Nạn cướp biển ở miền trung (thế kỷ xvi - xix) và biện pháp đối phó của các chính quyền phong kiến họ nguyễn.

ƢỜ Ƣ



KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆ I H C

i

N ƢỚP BIỂN Ở MIỀN TRUNG (THẾ KỶ XVI –

XIX) VÀ BIỆ Á ỐI PHÓ CỦA CÁC CHÍNH

QUYỀN PHONG KIẾN H NGUYỄN

Sinh viên thực hiện :Nguyễn Thị Thanh Va

Chuyên ngành : ƣ phạm Lịch sử

Lớp : 12SLS

gƣời hƣớng dẫn : ThS. Nguyễn Duy hƣơng

Nẵng, 05/2016

LỜI CẢ Ơ

Trƣớc tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các thầy cô Khoa Lịch sử,

Trƣờng Đại học Sƣ phạm – Đại học Đà Nẵng, đã trang bị và giúp đỡ cho tôi những

kiến thức quý báu trong suốt quá trình học tập và rèn luyện tại trƣờng. Đặc biệt, tôi

xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô Nguyễn Duy Phƣơng, ngƣời đã trực tiếp

hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện khóa luận và cũng là cô giáo

chủ nhiệm lớp tôi. Tôi cũng xin đƣợc gửi lời cảm ơn tới Ban quản lý thƣ viện

Trƣờng Đại học Khoa học Huế, Thƣ viện tổng hợp Đà Nẵng và Thƣ viện Trƣờng

Đại học Sƣ phạm Đà Nẵng. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhƣng trong khuôn khổ

phạm vi đề tài cũng nhƣ kiến thức bản thân còn hạn chế nên khóa luận không thể

tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tôi rất mong nhận đƣợc những ý kiến đóng

góp, giúp đỡ của các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp và ngƣời đọc để khóa luận

đƣợc hoàn thiện hơn.

Xin trân trọng cảm ơn!

Đà Nẵng, tháng 5 năm 2016

Sinh viên

Nguyễn Thị Thanh va

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................................1

2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ......................................................................................2

3. Đối tƣợng, phạm vi, mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.........................................3

3.1. Đối tƣợng nghiên cứu...........................................................................................3

3.2. Phạm vi nghiên cứu..............................................................................................3

3.3. Mục đích nghiên cứu............................................................................................3

3.4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...........................................................................................3

4. Nguồn tƣ liệu và phƣơng pháp nghiên cứu.............................................................4

4.1. Nguồn tƣ liệu........................................................................................................4

4.2. Phƣơng pháp nghiên cứu......................................................................................4

5. Đóng góp của đề tài.................................................................................................5

6. Bố cục của đề tài .....................................................................................................5

PHẦN NỘI DUNG .....................................................................................................6

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ VÙNG BIỂN MIỀN TRUNG VIỆT NAM VÀ

NẠN CƢỚP BIỂN TRONG CÁC THẾ KỶ XVI - XIX............................................6

1.1. Khái quát về vùng biển miền Trung Việt Nam....................................................6

1.1.1. Vị trí địa lý và điều kiện tự nhiên .....................................................................6

1.1.1.1. Vị trí địa lí ......................................................................................................6

1.1.1.2. Điều kiện tự nhiên..........................................................................................8

1.2. Vài nét về cƣớp biển ở Việt Nam.......................................................................10

1.2.1. Khái niệm........................................................................................................10

1.2.2. Các loại cƣớp biển hoạt động trên vùng biển đảo Việt Nam thời Trung đại..10

1.2.3. Mục đích hoạt động, nguyên nhân tồn tại và phát triển của cƣớp biển trên

vùng biển đảo Việt Nam thời Trung đại ...................................................................14

