Một số giải pháp chủ yếu nhằm hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Phú Thọ

Số hóa bởi trung tâm học liệu i http://www.lrc.tnu.edu.vn/

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

NGUYỄN MINH TUẤN

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM HỖ TRỢ

VÀ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA

TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ

Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế

Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ LAN ANH

THÁI NGUYÊN, NĂM 2013

Số hóa bởi trung tâm học liệu i http://www.lrc.tnu.edu.vn/

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là

hoàn toàn trung thực và chưa được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Mọi sự

giúp đỡ cho việc hoàn chỉnh luận văn đều đã được cám ơn. Các thông tin, tài

liệu trình bày trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc.

Tác giả luận văn

NGUYỄN MINH TUẤN

Số hóa bởi trung tâm học liệu ii http://www.lrc.tnu.edu.vn/

LỜI CẢM ƠN

Trong thời gian thực hiện đề tài này, tôi nhận được nhiều chỉ bảo, động

viên, giúp đỡ của các Thầy, Cô giáo, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình.

Trước hết tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Thị Lan Anh.

Người Cô đã nêu ý tưởng và tận tâm hướng dẫn tôi thực hiện đề tài.

Cảm ơn các Thầy, Cô giáo Trường Đại học Kinh tế và Quản trị kinh doanh

Thái Nguyên và các Thầy, Cô, cán bộ khoa sau Đại học đã giúp đỡ tôi trong

nghiên cứu và tạo điều kiện cho tôi hoàn thành đề tài này.

Cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp đã ủng hộ tôi trong suốt thời gian qua.

Lời ảm ơn sâu sắc nhất xin được gửi tới Gia đình - Những người thân

yêu đã luôn động viên, khích lệ và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tôi đi hết

khóa học và hoàn thành cuốn Luận văn này.

Thái Nguyên, tháng 6 năm 2013

Tác giả luận văn

NGUYỄN MINH TUẤN

Số hóa bởi trung tâm học liệu iii http://www.lrc.tnu.edu.vn/

MỤC LỤC

Lời cam đoan...................................................................................................... i

Lời cảm ơn ........................................................................................................ii

Mục lục.............................................................................................................iii

Danh mục các bảng ........................................................................................viii

Danh mục các biểu đồ ...................................................................................... ix

MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Mục tiêu nghiên cứu...................................................................................... 2

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu................................................................. 3

4. Ý nghĩa khoa học của luận văn ..................................................................... 3

5. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 3

Chƣơng 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ HỖ

TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA ............................ 4

1.1. Những vấn đề chung của doanh nghiệp nhỏ và vừa: ................................. 4

1.1.1. Doanh nghiệp .......................................................................................... 4

1.1.2. Doanh nghiệp nhỏ và vừa ....................................................................... 4

1.1.3. Đặc điểm của các doanh nghiệp nhỏ và vừa ở Việt Nam....................... 4

1.1.4. Ưu thế và hạn chế của các doanh nghiệp................................................ 5

1.1.5. Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa ..................................................... 7

1.2. Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa................................................ 8

1.2.1. Hỗ trợ ...................................................................................................... 8

1.2.2. Nguyên tắc và phương thức hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa........ 10

1.2.3. Nội dung hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa ........................... 12

1.2.3.1. Tạo lập môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa ......... 12

1.2.3.2. Hỗ trợ về đất đai, mặt bằng sản xuất - kinh doanh ............................ 12

1.2.3.3. Hỗ trợ về tài chính, tín dụng .............................................................. 13

Số hóa bởi trung tâm học liệu iv http://www.lrc.tnu.edu.vn/

1.2.3.4. Hỗ trợ tiếp cận thị trường và tiêu thụ sản phẩm ................................ 13

1.2.3.5. Hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực...................................... 14

1.2.3.6. Hỗ trợ khoa học và công nghệ ........................................................... 15

1.2.3.7. Vườn ươm doanh nghiệp ................................................................... 15

1.2.3.8. Khung pháp lý của tỉnh với các doanh nghiệp vừa và nhỏ................ 16

1.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến sự hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ...........17

1.4. Kinh nghiệm một số địa phương về hỗ trợ phát triển doanh nghiệp

nhỏ và vừa và bài học cho tỉnh Phú Thọ......................................................... 17

1.4.1. Kinh nghiệm của một số địa phương về hỗ trợ phát triển doanh

nghiệp nhỏ và vừa ........................................................................................... 17

1.4.2. Bài học kinh nghiệm cho tỉnh Phú Thọ ................................................ 19

Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU............................................. 21

2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 21

2.2. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................... 21

2.3. Các tiêu chí đánh giá tình hình hỗ trợ của nhà nước để phát triển các

doanh nghiệp vừa và nhỏ ................................................................................ 22

Chƣơng 3: THỰC TRẠNG HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN DOANH

NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ ................. 24

3.1. Điều kiện hỗ trợ phát triển DNVVN tỉnh Phú Thọ.................................. 24

3.1.1. Điều kiện tự nhiên................................................................................. 24

3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội...................................................................... 25

3.1.3. Kết cấu hạ tầng kỹ thuật và cơ sở dịch vụ ............................................ 25

3.1.4. Tình hình phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa tỉnh Phú Thọ .............. 28

3.1.4.1. Số lượng doanh nghiệp và phân bố theo khu vực, ngành nghề, địa bàn...... 28

3.1.4.2. Năng lực tài chính và nguồn vốn của các doanh nghiệp nhỏ và vừa....... 29

3.1.4.3. Lao động trong các doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................... 30

3.1.4.4. Khả năng đóng góp của doanh nghiệp nhỏ và vừa ............................ 32

Số hóa bởi trung tâm học liệu v http://www.lrc.tnu.edu.vn/

3.2. Thực trạng hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn

tỉnh Phú Thọ giai đoạn từ 2005 đến nay ......................................................... 35

3.2.1. Thực trạng tạo lập môi trường kinh doanh cho doanh nghiệp nhỏ và vừa . 35

3.2.2. Thực trạng hỗ trợ về đất đai, mặt bằng sản xuất - kinh doanh ............. 37

3.2.3. Thực trạng hỗ trợ về tài chính, tín dụng................................................ 38

3.2.4. Thực trạng hỗ trợ về tiếp cận thị trường và tiêu thụ sản phẩm............. 41

3.2.5. Thực trạng hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực............................................ 42

3.2.6. Thực trạng về đổi mới và áp dụng công nghệ mới ............................... 52

3.2.7. Thông tin và tư vấn trong các DNNVV................................................ 56

3.2.8. Thực trạng về khung pháp lý của tỉnh với doanh nghiệp ..................... 59

3.2.9. Thực trạng về vườn ươm doanh nghiệp................................................ 63

3.3. Đánh giá chung về hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa

bàn tỉnh Phú Thọ ............................................................................................. 64

3.3.1. Những mặt tích cực ............................................................................... 64

3.3.2. Những mặt hạn chế ............................................................................... 65

3.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế .......................................................... 66

Chƣơng 4: GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM HỖ TRỢ PHÁT TRIỂN

DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ . 68

4.1. Định hướng cho sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trên

địa bàn tỉnh Phú Thọ ....................................................................................... 68

4.1.1. Các mục tiêu của DNVVN trên địa bàn tỉnh Phú Thọ.......................... 68

4.1.2. Phương hướng, hoạt động của các DNNVV tỉnh Phú Thọ................... 70

4.2. Các giải pháp chủ yếu hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trên

địa bàn tỉnh Phú Thọ ....................................................................................... 75

4.2.1. Nhóm các giải pháp tạo lập môi trường kinh doanh thuận lợi cho

doanh nghiệp nhỏ và vừa ................................................................................ 75

4.2.2. Nhóm các giải pháp hỗ trợ về tiếp cận thị trường và tiêu thụ sản phẩm... 76

Số hóa bởi trung tâm học liệu vi http://www.lrc.tnu.edu.vn/

4.2.3. Nhóm các giải pháp về chính sách hỗ trợ thông tin và tư vấn trong

doanh nghiệp ................................................................................................... 78

4.2.4. Nhóm các giải pháp hỗ trợ về đất đai, giải phóng mặt bằng ................ 81

4.2.5. Nhóm các giải pháp về khoa học công nghệ......................................... 82

4.2.6. Nhóm các giải pháp về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực .............. 83

4.2.7. Nhóm các giải pháp về khung pháp lý của tỉnh đối với doanh nghiệp....... 85

4.2.8. Nhóm các giải pháp về hỗ trợ tài chính và tín dụng ............................. 86

4.2.9. Nhóm các giải pháp về vườn ươm doanh nghiệp ................................. 88

4.3. Kiến nghị.................................................................................................. 88

4.3.1. Kiến nghị với Chính phủ....................................................................... 88

4.3.2. Đối với chính quyền địa phương cấp tỉnh............................................. 90

4.3.3. Ứng xử, vận dụng của DNNVV............................................................ 94

KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.................................................................... 100

TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 102

PHỤ LỤC

Số hóa bởi trung tâm học liệu vii http://www.lrc.tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CNH-HĐH : Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa

DN : Doanh nghiệp

DNNVV : Doanh nghiệp nhỏ và vừa

GDP : Tổng thu nhập quốc dân

HTX : Hợp tác xã

KH-ĐT : Khoa học - Đầu tư

NĐ-CP : Nghị định - Chính phủ

UBND : Ủy ban nhân dân

WTO : Tổ chức Thương mại Thế giới

SXKD : Sản xuất kinh doanh

Số hóa bởi trung tâm học liệu viii http://www.lrc.tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 3.1: Vốn của các DNNVV ở tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2005 -2012...... 29

Bảng 3.2: Số lao động trung bình trong các doanh nghiệp năm 2012 ......... 31

Bảng 3.3: Tỷ trọng đóng góp của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh

Phú Thọ vào NSNN giai đoạn 2005 -2012.................................. 32

Bảng 3.4: Số lượng hội trợ triển lãm và các bạn hàng của các DNNVV

Phú Thọ qua một số năm ............................................................. 42

Bảng 3.5: Các chương trình dự án trợ giúp DNNVV .................................. 49

Bảng 3.6: Kinh phí đào tạo của các DNNVV qua một số năm.................... 50

Bảng 4.1: Dự báo cơ cấu kinh tế tỉnh Phú Thọ đến năm 2020 .................... 69

Bảng 4.2: Chương trình hành động cụ thể để đạt mục tiêu hoàn thiện

chính sách phát triển DNNVV giai đoạn 2012 -2015 ................. 79

Bảng 4.3: Mối liên kết Chính phủ - Hiệp hội - cộng đồng DNNVV ........... 89

Số hóa bởi trung tâm học liệu ix http://www.lrc.tnu.edu.vn/

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ % lao động bình quân trong các doanh nghiệp tỉnh

Phú Thọ năm 2012.................................................................... 31

Biểu đồ 3.2: Tỷ trọng đóng góp của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh

Phú Thọ vào NSNN giai đoạn 2005 -2010............................... 33

Biểu đồ 3.3: Một số yếu tố khó khăn của DNNVV Phú Thọ khi tiếp

cận nguồn tài chính ................................................................... 40

Biều đồ 3.4: Kinh phí đào tạo của các DNNVV qua một số năm................. 50

Biểu đồ 3.5: Một số nguồn thông tin của các DNNVV Phú Thọ.................. 57

Số hóa bởi trung tâm học liệu 1 http://www.lrc.tnu.edu.vn/

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) có vai trò quan trọng đối với sự

phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia trên thế giới và ở các nước đang

phát triển trong đó có Việt Nam.

Mục tiêu phát triển DNNVV giai đoạn 2010 -2020 của Phú Thọ cần

tập trung đẩy nhanh tốc độ phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh của

DNNVV, tạo môi trường đầu tư và kinh doanh thuận lợi, lành mạnh để các

DNNVV đóng góp ngày càng cao vào phát triển kinh tế, nâng cao năng lực

cạnh tranh cấp tỉnh, cấp quốc gia và hội nhập kinh tế quốc tế. Nhận thức được

vai trò quan trọng này, Đảng bộ và Nhân dân tỉnh Phú Thọ luôn coi phát triển

DNNVV là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu.

Việc khuyến khích thành lập và phát triển các DNVVN tại tỉnh Phú

Thọ là rất cần thiết và phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của tỉnh. Trong

những năm qua, các DNNVV trên địa bàn đã có môi trường khá thuận lợi để

phát triển và đã đạt được những kết quả nhất định, đóng góp quan trọng vào

sự tăng trưởng và phát triển kinh tế - xã hội của Tỉnh. Nhìn tổng thể, sự phát

triển của DNNVV trên địa bàn chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế của

tỉnh: Số lượng, quy mô doanh nghiệp cũng như trình độ công nghệ SXKD,

trình độ quản lý của doanh nghiệp còn hạn chế, phân bổ và phát triển không

đồng đều giữa các địa phương, nhiều doanh nhiệp đang phải đối mặt với

những khó khăn, thách thức đặc biệt lớn trong bối cảnh Việt Nam hội nhập

ngày càng sâu, rộng vào nền kinh tế thế giới... Những yếu kém đó lại càng

bộc lộ rõ trong điều kiện khủng hoảng kinh tế thế giới đang tác động mạnh

mẽ tới nền kinh tế Việt Nam. Điều đó, một mặt, xuất phát từ những hạn chế

vốn có của bản thân DNNVV ở Việt Nam nói chung, ở tỉnh Phú Thọ nói