Một số giải pháp cải thiện môi trường đầu tư ở tỉnh Thái Nguyên trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa

ðẠI HỌC THÁI NGUYÊN

TRƯỜNG ðẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

-------------------------------------------------

TRẦN THỊ DƯƠNG THÙY

MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG ðẦU TƯ

Ở TỈNH THÁI NGUYÊN TRONG QUÁ TRÌNH

CÔNG NGHIỆP HÓA, HIỆN ðẠI HÓA

Chuyên ngành: Quản lý Kinh tế

Mã số: 60 34 01

LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ

Người hướng dẫn khoa học: TS. TRẦN NHUẬN KIÊN

Thái Nguyên – 2012

ii

LỜI CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan luận văn này do bản thân tự thực hiện. Các kết quả

nghiên cứu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và chưa hề ñược sử dụng ñể

bảo vệ một học vị nào. Tài liệu tham khảo có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng. Tác

giả hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính xác thực và nguyên bản của luận văn.

Tác giả

Trần Thị Dương Thùy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iii

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và chân thành tới Tiến sỹ Trần

Nhuận Kiên - người ñã chỉ bảo, hướng dẫn và giúp ñỡ tôi rất tận tình trong

suốt thời gian thực hiện và hoàn thành luận văn.

Tôi xin trân trọng cảm ơn Trường ðại học Kinh tế và Quản trị Kinh

doanh Thái Nguyên, Khoa sau ðại học Trường ðại học Kinh tế và Quản trị

Kinh doanh Thái Nguyên là cơ sở ñào tạo Thạc sỹ. Cùng sự giúp ñỡ tận tình

của các Thầy, Cô Khoa sau ðại học ñã tạo mọi ñiều kiện thuận lợi và giúp

ñỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Xin gửi lời cảm ơn ñến Lãnh ñạo Sở Kế hoạch và ðầu tư, Sở Lao

ñộng Thương binh và Xã hội, Trung tâm Xúc tiến ñầu tư, Cục Thống kê tỉnh

Thái Nguyên và các cơ quan, tổ chức, cá nhân ñã giúp ñỡ tôi về nguồn tư

liệu phục vụ cho việc thực hiện ñề tài.

Tôi xin chân thành cảm ơn Lãnh ñạo Phòng Tài chính Kế hoạch thành

phố, các ñồng nghiệp nơi tôi công tác ñã ủng hộ, tạo mọi ñiều kiện thuận lợi

nhất cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Cuối cùng xin cảm ơn gia ñình, những người than và bạn bè luôn

ñộng viên, ủng hộ giúp tôi tập trung nghiên cứu và hoàn thành luận văn.

Thái Nguyên, tháng 9 năm 2012

Tác giả

Trần Thị Dương Thùy

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

iv

MỤC LỤC

PHẦN MỞ ðẦU ........................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của ñề tài ......................................................................................... 1

2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 2

3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 2

4. Những ñóng góp của Luận văn ............................................................................ 3

5. Bố cục của Luận văn .............................................................................................. 3

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CẢI THIỆN

MÔI TRƯỜNG ðẦU TƯ ....................................................... 4

1.1 Cơ sở lý luận .......................................................................................................... 4

1.1.1. Một số vấn ñề cơ bản về ñầu tư ........................................................................ 4

1.1.2. Một số vấn ñề cơ bản về môi trường ñầu tư ..................................................... 7

1.1.3. Sự cần thiết phải cải thiện môi trường ñầu tư ................................................. 16

1.1.4. Nội dung cải thiện môi trường ñầu tư ........................................................... 18

1.2. Cơ sở thực tiễn .................................................................................................... 22

1.2.1. Kinh nghiệm của một số quốc gia về cải thiện môi trường ñầu tư ................ 22

1.2.2. Kinh nghiệm của một số quốc gia về cải thiện môi trường ñầu tư .............. 225

1.2.3. Một số bài học kinh nghiệm vận dụng vào cải thiện môi trường ñầu tư ở

Thái Nguyên .............................................................................................................. 29

CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................... 31

2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 31

2.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 31

2.2.1. Phương pháp chọn ñiểm nghiên cứu .............................................................. 31

2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................... 32

2.2.3. Phương pháp xử lý thông tin ........................................................................... 33

2.2.4. Phương pháp phân tích thông tin .................................................................... 33

2.3 Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ............................................................................ 35

2.3.1 Hệ thống chỉ tiêu ñánh giá tình hình thực hiện phát triển kinh tế - xã hội của

tỉnh Thái Nguyên ....................................................................................................... 35

2.3.2 Hệ thống các chỉ tiêu ñánh giá tình hình thu hút ñầu tư của tỉnh TN ............. 35

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU MÔI TRƯỜNG ðẦU TƯ

TỈNH THÁI NGUYÊN GIAI ðOẠN 2008-2011 .............. 36

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

v

3.1. ðiều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Thái Nguyên ................................ 36

3.1.1. Vị trí ñịa lý ....................................................................................................... 36

3.1.2. Tiềm năng và tài nguyên thiên nhiên ......................................................... 36

3.1.3. Dân số, nguồn nhân lực, truyền thống VH và ngành nghề của dân cư .. 37

3.1.4. Thực trạng phát triển kinh tế xã hội ............................................................ 37

3.1.5. Triển vọng phát triển kinh tế - xã hội ñến năm 2020 ............................... 38

3.2. Thực trạng hoạt ñộng cải thiện môi trường ñầu tư ở Thái Nguyên ......... 40

3.2.1. Cải thiện môi trường pháp lý tạo dựng môi trường cạnh tranh minh bạch và

bình ñẳng .................................................................................................................... 40

3.2.2. Cải cách thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước ..... 47

3.2.3. Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng sản xuất, kỹ thuật ...................................... 48

3.2.4. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực ............................................................. 51

3.2.5. Mở rộng quan hệ kinh tế ñối ngoại, tăng cường hoạt ñộng tư vấn, xúc tiến

ñầu tư .......................................................................................................................... 54

3.2.6 Thực trạng môi trường ñầu tư qua kết quả chỉ số PCI .................................... 56

3.3. ðánh giá hoạt ñộng cải thiện môi trường ñầu tư ở tỉnh Thái Nguyên ..... 59

3.3.1. Cải thiện môi trường ñầu tư góp phần tăng cường thu hút vốn ñầu tư và

phát triển doanh nghiệp ............................................................................................. 59

3.3.2. Kết quả và hạn chế của hoạt ñộng cải thiện môi trường ñầu tư ở Thái

Nguyên ....................................................................................................................... 71

CHƯƠNG 4: MỘT SỐ GIẢI PHÁP CẢI THIỆN MÔI TRƯỜNG

ðẦU TƯ Ở TỈNH THÁI NGUYÊN TRONG

QUÁ TRÌNH CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ðẠI HOÁ ... 76

4.1. ðịnh hướng cải thiện môi trường ñầu tư ở Thái Nguyên trong quá trình

công nghiệp hoá, hiện ñại hoá ................................................................................. 76

4.1.1. Cơ hội và thách thức ñối với thu hút ñầu tư ở Thái Nguyên trong quá trình

công nghiệp hoá, hiện ñại hoá và phát triển kinh tế ................................................. 76

4.1.2. ðịnh hướng cải thiện môi trường ñầu tư ........................................................ 79

4.2. Một số giải pháp nhằm cải thiện MT ñầu tư ở tỉnh Thái Nguyên .......... 80

4.2.1. Hoàn thiện khung chính sách về ñầu tư .......................................................... 80

4.2.2. Các hoạt ñộng tạo ñiều kiện ñầu tư ........................................................... 83

4.2.3. Các hoạt ñộng trao ñổi thông tin về các ñiều kiện ñầu tư ..................... 86

4.2.4. Các giải pháp khác ........................................................................................... 88

4.3. Kiến nghị .............................................................................................. 89

KẾT LUẬN ................................................................................................. 92

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vi

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT

CTMTðT Cải thiện môi trường ñầu tư

CCHC Cải cách hành chính

CCN Cụm công nghiệp

DAðT Dự án ñầu tư

GPðT Giấy phép ñầu tư

GPMB Giải phóng mặt bằng

HTX Hợp tác xã

KCN Khu công nghiệp

KHCN Khoa học công nghệ

KT-XH Kinh tế xã hội

NSNN Ngân sách nhà nước

TW Trung ương

TTHC Thủ tục hành chính

TNHH Trách nhiệm hữu hạn

UBND Uỷ ban nhân dân

PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh

VCCI Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam

VNCI Dự án nâng cao năng lực cạnh tranh Việt Nam

VðT Vốn ñầu tư

XHCN Xã hội chủ nghĩa

WTO Tổ chức thương mại thế giới

FDI ðầu tư trực tiếp nước ngoài

ODA Vốn hỗ trợ phát triển chính thức

USD ðô la Mỹ

WB Ngân hàng thế giới

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

vii

DANH MỤC BẢNG

Trang

Bảng 3.1 Lực lượng lao ñộng giai ñoạn 2008-2011 51

Bảng 3.2 Trình ñộ chuyên môn của lao ñộng giai ñoạn 2008-2011 52

Bảng 3.3 Năng lực ñào tạo của tỉnh Thái Nguyên giai ñoạn

2008-2011

53

Bảng 3.4 Kết quả PCI của tỉnh Thái Nguyên giai ñoạn 2006 -

2011

56

Bảng 3.5 Kết quả PCI của các tỉnh Khu vực Trung du và Miền

núi phía Bắc năm 2010 và 2011

57

Bảng 3.6 Vốn ñầu tư trên ñịa bàn tỉnh Thái Nguyên giai ñoạn

2008-2011

60

Bảng 3.7 Nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức ODA giai ñoạn

2008-2011

63

Bảng 3.8 ðầu tư trực tiếp nước ngoài trên ñịa bàn tỉnh Thái

Nguyên

64

Bảng 3.9 Nhìn nhận môi trường ñầu tư từ phía lãnh ñạo các Sở,

Ban, Ngành của tỉnh

66

Bảng 3.10 Số lượng doanh nghiệp trên ñịa bàn tỉnh giai ñoạn

2008-2011

67

Bảng 3.11 Vốn sản xuất kinh doanh bình quân năm của các doanh

nghiệp trên ñịa bàn tỉnh giai ñoạn 2008-2011

68

Bảng 3.12 Kết quả sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp

hoạt ñộng trên ñịa bàn tỉnh giai ñoạn 2008-2011

69

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

viii

DANH MỤC SƠ ðỒ, ðỒ THỊ

Trang

Sơ ñồ 1.1 Quá trình ñầu tư 5

Sơ ñồ 1.2 Các yếu tố ảnh hưởng ñến hoạt ñộng ñầu tư 6

ðồ thị 3.1 So sánh 9 chỉ số thành phần cỉa PCI qua 2 năm

2010, 2011

58

ðồ thị 3.2 Cơ cấu nguồn vốn ñầu tư của tỉnh Thái Nguyên giai

ñoạn 2008-2011

62

ðồ thị 3.3 Lượng vốn sản xuất kinh doanh của 3 loại hình

doanh nghiệp giai ñoạn 2008-2011

69

ðồ thị 3.4 Kết quả sản xuất kinh doanh của 3 loại hình doanh

nghiệp giai ñoạn 2008-2011

70

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

1

PHẦN MỞ ðẦU

1. Tính cấp thiết của ñề tài

ðầu tư là một hoạt ñộng kinh tế quan trọng, quyết ñịnh ñến sự phát triển

kinh tế - xã hội của một quốc gia cũng như của mỗi ñịa phương. Các nhà ñầu

tư khi ñầu tư vào bất kỳ ñịa phương, lĩnh vực nào cũng thường ñặt cược một

số tiền lớn trong ñiều kiện hiện tại và hy vọng thu ñược nhiều lợi nhuận hơn trong

tương lai. Do vậy, ñầu tư luôn ñòi hỏi một môi trường thích hợp, nhất là trong

ñiều kiện kinh tế thị trường, với xu thế cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Nằm ở trung tâm của vùng trung du và miền núi Bắc Bộ, có khả năng kết

nối với các trung tâm kinh tế lớn trong vùng và thủ ñô Hà Nội, Thái Nguyên

ñược xác ñịnh trong chính sách của Trung ương là một trong những trung tâm

của vùng ðông Bắc - Bắc Bộ về kinh tế, văn hóa, giáo dục và y tế, ñược

Chính phủ lựa chọn ñể trở thành vùng kinh tế trọng ñiểm Bắc Thủ ñô Hà Nội.

Có thể nhận thấy, một vài năm trở lại ñây, chính quyền tỉnh ñã và ñang có

nhiều nỗ lực nhằm cải thiện môi trường ñầu tư bằng việc ban hành nhiều cơ

chế chính sách, ñẩy mạnh cải cách hành chính, tạo những ñiều kiện thuận lợi

nhất cho các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh ñầu tư tại tỉnh. Từ những ñiều

kiện ban ñầu ñược coi là kém hấp dẫn với các nhà ñầu tư như vị trí ñịa lý, cơ

sở hạ tầng, nguồn lao ñộng ban ñầu, quy mô thị trường... ñến nay Thái

Nguyên ñã từng bước ñạt ñược những kết quả tích cực trong thu hút ñầu tư,

phát triển doanh nghiệp và cải thiện ñời sống vật chất tinh thần của người dân.

Tuy vậy, kinh tế của tỉnh phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và thế

mạnh. Môi trường ñầu tư của tỉnh vẫn còn rất nhiều ñiểm hạn chế cần ñược

cải thiện ñể nâng cao hơn nữa sức hấp dẫn của tỉnh ñối với các nhà ñầu tư

trong nước và quốc tế. Thực tế cho thấy, mặc dù Thái Nguyên có nhiều tiềm

năng, lợi thế trong phát triển kinh tế và thu hút ñầu tư, cơ sở hạ tầng ñược cải

thiện ñáng kể nhưng ñánh giá của các doanh nghiệp ñang hoạt ñộng ñầu tư và

kinh doanh tại Thái Nguyên chưa thật sự tích cực. Bộ máy chính quyền các

cấp cần nỗ lực hơn nữa ñể ñáp ứng tốt các yêu cầu của doanh nghiệp và nhà

ñầu tư. Theo Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), Chỉ số

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn

2

năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) của Thái Nguyên ở vị trí thấp trên bảng

xếp hạng, thậm chí liên tục giảm trong những năm gần ñây. Năm 2009, PCI

tỉnh Thái Nguyên ñạt tổng số 58,58 ñiểm, xếp thứ 31 so với cả nước. Năm

2010 ñiểm số PCI tỉnh Thái Nguyên ñạt tổng số 56,54 ñiểm, xếp thứ 42 so với

cả nước, tụt 11 bậc so với năm 2009. Năm 2011 chỉ số PCI tỉnh Thái Nguyên

ñạt tổng số 53,57 ñiểm xếp thứ 57 so với cả nước, tụt 15 bậc so với năm 2010.

Những con số ñáng lo ngại này ñặt ra yêu cầu là cần nghiên cứu sâu hơn về

thực trạng môi trường ñầu tư của tỉnh Thái Nguyên, thực trạng chỉ số năng

lực cạnh tranh của tỉnh, chỉ rõ những mặt còn hạn chế, tồn tại ñể có các giải

pháp nhằm cải thiện môi trường ñầu tư, nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh

của tỉnh Thái Nguyên trong thời gian tới.

Từ những vấn ñề lý luận và thực tiễn trên, tác giả quyết ñịnh chọn ñề tài

“Một số giải pháp cải thiện môi trường ñầu tư ở tỉnh Thái Nguyên trong

quá trình công nghiệp hoá, hiện ñại hoá” làm luận văn Thạc sỹ của mình.

2. Mục tiêu nghiên cứu

2.1 Mục tiêu chung

ðề tài tiến hành nghiên cứu, ñánh giá thực trạng môi trường ñầu tư nhằm

tìm ra các giải pháp cải thiện môi trường ñầu tư của tỉnh Thái Nguyên, tạo

ñiều kiện thuận lợi ñể thu hút vốn ñầu tư phát triển trên ñịa bàn tỉnh Thái

Nguyên trong quá trình công nghiệp hóa, hiện ñại hóa.

2.2 Mục tiêu cụ thể

- Tìm ra ñược những ñiểm mạnh và hạn chế của môi trường ñầu tư tỉnh

Thái Nguyên.

- Phân tích rõ thực trạng môi trường ñầu tư tỉnh Thái Nguyên và xác ñịnh

các nhân tố ảnh hưởng ñến môi trường ñầu tư của tỉnh Thái Nguyên.

- ðưa ra các giải pháp ñể cải thiện môi trường ñầu tư nhằm tăng cường

thu hút ñầu tư, thúc ñẩy sự phát triển kinh tế xã hội của ñịa phương.

3. ðối tượng và phạm vi nghiên cứu

- ðối tượng nghiên cứu: Nghiên cứu môi trường ñầu tư, các nhân tố thuộc

môi trường ñầu tư của tỉnh trong ñó tập trung ñề cập tới các yếu tố cấu thành

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn