Nghệ thuật tiểu thuyết "nam triều công nghiệp diễn chí" của nguyễn khoa chiêm.

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

TRƢƠNG THỊ NGỌC DUNG

NGHỆ THUẬT TIỂU THUYẾT

“NAM TRIỀU CÔNG NGHIỆP DIỄN CHÍ”

CỦA NGUYỄN KHOA CHIÊM

Chuyên ngành: Văn học Việt Nam

Mã số: 60 22 01 21

TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ

KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN

Đà Nẵng, Năm 2015

Công trình được hoàn thành tại

ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG

Người hướng dẫn khoa học: TS. HÀ NGỌC HÒA

Phản biện 1: PGS.TS. NGUYỄN PHONG NAM

Phản biện 2: PGS.TS. NGUYỄN THÀNH

Luận văn được bảo vệ trước Hội đồng chấm Luận văn

tốt nghiệp thạc sỹ Khoa học Xã hội và Nhân văn họp tại

Đại học Đà Nẵng vào ngày 5 tháng 12 năm 2015

Có thể tìm luận văn tại:

- Trung tâm Thông tin - Học liệu, Đại học Đà Nẵng

- Thư viện trường Đại học Sư phạm, Đại hoc Đà Nẵng

1

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Văn học trung đại Việt Nam là một thời kì lớn trong lịch sử

văn học dân tộc, là thời kì hình thành và phát triển nhiều thể loại văn

học tạo bước ngoặt trong nền văn học nước nhà. Thế kỷ XVIII – XIX

là giai đoạn đánh dấu sự trưởng thành vượt bậc của văn xuôi tự sự,

đặc biệt là tiểu thuyết chương hồi. Nam triều công nghiệp diễn

chí (1719) của Nguyễn Khoa Chiêm (1659-1736) được đánh giá là

tác phẩm có ý nghĩa khai sinh ra nền tiểu thuyết lịch sử chương hồi

Việt Nam. Tác giả Nguyễn Đăng Na đã khẳng định: “Mặc dù đương

thời chưa ra đời thể loại truyện ngắn lịch sử, nhưng với Nam triều

công nghiệp diễn chí thì tiểu thuyết lịch sử Việt Nam viết theo lối

chương hồi đã xuất hiện” [29,23].

Tiểu thuyết Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn

Khoa Chiêm là tiểu thuyết khá thành công ở cả phương diện nội

dung lẫn nghệ thuật. Tuy nhiên các tài liệu nghiên cứu cũng như các

bài viết về Nam triều công nghiệp diễn chí hiện nay vẫn chưa nhiều.

Hầu như người ta vẫn thường chỉ điểm tên tác phẩm Hoàng Lê nhất

thống chí của Ngô Gia văn phái, xem đó là đỉnh cao của tiểu thuyết

chương hồi Việt Nam. Còn với một tác phẩm ở vị trí mở đầu cho nền

tiểu thuyết chương hồi như Nam triều công nghiệp diễn chí của

Nguyễn Khoa Chiêm thì vô tình bị khuất lấp một cách đáng tiếc.

Thiết nghĩ, việc tìm hiểu Nam triều công nghiệp diễn chí không

những cho thấy những đặc sắc của nghệ thuật tiểu thuyết mà còn

nhằm đánh giá đúng vị trí của tác phẩm này trong tiến trình văn xuôi

Việt Nam .

Ấn tượng lớn nhất khi đọc Nam triều công nghiệp diễn chí

chính là hệ thống sự kiện và nhân vật lịch sử được tác giả phản ánh

2

trong tác phẩm. Với ngôn ngữ đậm tính lịch sử và nghệ thuật kể

chuyện lôi cuốn, Nguyễn Khoa Chiêm đã xây dựng lại hàng loạt

những sự kiện, những trận chiến, những mâu thuẫn nội bộ thời Trịnh

_ Nguyễn phân tranh của lịch sử dân tộc, làm nổi bậc những con

người vừa có thật trong lịch sử vừa được sáng tạo thành những nhân

vật văn học thật sự. Tám quyển với hơn 600 trang sách dịch không

khiến người đọc nhàm chán vì Nguyễn Khoa Chiêm không phải ghi

chép lịch sử mà là tự sự lịch sử. Nam triều công nghiệp diễn chí dựa

trên nền tảng lịch sử nhưng đã mang lại cho lịch sử cái nhìn cụ thể,

hấp dẫn hơn. Nghệ thuật miêu tả sự kiện, xây dựng nhân vật, kết cấu,

giọng điệu, sử dụng ngôn ngữ… đã mang lại thành công về mặt nghệ

thuật cho tác phẩm.