CHƢƠNG 2: CÁC CHÍNH QUYỀN PHONG KIẾN HỌ NGUYỄN VỚI NẠN

CƢỚP BIỂN Ở MIỀN TRUNG VIỆT NAM (THẾ KỶ XVI – XIX)......................18

2.1. Tình hình cƣớp biển trên vùng biển miền Trung (thế kỷ XVI – XIX) ..............18

2.1.1. Giai đoạn thế kỷ XVI - XVIII.........................................................................18

2.1.2. Giai đoạn nửa đầu thế kỷ XIX ........................................................................21

2.2. Biện pháp phòng chống cƣớp biển của các chính quyền phong kiến họ Nguyễn

...................................................................................................................................26

2.2.1. Tuần tra, kiểm soát vùng biển.........................................................................26

2.2.2. Xây dựng và phát triển thủy quân...................................................................29

2.2.3. Trang bị phƣơng tiện và vũ khí cho quân đội .................................................34

2.2.4. Phối hợp với lực lƣợng nƣớc ngoài và nhân dân trong phòng chống cƣớp biển

...................................................................................................................................38

2.3. Những trận đánh cƣớp biển tiêu biểu của triều đình.........................................41

2.4. Ảnh hƣởng của nạn cƣớp biển đến sự phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam thế

kỷ XVI - XIX ............................................................................................................43

2.5. Nhận xét về công tác đối phó với cƣớp biển của các chính quyền phong kiến họ

Nguyễn ......................................................................................................................45

2.5.1. Mặt đã làm đƣợc .............................................................................................45

2.5.2. Mặt chƣa làm đƣợc..........................................................................................46

KẾT LUẬN...............................................................................................................50

TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................51

- 1 -

Ầ Ở ẦU

1. ý do chọn đề tài

Lịch sử cho ta thấy, biển đảo có vai trò hết sức quan trọng đối với kinh tế, an

ninh quốc phòng của đất nƣớc. Việc gắn bó, gìn giữ bảo vệ chủ quyền biển đảo của

Tổ quốc ta đã diễn ra từ lâu. Trong tiến trình lịch sử của dân tộc Việt Nam, truyền

thuyết về Lạc Long Quân và Âu Cơ đã cho thấy quá trình gắn bó với biển cả của

dân tộc từ những ngày đầu dựng nƣớc. Hình ảnh Lạc Long Quân dẫn 50 ngƣời con

trai xuống biển đã cho thấy tổ tiên ta không chỉ gắn bó với đất liền mà còn gắn bó

với biển khơi, hay hình thuyền khắc trên trống đồng Đông Sơn khẳng định từ lâu

dân tộc ta đã gắn bó với biển. Có thể nói, biển đảo là một bộ phận cấu thành phạm

vi chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, cùng với đất liền tạo ra môi trƣờng sinh tồn

và phát triển đời đời của dân tộc ta.

Chính vì ý thức đƣợc tầm quan trọng của biển đối với dân tộc nên các triều

đại trong lịch sử luôn có những biện pháp để giữ gìn, bảo vệ an ninh vùng biển,

trong đó hoạt động phòng chống nạn cƣớp biển hoành hành luôn đƣợc các triều đại

đặc biệt chú ý quan tâm. Trong lịch sử dân tộc Việt Nam, giai đoạn từ thế kỷ XVI

đến thế kỷ XIX là thời kỳ mà cƣớp biển hoạt động mạnh mẽ nhất trên vùng biển

miền Trung. Chúng ngang nhiên lộng hành, cƣớp bóc của cải, tài sản của nhân dân

và đe dọa đến an ninh vùng biển. Trƣớc nạn hoành hành dữ dội của cƣớp biển, các

triều đại phong kiến luôn có những biện pháp để tiêu diệt cƣớp biển đem lại sự yên

bình và cũng là để thực thi, bảo vệ chủ quyền an ninh quốc gia trên biển.

Nghiên cứu nạn cƣớp biển trên vùng biển miền Trung Việt Nam thế kỷ XVI

– XIX và biện pháp đối phó của các chính quyền phong kiến họ Nguyễn, giúp

chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn, thấy đƣợc ƣu điểm và hạn chế của các chính

sách mà triều đình thực hiện trong việc chống nạn cƣớp biển, công lao của các triều

đại trong việc bảo vệ vùng biển đảo Tổ quốc cũng nhƣ ảnh hƣởng của nạn cƣớp

biển đến sự phát triển kinh tế, xã hội của Việt Nam giai đoạn này. Để từ đó, chúng

ta rút ra bài học trong việc bảo vệ an ninh vùng biển hiện nay.

