Một số giải pháp hoàn thiện nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu biển tại PVI.

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

LỜI MỞ ĐẦU

Trong xu thế toàn cầu hóa hiện nay, vận tải biển ngày càng trở nên

quan trọng đối với hoạt động thương mại của mỗi quốc gia. Nhờ có đường bờ

biển dài trên 3260km với nhiều cảng biển nằm ở vị trí trọng điểm trong khu

vực, vận tải biển Việt Nam đang nhận khoảng 80% khối lượng hàng hóa xuất

nhập khẩu được vận chuyển ra vào Việt nam.

Mặc dù có ưu điểm là chi phí rẻ, vận chuyển được khối lượng hàng hóa

lớn, không phải đầu tư nhiều vào cơ sở hạ tầng do tận dụng được đường biển

tự nhiên. Nhưng vận tải biển cũng có những nhược điểm lớn như: phụ thuộc

nhiều vào điều kiện tự nhiên, thời gian vận chuyển dài ngày càng làm cho xác

suất rủi ro xảy ra với loại hình vận tải này càng lớn. Đặc biệt mức độ tổn thất

về người và tài sản khi gặp rủi ro là vô cùng lớn, có thể mang tính thảm họa.

Đứng trước nguy cơ này, các chủ tàu phải tìm ra giải pháp cho mình là tham

gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu. Đây là tiềm năng đầy hứa hẹn cho

sự phát triển của thị trường bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu ở Việt Nam.

Đặc biệt năm 2006, Việt Nam trở thành thành viên thứ 150 của WTO

đã mở ra một thời kỳ mới với nhiều cơ hội mới và thách thức mới cho ngành

bảo hiểm. Tuy nhiên để tồn tại và phát triển trước thị trường mới có sức cạnh

tranh gay gắt, các công ty bảo hiềm trong nước phải tìm ra những giải pháp

hiệu quả nhất để thích nghi và phát triển.

Nhằm góp sức nhỏ bé của mình vào việc giúp các chủ tàu và các doanh

nghiệp kinh doanh bảo hiểm hiểu rõ hơn về bồi thường trách nhiệm dân sự

chủ tàu để từ đó tìm ra được phương hướng phát triển cho mình, em đã chọn

đề tài: “ Thực trạng và giải pháp, hoàn thiện nghiệp vụ bảo hiểm trách nhiệm

dân sự chủ tàu biển tại PVI” để làm đề tài cho chuyên đề thực tập tốt nghiệp

của mình.

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

1

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

Chuyên đề thực tập thực tập tốt nghiệp của em được chia thành 4

chương như sau:

Chương I: những vấn đề lý luận chung về bảo hiểm trách nhiệm dân sự

chủ tàu biển.

Chương II- Thực trạng triển khai bảo hiểm TNDS chủ tàu biển tại PVI

Chương III- Một số giải pháp hoàn thiện nghiệp vụ bảo hiểm trách

nhiệm dân sự chủ tàu biển tại PVI.

Do thời gian và kiến thức có hạn nên bài viết của em còn nhiều hạn

chế. Em mong nhận được nhiều ý kiến đòng góp để em hoàn thiện bài viết

này.

Em xin chân thành cám ơn cô giáo TS. Phạm Thị Định và các anh chi ban bảo

hiểm hang hải thuộc Tổng công ty cổ phần bảo hiểm Dầu khí Việt Nam đã

giúp đỡ em hoàn thành bài viết này.

Em xin chân thành cảm ơn!

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

2

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

Chương I - Những vấn đề lý luận chung về bảo hiểm trách

nhiệm dân sự chủ tàu biển (BH TNDS):

I - Sự cần thiết khách quan và nội dung cơ bản của bảo hiểm trách nhiệm

dân sự chủ tàu biển:

1.1. Sự cần thiết khách quan của BH TNDS chủ tàu biển:

Nền kinh tế thế giới cũng như khu vực ngày càng phát triển, dẫn đến giao

lưư buôn bán giữa các quốc gia ngày càng trở nên phổ biến. mặc dù hệ thống

vận chuyển bằng đường bộ và đường không không ngừng được mở rộng

nhưng với ưu điểm rẻ, sẵn có, vận chuyển được khối lượng hàng hoá lớn…

nên vận chuyển bằng đường biển ngày càng được sử dụng phổ biến.