Chọn đề tài Nghệ thuật tiểu thuyết “Nam triều công nghiệp

diễn chí” của Nguyễn Khoa Chiêm chúng tôi cố gắng làm rõ những

biểu hiện về nghệ thuật trong tác phẩm. Qua đó, góp phần khẳng

định vị trí và giá trị của cuốn tiểu thuyết được đánh giá có ý nghĩa

khai sinh nền tiểu thuyết chương hồi Việt Nam.

2. Lịch sử vấn đề nghiên cứu

Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm

vốn được xem là tác phẩm có ý nghĩa mở đầu cho thể loại tiểu thuyết

chương hồi Việt Nam. Tuy nhiên các tài liệu nghiên cứu và các bài

viết về tác phẩm trên phương diện là một tác phẩm văn học còn rất

khiêm tốn. Trong đó những bài viết liên quan đến nghệ thuật tiểu

thuyết trong tác phẩm lại càng ít. Tập hợp lại có thể khái quát sơ

lược các bài viết như sau:

Cuốn Từ điển văn học – từ nguồn gốc đến hết thế kỷ XIX do

các tác giả Lại Nguyên Ân, Bùi Văn Trọng Cường biên soạn (1995),

Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội, phần mục từ Việt Nam khai quốc chí

truyện (một nhan đề khác của Nam triều công nghiệp diễn chí), các

3

tác giả viết: “Tác phẩm thuật lại các sự kiện lịch sử thời nội chiến

Trịnh - Nguyễn (1558 -1689), từ khi Nguyễn Hoàng vào trấn thủ

Thuận Hóa đến gần hết đời Nghĩa vương Nguyễn Phúc Trăn (1687 -

1691)” [1,540]. Và “Tác phẩm mang một chủ đích khá rõ: nói về lịch

sử khai quốc của họ Nguyễn, trần thuật lại các biến cố lịch sử. Từ

chỗ đứng và cách nhìn của một quan chức gắn mình với các chúa

Nguyễn, dùng những lời đẹp đẽ để ca tụng công lao, đức độ của các

chúa Nguyễn. Tuy vậy sự bao quát lịch sử vẫn giữ được tính khách

quan của các sự kiện trên phạm vi cả nước, với sự hình thành 3 thế

lực ở ba vùng: họ Mạc, chính quyền Lê - Trịnh, chính quyền chúa

Nguyễn, sau đó là sự chia cắt Đàng Trong - Đàng Ngoài” [1,541].

Ngoài ra, các tác giả còn nhận xét Nguyễn Khoa Chiêm đã “mô tả kỹ

được nhiều nhân vật lịch sử với những nét tính cách riêng biệt”.

Đồng thời đưa ra một số ví dụ: “Trịnh Tùng như một võ tướng tài ba,

lần lượt đánh bại quân nhà Mạc nhưng cũng là kẻ thâm hiểm tàn bạo

đã quẳng xác Lê Kính Tông ở sân triều. Rốt cuộc chính Trịnh Tùng

bị thuộc hạ bỏ rơi và ốm chết ở Cầu Đơ (Hà Đông)”, “Nguyễn

Hoàng như một người có bản lĩnh, biết khôn khéo an dân, chú trọng

khai thác vùng đất mới”, “Chiêu Vũ: một viên tướng hết lòng với sự

nghiệp nhà chúa”…[1,541].

Các tác giả cuốn Từ điển văn học (bộ mới) Đỗ Đức Hiểu -

Nguyễn Huệ Chi - Phùng Văn Tửu - Trần Hữu Tá nhận xét: “Đây có

thể coi là tác phẩm mở đầu cho thể loại tiểu thuyết chương hồi Việt

Nam thời trung đại.

