Mâu thuẫn biện chứng trong quá trình xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng Xã hội chủ

Lêi nãi ®Çu

M©u thuÉn lµ hiÖn tîng cã trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc: tù nhiªn, x· héi vµ

t duy con ngêi. Trong ho¹t ®éng kinh tÕ, mÆt trËn còng mang tÝnh phæ biÕn,

ch¼ng h¹n nh cung - cÇu, tÝch luü vµ tiªu dïng, tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ cña tõng xi

nghiÖp, tõng c«ng ty vµ tÝnh tù ph¸t v« chÝnh phñ cña nÒn s¶n xuÊt hµng

ho¸ ... M©u thuÉn tån t¹i khi sù vËt xuÊt hiÖn ®Õn khi sù vËt kÕt thóc. Trong

mçi mét sù vËt m©u thuÉn h×nh thµnh kh«ng ph¶i chØ lµ mét mµ lµ nhiÒu m©u

thuÉn, vµ sù vËt trong cïng mét lóc cã nhiÒu mÆt ®èi lËp th× m©u thuÉn nµy

mÊt ®i th× m©u thuÉn kh¸c l¹i h×nh thµnh...

Trong sù nghiÖp ®æi míi ë níc ta do §¶ng khëi xíng vµ l·nh ®¹o ®·

dµnh ®îc nhiÒu th¾ng lîi bíc ®Çu mang tÝnh quyÕt ®Þnh, quan träng trong

viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ quan liªu bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ trêng cã

sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong nh÷ng

chuyÓn biÕn ®ã ®· ®¹t ®îc nhiÒu thµnh c«ng to lín nhng trong nh÷ng thnµh

c«ng ®ã lu«n lu«n tån t¹i nh÷ng m©u thuÉn lµm k×m h·m sù ph¸t triÓn cña

c«ng cuéc ®æi míi. §ßi hái ph¶i ®îc gi¶i quyÕt vµ nÕu ®îc gi¶i quyÕt sÏ thóc

®Èy cho sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ.

Víi mong muèn t×m hiÓu thªm nh÷ng vÉn ®Ò cña nÒn kinh tÕ, quan

®iÓm lý luËn còng nh nh÷ng víng m¾c trong gi¶i ph¸p, quy tr×nh xö lý c¸c

vÊn ®Ò chÝnh trÞ - x· héi cã liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c¶i c¸ch trong

viÖc chuyÓn nÒn kinh tÕ t«i chän “M©u thuÉn biÖn chøng trong qu¸ tr×nh

x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng X· héi chñ nghÜa ë ViÖt

Nam ” lµm ®Ò tµi cho tiÓu luËn m«n triÕt häc M¸c- Lª nin.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thµy !

1

Néi dung

I. Lý luËn chung :

Mçi mét sù vËt, hiÖn tîng ®ang tån t¹i ®Òu lµ mét thÓ thèng nhÊt ®îc

cÊu thµnh bëi c¸c mÆt, c¸c khuynh híng, c¸c thuéc tÝnh ph¸t triÓn ngîc chiÒu

nhau, ®èi lËp nhau..... ë ®©y chóng ta chia lµm hai phÇn.

1.Sù ®Êu tranh cña c¸c mÆt ®èi lËp trong mét thÓ thèng nhÊt:

Trong phÐp biÖn chøng duy vËt, kh¸i niÖm mÆt ®èi lËp lµ sù kh¸i qu¸t

nh÷ng thuéc tÝnh, nh÷ng khuynh híng ngîc chiÒu nhau tån t¹i trong cïng

mét sù vËt hiÖn tîng, t¹o nªn sù vËt hiÖn tîng ®ã. Do ®ã, c©n ph¶i ph©n biÖt

r»ng bÊt kú hi mÆt ®èi lËp nµo còng t¹o thµnh m©u thuÉn. Bêi v× trong c¸c sù

vËt hiÖn tîng cña thÕ giíi kh¸ch quan kh«ng ph¶i chØ tån t¹i hai mÆt ®èi lËp.

Trong cïng mét thêi ®iÓm ë mçi sù vËt hiÖn tîng cã thÓ cïng tån t¹i nhiÒu

mÆt ®èi lËp. ChØ cã nh÷ng mÆt ®èi lËp lµ tån t¹i thèng nhÊt trong cïng mét sù

vËt nh mét chØnh thÓ, nhng cã khuynh híng ph¸t triÓn ngîc chiÒu nhau, bµi

trõ, phñ ®Þnh vµ chuyÓn ho¸ lÉn nhau (Sù chuyÓn ho¸ nµy t¹o thµnh nguån

gèc ®éng lùc, ®ång thêi quy ®Þnh b¶n chÊt, khuynh híng ph¸t triÓn cña sù

vËt) th× cã hai mÆt ®èi lËp nh vËy míi gäi lµ hai mÆt ®èi lËp m©u thuÉn.

“Thèng nhÊt” cña hai mÆt ®èi lËp ®îc hiÓu víi ý nghÜa kh«ng ph¶i chóng

®÷ng c¹nh nhau mµ n¬ng tùa vµo nhau, t¹o ra sù phï hîp c©n b»ng nh liªn hÖ

phô thuéc, quy ®Þnh vµ rµng buéc lÉn nhau. MÆt ®èi lËp nµy lÊy mÆt ®èi lËp

kia lµm tiÒn ®Ò cho sù tån t¹i cña m×nh vµ ngîc l¹i. NÕu thiªu mét trong hai

mÆt ®èi lËp chÝnh t¹o thµnh sù vËt th× nhÊt ®Þnh kh«ng cã sù tån t¹i cña sù

vËt. Bëi vËy sù thèng nhÊt cña c¸c mÆt ®èi lËp lµ ®iÒu kiÖn kh«ng thÓ thiÕu ®-

îc cho sù tån t¹i cña bÊt kú sù vËt hiÖn tîng nµo.

+ Sù thèng nhÊt nµy do nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng cã cña b¶n th©n sù vËt

t¹o nªn.

VÝ dô: Trong nÒn kinh tª tËp trung quan liªu bao cÊp vµ nÒn kinh tÕ thÞ

trêng lµ ®iÒu kiÖn cho sù tån t¹i cña c«ng cuéc ®æi míi nÒn kinh tÕ ë ViÖt

Nam, hai nÒn kinh tÕ kh¸c nhau hoµn toµn vÒ b¶n chÊt vµ nh÷ng biÓu hiÖn

cña nã nhng nã l¹i hÕt sùc quan träng. V× nã cã sù thèng nhÊt nµy nªn nÒn

kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam kh«ng thÓ tån t¹i víi ý nghÜa lµ chÝnh nã.

VÝ dô: Lùc lîng s¶n xuÊt - quan hÖ s¶n xuÊt trong ph¬ng thøc s¶n

xuÊt. Khi lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn th× cïng víi nmã quan hÖ s¶n xuÊt

2