Một Số Giải Pháp Nâng Cao Hiệu Quả Sản Xuất Kinh Doanh Lâm Nghiệp Quy Mô Hộ Gia Đình Trên Địa Bàn Huyện Yên Bình Tỉnh Yên Bái

i

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

----------------------

PHẠM VĂN VIỆN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH

DOANH LÂM NGHIỆP QUY MÔ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN YÊN BÌNH, TỈNH YÊN BÁI

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Hà Nội, 2012

ii

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

-------------------

PHẠM VĂN VIỆN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SẢN XUẤT KINH

DOANH LÂM NGHIỆP QUY MÔ HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN

HUYỆN YÊN BÌNH, TỈNH YÊN BÁI

Chuyên ngành: Kinh tế Nông nghiệp

Mã số: 60.62.15

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS.TS NGUYỄN VĂN TUẤN

Hà Nội, 2012

i

LỜI CẢM ƠN

Trong quá trình nghiên cứu, điều tra số liệu và hoàn thành luận văn

Thạc sỹ chuyên ngành Kinh tế nông nghiệp tại Trường Đại học Lâm nghiệp.

Tác giả đã nhận được sự giúp đỡ tận tình của các thầy, cô giáo, các tập thể, cá

nhân trong và ngoài nhà trường. Tác giả xin trân thành cảm ơn PGS.TS

Nguyễn Văn Tuấn đã dành nhiều thời gian, công sức hướng dẫn kể từ khi tìm

tòi ý tưởng, xây dựng đề cương cho đến khi tổ chức triển khai và hoàn thiện

luận văn.

Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Khoa Đào tạo Sau đại học, Khoa

Kinh tế và Quản trị kinh doanh và các thầy, cô giáo Trường Đại học Lâm

nghiệp đã giúp đỡ tác giả hoàn thành luận văn này. Xin trân thành cảm ơn

Huyện ủy, Ủy ban nhân dân huyện Yên Bình, các Phòng, Ban và Hạt kiểm

lâm huyện Yên Bình; Ủy ban nhân dân các xã Xuân Long, Tích Cốc, thị trấn

Yên Bình và các hộ gia đình điều tra đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả

trong quá trình nghiên cứu, triển khai và hoàn thành luận văn. Xin cảm ơn các

đồng nghiệp và người thân trong gia đình đã quan tâm và đóng góp cho tôi

trong quá trình hoàn thiện luận văn.

Tôi xin cam đoan những nghiên cứu này là của riêng cá nhân tôi. Các

số liệu thu thập và kết quả trong luận văn là có thật. Tôi xin chịu hoàn toàn

trách nhiệm về đề tài nghiên cứu của mình.

Mặc dù đã cố gắng, nhưng chắc chắn không thể tránh khỏi thiếu sót, tác

giả mong muốn nhận được những ý kiến đóng góp quý báu của quý thầy cô

và các đồng nghiệp để luận văn được hoàn chỉnh hơn.

Hà Nội, ngày 10 tháng 11 năm 2012

Tác giả

Phạm Văn Viện

ii

MỤC LỤC

Lời cảm ơn .........................................................................................................i

Mục lục..............................................................................................................ii

Danh mục các từ viết tắc................................................................................... v

Danh mục các bảng ..........................................................................................vi

Danh mục các hình.........................................................................................viii

ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................................1

1- Sự cần thiết của đề tài............................................................................... 1

2- Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................. 4

3- Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ................................................................ 4

4- Nội dung nghiên cứu................................................................................. 5

Chương I............................................................................................................ 6

CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU......................6

1.1. Cơ sở lý luận hiệu quả sản xuất kinh doanh trong Lâm nghiệp ............ 6

1.1.1. Khái niệm về hiệu quả sản xuất kinh doanh ................................... 6

1.1.2. Bản chất của hiệu quả sản xuất kinh doanh ................................... 6

1.1.3. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh......7

1.1.4. Phân tích hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong lâm nghiệp.....8

1.2. Kinh nghiệm về nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh lâm nghiệp

quy mô hộ gia đình...................................................................................... 16