Tuy không tránh khỏi lối lượt thuật một cách dài dòng, nhân

vật được miêu tả công thức, ngôn ngữ chưa được chú ý trau chuốt...

nhưng nhiều sự kiện chính trị ở cả Đàng Trong và Đàng Ngoài có

liên quan đến cuộc chiến, nhiều âm mưu phế lập, biến loạn, nhiều

trận đánh lớn… được lược thuật bằng phong cách kể chuyện chân

4

xác, sinh động, tự nhiên và tương đối hấp dẫn. Trên nền những sự

kiện lịch sử thế kỷ 16 – 17, thân thế, hành trang, tính cách của nhiều

nhân vật lịch sử cũng hiện lên khá rõ. Ở một số trường hợp, tác giả

đã sử dụng lời đối thoại để góp phần làm bộc lộ tính cách, mưu lược

của nhân vật... Dưới mỗi sự việc có ý nghĩa, tác giả ghi một bài thơ

thất ngôn bát cú bình luận, cảm thán, làm dịu đi không khí căng

thẳng của chiến trận, góp phần đem lại ít nhiều sắc thái trữ tình cho

tác phẩm...”[16,1033].

Trong cuốn Thi pháp trung đại văn học Việt Nam, giáo sư

Trần Đình Sử khẳng định văn học Việt Nam trung đại có ba bộ tiểu

thuyết chương hồi viết bằng chữ Hán và bộ Nam triều công nghiệp

diễn chí được xếp là bộ đầu tiên. “Có thể nói đây là tiểu thuyết về

chiến tranh giữa các phe phái phong kiến. Không dễ kể hết các cuộc

đánh nhau trong truyện… Nhưng xét về thể loại, đây là tiểu thuyết kể

về các trận đánh, kể về binh pháp, mưu mẹo để tiêu diệt đối phương,

củng cố địa vị của các chúa Nguyễn và Trịnh…” [36,303], Giáo sư

Trần Đình Sử cũng nói qua về thủ pháp tả người, tả tâm lý cũng như

chổ hư cấu của tác phẩm.

Nhà phê bình Hoàng Dụng nhận xét: “Dù viết bằng lối tiểu

thuyết chương hồi, nhưng tác phẩm kí sự lịch sử này đã mô tả khá kĩ

nhiều nhân vật lịch sử với những nét tính cách riêng biệt. Trịnh Tùng

như một võ tướng có tài, lần lượt đánh bại quân nhà Mạc, nhưng

cũng là kẻ thâm hiểm tàn bạo, đã quăng xác Lê Kinh Tông ở sân

triều, rốt cuộc chính Tùng bị thuộc hạ bỏ ốm đến chết ở Cầu Đơ, Hà

Đông. Nguyễn Hoàng như một người có bản lĩnh, biết khôn khéo an

dân, chú trọng khai thác vùng đất mới. Chiêu vũ Nguyễn Hữu Dật

như một viên tướng hết lòng với sự nghiệp nhà chúa. Ngoài ra, tác

phẩm còn những trang thuật chuyện Đào Duy Từ, Phùng Khắc

Khoan và nhiều nhân vật khác. Về nghệ thuật trần thuật, Nguyễn

5

Khoa Chiêm sử dụng nhiều chi tiết rất đắc thể hiện được nội dung ý

nghĩa của sự việc, ý đồ của tác giả. Chẳng hạn như chi tiết trong trận

đánh ở sông Lam năm 1660, một người lính giơ súng lên mà không

bắn, vung kiếm mà không chém; ở trận Trấn Ninh năm 1672, có

người lính bên Trịnh gọi to báo cho người Đàng Trong cách tránh

đạn nổ của quân Trịnh… Các chi tiết đó đã thể hiện bản chất của

cuộc chiến, đó là chiến tranh “huynh đệ tương tàn”, đồng thời thể

hiện nỗi đau của những người lính trong cuộc chiến “nồi da xáo thịt”,

“củi đậu nấu đậu” của những binh lính bị huy động vào cuộc nội

chiến ấy”.

