Một số giải pháp thúc đẩy hoạt động cho thuê tài chính ở Việt Nam

1

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH

---------♣---------

NGUYEÃN LEÂ THIEÄN PHÖÔNG

Chuyeân ngaønh: Taøi chính, löu thoâng tieàn teä vaø tín duïng

Maõ soá: 5.02.09

LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ

NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC:

GS.TS NGUYEÃN THANH TUYEÀN

TP. HOÀ CHÍ MINH - Naêm 2004

2

LÔØI MÔÛ ÑAÀU

1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi:

Coâng cuoäc ñoåi môùi kinh teá vôùi noäi dung chuû yeáu laø chuyeån sang kinh teá

thò tröôøng, coù söï quaûn lyù cuûa Nhaø nöôùc theo ñònh höôùng xaõ hoäi chuû nghóa ôû nöôùc

ta nhöõng naêm qua ñaõ thu ñöôïc nhöõng thaønh töïu to lôùn: neàn kinh teá taêng tröôûng

lieân tuïc vôùi toác ñoä cao, ñöa nöôùc ta thoaùt khoûi khuûng hoaûng kinh teá. Nhöõng naêm

gaàn ñaây maëc duø chòu aûnh höôûng cuûa cuoäc khuûng hoaûng taøi chính khu vöïc, nhöng

neàn kinh teá cuûa Vieät Nam vaãn oån ñònh vaø ñaït ñöôïc möùc taêng tröôûng khaù cao so

vôùi caùc nöôùc trong khu vöïc.

Ñaát nöôùc ñang chuyeån sang moät giai ñoaïn phaùt trieån môùi, giai ñoaïn coâng

nghieäp hoùa – hieän ñaïi hoùa. Trong boái caûnh toaøn caàu hoùa vaø khu vöïc hoùa laø xu

theá khaùch quan ngaøy caøng taùc ñoäng maïnh, vöøa laø thôøi cô, vöøa laø thaùch thöùc lôùn.

Chuùng ta chuû tröông xuùc tieán vieäc ñoåi môùi cô caáu kinh teá nhaèm naâng cao hieäu

quaû saûn xuaát, kinh doanh vaø khaû naêng môùi trong caïnh tranh cuûa neàn kinh teá

trong quaù trình phaùt trieån hoäi nhaäp.

Chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi nöôùc ta phaán ñaáu ñaït nhòp ñoä taêng

tröôûng saûn phaåm trong nöôùc (GDP) giai ñoaïn 2001-2005 bình quaân 7,5%, trong

suoát 10 naêm (2001-2010) taêng bình quaân 7,2%/ naêm ñeå ñeán naêm 2010 GDP taêng

ít nhaát gaáp ñoâi so vôùi naêm 2000, baûo ñaûm GDP bình quaân ñaàu ngöôøi vaøo khoaûng

700-750 USD. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu naøy, toác ñoä taêng voán huy ñoäng 20-25%, toác

ñoä taêng cho vay ñoái vôùi neàn kinh teá 16-20% naêm cho caû giai ñoaïn töø 2001-2010,

möùc döï nôï cho vay neàn kinh teá taêng bình quaân 22%, ñeán naêm 2005 dö nôï ñaït

khoaûng 450 ngaøn tyû, ñaït treân 60% GDP; phaán ñaáu ñöa tyû leä ñaàu tö tín duïng

chieám 25% ñeán 30% toång ñaàu tö cuûa toaøn xaõ hoäi, trong ñoù tín duïng trung vaø daøi

haïn duy trì 40% toång dö nôï cho vay neàn kinh teá. Do ñoù, voán – coâng ngheä – maùy

3

moùc, thieát bò… laø nhöõng vaán ñeà raát ñöôïc chuù troïng. Maët khaùc, trong quaù trình

chuyeån ñoåi sang neàn kinh teá thò tröôøng ôû Vieät Nam, döôùi söï taùc ñoäng cuûa qui luaät

kinh teá khaùch quan, tình hình caïnh tranh giöõa caùc doanh nghieäp, caùc chuû theå saûn

xuaát kinh doanh ngaøy caøng gay gaét. Söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa

ñoøi hoûi moãi doanh nghieäp phaûi ñaàu tö ñoåi môùi maùy moùc thieát bò, aùp duïng caùc

thaønh töïu khoa hoïc kyõ thuaät môùi vaøo saûn xuaát kinh doanh. Do ñoù, nhu caàu caàn

ñöôïc taøi trôï voán ñaàu tö trung daøi haïn caùc doanh nghieäp laø raát lôùn. Dòch vuï cho

thueâ taøi chính ra ñôøi laø moät trong nhöõng hình thöùc coù theå ñaùp öùng nhu caàu ñoù cuûa

caùc doanh nghieäp.