1.2.1. Trên thế giới.................................................................................. 16

1.2.2. Tại Việt nam .................................................................................. 20

Bảng 1.1. Số hộ gia đình có đất lâm nghiệp phân theo vùng và theo quy mô......25

Bảng 1.2. Hiện trạng đất lâm nghiệp do hộ gia đình đang quản lý và sử dụng...27

Bảng 1.3. Số hộ đã trồng rừng phân theo vùng và theo quy mô................. 28

Bảng 1.4. Kết quả cấp GCNQSDĐ lâm nghiệp.......................................... 29

Bảng 1.5. Hiện trạng đất lâm nghiệp do hộ gia đình đang quản lý và sử dụng.. 30

iii

Chương II ........................................................................................................ 32

ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .....32

2.1. Đặc điểm cơ bản của huyện Yên Bình, tỉnh Yên Bái. .......................... 32

2.1.1. Các đặc điểm tự nhiên................................................................... 32

2.1.2. Các đặc điểm kinh tế xã hội.......................................................... 37

2.2. Phương pháp nghiên cứu ..................................................................... 41

2.2.1. Phương pháp chọn điểm nghiên cứu, khảo sát............................. 41

2.2.2. Phương pháp thu thập số liệu, tài liệu.......................................... 42

2.2.3. Phương pháp xử lý, phân tích số liệu, tài liệu .............................. 43

2.2.4. Phương pháp chuyên gia .............................................................. 45

Chương III....................................................................................................... 46

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .......................................................................................46

3.1. Thực trạng phát triển sản xuất lâm nghiệp huyện Yên Bình ............... 46

3.1.1. Thực trạng tài nguyên rừng của huyện Yên Bình ......................... 46

3.1.2. Các loài cây trồng rừng chủ yếu tại huyện Yên Bình ................... 50

3.1.3. Năng suất và chất lượng rừng trồng tại huyện Yên Bình ............. 51

3.1.4. Giá trị sản xuất lâm nghiệp của huyện Yên Bình ......................... 52

3.2. Hiện trạng sản xuất kinh doanh lâm nghiệp tại các hộ gia đình điều tra .....53

3.2.1. Khái quát đặc điểm của các hộ gia đình điều tra......................... 53

3.2.2. Đặc điểm sử dụng đất của các hộ gia đình điều tra ..................... 61

3.2.3. Một số mô hình trồng rừng sản xuất tại các hộ điều tra .............. 69

3.3. Đánh giá chung và những vấn đề đặt ra trong sản xuất kinh doanh lâm

nghiệp quy mô hộ gia đình tại địa bàn nghiên cứu..................................... 75

3.3.1. Đánh giá chung:............................................................................ 75

3.3.2. Những vấn đề đặt ra cần nghiên cứu và giải quyết ...................... 76

3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sản xuất lâm nghiệp của các hộ

gia đình điều tra .......................................................................................... 76

iv

3.4.1. Đối với rừng Keo lai ..................................................................... 77

3.4.2. Đối với rừng Bồ đề........................................................................ 79

3.5. Các giải pháp nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh lâm nghiệp quy

mô hộ gia đình tại huyện Yên Bình, Tỉnh Yên Bái. ..................................... 81

3.5.1. Giải pháp chung............................................................................ 81

3.5.2. Giải pháp cụ thể ............................................................................ 82

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 84

1- Kết luận................................................................................................... 84

2- Khuyến nghị ............................................................................................ 85

v

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

TT Tên viết tắt Tên đầy đủ

1 SXKD Sản xuất kinh doanh

2 SXLN Sản xuất Lâm nghiệp

3 VAC Vườn-Ao-Chuồng

4 HTX Hợp tác xã

5 HGĐ Hộ gia đình

6 GCNQSDĐ Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất

7 BQ Bình quân

8 XDCB Xây dựng cơ bản

9 SX Sản xuất

vi

DANH MỤC CÁC BẢNG

TT Tên bảng Trang

1 Bảng 1.1. Số hộ gia đình có đất lâm nghiệp phân theo vùng và

theo quy mô

24

2 Bảng 1.2. Hiện trạng đất lâm nghiệp do hộ gia đình đang quản

lý và sử dụng

26

3 Bảng 1.3. Số hộ đã trồng rừng phân theo vùng và theo quy mô 27

4 Bảng 1.4. Kết quả cấp GCNQSDĐ lâm nghiệp 28

5 Bảng 1.5. Hiện trạng đất lâm nghiệp do hộ gia đình đang quản

lý và sử dụng (2009)