Phương tiện vận chuyển bằng đường biển (tàu thuỷ) không những là loại

tài sản có giá trị lớn mà nó còn là một phương tiện hoạt động. bởi vậy trong

quá trình hoạt động nó có thể gặp rủi ro gây thiệt hại cho bản thân nó cũng

như gây thiệt hại cho người khác làm phát sinh trách nhiệm dân sự chủ tàu.

thiệt hại xảy ra là không thể tránh khỏi, nó có thể vượt quá khả năng chi trả

của chủ tàu dẫn đến phá sản hoặc kiện tụng giữa chủ tàu với người thứ ba.

Tuy nhiên đây là một vấn đề liên quan đến luật dân sự nhưng vô cùng nhạy

cảm bởi bởi lẽ phạm vi hoạt động của chủ tàu có thể mang tính quốc tế. vì

vậy, để đảm bảo ổn định kinh doanh cũng như giải quyết tranh chấp khiếu nại

giữa các bên khi phát sinh trách nhiệm dân sự với người thứ ba, bảo hiểm

trách nhiệm dân sự chủ tàu biển ra đời.

Chính vì vậy, các quốc gia trên thế giới đều bắt buộc chủ tàu phải mua bảo

hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu theo luật định. Nội dung này nhìn chung đều

thống nhất ở tất cả các nước trên thế giới.

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

3

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

1.2. Nội dung cơ bản của BH TNDS chủ tàu biển:

1.2.1. Đối tượng bảo hiểm:

Trong quá trình thực hiện hoạt động sản xuất kinh doanh, chủ tàu hoặc

người thuê tàu phải chịu trách nhiệm về những rủi ro tổn thất khi sử dụng con

tàu gây thiệt hại cho người khác. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại của chủ tàu

hoặc người thuê tàu cho người khác (hoặc tàu khác) được chuyển cho bảo

hiểm nếu chủ tàu tham gia bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu.

Theo luật pháp quốc tế, trách nhiệm dân sự gây ra bởi bản thân con tàu

(trách nhiệm bồi thường của chủ tàu) bao gồm trách nhiệm bồi thường cho

người thứ ba, trách nhiệm đối với hàng hoá chuyên chở và trách nhiệm đối

với người trên đó.

_ Thiệt hại của người thứ ba gồm thiệt hại do hư hỏng hoặc chìm đắm tàu,

thiệt hại kinh doanh, con người, ô nhiễm dầu …

_ Trách nhiệm đối với hàng hoá chuyên chở trên tàu bao gồm: hàng hoá giao

thiếu số lượng bao kiện, hàng hoá hư hỏng do tàu không đủ khả năng đi biển,

do xếp hàng không đủ qui định, hàng bị mất cắp khi còn nằm trong sự quản lý

của tàu, hang bị hư hỏng hoặc rò rỉ từ các loịa hang khác…

_ Trách nhiệm đối với người đi trên tàu: bao gồm chi phí khám chữa bệnh,

hồi hưong hoặc mai táng… cho sĩ quan, thuỷ thủ, hành khách đi trên tàu

(cũng như đối với người thứ ba) nếu tàu gây tai nạn cho họ.

1.2.2. Phạm vi bảo hiểm:

Phạm vi bảo hiểm trách nhiệm dân sự bao gồm :

a. Trách nhiệm dân sự gây ra bởi bản thân con tàu bao gồm những trách

nhiệm sau:

- Trách nhiệm dân sự trong các vụ tai nạn đâm va : Trong thực tế, người ta

thống kê thành 3 loại đâm va sau đây :

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

4

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

+ Loại 1: Tàu đâm va phải những vật thể cố định trên sông, trên biển (như cầu

cảng, phao báo hiệu…). Trong trường hợp này chắc chắn tàu có lỗi 100% bởi

vì vậy việc giải quyết bồi thường rất đơn giản. Có nghĩa là người thứ ba thiệt

hại bao nhiêu chủ tàu bồi thường bấy nhiêu.

+ Loại 2 : Tàu đâm va phải khách du lịch tắm biển, thợ lặn. Trường hợp này

cũng phát sinh trách nhiệm dân sự nhưng rất hiếm khi gặp phải.