Nhìn chung, qua các công trình nghiên cứu về tác phẩm Nam

triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm đã được công bố

từ trước tới nay, có thể thấy, các nhà nghiên cứu chủ yếu tìm hiểu về

tác phẩm theo phương pháp tiếp cận văn học sử nhằm làm sáng rõ vị

trí của nó trong nền văn học dân tộc và khẳng định vai trò mở đường

của Nguyễn Khoa Chiêm đối với tiểu thuyết lịch sử trung đại. Vấn

đề về nghệ thuật trong tiểu thuyết Nam triều công nghiệp diễn chí

của Nguyễn Khoa Chiêm cũng đã được nghiên cứu nhưng còn rải

rác, chưa hệ thống. Trên cơ sở tiếp thu thành tựu của những người đi

trước, trong luận văn này chúng tôi sẽ tập trung đi sâu làm rõ và khái

quát một cách có hệ thống hơn những đặc sắc trong nghệ thuật của

tiểu thuyết này.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu chủ yếu của luận văn là nghệ thuật

tiểu thuyết Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm.

Cụ thể là đi sâu phân tích nghệ thuật miêu tả sự kiện lịch sử, nghệ

thuật xây dựng nhân vật, nghệ thuật xây dựng kết cấu, nghệ thuật sử

dụng ngôn ngữ, giọng điệu mà Nguyễn Khoa Chiêm thể hiện trong

6

tác phẩm, từ đó làm rõ những đóng góp của ông đối với tiểu thuyết

nói riêng, văn xuôi tự sự nói chung.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

Với phương châm chọn điểm lấy đích, chúng tôi tập trung

nghiên cứu một số phương diện nổi bật về nghệ thuật trong tác phẩm

Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm do Ngô

Đức Thọ - Nguyễn Thúy Nga giới thiệu, dịch và chú thích.

Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi có tiếp thu một cách

chọn lọc thành quả trong các công trình nghiên cứu của lớp người đi

trước để có thể đi sâu vào những nội dung mà nhiệm vụ của đề tài

luận văn đặt ra.

4. Phƣơng pháp nghiên cứu

Trong quá trình thực hiện đề tài này, chúng tôi đã vận dụng

kết hợp một số phương pháp sau:

- Phương pháp thống kê – so sánh

- Phương pháp phân tích - tổng hợp

- Phương pháp lịch sử

5. Đóng góp của luận văn

Đề tài “Nghệ thuật tiểu thuyết “Nam triều công nghiệp diễn

chí” của Nguyễn Khoa Chiêm” được chúng tôi thực hiện nhằm khảo

sát những phương diện cơ bản của nghệ thuật tiểu thuyết này. Trên

cơ sở đó, luận văn sẽ cho thấy tài năng của Nguyễn Khoa Chiêm

trong việc đưa nghệ thuật tiểu thuyết chương hồi lên một bước phát

triển mới.

Thông qua những giá trị nghệ thuật của tác phẩm và tài năng

sáng tạo của tác giả, luận văn góp phần khẳng định vị trí mở đầu

xứng đáng của tiểu thuyết Nam triều công nghiệp diễn chí đối với

nền tiểu thuyết chương hồi Việt Nam.

7

Luận văn cũng góp phần giúp bạn đọc hiểu thêm về nghệ

thuật tiểu thuyết lịch sử chương hồi nói riêng và văn xuôi tự sự trung

đại nói chung, bổ sung thêm tài liệu cho việc giảng dạy văn học

trung đại trong nhà trường.

6. Bố cục của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và thư mục tài liệu tham khảo,

nội dung luận văn gồm có các chương chính như sau:

Chương 1: Nam triều công nghiệp diễn chí trong diện mạo

tiểu thuyết chương hồi Việt Nam

Chương 2: Nghệ thuật miêu tả sự kiện lịch sử và nhân vật

trong Nam triều công nghiệp diễn chí

Chương 3: Nghệ thuật trần thuật qua kết cấu, ngôn ngữ và

giọng điệu trong Nam triều công nghiệp diễn chí

CHƢƠNG 1

NAM TRIỀU CÔNG NGHIỆP DIỄN CHÍ

TRONG DIỆN MẠO TIỂU THUYẾT CHƢƠNG HỒI

VIỆT NAM

1.1. PHÁC THẢO DIỆN MẠO TIỂU THUYẾT CHƢƠNG HỒI

VIỆT NAM

1.1.1. Về khái niệm tiểu thuyết chƣơng hồi

Tiểu thuyết chương hồi mang những đặc điểm riêng biệt về

một số phương diện cơ bản như đề tài, cảm hứng sáng tác, cốt

truyện, kết cấu, nhân vật trung tâm, cách trần thuật…

Trong văn học trung đại Việt Nam, thể loại tiểu thuyết

chương hồi ra đời trên cơ sở kế thừa những tinh hoa của tiểu thuyết

chương hồi Trung Quốc nhưng không phản ánh đề tài phong phú như

tiểu thuyết chương hồi Trung Quốc mà ngay từ đầu tập trung phản

8

ánh lịch sử dân tộc. Điều này chúng ta có thể thấy rõ ngay trên nhan

đề của các tác phẩm tiểu thuyết chương hồi Việt Nam như: Nam

triều công nghiệp diễn chí, Thiên Nam liệt truyện, Hoàng Lê nhất

thống chí, Hoàng Việt long hưng chí,… Do vậy khi nói đến tiểu

thuyết chương hồi Việt Nam cũng đồng thời nói đến thể loại tiểu

thuyết lịch sử Việt Nam.

1.1.2. Con đƣờng hình thành và phát triển

Theo nhiều nguồn tài liệu khác nhau, các nhà nghiên cứu đều

có chung đánh giá là văn xuôi tự sự viết bằng chữ Hán của Việt Nam

thời trung đại xuất hiện khá sớm, ngay từ khi chữ Nôm chưa ra đời.

Qua đó, theo tác giả Nguyễn Đăng Na, tiểu thuyết chương hồi là thể

loại “đánh dấu bước trưởng thành vượt bậc của văn xuôi tự sự Việt

Nam thời trung đại”. Từ đây văn xuôi tự sự đủ sức phản ánh những

vấn đề lịch sử xã hội rộng lớn với tầm khái quát hóa cuộc sống trên

quy mô rộng lớn.

1.2. NGUYỄN KHOA CHIÊM VÀ NAM TRIỀU CÔNG

NGHIỆP DIỄN CHÍ

1.2.1. Tác giả Nguyễn Khoa Chiêm

Nguyễn Khoa Chiêm (1659-1736), tự Bàng Trung, là một

danh sĩ đời chúa Tộ quốc công Nguyễn Phúc Chu (1691-1725) và

chúa Đỉnh quốc công Nguyễn Phúc Trú (1725-1738).

Nguyễn Khoa Chiêm xuất thân Nho học, có tiếng văn thơ.

Cả cuộc đời, Nguyễn Khoa Chiêm đã từng giữ các chức vụ: Câu kê

kiêm tri bạ, được dự bàn giúp việc quân cơ trong triều, Cai Bạ, phó

đoán sự và chức Tham Chánh, Chánh đoán sự. Nguyễn Khoa Chiêm

mất vào ngày 6-3 năm Bính Thìn (1736), hưởng thọ 78 tuổi. Sau khi

mất, ông được tặng hàm Đại lý Thượng khanh, được ban tên thụy là

Thuần Hậu.

9

1.2.2. Tiểu thuyết Nam triều công nghiệp diễn chí

Nguyễn Khoa Chiêm soạn sách Nam triều công nghiệp diễn

chí năm 1719 (năm thứ 22 đời chúa Minh vương). Sau Nam triều

công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm đến Hoàng Lê nhất

thống chí (ra đời vào cuối thế kỷ XVIII đầu thế kỷ XIX), tiểu thuyết

chương hồi Việt Nam mới thực sự đạt tới đỉnh cao.

Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm

phản ánh khá chân thật lịch sử xã hội Việt Nam 130 năm, trong đó

chủ yếu phản ánh cuộc nội chiến kéo dài giữa Nam triều do chúa

Nguyễn trị vì và Bắc triều do vua Lê - chúa Trịnh cai quản, từ năm

1558, khi Đoan quốc công Nguyễn Hoàng vào trấn thủ Thuận Hóa

đến gần hết đời Ngãi vương Nguyễn Phúc Trăn (1648 - 1691).

