Một số giải pháp nâng cao chất lượng xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại Ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên HSBC Việt Nam

LỜI CẢM ƠN GVHD: Th.S Vũ Thị Lệ Giang

LỜI CẢM ƠN

Bằng sự nỗ lực của bản thân trong suốt thời gian qua, em đã hoàn thành luận văn tốt

nghiệp này. Em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô thuộc trường Đại Học Kinh Tế -

Tài Chính TP.HCM đã tận tình giảng dạy cho em những kiến thức quý báu không

chỉ để phục vụ trong thời gian làm báo cáo mà còn là hành trang vô giá giúp ích rất

nhiều cho công việc của em sau này.

Em xin chân thành cảm ơn cô Vũ Thị Lệ Giang đã tận tình hướng dẫn và sửa chửa,

giúp em hoàn thiện hơn bài báo cáo của mình.

Để hoàn thành được bài báo cáo này, em không biết nói gì hơn ngoài lời cảm ơn

đến các anh chị các phòng ban, đặc biệt là phòng Tài chính toàn cầu đã nhiệt tình

hướng dẫn em thực hành các nghiệp vụ của một nhân viên Ngân hàng phải đảm

trách.

Đặc biệt cảm ơn sự quan tâm tạo điều kiện của Ban giám đốc, lãnh đạo các phòng

ban đã cho em được thực tập đúng ngành học, đồng thời hỗ trợ số liệu để em có thể

hoàn thành tốt bài báo cáo. Cám ơn anh Lương Minh Dương và chị Nguyễn Thị

Trâm đã giúp đỡ, chỉ bảo, từ việc chưa có kinh nghiệm thực tế cho đến nay, em đã

phần nào nhận thức được về các nghiệp vụ cơ bản của Ngân hàng.

Một lần nữa xin chân thành gửi lời cảm ơn đến mọi người đã dạy dỗ, dìu dắt em

trong suốt thời gian qua.

Cuối cùng em kính chúc quý Thầy Cô cùng toàn thể các Anh Chị NH TNHH MTV

HSBC VN luôn dồi dào sức khỏe, ngày càng gặt hái được nhiều thành công trong

sự nghiệp.

Chân thành cảm ơn!

NGUYỄN THÀNH TUẤN i

MỤC LỤC GVHD: Th.S Vũ Thị Lệ Giang

MỤC LỤC

TRANG BÌA PHỤ

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

DANH MỤC CÁC HÌNH

LỜI MỞ ĐẦU................................................................................................................................... 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP TRONG

HOẠT ĐỘNG NGÂN HÀNG ......................................................................................................... 3

1.1 RỦI RO TÍN DỤNG TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG

THƯƠNG MẠI ............................................................................................................................. 3

1.1.1KHÁI NIỆM TÍN DỤNG NGÂN HÀNG....................................................................... 3

1.1.2KHÁI NIỆM RỦI RO TÍN DỤNG................................................................................. 3

1.1.3PHÂN LOẠI RỦI RO TÍN DỤNG ................................................................................ 4

1.1.4NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN RỦI RO TÍN DỤNG ....................................................... 5

1.1.5 TÁC ĐỘNG CỦA RỦI RO TÍN DỤNG........................................................................ 6

1.1.6PHƯƠNG PHÁP LƯỢNG HÓA RỦI RO VÀ ĐÁNH GIÁ RỦI RO TÍN DỤNG.......... 7

1.2 XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ....... 14

1.2.1 HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM ....................................................................... 14

1.2.2 Ý NGHĨA CỦA VIỆC SỬ DỤNG HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH

NGHIỆP.............................................................................................................................. 16

1.2.3 QUY TRÌNH XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP ........................................ 18

KẾT LUẬN CHƯƠNG 1......................................................................................................... 22

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP

TẠI NGÂN HÀNG TNHH MTV HSBC VN ............................................................................... 23

2.1 TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG TNHH MTV HSBC VN.............................................. 23