Thò tröôøng cho thueâ taøi chính Vieät Nam ra ñôøi laø moät taát yeáu khaùch quan

taïo neân moät keânh daãn voán môùi cho neàn kinh teá, phaàn naøo laøm giaûm söùc eùp, giaûm

gaùnh naëng cho heä thoáng ngaân haøng thöông maïi trong vieäc cung öùng voán ñoái vôùi

caùc doanh nghieäp vaø neàn kinh teá ñaëc bieät laø voán trung, daøi haïn vaø cuõng ñaùnh daáu

söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng taøi chính Vieät Nam. Tuy nhieân, cho ñeán nay môùi chæ

coù 8 coâng ty cho thueâ taøi chính, thò phaàn veà huy ñoäng vaø dö nôï vaãn coøn khaù

khieâm toán, söï nhaän bieát cuûa khaùch haøng veà hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính coøn raát

haïn cheá… Ñieàu ñoù do nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan cuõng nhö chuû quan maø hoaït

ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam chöa thöïc söï phaùt trieån trong thôøi gian qua.

Chính vì vaäy, toâi choïn ñeà taøi :”Moät soá giaûi phaùp thuùc ñaåy hoaït ñoäng cho thueâ taøi

chính ôû Vieät Nam” laøm ñeà taøi nghieân cöùu.

2. Muïc tieâu nghieân cöùu cuûa ñeà taøi:

Nghieân cöùu nhöõng yeáu toá caáu thaønh cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính, lôïi

ích vaø phöông phaùp taøi trôï baèng hình thöùc cho thueâ taøi chính. Qua ñoù ñeà xuaát

moät soá giaûi phaùp veà vieäc toå chöùc thöïc hieän, ñieàu haønh vaø quaûn lyù hoaït ñoäng cho

thueâ taøi chính phuø hôïp vôùi ñieàu kieän cuûa neàn kinh teá Vieät Nam nhaèm phuïc vuï

cho quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc.

4

3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu:

- Nghieân cöùu veà phöông thöùc taøi trôï hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính vaø söï

caàn thieát cuûa hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ñoái vôùi neàn kinh teá noùi chung vaø ôû

Vieät Nam noùi rieâng.

- Nghieân cöùu veà thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng cho thueâ taøi chính ôû

Vieät Nam, töø ñoù ñöa ra moät soá giaûi phaùp thuùc ñaåy thò tröôøng cho thueâ taøi chính ôû

Vieät Nam, keùo theo söï phaùt trieån cuûa thò tröôøng voán phuïc vuï cho muïc tieâu coâng

nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa neàn kinh teá Vieät Nam.

4. Phöông phaùp nghieân cöùu:

Ñeå thöïc hieän ñeà taøi naøy, chuùng toâi söû duïng phöông phaùp nghieân cöùu cô

baûn laø phöông phaùp duy vaät bieän chöùng. Ngoaøi ra ñeå minh hoïa cho ñeà taøi chuùng

toâi söû duïng phöông phaùp ñieàu tra thoáng keâ, phaân tích döõ lieäu, soá lieäu vaø so saùnh.

5. YÙ nghóa khoa hoïc vaø thöïc tieån cuûa ñeà taøi nghieân cöùu:

- Heä thoáng hoùa caùc vaên baûn vaø lyù luaän veà cô cheá hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng

cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam.

- Phaân tích thöïc traïng hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam, ñeå ñöa

nhöõng thaønh töïu, nhöõng haïn cheá vaø tìm ra nhöõng nguyeân nhaân laøm kieàm haõm söï

phaùt trieån cuûa thò tröôøng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam trong thôøi gian qua.

- Nhöõng keá hoaïch ñònh höôùng, kieán nghò vaø giaûi phaùp nhaèm thuùc ñaåy söï

phaùt trieån cuûa thò tröôøng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam.

