Nền kinh tế tài nguyên và ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên trong sản xuất nông nghiệp của dân tộc Mông vùng cao phía Bắc Việt Nam

Dương Quỳnh Phương Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 87(11): 101 - 106

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên 101 http://www.lrc-tnu.edu.vn

NỀN KINH TẾ TÀI NGUYÊN VÀ ẢNH HƯỞNG TỚI MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN

TRONG SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP CỦA DÂN TỘC MÔNG

VÙNG CAO PHÍA BẮC VIỆT NAM

Dương Quỳnh Phương*

Trường Đại học Sư phạm - ĐHTN

TÓM TẮT

Miền núi vùng cao phía Bắc là nơi sinh sống của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó có dân

tộc Mông. Họ cư trú chủ yếu trên vùng rẻo cao và nền kinh tế tài nguyên giữ vai trò chủ đạo. Các

yếu tố tự nhiên vùng cao là địa bàn và đối tượng của sự phát triển kinh tế - xã hội, còn phát triển

kinh tế và tổ chức sinh hoạt trong đời sống hàng ngày là nguyên nhân tạo nên những biến đổi của

các yếu tố tự nhiên. Kinh tế tự nhiên và nửa tự nhiên chiếm tỷ trọng cao đã chi phối không chỉ tới

chất lượng cuộc sống của đồng bào và còn ảnh hưởng tới môi trường tự nhiên (gồm cả mặt tích

cực và hạn chế). Do vậy, cần có những giải pháp hợp lý nhằm khai thác và phát huy thế mạnh của

vùng để phát triển, hướng tới sản xuất hàng hoá, phát triển bền vững miền núi trong sự nghiệp

công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Từ khóa: Kinh tế tài nguyên, Môi trường tự nhiên, nông nghiệp bền vững, canh tác, tộc người.

Miền núi vùng cao phía Bắc là nơi sinh sống

của nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó

có dân tộc Mông. Họ cư trú chủ yếu trên vùng

rẻo cao và nền kinh tế tài nguyên giữ vai trò

chủ đạo. Các yếu tố tự nhiên vùng cao là địa

bàn và đối tượng của sự phát triển kinh tế - xã

hội, còn phát triển kinh tế và tổ chức sinh

hoạt trong đời sống hàng ngày là nguyên nhân

tạo nên những biến đổi của các yếu tố tự

nhiên. Kinh tế tự nhiên và nửa tự nhiên chiếm

tỷ trọng cao đã chi phối không chỉ tới chất

lượng cuộc sống của đồng bào và còn ảnh

hưởng tới môi trường tự nhiên (gồm cả mặt

tích cực và hạn chế). Do vậy, cần có những

giải pháp hợp lý nhằm khai thác và phát huy

thế mạnh của vùng để phát triển, hướng tới

sản xuất hàng hoá, phát triển bền vững miền

núi trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại

hoá đất nước.

Trong cộng đồng các dân tộc vùng cao phía

Bắc Việt Nam, dân tộc Mông nổi bật với

nhiều nét văn hóa đặc thù, trước hết là văn

hóa sản xuất nông nghiệp. Nền văn hóa này

đã đem lại cho đồng bào một nguồn sống vật

chất cũng như các giá trị tinh thần phong phú



Tel: 0983 022774

và độc đáo. Tuy nhiên, cùng với thời gian, do

số dân tăng lên, tài nguyên cạn kiệt, chất

lượng môi trường suy giảm, đời sống ngày

càng khó khăn. Vấn đề đặt ra là, ngoài hỗ trợ

trực tiếp xóa đói giảm nghèo tại các vùng dân

tộc đặc biệt khó khăn, theo chúng tôi, cần

nghiên cứu sâu để làm rõ các cơ sở khoa học

kinh tế tài nguyên và ảnh hưởng của nó đến

môi trường tự nhiên trong sản xuất nông

nghiệp của đồng bào. Trên quan điểm địa lí

tộc người, đây là vấn đề nhạy cảm và phức

tạp, do vậy, chúng tôi giới hạn nghiên cứu

mối quan hệ qua lại giữa kinh tế tài nguyên và

môi trường thiên nhiên trong hoạt động sản

xuất nông nghiệp của dân tộc Mông vùng cao

phía Bắc theo một trình tự sau đây : (1) Hoạt

động khai thác tài nguyên và sự thích ứng tích

cực với môi trường trong sản xuất nông

nghiệp của dân tộc Mông vùng cao; (2) Ảnh

hưởng tiêu cực biểu hiện trong sự cạn kiệt tài

nguyên và và suy thoái môi trường ; (3) Định

hướng phát huy các thế mạnh kinh tế tài

nguyên và bảo vệ môi trường theo hướng phát

triển nông nghiệp bền vững.

HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC TÀI NGUYÊN VÀ

SỰ THÍCH ỨNG TÍCH CỰC VỚI MÔI

TRƯỜNG TRONG SẢN XUẤT NÔNG

NGHIỆP CỦA DÂN TỘC MÔNG VÙNG CAO