Xuất phát từ những mục đích trên, chúng tôi đã quyết định lựa chọn đề tài:

“Nạn cƣớp biển ở miền Trung (thế kỷ XVI - XIX) và biện pháp đối phó của các

chính quyền phong kiến họ Nguyễn” làm đề tài khóa luận tốt nghiệp của mình.

- 2 -

2. ịch sử nghiên cứu vấn đề

Khi nghiên cứu về biển đảo và công cuộc phòng thủ, bảo vệ vùng biển của

các triều đại trong lịch sử Việt Nam, có nhiều học giả và nhiều tài liệu liên quan đã

đề cập đến hoạt động của cƣớp biển và những biện pháp đối phó với cƣớp biển.

Nhƣng vẫn chƣa nghiên cứu một cách toàn diện, sâu sắc về hoạt động phòng chống

cƣớp biển của các triều đại hoặc có thì chƣa đi vào chi tiết, đầy đủ về hoạt động

chống cƣớp biển cũng nhƣ những ƣu điểm, hạn chế, tác dụng của các biện pháp

phòng chống cƣớp biển, đặc biệt là thời kỳ chúa Nguyễn đến thời Nguyễn. Song

những tài liệu đó là những tài liệu không thể thiếu cho việc hoàn thành đề tài khóa

luận này. Liên quan đề vấn đề này có những công trình nhƣ sau:

Đỗ Bang (2014), Triều Nguyễn với công cuộc bảo vệ biển đảo Tổ quốc thế kỷ

XIX, Nxb Đà Nẵng. Tác phẩm đã nêu lên đƣợc công cuộc bảo vệ biển đảo Tổ quốc

của triều Nguyễn, nhƣng vẫn chƣa đề cập một cách sâu sắc đến công tác phòng

chống cƣớp biển.

Lê Tiến Công (2015), Tổ chức phòng thủ và hoạt động bảo vệ vùng biển

miền Trung dưới triều Nguyễn giai đoạn 1802 – 1885, Luận án tiến sĩ Lịch sử.

Huỳnh Ngọc Đáng (2014), với một số bài viết nhƣ: Hải tặc Trung Hoa thời

vương triều Nguyễn; Sự đối phó với cướp biển Trung Hoa của triều Nguyễn. Hai tác

phẩm này mới dừng lại ở việc tìm hiểu nguồn gốc, đặc điểm, của cƣớp biển Trung

Hoa dƣới thời Nguyễn, cũng nhƣ đã trình bày những kế sách để đối phó với nạn

cƣớp biển Trung Hoa. Tuy nhiên chƣa nghiên cứu một cách cụ thể các kế sách đối

phó với cƣớp biển và mới dừng lại ở cƣớp biển dƣới triều Nguyễn, các triều đại Tây

Sơn, Chúa Nguyễn thì chƣa đề cập đến.

Nguyễn Đắc Xuân (2013), Công cuộc bảo vệ biển đảo Tổ Quốc thời các

chúa Nguyễn, báo nhân dân hàng tháng, số 190, tết Quý Tỵ. Tác phẩm đề cập đến

hoạt động của cƣớp biển trên vùng biển Việt Nam và công cuộc bảo vệ vùng biển

đảo thời chúa Nguyễn nhƣng vẫn chƣa nghiên cứu chi tiết về các biện pháp chống

cƣớp biển.

Hoàng Thị Hồng Ngọc, Nguyễn Thị Kim Thoa, Nguyễn Thị Thanh Va

(2015), Hải Tặc trên vùng biển, đảo Việt Nam dưới triều Nguyễn (1802 -1883),

Nghiên cứu Khoa học, Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Đà Nẵng.

Bài nghiên cứu Khoa học mới dừng lại ở việc giới thiệu chung về hoạt động của hải