6. Keát caáu cuûa luaän vaên:

Luaän vaên goàm 3 chöông:

Chöông 1: Toång quan veà cho thueâ taøi chính.

Chöông 2: Thöïc traïng hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính ôû Vieät Nam.

Chöông 3: Moät soá giaûi phaùp thuùc ñaåy hoaït ñoäng cho thueâ taøi chính.

ôû Vieät Nam

5

CHÖÔNG 1:

TOÅNG QUAN VEÀ CHO THUEÂ TAØI CHÍNH

1.1 SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA HOAÏT ÑOÄNG CHO THUEÂ TAØI CHÍNH:

1.1.1 Khaùi nieäm:

Thueâ mua taøi saûn treân theá giôùi ñaõ coù töø haøng ngaøn naêm tröôùc nhöng noù chæ

thöïc söï phaùt trieån raàm roä trong voøng 40 naêm trôû laïi ñaây. Ñaàu tieân thueâ mua taøi

saûn chæ laø moät kyõ thuaät baùn haøng cuûa caùc nhaø cung caáp nhöng sau ñoù ñaõ nhanh

choùng trôû thaønh moät dòch vuï taøi chính – ngaân haøng chuyeân nghieäp vôùi vieäc thaønh

laäp coâng ty thueâ mua ñoäc laäp ñaàu tieân vaøo naêm 1952 taïi Myõ. Dòch vuï naøy sau ñoù

ñöôïc truyeàn baù nhanh choùng sang Chaâu AÂu vaø Nhaät Baûn vaøo nhöõng naêm 60 vaø

sang caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaøo nhöõng naêm 70 cuûa theá kyû XX.

Thueâ mua laø hình thöùc cho thueâ taøi saûn daøi haïn, maø trong thôøi gian ñoù,

ngöôøi cho thueâ chuyeån giao taøi saûn thuoäc sôû höõu cuûa mình cho ngöôøi ñi thueâ söû

duïng. Ngöôøi thueâ coù traùch nhieäm thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ

vaø coù theå ñöôïc quyeàn sôû höõu taøi saûn thueâ, hoaëc ñöôïc quyeàn mua taøi saûn thueâ,

hoaëc ñöôïc quyeàn thueâ tieáp theo caùc ñieàu kieän ñaõ ñöôïc hai beân thoûa thuaän.

ÔÛ Vieät Nam, theo Nghò ñònh 16/2001/NÑ-CP cuûa Chính phuû ban haønh ngaøy

02/05/2001, cho thueâ taøi chính ñöôïc hieåu nhö sau:

“Cho thueâ taøi chính laø hoaït ñoäng tín duïng trung vaø daøi haïn thoâng qua vieäc

cho thueâ maùy moùc thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc treân cô

sôû hôïp ñoàng cho thueâ giöõa beân cho thueâ vôùi beân thueâ. Beân cho thueâ cam keát

mua maùy moùc, thieát bò, phöông tieän vaän chuyeån vaø caùc ñoäng saûn khaùc theo yeâu

caàu cuûa beân thueâ vaø naém giöõ quyeàn sôû höõu ñoái vôùi caùc taøi saûn cho thueâ. Beân

thueâ söû duïng taøi saûn thueâ vaø thanh toaùn tieàn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ ñaõ

ñöôïc hai beân thoûa thuaän. Khi keát thuùc thôøi haïn thueâ, beân thueâ ñöôïc quyeàn löïa

6

choïn mua laïi taøi saûn hoaëc tieáp tuïc thueâ theo caùc ñieàu kieän ñaõ thoûa thuaän trong

hôïp ñoàng cho thueâ taøi chính. Toång soá tieàn thueâ moät loaïi taøi saûn quy ñònh taïi hôïp

ñoàng cho thueâ taøi chính, ít nhaát phaûi töông ñöông vôùi giaù trò cuûa taøi saûn ñoù taïi

thôøi ñieåm kyù keát hôïp ñoàng.”

