Một Số Giải Pháp Phát Triển Dịch Vụ Du Lịch Tại Khu Di Tích Và Thắng Cảnh Hương Sơn Huyện Mỹ Đức Thành Phố Hà Nội

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan, nội dung luận văn là kết quả của sự tìm tòi, nghiên

cứu, sưu tầm từ nhiều nguồn tài liệu và liên hệ với thực tiễn. Các số liệu trong

luận văn là trung thực không sao chép từ bất cứ luận văn hoặc đề tài nghiên

cứu nào trước đó.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những nội dung đã trình bày.

Hà Nội, Ngày 20 tháng 10 năm 2015

Tác giả

Trần Tuấn Anh

ii

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình theo học chương trình cao học ngành Kinh tế nông nghiệp

của Trường Đại học Lâm nghiệp và nhất là trong thời gian nghiên cứu, hoàn thiện

luận văn ngày hôm nay là kết quả của một quá trình học tập cùng với sự say mê và

dày công nghiên cứu của bản thân mình. Nhưng để tôi có được kết quả này là nhờ

sự giảng dạy, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy, cô Trường Đại học Lâm nghiệp và

sự ủng hộ của các đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Đào tạo Sau Đại học,

các giảng viên của trường Đại học Lâm nghiệp đã giảng dạy và tạo điều kiện

giúp đỡ tôi trong khóa học và trong quá trình thực hiện luận văn này.

Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới cô giáo TS. Nguyễn Thị Hải

Ninh, người đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình hoàn thiện luận văn.

Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp của

cơ quan phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Mỹ Đức, Ban quản lý Khu

Di tích và Thắng cảnh Hương Sơn để hoàn thành tốt luận văn này.

Và trong thời gian học tập cũng như thời gian làm luận văn, tôi nhận

được sự cộng tác chân thành của các học viên cùng học và tôi xin được gửi lời

cám ơn tới họ về sự cộng tác và giúp đỡ trong thời gian qua.

Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè đã ủng hộ tôi

trong suốt thời gian học tập và làm luận văn tốt nghiệp.

Xin chân thành cảm ơn!

Hà Nội, Ngày 20 tháng 10 năm 2015

Tác giả

Trần Tuấn Anh

iii

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa

LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................................i

LỜI CẢM ƠN......................................................................................................................ii

MỤC LỤC...........................................................................................................................iii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................vi

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ................................................................................vii

MỞ ĐẦU..............................................................................................................................1

Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ DU

LỊCH.....................................................................................................................................4

1.1. Cơ sở lý luận về điểm du lịch và phát triển dịch vụ du lịch .......................................4

1.1.1. Điểm du lịch...............................................................................................................4

1.1.2. Sản phẩm, dịch vụ Du lịch ......................................................................................10

1.1.3. Phát triển dịch vụ du lịch .........................................................................................18

1.2. Kinh nghiệm về phát triển dịch vụ du lịch trên thế giới và ở Việt Nam.............21

1.2.1. Kinh nghiệm về phát triển dịch vụ du lịch một số nước trên thế giới ..................21

1.2.2. Kinh nghiệm về phát triển dịch vụ du lịch ở một số địa phương trong nước......27

1.2.3. Bài học rút ra cho khu di tích tích và thắng cảnh Hương Sơn huyện Mỹ Đức

thành phố Hà Nội...............................................................................................................30

Chương 2 ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU................33

2.1. Giới thiệu tổng quan về khu Di tích và thắng cảnh Hương Sơn – Mỹ Đức – Tp. Hà

Nội.......................................................................................................................................33

2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên...............................................................................33

2.1.2. Lịch sử hình thành và phát triển khu Di tích và thắng cảnh Hương Sơn – Mỹ

Đức – Tp. Hà Nội...............................................................................................................34

2.1.3. Cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động du lịch tại khu di tích và thắng cảnh Hương

Sơn.......................................................................................................................................36

iv

2.1.4. Đánh giá chung về khu Di tích và thắng cảnh Hương Sơn...................................37

2.2. Phương pháp nghiên cứu............................................................................................40

2.2.1. Khung logic nghiên cứu ..........................................................................................40

