀ DU LỊCH

VIỆN KHOA HỌC THỂ DỤC THỂ THAO

PHẠM VĂN DIỆN

NGHIÊN CỨU BÀI TẬP PHÁT TRIỂN SỨC BỀN

CHUYÊN MÔN CHO NAM VẬN ĐỘNG VIÊN

BẮN CUNG CẤP CAO

Chuyên ngành: Huấn luyện thể thao.

Mã số: 62.14.01.04

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

CÁN BỘ HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. GS.TS. LÊ QUÝ PHƢỢNG

2. TS. PHAN HỒNG MINH

HÀ NỘI - 2013.

3

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên

cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả trình bày

trong luận án là trung thực và chưa từng được ai

công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào.

Tác giả luận án.

Phạm Văn Diện

4

MỤC LỤC

Trang

Trang bìa.

Trang phụ bìa.

Lời cam đoan.

Mục lục.

Danh mục ký hiệu viết tắt trong luận án.

Danh mục các đơn vị đo lƣờng đƣợc sử dụng trong luận án.

Danh mục các biểu bảng, biểu đồ trong luận án.

Đặt vấn đề. 1

Chƣơng 1. Tổng quan các vấn đề nghiên cứu. 7

1.1. Một số đặc điểm cơ bản của môn bắn cung. 7

1.1.1. Đặc điểm kỹ thuật môn bắn cung. 7

1.1.2. Đặc điểm quy luật hình thành kỹ năng vận động trong

bắn cung. 9

1.1.3. Đặc điểm huấn luyện thể lực chuyên môn VĐV môn bắn

cung. 14

1.2. Các quan điểm và phương pháp phát triển tố chất sức bền chuyên

môn trong huấn luyện VĐV bắn cung cấp cao. 17

1.2.1. Các quan điểm về sức bền chuyên môn trong huấn luyện

thể thao. 17

1.2.2. Phân loại sức bền. 20

1.2.3. Cơ sở sinh lý và phương pháp phát triển tố chất sức bền

chuyên môn trong huấn luyện VĐV bắn cung cấp cao. 23

1.3. Các quan điểm về bài tập thể chất trong huấn luyện sức bền

chuyên môn cho VĐV bắn cung. 29

1.3.1. Bài tập thể chất trong huấn luyện thể lực chuyên môn. 29

1.3.2. Bài tập thể chất trong huấn luyện sức bền chuyên môn

cho VĐV bắn cung cấp cao. 32

1.4. Khái quát hiện trạng về công tác huấn luyện thể lực chuyên môn

cho VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 34

5

1.4.1. Hiện trạng về nội dung huấn luyện thể lực cho VĐV bắn

cung cấp cao Việt Nam. 34

1.4.2. Hiện trạng về kế hoạch huấn luyện thể lực chuyên môn

cho VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 35

1.5. Nhận xét. 38

Chƣơng 2. Đối tƣợng, phƣơng pháp và tổ chức nghiên cứu. 40

2.1. Đối tượng và khách thể nghiên cứu 40

2.1.1. Đối tượng nghiên cứu. 40

2.1.2. Khách thể nghiên cứu. 40

2.2. Phương pháp nghiên cứu. 40

2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu. 41

2.2.2. Phương pháp phỏng vấn tọa đàm. 41

2.2.3. Phương pháp kiểm tra sư phạm. 42

2.2.4. Phương pháp kiểm tra y sinh. 46

2.2.5. Phương pháp kiểm tra tâm lý. 51

2.2.6. Phương pháp thực nghiệm sư phạm. 53

2.2.7. Phương pháp toán học thống kê. 53

2.3. Tổ chức nghiên cứu. 56

2.3.1. Thời gian nghiên cứu. 56

2.3.2. Địa điểm nghiên cứu. 58

Chƣơng 3. Kết quả nghiên cứu và bàn luận. 59

3.1. Nghiên cứu xác định hệ thống test và xây dựng tiêu chuẩn đánh

giá sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt

Nam. 59

3.1.1. Cơ sở lý luận và thực tiễn lựa chọn hệ thống test đánh giá

sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt

Nam. 59

3.1.2. Xây dựng tiêu chuẩn đánh giá sức bền chuyên môn cho

nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 68

3.1.3. Bước đầu ứng dụng tiêu chuẩn đánh giá sức bền chuyên

môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 73

6

3.1.4. Bàn luận về hệ thống test và xây dựng tiêu chuẩn đánh

giá sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao

Việt Nam. 75

3.2. Nghiên cứu thực trạng công tác huấn luyện sức bền chuyên môn

cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 82

3.2.1. Thực trạng chương trình huấn luyện tố chất sức bền

chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 82

3.2.2. Thực trạng huấn luyện tố chất sức bền chuyên môn cho

nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 86

3.2.3. Thực trạng việc ứng dụng hệ thống các bài tập phát triển

tố chất sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp

cao Việt Nam. 87

3.2.4. Thực trạng tố chất sức bền chuyên môn của nam VĐV

bắn cung cấp cao Việt Nam. 89

3.2.5. Bàn luận về thực trạng công tác huấn luyện sức bền

chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 94

3.3. Lựa chọn, ứng dụng và xác định hiệu quả hệ thống bài tập phát

triển sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 97

3.3.1. Lựa chọn hệ thống bài tập phát triển sức bền chuyên môn

cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 97

3.3.2. Xác định hiệu quả hệ thống bài tập phát triển sức bền

chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 105

3.3.3. Đánh giá hiệu quả hệ thống bài tập phát triển sức bền

chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam

thông qua các chỉ tiêu tâm lý và y sinh. 124

3.3.4. Bàn luận về hiệu quả hệ thống bài tập phát triển sức bền

chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. 125

Kết luận và kiến nghị 140

Kết luận 140

Kiến nghị 142

Danh mục các công trình nghiên cứu đã công bố có liên quan đến

luận án. 143

Danh mục tài liệu tham khảo. 144

Phụ lục.

7

DANH MỤC KÝ HIỆU VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN.

CLB - Câu lạc bộ.

HCV - Huy chương vàng.

HCB - Huy chương bạc

HCĐ - Huy chương đồng.

HLV - Huấn luyện viên.

HLTT - Huấn luyện thể thao.

LVĐ - Lượng vận động.

TB - Trung bình.

TDTT - Thể dục thể thao.

TĐC - Tốc độ cao.

TN - Thực nghiệm.

TP - Thành phố.

VĐV - Vận động viên.

XHCN - Xã hội chủ nghĩa.

8

DANH MỤC CÁC ĐƠN VỊ ĐO LƢỜNG ĐƢỢC SỬ DỤNG

TRONG LUẬN ÁN

cm - Centimét.

kG - Kilogam lực

l - Lần.

m - Mét.

ms - Mini giây.

s - Giây.

9

DANH MỤC CÁC BIỂU BẢNG, BIỂU ĐỒ TRONG LUẬN ÁN

Thể loại Số Nội dung Trang

Các bảng

1.1

Những chỉ số trung bình về sức bền ưa khí

(ml/kg/phút) của VĐV trình độ cao các môn thể

thao đối kháng trực tiếp và các VĐV thể thao khác.

26

1.2 Phân phối thời gian và nội dung huấn luyện thể lực

trong tuần của VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam.

Sau 35

3.1

Kết quả điều tra thực trạng việc sử dụng các test

đánh giá sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn

cung cấp cao Việt Nam (n = 24).

Sau 63

3.2

Mối tƣơng quan giữa các test đánh giá sức bền

chuyên môn với thành tích thi đấu của đối

tƣợng nghiên cứu (n = 15).

65

3.3

Kết quả xác định độ tin cậy của hệ thống các test

đánh giá sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn

cung cấp cao (n = 15).

67

3.4

Kiểm định tính phân bố chuẩn các test đánh giá

sức bền chuyên môn của nam VĐV bắn cung

cấp cao Việt Nam (n = 15).

69

3.5

Diễn biến các test đánh giá tố chất sức bền chuyên

môn của nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam

qua các giai đoạn kiểm tra (n = 15).

Sau 70

3.6

Tiêu chuẩn xếp loại sức bền chuyên môn theo từng

nội dung của nam VĐV bắn cung cấp cao Việt

Nam - thời điểm ban đầu.

Sau 72

3.7

Tiêu chuẩn xếp loại sức bền chuyên môn theo từng

nội dung của nam VĐV bắn cung cấp cao Việt

Nam - thời điểm sau 12 tháng tập luyện.

Sau 72

3.8

Bảng điểm tổng hợp đánh giá sức bền chuyên môn

theo từng nội dung của nam VĐV bắn cung cấp

cao Việt Nam - thời điểm ban đầu.

Sau 72

3.9

Bảng điểm tổng hợp đánh giá sức bền chuyên môn

theo từng nội dung của nam VĐV bắn cung cấp

cao Việt Nam - thời điểm sau 12 tháng tập luyện.

Sau 72

3.10

Tiêu chuẩn tổng hợp điểm xếp loại đánh giá sức bền

chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt

Nam.

73

3.11 So sánh kết quả xếp loại tổng hợp trong đánh giá

sức bền chuyên môn nam VĐV bắn cung cấp cao 74

10

Thể loại Số Nội dung Trang

Việt Nam.

Các bảng

3.12

Tỷ lệ thời gian huấn luyện VĐV bắn cung cấp cao

Việt Nam tại một số trung tâm huấn luyện thể thao

trên phạm vi toàn quốc.

83

3.13

Tỷ lệ thời gian huấn luyện tố chất thể lực chuyên

môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam tại

một số trung tâm huấn luyện thể thao trên phạm vi

toàn quốc.

83

3.14

Vai trò và thực trạng công tác huấn luyện tố chất

sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp

cao Việt Nam (n = 20).

87

3.15

Thực trạng sử dụng các bài tập phát triển tố chất

sức bền chuyên môn cho VĐV bắn cung cấp cao

tại một số trung tâm huấn luyện thể thao ở Việt

Nam.

88

3.16 Thực trạng sức bền chuyên môn của nam VĐV bắn

cung cấp cao Việt Nam (n = 18).

Sau 89

3.17 So sánh kết quả kiểm tra của nhóm theo dõi ngang

và nhóm quan sát sư phạm - thời điểm ban đầu.

91

3.18

So sánh kết quả kiểm tra của nhóm theo dõi ngang

và nhóm quan sát sư phạm - thời điểm sau 12

tháng.

92

3.19

Thực trạng kết quả xếp loại sức bền chuyên môn

của nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam (n =

18).

93

3.20

Kết quả phỏng vấn lựa chọn hệ thống các bài tập

huấn luyện phát triển sức bền chuyên môn cho nam

VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam (n = 24).

Sau 99

3.21 Lượng vận động huấn luyện. 109

3.22 Phân chia giai đoạn huấn luyện trong chu kỳ năm. 109

3.23

Bảng phân bổ nội dung huấn luyện sức bền chuyên

môn theo chu kỳ tuần giai đoạn chuẩn bị chung và

chuyên môn

112

3.24

Bảng phân bổ nội dung huấn luyện sức bền chuyên

môn theo chu kỳ tuần giai đoạn hoàn thiện và thi

đấu.

114

3.25

Kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền chuyên

môn của đổi tượng nghiên cứu trước thực nghiệm. 116

3.26 Kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền chuyên 117

11

Thể loại Số Nội dung Trang

môn của đổi tượng nghiên cứu sau 6 tháng thực

nghiệm.

Các bảng

3.27

Kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền chuyên

môn của đổi tượng nghiên cứu sau 12 tháng thực

nghiệm.

118

3.28

Kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền chuyên

môn của đổi tượng nghiên cứu sau 18 tháng thực

nghiệm.

119

3.29

Kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền chuyên

môn của đổi tượng nghiên cứu sau 24 tháng thực

nghiệm.

120

3.30

So sánh kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền

chuyên môn sau 24 tháng thực nghiệm so với trước

thực nghiệm.

121

3.31

Nhịp độ tăng trưởng của các test đánh giá trình độ

sức bền chuyên môn của nhóm thực nghiệm qua

các giai đoạn của quá trình thực nghiệm (n = 05).

Sau 121

3.32

So sánh sự khác biệt giữa phương tiện huấn luyện

nâng cao tố chất sức bền chuyên môn của 2 nhóm

thực nghiệm và nhóm quan sát sư phạm sau 24

tháng thực nghiệm.

122

3.33

So sánh kết quả kiểm tra các test đánh giá sức bền

chuyên môn nhóm thực nghiệm sau 24 tháng so

với nhóm theo dõi ngang.

124

3.34

So sánh kết quả kiểm tra các chỉ tiêu tâm - sinh lý

của nhóm thực nghiệm trước và sau 24 tháng thực

nghiệm.

125

Biểu đồ

3.1 Đặc điểm đối tượng phỏng vấn. 99

3.2

Diễn biến thành tích nằm ngửa trên ghế đẩy tạ

30kg 1 phút của nhóm thực nghiệm qua các giai

đoạn của quá trình thực nghiệm.

Sau 121

3.3

Diễn biến thành tích kéo tạ 1 phút của nhóm thực

nghiệm qua các giai đoạn của quá trình thực

nghiệm.

Sau 121

3.4

Diễn biến thành tích giữ tạ tay trước của nhóm

thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình thực

nghiệm.

Sau 121

12

Thể loại Số Nội dung Trang

3.5

Diễn biến thành tích vớt tạ trước 1 phút của nhóm

thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình thực

nghiệm.

Sau 121

Biểu đồ

3.6

Diễn biến thành tích vớt tạ sau 1 phút của nhóm

thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình thực

nghiệm.

Sau 121

3.7

Diễn biến thành tích nâng, giữ tạ tĩnh 10kg của

nhóm thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình

thực nghiệm.

Sau 121

3.8

Diễn biến thành tích giữ cung lâu trên tay của

nhóm thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình

thực nghiệm.