2.1.1 GIỚI THIỆU QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN.................................... 23

2.1.2CÁC SẢN PHẨM VÀ DỊCH VỤ ................................................................................. 25

2.1.3CÁC GIẢI THƯỞNG.................................................................................................. 28

2.1.4CƠ CẤU TỔ CHỨC ................................................................................................... 30

2.1.5 TÌNH HÌNH TÀI CHÍNH VÀ KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN

HÀNG TNHH MTV HSBC VIỆT NAM ............................................................................... 32

NGUYỄN THÀNH TUẤN ii

MỤC LỤC GVHD: Th.S Vũ Thị Lệ Giang

2.2 HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG HSBC

VIỆT NAM.................................................................................................................................. 36

2.2.1KHÁI NIỆM HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP TẠI NH TNHH

MTV HSBC VIỆT NAM....................................................................................................... 36

2.2.2 ĐỐI TƯỢNG ÁP DỤNG ............................................................................................ 39

2.2.3 QUY TRÌNH TÍNH ĐIỂM SỐ TÍN NHIỆM CỦA NHÓM KHÁCH HÀNG DOANH

NGHIỆP.............................................................................................................................. 40

2.2.4VÍ DỤ ĐÁNH GIÁ ĐIỂM TÍN NHIỆM CỦA CÔNG TY ABC ................................... 48

2.2.5NHỮNG ƯU VÀ NHƯỢC ĐIỂM CỦA HỆ THỐNG XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DN TẠI

HSBC VIỆT NAM................................................................................................................ 48

KẾT LUẬN CHƯƠNG 2......................................................................................................... 52

CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ XẾP HẠNG TÍN

NHIỆM DOANH NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TNHH MTV HSBC VN................................ 53

3.1 MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ XẾP HẠNG TÍN NHIỆM

DOANH NGHIỆP ....................................................................................................................... 53

3.1.1 HOÀN THIỆN MỘT SỐ CHỈ TIÊU PHÂN TÍCH ...................................................... 53

3.1.2NHÓM GIẢI PHÁP VỀ YẾU TỐ CON NGƯỜI......................................................... 54

3.1.3NÂNG CAO HIỆU QUẢ THU THẬP VÀ XỬ LÝ THÔNG TIN CHO CÔNG TÁC XẾP

HẠNG TÍN NHIỆM............................................................................................................. 55

3.1.4 ĐẨY MẠNH ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ TIN HỌC.................................................. 57

3.1.5NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ XẾP HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP............ 58

3.1.6NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG CÔNG TÁC TỔ CHỨC PHÂN TÍCH TÍN DỤNG, XẾP

HẠNG TÍN NHIỆM DOANH NGHIỆP............................................................................... 58

KẾT LUẬN CHƯƠNG 3......................................................................................................... 60

KẾT LUẬN..................................................................................................................................... 61

PHỤ LỤC........................................................................................................................................ 62

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................... 66

NGUYỄN THÀNH TUẤN iii

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT GVHD: Th.S Vũ Thị Lệ Giang

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Ký hiệu Diễn giải

HSBC Ngân hàng Hồng Kông và Thượng Hải

NH Ngân hàng

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

MTV Một thành viên

NHNN Ngân hàng Nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

BCTC Báo cáo tài chính

PD Probability of Default - Xác suất phá sản

Moody’s Moody’s Investors Service

S&P's Standar & Poor's

QĐ Quyết định

Quyết định 493 Quyết định số 493/2005/QĐ-NHNN ngày 22/04/2005

SXKD Sản xuất kinh doanh

XHTN Xếp hạng tín nhiệm

RM Relationship Manager - Chuyên viên quan hệ khách hàng

IC Industry Champion - Chuyên viên phân tích ngành

DN Doanh nghiệp

VN Việt Nam

CNTH Công nghệ tin học

BIDV Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam

NGUYỄN THÀNH TUẤN iv

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU GVHD: Th.S Vũ Thị Lệ Giang

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU

Bảng 1-1: Tiêu chuẩn xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại BIDV....................... 11

Bảng 1-2: Tỷ trọng các tiêu chí đánh giá trong mô hình điểm số tín dụng FICO.. 12

Bảng 1-3: Hệ thống ký hiệu xếp hạng VantageScore ............................................ 13

Bảng 1-4: Tỷ trọng các tiêu chí đánh giá trong mô hình điểm số tín nhiệm

VantageScore.......................................................................................................... 13

Bảng 2-1: Các chỉ số cơ bản trong báo cáo tài chính ............................................. 33

Bảng 2-2: Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh 2012......................................... 33

Bảng 2-3: Tỷ trọng các yếu tố trong mục Tài sản qua các năm............................. 34

Bảng 2-4: Chỉ tiêu về tỷ suất sinh lời ..................................................................... 35

Bảng 2-5: Thang điểm xếp hạng tín nhiệm tại HSBC VN..................................... 37

Bảng 2-6: Bảng tham chiếu giá trị đồng tiền tệ của tập đoàn đa quốc gia............. 39

Bảng 2-7: Số câu hỏi của bảng chấm điểm tín nhiệm ở khu vực Hồng Kông và Châu

Á - Thái Bình Dương.............................................................................................. 41

Bảng 2.8: Sự hiện diện của chỉ số tài chính và câu hỏi khách quan trong mục Đánh

giá tài chính ............................................................................................................ 43

Bảng 2-9: Tỷ trọng giữa chỉ số tài chính và câu hỏi chủ quan trong mục Đánh giá tài

chính ....................................................................................................................... 45

Bảng 2-10: Tỷ trọng giữa các nhóm chỉ tiêu trong mục Đánh giá tài chính.......... 45

Bảng 2-11: Tỷ trọng giữa các chỉ tiêu trong mục Phân tích doanh nghiệp............ 47

Bảng 2-12: Tỷ trọng giữa hai mục Đánh giá tài chính và Phân tích doanh nghiệp 47

Bảng 2-13: Bảng xác suất phá sản (PD) và điểm số tín nhiệm .............................. 48

NGUYỄN THÀNH TUẤN v

LỜI MỞ ĐẦU GVHD: Th.S VŨ THỊ LỆ GIANG

DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1-1: Cách thức hoạt động của các công ty xếp hạng tín nhiệm....................... 9

Hình 1-2: Quy trình xếp hạng tín nhiệm ................................................................ 19

Hình 2.1: Hệ thống tổ chức tập đoàn HSBC dạng rút gọn..................................... 31

Hình 2-2: Cơ cấu tổ chức của NH TNHH MTV HSBC VN.................................. 32

Hình 2-3: Tỷ lệ an toàn vốn và tỷ lệ cho vay trên vốn huy động từ khách hàng ... 35

Hình 2-4: Tổng quát quá trình tính điểm số tín nhiệm của nhóm khách hàng doanh

nghiệp ..................................................................................................................... 40

Hình 2-5: Quy trình chi tiết đánh giá hạn mức tín nhiệm của nhóm khách hàng

doanh nghiệp........................................................................................................... 42

NGUYỄN THÀNH TUẤN 6

LỜI MỞ ĐẦU GVHD: Th.S VŨ THỊ LỆ GIANG

LỜI MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Thông qua việc huy động và phân phối lại nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội tới các

chủ thể có mục đích mở rộng sản xuất kinh doanh, các NHTM đã phần nào đóng

góp vào sự tăng trưởng và phát triển nền kinh tế của một quốc gia. Trong hoạt động

kinh doanh của mình, hoạt động tín dụng đã và đang là một trong những hoạt động

kinh doanh đem lại thu nhập chủ yếu cho các NHTM Việt Nam nói chung và NH

TNHH MTV HSBC VN nói riêng. Nhưng bên cạnh đó, song song với việc đem lại

thu nhập đáng kể cho NH thì lĩnh vực này cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro. Xu hướng gia

tăng nợ quá hạn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng tín dụng cũng như hiệu

quả kinh doanh của NH, cụ thể là nước có nền kinh tế mới nổi như Việt Nam bởi hệ

thống thông tin còn thiếu sự minh bạch và không đầy đủ, trình độ quản lý rủi ro còn

nhiều hạn chế và tính chuyên nghiệp của các cán bộ NH chưa cao.

Hơn nữa, trong giai đoạn hội nhập hiện nay, với sự cạnh tranh gay gắt giữa các

NHTM, ngoài việc lựa chọn các khách hàng trung thành, có tình hình tài chính lành

mạnh, luôn trả lãi và gốc đúng hạn thì việc xếp hạng tín nhiệm cho các doanh

nghiệp còn có ý nghĩa xây dựng hạn mức tín dụng phù hợp cho từng loại khách

hàng. Tuy nhiên việc xây dựng hệ thống đánh giá tín nhiệm doanh nghiệp tại các

NHTM Việt Nam vẫn đang là một chặng đường dài, đòi hỏi nhiều nỗ lực sao cho

phù hợp với chuẩn mực quốc tế và thực tiễn. Với mong muốn nâng cao hiệu quả

quản lý rủi ro, phát triển hệ thống xếp hạng tín nhiệm trong hệ thống NH, cũng như

là phát triển hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp nên đề tài được chọn cho

luận văn là “Một số giải pháp nâng cao chất lượng xếp hạng tín nhiệm doanh

nghiệp tại Ngân hàng trách nhiệm hữu hạn một thành viên HSBC Việt Nam”.

2. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn tập trung vào những vấn đề sau:

– Trình bày lịch sử hình thành, khái niệm và ý nghĩa của xếp hạng tín nhiệm, qua

đó nêu bật sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả của hệ thống xếp hạng tín nhiệm

doanh nghiệp trong quản lý rủi ro tại các NHTM nói chung và NH TNHH MTV

HSBC VN nói riêng.

NGUYỄN THÀNH TUẤN 7

LỜI MỞ ĐẦU GVHD: Th.S VŨ THỊ LỆ GIANG

– Phân tích hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp của NH TNHH MTV

HSBC VN, qua đó nêu lên những ưu điểm và hạn chế, để đề xuất một số giải

pháp nhằm hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại HSBC VN.

3. Phương pháp nghiên cứu

Dựa vào lý thuyết chuyên ngành Kinh tế Tài chính – Ngân hàng cùng với các

phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh và đối chiếu giữa hệ thống xếp hạng tín

nhiệm doanh nghiệp của các NHTM Việt Nam, hệ thống xếp hạng tín nhiệm doanh

nghiệp của HSBC VN với kinh nghiệm của các nước và các tổ chức đánh giá

chuyên nghiệp trên thế giới, nhằm đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả xếp hạng

tín nhiệm doanh nghiệp tại HSBC VN.

4. Phạm vi nghiên cứu.

Luận văn tập trung nghiên cứu về thực trạng hoạt động kinh doanh của NH TNHH

MTV HSBC VN trong giai đoạn 2009 đến 2012 và hệ thống xếp hạng tín nhiệm nội

bộ mà HSBC VN đang áp dụng, cụ thể là hệ thống xếp hạng tín nhiệm khách hàng

doanh nghiệp được áp dụng từ năm 2010 đến 2012.

5. Kết cấu khóa luận

Luận văn bao gồm 3 chương:

Chương 1: hệ thống hóa cơ sở lý luận về lịch sử hình thành và khái niệm của

xếp hạng tín nhiệm từ đó làm rõ vai trò của hệ thống xếp hạng tín nhiệm

doanh nghiệp tại các NHTM Việt Nam trong hoạt động quản lý rủi ro trong

hoạt động cho vay.

Chương 2: phân tích những ưu điểm và hạn chế của hệ thống xếp hạng tín

nhiệm doanh nghiệp tại HSBC VN.

Chương 3: đề xuất những giải pháp cụ thể nhằm nâng cao chất lượng của hệ

thống xếp hạng tín nhiệm doanh nghiệp tại HSBC VN.

NGUYỄN THÀNH TUẤN 8