2.2.2. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu......................................................................42

2.2.3. Phương pháp thu thập số liệu..................................................................................42

2.2.4. Phương pháp xử lý và phân tích số liệu..................................................................42

2.2.5. Phương pháp IPA (Importance – Performance Analysis)....................................43

2.2.6. Phương pháp SWOT...............................................................................................44

2.2.7. Phương pháp chuyên gia.........................................................................................44

2.2.8. Các chỉ tiêu đánh giá sử dụng trong luận văn ........................................................44

Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN..........................................47

3.1. Thực trạng phát triển dịch vụ du lịch tại khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn –

Mỹ Đức – thành phố Hà Nội.............................................................................................47

3.1.1. Phương diện tổ chức quản lý và hoạt động khai thác kinh doanh du lịch tại khu di

tích và thắng cảnh Hương sơn...........................................................................................47

3.1.2. Kết quả hoạt động du lịch tại khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn...................48

3.1.3. Thực trạng quản lý các loại hình dịch vụ................................................................54

3.1.4. Công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và nâng cao nhận thức cộng

đồng.....................................................................................................................................58

3.1.5. Công tác tuyên truyền quảng bá..............................................................................59

3.1.6. Công tác quản lý tài nguyên môi trường tại khu di tích thắng cảnh Hương Sơn 60

3.1.7. Quản lý về trật tự an ninh xã hội.............................................................................62

3.2. Đánh giá môi trường kinh doanh dịch vụ du lịch đối với khu di tích và thắng cảnh

Hương Sơn – Mỹ Đức – thành phố Hà Nội.....................................................................63

3.2.1. Những điểm mạnh (S).............................................................................................63

3.2.2. Những điểm yếu (W)...............................................................................................65

3.2.3. Những cơ hội (O).....................................................................................................66

v

3.2.4. Những thách thức (T)..............................................................................................68

3.3. Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ du lịch tại khu di tích và thắng

cảnh Hương Sơn – Mỹ Đức – thành phố Hà Nội............................................................69

3.3.1. Quan điểm của chính quyền địa phương đối với sự phát triển dịch vụ du lịch ...69

3.3.2. Một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ du lịch tại khu di tích và thắng cảnh

Hương Sơn..........................................................................................................................71

KẾT LUẬN........................................................................................................................98

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

vi

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ các từ viết tắt

BQL Ban Quản lý

CSHT Cơ sở hạ tầng

CSLT Cơ sở lưu trú

DL Dịch lịch

DT -TC Di tích - thắng cảnh

DV Dịch vụ

IPA Importance-Performance Analysis

KT-XH Kinh tế xã hội

NN&PTNT Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Sở VHTT&DL Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch

SWOT Strength Weakness Opportunity Threat - Ma trận phân

tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức

UBND Ủy Ban Nhân Dân

UNESCO

Tổ chức, Giáo dục Khoa học và Văn hóa của Liên Hợp

Quốc

vii

DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ

STT Tên bảng Trang

2.1

Sơ đồ tổ chức bộ máy của Ban Quản lý khu di tích thắng cảnh

Hương Sơn

37

3.1 Số lượng khách du lịch đến khu di tích thắng cảnh Hương Sơn 49

3.2 Doanh thu Du lịch của khu di tích thắng cảnh Hương Sơn 51

3.3

Số lao động và thu nhập bình quân của lao động ở Khu di

tích thắng cảnh Hương Sơn

52

3.4 Tình hình thu ngân sách khu DTTC Hương Sơn 54

3.5

Cơ cấu vé thắng cảnh và vé đò ở khu di tích thắng cảnh

Hương Sơn

55

3.6 Số lượng vé cáp treo giai đoạn năm 2010-2014 56

3.7

Số lượng CSLT tại Khu di tích - thắng cảnh Hương Sơn giai

đoạn 2010-2014

57

3.8 Mức độ quan trọng và mức độ thể hiện trong mô hình IPA 74

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ngày nay, những quốc gia có lợi thế về điều kiện tự nhiên, lịch sử, văn

hóa, di tích… thường tập trung chú trọng trong việc xây dựng phát triển du lịch.