Sau 121

3.9

Diễn biến thành tích giương cung liên tục tối đa

của nhóm thực nghiệm qua các giai đoạn của quá

trình thực nghiệm.

Sau 121

3.10

Diễn biến thành tích kéo dây cung tối đa của nhóm

thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình thực

nghiệm.

Sau 121

3.11

Diễn biến thành tích kéo cung giữ lâu trên tay của

nhóm thực nghiệm qua các giai đoạn của quá trình

thực nghiệm.

Sau 121

3.12

Kết quả xếp loại sức bền chuyên môn của 2 nhóm

thực nghiệm và nhóm quan sát sư phạm sau thực

nghiệm.

123

13

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 1. PHIẾU PHỎNG VẤN

BỘ VH, TT & DL CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Viện khoa học TDTT Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

PHIẾU PHỎNG VẤN

Kính gửi:......................................................

Đơn vị:.........................................................

Nhằm tìm hiểu thực trạng việc ứng dụng các bài tập phát triển sức bền

chuyên môn và các chỉ tiêu đánh giá sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn

cung cấp cao Việt Nam, mong đồng chí nghiên cứu kỹ những câu hỏi dưới đây

của chúng tôi và cho cách trả lời bằng cách gạch chân hoặc đánh dấu vào ô cần

thiết. Ý kiến đóng góp của đồng chí sẽ giúp chúng tôi có được những thông tin

bổ ích trong việc ứng dụng các bài tập phát triển sức bền chuyên môn và các

chỉ tiêu đánh giá sức bền chuyên môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt

Nam. Xin chân trọng cảm ơn!

Xin đ/c cho biết sơ lược về bản thân.

Họ và tên: .........................................................Tuổi:...............................

Trình độ chuyên môn: ..............................................................................

Chức vụ: ......................................... Đơn vị công tác:..............................

Thâm niên làm công tác giảng dạy - huấn luyện bắn cung .....................

Câu hỏi 1. Theo đồng chí, các chỉ tiêu, các test nào sau đây được đ/c (hoặc

đơn vị đ/c) sử dụng hoặc cho rằng cần thiết phải sử dụng trong

kiểm tra, đánh giá sức bền chuyên môn của nam VĐV bắn cung

cấp cao Việt Nam, (gạch chân dòng thích hợp) và mức độ ưu tiên

quan trọng trong đánh giá (đánh dấu vào ô thích hợp).

Ghi chú: - Mức ưu tiên 1: Rất quan trọng.

14

- Mức ưu tiên 2: Quan trọng

- Mức ưu tiên 3: Cần

- Mức ưu tiên 4: Không quan trọng

Nhảy dây 2 phút (lần).

Cooper test (m)

Co tay xà đơn (lần).

Nằm ngửa trên ghế đẩy tạ 30 kg 1 phút (lần)

Cúi kéo tạ 1 phút (lần)

Giữ tạ tay trước (s)

Vớt tạ trước 1 phút (lần)

Vớt tạ sau 1 phút (lần)

Nâng, giữ tạ tĩnh 10 kg (s)

Giữ cung lâu trên tay (s)

Giương cung liên tục tối đa (lần).

Kéo dây cung tối đa (lần).

Kéo cung giữ lâu trên tay (s).

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

...........................................................................................

15

Câu hỏi 2 Theo đồng chí, các bài tập nào dưới đây được đồng chí hoặc đơn vị

đồng chí sử dụng trong huấn luyện nâng cao sức bền chuyên

môn cho nam VĐV bắn cung cấp cao Việt Nam. Gạch chân dòng

thích hợp và mức độ ưu tiên quan trọng trong đánh giá (đánh dấu

vào ô thích hợp)?

Ghi chú: Mức ưu tiên 1: Quan trọng

Mức ưu tiên 2: Bình thường

Mức ưu tiên 3: Không quan trọng

Bài tập 1. Chạy bền 1500m - 3000m.

Bài tập 2. Bài tập nhảy dây.

Bài tập 3. Bài tập cúi kéo tạ.

Bài tập 4. Bài tập vớt tạ trước.

Bài tập 5. Bài tập vớt tạ sau.

Bài tập 6. Bài tập giữ tạ tĩnh.

Bài tập 7. Bài tập với dây lò xo (trước và sau).

Bài tập 8. Bài tập nằm ngửa trên ghế đẩy tạ.

Bài tập 9. Bài tập trương lực cơ.

Bài tập 10. Tập tạ tay Gante.

Bài tập 11. Nằm sấp chống đẩy.

Bài tập 12. Kéo giữ cung lâu trên tay.

Bài tập 13. Kéo cung liên tục nhiều lần trong một tổ.

Bài tập 14. Kéo cung đồng đội.