1.3. VỊ TRÍ CỦA NAM TRIỀU CÔNG NGHIỆP DIỄN CHÍ TRONG

DÕNG CHẢY TIỂU THUYẾT CHƢƠNG HỒI VIỆT NAM

Nam triều công nghiệp diễn chí được đánh giá là tác phẩm

mở đầu có ý nghĩa khai sinh ra nền tiểu thuyết chương hồi của Việt

Nam. Đặt Nam triều công nghiệp diễn chí của Nguyễn Khoa Chiêm

trong diễn trình văn học trung đại Việt Nam, chúng ta sẽ thấy rõ vị trí

tiên phong của tác phẩm trong sự phát triển của thể loại tiểu thuyết

chương hồi. Trước Nam triều công nghiệp diễn chí chưa có tác phẩm

nào có quy mô là một cuốn tiểu thuyết viết theo lối kết cấu chương

hồi. Từ sau Nam triều công nghiệp diễn chí thì một loạt những tiểu

thuyết chương hồi ra đời, đó là Thiên Nam liệt truyện (chưa rõ tác

giả), Hoàng Lê nhất thống chí của Ngô Gia văn phái, Hoàng Việt

long hưng chí của Ngô Giáp Đậu, Việt Lam tiểu sử (chưa rõ tác giả).

Như vậy nhan đề vừa khẳng định Nam triều công nghiệp

diễn chí là một tác phẩm văn học, vừa cho thấy cụ thể phạm vi nội

dung phản ánh trong tác phẩm là sự thật lịch sử của dân tộc trong

một giai đoạn nhất định.

10

CHƢƠNG 2

NGHỆ THUẬT MIÊU TẢ SỰ KIỆN LỊCH SỬ VÀ NHÂN VẬT

TRONG NAM TRIỀU CÔNG NGHIỆP DIỄN CHÍ

2.1. NGHỆ THUẬT MIÊU TẢ SỰ KIỆN LỊCH SỬ

Thể loại tiểu thuyết lịch sử trong văn học Việt Nam ngay từ

khi mới ra đời là những tác phẩm phản ánh trực tiếp những biến cố

lịch sử của dân tộc. Người viết phản ánh trung thành hiện thực lịch

sử, làm sống lại những sự kiện lịch sử vừa sinh động vừa lôi cuốn

người đọc. Tuy vậy, thế giới chủ quan của nhà văn là một thế giới

phức tạp bao gồm thế giới quan, tài năng, cá tính, tình cảm, lý tưởng

và khát vọng,… Ngay cả đối với những tác phẩm phản ánh trực tiếp

hiện thực lịch sử thì con đường từ hiện thực lịch sử đi vào tác phẩm

trở thành thế giới hiện thực trong tác phẩm bao giờ cũng phải đi qua

lăng kính chủ quan của nhà văn và do vậy tất yếu không thể là một

hiện thực nguyên vẹn như thực tại ngoài đời.

Như vậy không thể phủ nhận nội dung của tác phẩm Nam

triều công ngiệp diễn chí là một bức tranh hiện thực rõ nét. Tuy

nhiên, chúng ta không thể đồng nhất bức tranh hiện thực này với

chính hiện thực ngoài đời.

2.1.1. Hệ thống sự kiện lịch sử:

Nổi bật trong Nam triều công nghiệp diễn chí là những cuộc

đối đầu gay go, khốc liệt thời kì nội chiến Trịnh – Nguyễn phân

tranh. Tác phẩm miêu tả tám cuộc đối đầu giữa hai bên, trong đó chỉ

có một lần quân Nguyễn chủ động tấn công.

Đọc Nam triều công nghiệp diễn chí chúng ta dễ dàng nhận

thấy những mốc lịch sử cùng với những sự kiện được ghi lại một

cách chính xác. So sánh nội dung của Nam triều công nghiệp diễn

chí và nội dung của một số cuốn sử ghi chép cùng giai đoạn lịch sử