Việt Nam chúng ta cũng vậy, với những điều kiện ưu đãi về tự nhiên địa lý, với

bề dày lịch sử dựng nước và chống ngoại xâm, với nền văn hóa đa dạng, phong

phú giàu tiềm năng du lịch… chúng ta có thể trở thành một cường quốc du lịch

của thế giới trong tương lai. Những năm gần đây với sự phát triển khá nhanh của

ngành du lịch Việt Nam đã từng bước khẳng định là điểm đến lý tưởng của

nhiều du khách trong và ngoài nước. Nhu cầu đi du lịch của người dân trong

nước cũng như tỷ lệ thuận với tốc độ phát triển kinh tế của đất nước. Nhu cầu đi

du lịch không còn đơn thuần là đi nghỉ dưỡng mà còn có thêm nhu cầu đi thưởng

ngoạn, khám phá, học hỏi, nghiên cứu… nhằm tăng thêm vốn kiến thức và thỏa

mãn nhu cầu hưởng thụ về mặt tinh thần.

Để phát du lịch, các nước thường tập trung xây dựng những điểm đến du

lịch có danh tiếng và thương hiệu trên thị trường du lịch khu vực và quốc tế.

Việt Nam tự hào giàu tiềm năng du lịch, nhưng các điểm đến du lịch vẫn nghèo

nàn, thô sơ và có nhiều vấn đề bất cập. Điểm đến du lịch Hương Sơn thuộc

Huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội, cách Trung tâm Hà Nội khoảng 50Km về

phía Nam. Từ lâu Hương Sơn được du khách biết đến với lễ hội Chùa Hương,

một trong những lễ hội truyền thống lớn nhất Việt Nam cùng hệ thống các công

trình kiến trúc phật giáo cổ kết hợp hài hòa với những hang động, thung lũng

suối đã tạo nên một khu danh lam thắng cảnh nổi tiếng của Việt Nam.

Trong những năm qua, hoạt động du lịch ở Khu Di tích và Thắng cảnh

Hương Sơn phát triển rất mạnh đã trở thành động lực quan trọng thúc đẩy sự

phát triển kinh tế - xã hội ở Hương Sơn nói riêng và huyện Mỹ Đức nói

chung. Tuy vậy, sự phát triển đang dần bộc lộ ra những bất cập thể hiện qua

một loạt các hiện tượng tiêu cực như việc xây dựng trái phép, vệ sinh môi

2

trường, dịch vụ, hàng quán phát triển tràn lan không theo quy hoạch, hoạt

động thuyền đò thiếu tổ chức... tất cả đang ảnh hưởng đến sự phát triển bền

vững Hương Sơn và cho thấy cần có một số giải pháp phát triển dịch vụ du

lịch tại khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn - Huyện Mỹ Đức - Thành phố

Hà Nội.

Với những đòi hỏi ngày càng cao hơn về du lịch, chúng ta cần phải

có những chiến lược phù hợp với điều kiện sẵn có của mình. Sự lớn mạnh

của ngành du lịch Việt Nam trong tương lai luôn gắn chặt với sự lớn mạnh

du lịch tại nhiều địa phương trong cả nước. Với xu hướng phát triển đó,

khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn - Huyện Mỹ Đức - Thành phố Hà Nội

cũng cần phải có chiến lược cụ thể trong việc phát triển dịch vụ du lịch tại

khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn, để tạo tiền đề cho sự phát triển

ngành, thu hút được nhiều du khách đến thăm quan trong những năm tiếp

theo. Do đó, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Một số giải pháp phát triển dịch

vụ du lịch tại khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn - Huyện Mỹ Đức -

Thành phố Hà Nội ” làm đề tài cho luận văn thạc sỹ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1. Mục tiêu chung

Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng hoạt động dịch vụ du lịch tại khu di

tích và thắng cảnh Hương Sơn huyện Mỹ Đức thành phố Hà Nội từ đó đề xuất

một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ du lịch tại khu Di tích và Thắng

cảnh Hương Sơn huyện Mỹ Đức thành phố Hà Nội, góp phần nâng cao khả

năng thu hút và phục vụ khách du lịch với chất lượng cao hơn.

