Nâng cao trình độ quản lý cho lãnh đạo doanh nghiệp nhỏ và vừa ở thành phố Việt Trì

ĐẠI HỌC TH Á I N G U Y ỀN

T R Ư Ờ N G ĐẠI HỌC KINH TÉ VÀ Q U Ả N TRỊ K INH DOANH

N G U Y Ễ N H IÈN M INH

NÂNG CAO TRÌNH ĐỘ QUẢN LÝ

CHO LÃNH ĐẠO DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ v ừ ^

Ở THÀNH PHÓ VIỆT TRÌ, TỈNH PHÚ THỌ

C huyên ngành: Quản lý kinh tế

M ã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC s ĩ KINH TÉ

N guòi hướng dẫn khoa học: TS. Phí Văn Kỷ

T H Á I N G U Y Ê N -2 0 1 4

1

LỜ I CAM Đ O A N

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu cùa riêng tôi, số liệu \

quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa được sử dụng cho công

nghiên cứu của bất kỳ học vị nào.

Mọi thông tin được thu thập tại trong quá trình nghiên cứu tại UBND

phố Việt Trì, Cục Thống kê tỉnh Phú Thọ. Sờ Kế hoạch và Đầu tư tình Phú

những nội dung trích dẫn trong luận văn đã được chì rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

Nguyễn Hiền Minh

ii

LỜ I C Ả M ƠN

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo trường Đại học Kinh tê và Quản

trị kinh doanh, Phòng Quản lý đào tạo sau đại học đà siảng dạy, giúp đờ tôi hoàn

thành khóa học 2012-2014.

Trong thời gian học tập tôi đã nhận được sự quan tâm, chỉ bảo nhiệt tình của tập

thể giáo viên, của thầy hướng dẫn thực hiện luận văn tốt nghiệp đảm bảo kế hoạch và

tiến độ đề ra. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới thầy giáo - TS Phí Văn Kỷ,

người đã trực tiếp hướng dẫn giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn này.

Tôi xin chân thành cảm ơn các cán bộ, công chức của các cơ quan: Cục Thống

kê tỉnh Phú Thọ, ủ y ban nhân dân thành phố Việt Trì, Sở Ke hoạch và Đầu tư tỉnh

Phú Thọ; 50 doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Việt Trì, nơi tôi công tác và nơi

tôi tiến hành thu thập số liệu đã tạo điều kiện giúp đờ và cung cấp thông tin giúp tôi

hoàn thành luận văn.

Qua đây tôi xin chân thành cảm ơn tới các tập thể, cá nhân và bạn bè đồng

nghiệp, người thân đã động viên khích lệ tôi trong quá trình học tập và hoàn thành

luận văn.

Xin chân thành cảm ơn!

Phủ Thọ, thảng 8 năm 2014

Tác giả luận văn

Nguyễn Hiền Minh

LỜI CAM Đ O A N ..................................................................................................................... i

LỜI CẢM Ơ N ...........................................................................................................................ii

MỤC L Ụ C ............................................................................................................................... iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIÉT T Ắ T................................................................................. vi

DANH MỤC B Ả N G ............................................................................................................vii

DANH MỤC BIÊU Đ Ỏ ...................................................................................................... viii

MỞ Đ À U ................................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết cũa đề tà i.......................................................................................................1

2. Mục tiêu nghiên cứ u ................................ .......................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên c ứ u .................................................................................... 3

4. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của luận văn................................................................... 3

5. Ket cấu cùa Luận văn.......................................................................................................... 4

Chưong 1. C ơ SỞ LÝ LUẬN VÀ TH ựC TIÊN VÈ NÂNG CAO

TRÌNH Đ ộ QUẢN LÝ CHO LÃNH ĐẠO DOANH NGHIỆP

NHỎ VÀ VỪA.............................................................................................................5

1.1. Cơ sở lý luận về sự c ần thiết nâng cao trình độ quản lý cho lãnh đạo

doanh nghiệp................................................................................................................. 5

1.1.1. Các khái n iệm ................................................................................................................ 5

1.1.2. Đặc điểm và vai trò của doanh nghiệp nhô và vừ a.............................................14