29

6 Bảng 2.1. Cơ cấu sử dụng đất của huyện Yên Bình 34

7 Bảng 2.2. Đặc điểm tài nguyên rừng của huyện Yên Bình 36

8 Bảng 2.3. Đặc điểm dân số và lao động của huyện Yên Bình 37

9 Bảng 3.1. Cơ cấu đất lâm nghiệp của huyện Yên Bình (2011) 46

10 Bảng 3.2. Diện tích các loại rừng và cơ cấu theo chủ thể quản lý 47

11 Bảng 3.3. Các loài cây trồng rừng chủ yếu ở huyện Yên Bình 49

12 Bảng 3.4. Sản lượng và chất lượng các loài cây đã khai thác 51

13 Bảng 3.5. Giá trị sản xuất lâm nghiệp của huyện Yên Bình 51

14 Bảng 3.6. Hộ gia đình đã khảo sát phân theo tình trạng kinh tế 52

15 Bảng 3.7. Tuổi của chủ hộ trồng rừng 53

16 Bảng 3.8. Cơ cấu trình độ học vấn của chủ hộ gia đình 54

17 Bảng 3.9. Cơ cấu trình độ học vấn của hộ gia đình phân theo

tình trạng kinh tế

55

18 Bảng 3.10. Đặc điểm nhân lực của hộ gia đình đã khảo sát 56

19 Bảng 3.11. Hiện trạng nhà ở của hộ gia đình đã khảo sát 57

20 Bảng 3.12. Hiện trạng tài sản phục vụ đời sống và sản xuất

của hộ gia đình khảo sát

58

21 Bảng 3.13. Nguồn vốn đầu tư trồng rừng của hộ gia đình điều tra 58

22 Bảng 3.14. Cơ cấu đất đai của các hộ gia đình điều tra 60

23 Bảng 3.15. Đặc điểm đất lâm nghiệp của hộ gia đình 62

24 Bảng 3.16. Tình trạng quyền sử dụng của đất lâm nghiệp tại

các hộ gia đình điều tra

63

vii

25 Bảng 3.17. Thời điểm hộ gia đình được cấp giấy chứng nhâṇ

quyền sử dung đ ̣ ất

63

26 Bảng 3.18. Quy mô đất lâm nghiệp của hộ gia đình khảo sát 64

27 Bảng 3.19. Quy mô đất đai lâm nghiệp phân theo diện tích 65

28 Bảng 3.20. Số hộ nhận đất lâm nghiệp phân theo trình trạng

kinh tế HGĐ điều tra

67

29 Bảng 3.21. Diện tích đất lâm nghiệp phân theo diện tích 67

30 Bảng 3.22. Kết quả phỏng vấn về căn cứ để ra quyết định

trong sản xuất kinh doanh lâm nghiệp

68

31 Bảng 3.23. Chi phí sản xuất và hiệu quả của hoạt động kinh

doanh 1 ha rừng theo nhóm tiêu chí “Nhanh thu hoạch - dễ

bán - dễ trồng”

69

32 Bảng 3.24. Chi phí sản xuất và hiệu quả của hoạt động kinh

doanh 1 ha rừng theo nhóm nguyên lý “dễ trồng - dễ bán - ít

rủi ro”

70

33 Bảng 3.25. Chi phí sản xuất và hiệu quả của hoạt động kinh

doanh 1 ha rừng theo nhóm tiêu chí “Năng suất cao - dễ bán -

dễ trồng và lợi nhuận cao"

72