2.2. Mục tiêu cụ thể

- Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển dịch vụ

du lịch.

- Đánh giá thực trạng hoạt động dịch vụ du lịch tại khu di tích và thắng

cảnh Hương Sơn huyện Mỹ Đức thành phố Hà Nội.

3

- Chỉ ra những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức về dịch vụ du

lịch tại khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội.

- Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ du lịch tại khu di

tích và thắng cảnh Hương Sơn huyện Mỹ Đức thành phố Hà Nội, góp phần

nâng cao khả năng thu hút và phục vụ khách du lịch với chất lượng cao hơn.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu

Các giải pháp phát triển phát triển dịch vụ du lịch tại khu Di tích và

thắng cảnh Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội.

3.2. Phạm vi nghiên cứu

* Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu tại khu di tích và thắng

cảnh Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội

* Phạm vi về thời gian: Đề tài nghiên cứu từ năm 2010-2014, thời gian

điều tra từ tháng 4 đến tháng 9 năm 2015.

4. Nội dung nghiên cứu

- Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển dịch vụ du lịch.

- Thực trạng hoạt động dịch vụ du lịch tại khu di tích và thắng cảnh

Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội.

- Những điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức về dịch vụ du lịch tại

khu di tích và thắng cảnh Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội.

- Một số giải pháp nhằm phát triển dịch vụ du lịch tại khu di tích và

thắng cảnh Hương Sơn, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội, góp phần nâng

cao khả năng thu hút và phục vụ khách du lịch với chất lượng cao hơn.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu, kết luận và các phụ lục, phần nội dung chính của

luận văn được kết cấu gồm 3 chương:

Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển dịch vụ du lịch.

Chương 2. Đặc điểm địa bàn và phương pháp nghiên cứu.

Chương 3. Kết quả nghiên cứu và thảo luận.

4

Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

VỀ PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ DU LỊCH

1.1. Cơ sở lý luận về điểm du lịch và phát triển dịch vụ du lịch

1.1.1. Điểm du lịch

1.1.1.1. Quan niệm về điểm du lịch (Tourism Destination)

Du lịch là hoạt động có hướng đích không gian. Người đi du lịch rời khỏi cư

trú của mình để đến nơi khác – một địa điểm cụ thể để thỏa mãn nhu cầu theo mục

đích chuyến đi. Trên phương diện địa lý điểm đến du lịch được xác định theo phạm

vi không gian lãnh thổ. Điểm đến du lịch là một vị trí địa lý mà một du khách đang

thực hiện hành trình đến đó tùy theo mục đích chuyến đi của người đó.

Điểm du lịch đóng vai trò quan trọng và quyết định đến sự phát triển du

lịch của một đất nước, một địa phương. Điểm du lịch là nơi tạo ra sức thu hút

đối với khách du lịch ở trong nước và ở nước ngoài. Điểm du lịch có tính hấp

dẫn và có sức thu hút khách du lịch càng cao thì lượng khách du lịch trong

nước và quốc tế đến càng lớn. Dịch vụ và hàng hoá phục vụ khách tiêu thụ

càng nhiều về số lượng, đa dạng về cơ cấu và chủng loại, chất lượng cao thì

doanh thu càng lớn và hiệu quả kinh tế - xã hội càng cao.

Điểm du lịch là nơi đón tiếp và phục vụ khách du lịch trong thời gian

họ nghỉ ngơi và tham quan du lịch tại điểm đến du lịch này. Nơi mở rộng

được các hoạt động dịch vụ để thoả mãn các nhu cầu của khách du lịch, thực

hiện "xuất khẩu vô hình" các tài nguyên du lịch và "xuất khẩu tại chỗ" dịch vụ

và hàng hoá của địa phương với mục tiêu thu được nhiều ngoại tệ và tạo ra

nhiều công ăn việc làm cho người dân địa phương.

1.1.1.2. Các yếu tố cấu thành điểm du lịch

Từ góc độ chung, có thể cho rằng điểm là tập trung các tiện nghi và

dịch vụ được thiết kế để đáp ứng nhu cầu của du khách. Hầu hết các điểm du

lịch bao gồm một hạt nhân cùng các yếu tố sau: