Mâu thuẫn trong thực hiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Phạm Thị Nga và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ 124(10): 131 - 135

131

MÂU THUẪN TRONG THỰC HIỆN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG

ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở VIỆT NAM

Phạm Thị Nga*

, Ngô Thị Tân Hương

Trường Đại học Kinh tế & Quản trị kinh doanh – ĐH Thái Nguyên

TÓM TẮT

Sau gần 30 năm tiến hành đổi mới, đất nước ta đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trên tất cả các

lĩnh vực của đời sống xã hội. Tuy nhiên, quá trình thực hiện kinh tế thị trường định hướng xã hội

chủ nghĩa cũng nảy sinh không ít những mâu thuẫn cả về mặt lý luận và thực tiễn. Việc phát hiện

và giải quyết những mâu thuẫn này có ảnh hưởng lớn đến tiến trình thực hiện nền kinh tế thị

trường định hướng xã hội chủ nghĩa: hoặc kìm hãm sự phát triển – nếu không phát hiện kịp thời và

giải quyết thỏa đáng mâu thuẫn; hoặc thúc đẩy sự phát triển – nếu được phát hiện kịp thời và giải

quyết triệt để mâu thuẫn. Trong phạm vi bài viết này, chúng tôi tập trung phân tích mâu thuẫn giữa

mục tiêu phát triển nhanh với mục tiêu phát triển bền vững.

Từ khóa: mâu thuẫn, động lực, kinh tế thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa, Việt Nam

ĐẶT VẤN ĐỀ*

Qua gần 30 năm xây dựng và phát triển kinh

tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở

Việt Nam, bên cạnh những thành tựu đạt

được đã nảy sinh mâu thuẫn giữa mục tiêu

phát triển nhanh với mục tiêu phát triển bền

vững trên các lĩnh vực cơ bản: kinh tế, xã hội

và môi trường. Mâu thuẫn giữa mục tiêu

phát triển nhanh với mục tiêu phát triển bền

vững thể hiện trên các khía cạnh sau:

Thứ nhất, tính thiếu bền vững của cân đối

bên ngoài: Xét trên khía cạnh bền vững, cân

đối bên ngoài của Việt Nam còn nhiều điều

bất cập.

Một là, trong cơ cấu xuất khẩu, xuất siêu

thuộc về khu vực đầu tư nước ngoài (FDI),

khu vực đầu tư trong nước vẫn nhập siêu:

năm 2012, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước

ngoài xuất siêu gần 12 tỷ USD, doanh

nghiệp trong nước nhập siêu gần 11,7 tỷ

USD [3, tr.9]. Bên cạnh đó, tỷ trọng của khu

vực kinh tế trong nước trong cơ cấu xuất

khẩu hàng hóa năm 2000 là 52,98%, giảm

xuống còn 36,93 % năm 2012. Tỷ trọng này

của khu vực FDI tăng lên tương ứng từ 47,02

năm 2000 lên 63,07% năm 2012. Điều này

cho thấy năng lực cạnh tranh của các doanh

nghiệp trong nước còn thấp.

* Tel: 0962 260638, Email: [email protected]

Hai là, sự thâm hụt của cán cân thương mại

dịch vụ kéo theo sự thâm hụt của cán cân

hàng hóa và dịch vụ: năm 2012, cán cân

thương mại hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam

đã thâm hụt 3,1 tỷ USD, tăng 8,3% so với

mức cùng kỳ năm trước[3, tr.11]. Thêm vào

đó, thâm hụt tài khoản vãng lai liên tục tăng

từ mức 0,3% GDP năm 2006 lên 9,85% năm

2007 và 12,85% năm 2008, vượt xa so với

chuẩn an toàn của thế giới (dưới 5% GDP).

Thứ hai, tính thiếu bền vững của cân đối

bên trong

Tính bền vững của cân đối bên trong thể

hiện qua chất lượng tăng trưởng, năng suất,

hiệu quả và sức cạnh tranh của nền kinh tế.

Cụ thể:

Một là, chất lượng tăng trưởng còn thấp,

chủ yếu dựa vào các yếu tố phát triển theo

chiều rộng: tăng trưởng kinh tế trong những

năm qua bị chi phối chủ yếu bởi yếu tố vốn.

Riêng năm 2013, những nhân tố tác động

đến tăng trưởng GDP của Việt Nam gồm:

vốn chiếm tới 57,54%, cao gấp hơn 2 lần

đóng góp của nhân tố lao động (chiếm

25,5%).

Ở Việt Nam, đóng góp của yếu tố năng suất

tổng hợp (TFP) còn thấp (nếu giai đoạn 2000

– 2006, hệ số này đóng góp vào tăng trưởng

khoảng trên 25% thì đến giai đoạn 2006 –