♦ Töø caùc ñònh nghóa treân veà cho thueâ taøi chính coù theå ruùt ra maáy ñaëc ñieåm

noåi baät sau ñaây:

-Thueâ taøi chính laø thoûa thuaän khoâng theå huûy boû tröôùc khi keát thuùc thôøi haïn

thueâ bôûi caû ngöôøi thueâ laãn ngöôøi cho thueâ. Ñaây laø ñaëc ñieåm quan troïng cuûa cho

thueâ taøi chính bôûi vì taøi saûn cho thueâ thöôøng coù giaù trò lôùn, thôøi gian khaáu hao

daøi, quaù trình ñaøm phaùn ñeå ñi ñeán kyù keát hôïp ñoàng thueâ taøi chính khoâng ñôn

giaûn. Neáu nhö moät trong caùc beân ñôn phöông huûy boû cam keát cuûa mình seõ gaây

trôû ngaïi lôùn cho beân kia.

- Toaøn boä ruûi ro vaø lôïi ích lieân quan ñeán taøi saûn thueâ ñöôïc chuyeån töø

ngöôøi cho thueâ sang ngöôøi thueâ. Ngöôøi thueâ chòu traùch nhieäm duy tu, baûo hieåm

vaø söûa chöõa taøi saûn thueâ trong suoát thôøi haïn thueâ. Ñieàu naøy nhaèm muïc ñích taêng

cöôøng traùch nhieäm cuûa ngöôøi thueâ trong vieäc thöïc hieän hôïp ñoàng thueâ taøi chính.

- Thôøi haïn cho thueâ thöôøng töông xöùng vôùi thôøi gian höõu ích cuûa taøi saûn.

- Quyeàn mua taøi saûn thueâ vôùi giaù töôïng tröng thaáp hôn giaù thò tröôøng ñöôïc

quy ñònh trong hôïp ñoàng thueâ mua.

Treân cô sôû caùc tieâu chuaån phaân loaïi theo IAS 17 cuûa IASC (UÛy ban tieâu

chuaån keá toaùn quoác teá – International Accounting Standards Committee), moãi

quoác gia ñeàu coù nhöõng quy ñònh cuï theå trong luaät cho thueâ taøi chính cuûa mình

döïa treân cô sôû nhöõng ñieàu kieän cuï theå cuûa moãi nöôùc. Nhöõng quy ñònh naøy coù

nhöõng khaùc bieät nhaát ñònh, song veà cô baûn chuùng khoâng maâu thuaãn vôùi IAS 17

vaø tuøy theo möùc ñoä, nhöõng quy ñònh naøy coù theå chi tieát, cuï theå hôn IAS 17.

7

Baûng 1.1: Nhöõng tieâu chuaån cho thueâ taøi chính cuûa moät soá quoác gia

Tieâu thöùc IAS Hoa Kyø Anh Nhaät Haøn

Quoác

Vieät

Nam

Chuyeån giao quyeàn

sôû höõu khi keát thuùc

hôïp ñoàng

Coù Coù Coù Coù Khoâng

quy ñònh

cuï theå

Coù

Quyeàn choïn mua Coù Coù Khoâng

baét

buoäc

Khoâng

baét buoäc

Khoâng

baét buoäc

Khoâng

baét

buoäc

Quyeàn huûy ngang

hôïp ñoàng

Khoâng

ñöôïc

Khoâng

ñöôïc

Khoâng

ñöôïc

Khoâng

ñöôïc

Khoâng

ñöôïc

Khoâng

ñöôïc

Thôøi haïn thueâ tính

theo thôøi gian höõu

duïng cuûa taøi saûn

Phaàn

lôùn

>=75%,

toái ña

khoâng

quaù 30

naêm

Phaàn

lôùn

Taøi saûn

<=10

naêm:

70%; Taøi

saûn >10

naêm:

60%; toái

ña 120%

Taøi saûn

<=5

naêm:60%

; Taøi saûn

thueâ >5

naêm:70%

Chieám

phaàn

lôùn thôøi

gian

höõu

duïng

cuûa taøi

saûn

Hieän giaù caùc khoaûn

tieàn thueâ toái thieåu

(chieát khaáu theo laõi

suaát ñi vay cuûa beân

thueâ) so vôùi giaù trò

hôïp lyù cuûa taøi saûn

Baèng

hoaëc

lôùn hôn

>=90% >=90% >=90% Ít nhaát

phaûi

töông

ñöông

vôùi giaù

trò taøi

saûn