1.1.3. Thuận lợi, khó khăn và nhân tố ảnh hường đến sự phát triển cùa

DNN&V....................................................................................................................... 18

1.2. Cơ sỡ thực tiễn................................................................................................................23

1.2.1. Kinh nghiệm cùa một số một số nước, vùna lãnh thổ trên thế giới về

nâng cao trinh độ quản lý cùa lãnh đạo DNN&V............................................ 23

1.2.2. Phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ỡ Việt Nam và một số địa phươn<j.................27

1.2.3. Các nahiên cứu có liên quan..................................................................... 30

1.2.4. Những bài học về nàng cao trình độ quàn lý cho lãnh đạo các DNN&V ở

thành phố Việt Tri........................................................................ 3 ]

M Ụ C LỤ C

iv

ChưoTig 2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN c ứ u .................................................

2.1. Các câu hòi nahiên cứu.......................................................................................

2.2. Phương pháp nghiên c ứ u ....................................................................................

2.2.1. Phươna pháp lu ận ............................................................................................

2.2.2. Phương pháp chọn điểm nahièn c ứ u ............................................................

2.2.3. Phương pháp thu thập thông tin .....................................................................

2.2.4. Phương pháp xử lý và tổng hợp thôna tin ...................................................

2.2.5. Phươna pháp phân tích thôna tin ...................................................................

2.3. Hệ thống chi tiêu nahièn cứu về trình độ quàn lý cùa lãnh đạo DNN&V..

2.3.1. Hệ thống chi tiêu phản ánh về môi trường hoạt động cùa doanh

nahiệp nhó và vừa trẽn địa b àn .....................................................................

2.3.2. Hệ thống chi tiêu phản ánh thực trạng phát triển cùa DNN&V và

trình độ quản lý cùa lãnh đạo DNN&V......................................................

Chưoug 3. THựC TRẠNG HOẠT ĐỘNG VÀ TRÌNH Đ ộ CÁN B ộ

QUẢN LÝ Ở DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA THÀNH PHỐ

VIỆT TRÌ, TỈNH PHỦ T H Ọ .....................................................................

3.1. Khái quát điều kiện tự nhiên, kinh tể xã hội của thành phố Việt Trì..........

3.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................................

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội...............................................................................

3.2. Thực trạng phát triển DNN&V và trinh độ quàn lý của lãnh đạo

DNN&V trẽn địa bàn thành phố Việt Tri, tĩnh Phú T h ọ .........................

3.2.1. Tình hình phát triển cũa DNN&V trên địa bàn thành phố Việt Tri.

tĩnh Phú Thọ.....................................................................................................

3.2.2. Trình độ quản lý cùa lãnh đạo các DNN&V trên địa bàn thành phố

Việt Tri tinh Phú Thọ.....................................................................................

3.3. Các yếu tố ảnh hường đến trinh độ quản lý doanh nshiệp của lãnh đạo

các DNN&V ỡ thành phố Việt Trì. tinh Phú Thọ.....................................

3.3.1. Các nhân tố khách quan..................................................................................

3.3.2. Các nhàn tố chù quan.......................................................................................

33

33

33

33

33

34

35

36

37

37

38

40

40

.40

.41

.48

.48

.49

.58

.58

.62

V

3.4. Đánh giá thực trạng trinh độ quản lý doanh nghiệp cùa lãnh đạo các

DNN&V ở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú T h ọ .......................................................63

3.4.1. Những kết quả đạt được về chất lượng cán bộ lãnh đạo...................................... 63

3.4.2. Những tồn tại về trinh độ quàn lý của lãnh đạo trong các D N N & V................ 67

3.4.3. Các nguyên nhân chủ y ếu ......................................................................................... 69

Chưong 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG L ự c QUẢN LÝ CHO

LÃNH ĐẠO CÁC DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Ở THÀNH

PHỐ VIỆT TRÌ, TỈNH PHỦ T H Ọ .................................................................... 71

4.1. Quan điểm, định hướng................................................................................................ 71

4.1.1. Quan điểm .................................................................................................................... 71

4.1.2. Phương hướng............................................................................................................. 73

4.2. Các giãi pháp nâng cao trinh độ quàn lý cho lãnh đạo các DNN&V ờ

Thành phố Việt Trì, tinh Phú Thọ...........................................................................75

4.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện các chính sách phát triển D N N & V....................... 75

4.2.2. Nhóm giải pháp tăng cường đào tạo cán bộ quản lý cho các DNN&V............76

4.2.3. Nhóm giải pháp về tồ chức sừ dụng và nàng cao chất lượng lao động

trong các doanh nghiệp............................................................................................ 82

4.2.4. Nhóm giải pháp về ứng dụng KHCN vào công tác quản lý doanh

nghiệp...........................................................................................................................86

4.2.5. Nhóm giải pháp về hoạt động M arketing.............................................................. 87

4.2.6. Nhóm siải pháp về vốn..............................................................................................88

4.2.7. Giải pháp về đầu tư hoàn thiện kết cấu hạ tầns đồng bộ, tạo điều kiện

cho các doanh nghiệp ở mọi thành phần, ngành kinh tế phát triển................ 88

4.3. Kiến nghị....................................................................................................................... 89

KÉT LUẬN............................................................................................................................90

TẢI LIỆU THAM KHAO.................................................................................................92

PHỤ LỤC............................................................................................................................... 95

D A N H M Ụ C CÁ C C H Ữ V IẾ T TẤT

BQ Bình quân

CEO Giám đốc điều hành doanh nghiệp

CMKT Chuyên môn kỹ thuật

ĐK Đăng ký

DN Doanh nghiệp

DNN&V Doanh nghiệp nhò và vừa

ĐVT Đơn vị tinh

FDI Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài.

KHCN Khoa học công nghệ

LĐ Lao động

PTNNL Phát triển nguồn nhân lực

QL Quàn lý

QLDN Quàn lý doanh nghiệp

QLNN Quản lý nhà nước

SLDN Số lượng doanh nghiệp

STT Số thứ tự

SXKD Sàn xuất kinh doanh

TĐT CSKT-HCSN Tổng điều tra cơ sờ kinh tế, hành chính sự nghiệp

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

UBND ủ y ban nhân dân

VA Giá trị tăng thêm

VCCI Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam

D A N H M Ụ C B Ả N G

Bàng 1.1: Tiêu chi phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa theo ngành.................................... 14

Bảng 3.1: Diện tích đất theo công dụng kinh tế cùa thành phố Việt Tri.............................42

Bảng 3.2: Dân số trung bình và mật độ dân số trung bình TP. Việt Tri.............................. 43

Bàng 3.3: Lao động làm việc tại TP.Việt Tri phân theo ngành kinh tế...............................44

Bảng 3.4: Lao động phân theo trinh độ chuyên môn của Việt T ri.....................................45

Bàng 3.5: số lượng, qui mô đào tạo cùa các cơ sờ đào tạo chuyên nghiệp trên địa

bàn TP .Việt Trì.................................................................................................. 46

Bảng 3.6: Giá trị tăng thêm cùa thành phố Việt Tri............................................................ 47

Bảng 3.7: số lượng và vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa theo đăng ký kinh

doanh từ năm 2000 đến 2013............................................................................48

Bàng 3.8: Thực trạng trình độ cũa chủ DNN&V ở Việt Tri năm 2013.............................50

Bàng 3.9: Đánh giá quá trinh quàn lý nhân sự trong doanh nghiệp của lãnh đạo

doanh nghiệp năm 2013.....................................................................................53

Bảng 3.10: Đánh giá khả năng quản lý thông tin và ra quyết định của lãnh đạo

doanh nghiệp trong năm 2013...........................................................................57

Bàng 3.11: Đánh giá cùa lãnh đạo DN về kết quả sản xuất kinh doanh của đơn vị

trong năm 2013 theo hạch toán kế toán............................................................58

Bảng 3.12: Đánh giá cùa lãnh đạo doanh nghiệp đối với một số nhận định về lực

lượng lao động................................................................................................... 59

Băng 3.13: Đánh giá cùa lãnh đạo doanh nghiệp về một số chinh sách đang ãnh

hưởng đến hoạt động cùa doanh nghiệp...........................................................60

Bảng 3.14: Đánh giá cùa lãnh đạo doanh nghiệp về chất lượng các dịch vụ hành

chinh công...........................................................................................................61

Bàng 3.15: Trình độ cùa chủ DNN&V ờ thành phố Việt Tri qua kết quả TĐT

CSKT-HCSN (khu vục doanh nghiệp) năm 2007 và 2012...........................64

Bảng 3.16: Kết quà SXKD cùa DNN&V thành phố Việt Tri qua kết quà TĐT

CSKT-HCSN (khu vực doanh nghiệp) năm 2007 và 2012...........................65

Bảng 3.17: Tỷ lệ đóng góp của DNN&V vào tổng giá trị tăng thêm (VA) trên địa

bàn thành phố Việt Trì năm 2007 và 2012......................................................66

Bảng 4.1. Các khóa đào tạo dài hạn và mục đích chinh cho lãnh đạo doanh nehiệp....... 79

Bàng 4.2. Các khóa đào tạo ngan hạn và mục đích chính của khóa h ọ c ........................... 80

D A N H M Ụ C B IÉ U ĐÒ

Biểu đồ 3.1: Giá trị tăng thêm BQ 1 DNN&V năm 2012 ỡ Việt Trì chia theo

trinh độ chũ doanh nghiệp.............................................................................. 66

viii

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ở mỗi quốc gia hay vũng lãnh thổ, các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNN&V)

có vai trò khác nhau, song nhìn chung chúng giữ vai trò quan trọng trong nên kinh

tế, làm cho nền kinh tế năng động, là trụ cột cùa kinh tế địa phương, đóng góp

không nhỏ vào GDP cho quốc gia....

Trong những năm vừa qua, Đảng và Nhà nước ta đã tạo mọi điều kiện cho

các thành phần kinh tế phát triển, dành nhiều tài lực để hỗ trợ và đào tạo nguồn

nhân lực. Riêng đối với các DNN&V, có nhiều văn bản, chính sách định hướng cụ

thể, như Nghị định số 56/2009/NĐ-CP ngày 30/6/2009 của Chinh phủ về Trợ giúp

phát triển DNN&V; Quyết định số 601/QĐ-TTg ngày 17/4/2013 của Thủ tướng

Chính phủ về việc Thành lập Quỹ phát triển DNN&V;... Chiến lược phát triển kinh

tế - xã hội đất nước giai đoạn 2011- 2020 cũng xác định: "Hỗ trợ phát triển mạnh

các doanh nghiệp nhò và vừa. Tạo điều kiện để hinh thành các doanh nghiệp lớn, có

sức cạnh tranh trên thị trường. Phát triển doanh nhân về số lượng và năng lực quàn

lý, đề cao đạo đức và trách nhiệm xã hội."

Theo Tổng cục Thống kê, thời điểm 31/12/2011 cả nước có 324,6 nghìn doanh

nghiệp đang hoạt động (HĐ), trong đó DNN&V là 316.9 nghìn doanh nghiệp, chiếm

97,6%. Ke từ năm 2000, sau khi Luật Doanh nghiệp được ban hành, số DNN&V tãng

khá nhanh, đến năm 2011 gấp gần 8,5 lần năm 2000, binh quàn 2000-2011 mỗi năm

tăng 21,5%, số lao động thời điểm 31/12/2011 là 5,06 triệu người, gấp 5.8 lần năm

2000, bình quàn mỗi năng thu hút thêm 17.4%; Nguồn vốn tại thời điểm 31/12/2011

đạt 1.903 nghìn tỷ đồng, gấp 8,7 lẩn năm 2000, bình quàn mỗi năm tăng 21,8%-

Doanh thu năm 2011 đạt 2.659 nghìn tỷ đồng, gấp gần 10 lần năm 2000. binh quàn

mỗi năm tăng 23,3%; Lợi nhuận trước thuế năm 2011 đạt 4 nahin tỷ đồno gấp 1 6

lần năm 2000, binh quân mỗi năm tăng 4,5%; đóng góp cho ngàn sách nhà nước

trong năm đạt 74,7 nghin tỷ đồng, gấp 26 lần năm 2000. bình quân tăna 34.4%/năm.

Các DNN&V đóng góp đáng kể vào Tổng thu nhập quốc dân. tạo công ăn việc làm

huy động các nguồn vốn trong và ngoài nước cho hoạt động sản xuất kinh doanh, aiải