+ Loại 3 : Tàu đâm va với tàu : Đây là tai nạn đâm va khá phổ biến. Trường

hợp này được chia thành 3 trường hợp nhỏ sau:

• Một bên có lỗi 100% - một bên không có lỗi: nếu tàu không có lỗi bị

thiệt hại thì chắc chắn phát sinh trách nhiệm dân sự. Việc giải quyết bồi

thường hoàn toàn giống trường hợp đâm va vào vật thể cố định.

• Tàu đâm va với tàu nhưng không bên nào có lỗi: không phát sinh

trách nhiệm dân sự nên thiệt hại của bên nào bên ấy tự chịu.

• Tàu đâm va với tàu nhưng cả hai bên cùng có lỗi và cùng gây tổn

thất cho nhau: theo thông lệ quốc tế có hai cách giải quyết bồi thường là giải

quyết theo trách nhiệm đơn và giải quyết theo trách nhiệm chéo.

Theo thông lệ quốc tế, các nước áp dụng luật hàng hải bồi thường trách nhiệm

dân sự của chủ tàu với tỷ lệ 3/4 thiệt hại đâm va với tàu khác bao gồm các chi

phí như: chí phí bồi thường thiệt hại về tài sản, thiệt hại kinh doanh, thiệt hại

về con người, chi phí ô nhiễm dầu, ô nhiễm môi trường …

- Trách nhiệm dân sự đối với những tàu bị đắm bao gồm các loại chi phí: chi

phí thắp sáng, đánh dấu báo hiệu xác tàu đắm, chi phí trục vớt, di chuyển hoặc

phá huỷ xác tàu.

- Trách nhiệm dân sự đối với ô nhiễm dầu, ô nhiễm môi trường do dầu và

hàng hóa chuyên chở trên tàu gây ra trong những vụ tai nạn tổn thất của tàu

như tàu bị thủng, bị vỡ, bị mắc cạn, bị chìm, bị đắm, bị cháy …

b. Trách nhiệm đối với người đi trên tàu:

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

5

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

Chủ tàu phải có trách nhiệm bồi thường những chi phí khám chữa bệnh, ốm

đau, thương tật, mai táng, hồi hương, chôn cất, cử người thay thế và các

khoản trợ cấp liên quan khác đến các đối tượng như : sĩ quan, thuỷ thủ,

thuyền viên, hành khách đi trên tàu đó, công nhân cảng làm việc hoặc người

thứ ba khác.

c. Trách nhiệm đối với hàng hoá chuyên chở trên tàu:

Những tổn thất về hàng hoá thuộc trách nhiệm dân sự chủ tàu bao gồm : hàng

bị giao thiếu số lượng bao kiện, hàng hoá hư hỏng do tàu không còn đủ khả

năng đi biển, do việc xếp hàng không đúng qui định, do hàng hoá bị hấp hơi

hoặc do máy lạnh hỏng…, hàng hư hỏng do rò rỉ từ hàng hoá khác, hàng bị

mất cắp khi hàng còn thuộc phạm vi quản lý của chủ tàu.

Rủi ro không thuộc trách nhiệm bảo hiểm bao gồm các rủi ro sau:

* Người bảo hiểm không chịu trách nhiệm bồi thường nếu tổn thất xảy ra do

những nguyên nhân sau:

- Tàu không đủ khả năng hoạt động, không có giấy phép hoạt động hoặc hoạt

động ngoài phạm vi theo quy định;

- Hành động cố ý của người được bảo hiểm hoặc người thừa hành như: người

đại lý, đại diện hoặc thuyền trưởng, sĩ quan và thuỷ thủ;

- Vi phạm lệnh cấm do nhà chức trách ban hành, vi phạm luật lệ giao thông

hoặc hoạt động kinh doanh trái phép

- Do cũ kỹ hay hao món tự nhiên của vỏ, máy móc hoặc trang thiết bị trên tàu;

- Tàu bị mắc cạn bởi ảnh hưởng của thuỷ triều hoặc con nước lên xuống trong

lúc đang neo đậu;

- Thuyền trưởng, máy trưởng không có bằng theo quy định hoặc tai nạn xảy

ra do những người này say rượu bia, ma tuý hoặc các chất kích thích khác;

- Tàu neo đậu ở bến không được neo, cột chắc chắn hoặc thuyền viên trực bảo

quản bỏ tàu thuyền đi vắng;

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

6

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

* Người bảo hiểm không chịu trách nhiệm đối với những chi phí có liên quan

sau đây mặc dù những chi phí đó do những rủi ro được bảo hiểm gây ra:

- Chi phí liên quan đến việc chậm trễ của tàu thuyền, hàng hoá giảm giá

trị, mất thị trường hoặc thiệt hại của sản xuất kinh doanh của tàu được bảo

hiểm;

- Mọi số tiền có thể được bảo hiểm theo đơn bảo hiểm thân tàu.

1.2.3. Phí bảo hiểm:

Phí bảo hiểm được tính trên cơ sở biểu phí áp dụng cho từng loại tàu,

thuyền hoặc nhóm tàu, thuyền theo từng điều kiện bảo hiểm cụ thể, phí bảo

hiểm có thể tăng hoặc giảm phụ thuộc vào tình hình tổn thất hằng năm của

các đội tàu tham gia bảo hiểm.

1.2.4. Tai nạn đâm va và cách giải quyết

a. Giải quyết theo trách nhiệm chéo:

Điều kiện để giải quyết theo trách nhiệm chéo là hai tàu đều có lỗi và đều gây

thiệt hại lẫn nhau. Phương pháp giải quyết theo trách nhiệm chéo là phương

pháp giải quyết trách nhiệm bồi thường của chủ tàu này cho chủ tàu kia và

ngược lại theo mức độ lỗi và mức độ thiệt hại do việc đâm va của hai tàu gây

ra.

Việc xác định số tiền bảo hiểm phải bồi thường bao gồm 5 bước sau:

Bước 1: xác định thiệt hại (toàn bộ) của mỗi bên. Thông thường có 3 khoản

thiệt hại là:

- Thiệt hại thực tế của bản thân tàu: thiệt hại thân tàu, thiệt hại hàng hoá kinh

doanh…

- Xác định thiệt hại bồi thường trách nhiệm dân sự cho chủ tàu kia. Công thức

tính như sau:

Mức = tỷ lệ lỗi của × thiệt hại thực tế của bản thân

bồi thường chủ tàu tàu kia

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

7

Chuyên đề thực tập tốt nghiệp GVHD: TS Phạm Thị Định

Bước 2: Xác định trách nhiệm bảo hiểm bồi thường

Bảo hiểm chịu trách nhiệm bồi thương cho 2 khoàn là:

- Bồi thường thiệt hại vật chất thân tàu.

- Bồi thường phần trách nhiệm dân sự cho tàu kia mà chủ tàu phải trả.

Bước 3: Bảo hiểm đòi phần trách nhiệm dân sự mà các chủ tàu phải trả. Mức

đòi lại được xác định như sau:

Số tiền tàu khác Thiệt hại vật chất thân tàu

Mức đòi lại = đã bồi thường ×

(trách nhiệm) thiệt hại thực tế của bản thân tàu

Bước 4: Tính toán số tiền bảo hiểm bồi thường thực tế

Đây là phần chênh lệch giữa trách nhiệm bồi thường với số thu hồi được xác

định bằng việc lấy kết quả bước 2 trừ đi kết quả bước 3.

Bước 5: Quyết toán kết quả tài chính. Đây là bước xác địnhphần còn thiệt hại

của chủ tàu sau khi được bảo hiểm bồi thường.

b. Giải quyết theo trách nhiệm đơn:

Điều kiện để giải quyết theo trách nhiệm đơn là: hai tàu đâm va cùng có lỗi và

cùng gây tổn thất cho nhau nhưng 1 trong 2 chủ tàu xin gia hạn trách nhiệm

được quyền bồi thường ít hơn. Cụ thể như sau:

- Chủ tàu nào có số tiền bồi thường trách nhiệm dân sự nhiều hơn phải bồi

thường cho chủ tàu có số tiền bồi thường trách nhiệm dân sự ít hơn.

- Số tiền bồi thường ‗ STBT của chủ tàu STBT của chủ tàu

(STBT) nhiều hơn ít hơn

- Sau khi bồi thường trách nhiệm dân sự lại quay về 5 bước giải quyết bồi

thường theo trách nhiệm chéo.

1.2.5. Hợp đồng bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ tàu:

II - Hợp đồng bảo hiểm TNDS chủ tàu:

Lớp BH 47A SV: Vũ Thị Diệu Linh

8