Lý thuyết của chủ nghĩa Mác-Lênin về kinh tế thị trường

I/ lêi më ®Çu

1

Trong qu¸ tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ níc ta, vÊn ®Ò gi÷ v÷ng ®Þnh híng x·

héi chñ nghÜa ®îc ®Æt ra nh mét nguyªn t¾c, mét vÊn ®Ò chiÕn lîc. Bëi

v× cã qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ®îc hay kh«ng, ®iÒu ®ã tríc hÕt phô

thuéc vµo c«ng cuéc x©y dùng nÒn kinh tÕ cã gi÷ v÷ng ®îc ®Þnh híng

x· h«Þ chñ nghÜa hay kh«ng. §Þnh híng ®ã ®ßi hái ph¶i gi¶i quyÕt ®óng

®¾n mèi quan hÖ gi÷a ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt vµ x©y dùng quan hÖ

s¶n xuÊt x· héi chñ nghÜa bao gåm c¶ quan hÖ së h÷u, quan hÖ ph©n

phèi vµ vÊn ®Ò qu¶n lý nÒn kinh tÕ. Gi¶i quyÕt ®óng ®¾n mèi quan hÖ

®ã sÏ ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ kh«ng bÞ tôt hËu trong thêi ®¹i v¨n minh

tin häc, t¹o ra ®îc tiÒn ®Ò kinh tÕ kü thuËt cho sù qu¸ ®é, ®ång thêi

kh«ng ®i chÖch híng x· héi chñ nghÜa. Muèn qu¸ ®é ®îc tríc hÕt ph¶i

cã lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §Êt níc ta cã thÓ qu¸ ®é lªn chñ nghÜa

x· héi bá qua chÕ ®é t b¶n chñ nghÜa, nhng kh«ng thÓ bá qua nh÷ng

tiÒn ®Ò kinh tÕ x· héi cÇn thiÕt cho sù qu¸ ®é ®ã. C¸i thiÕu cña ®Êt níc

ta lµ mét lùc lîng s¶n xuÊt ph¸t triÓn. Quan hÖ s¶n xuÊt x· héi chñ

nghÜa kh«ng thÓ thiÕt lËp trµn lan trªn mét lùc lîng s¶n xuÊt qu¸ thÊp

kÐm. Tríc ®©y, cã lóc chóng ta nhËn thøc Êu trÜ r»ng dêng nh cã quan

hÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn lµ ®· cã chñ nghÜa x· héi; cã së h÷u x· héi chñ

nghÜa th× lùc lîng s¶n xuÊt sÏ tù ®éng ph¸t triÓn, n¨ng xuÊt lao ®éng sÏ

t¨ng nhanh; tõ ®ã ®· dÉn ®Õn nh÷ng sai lÇm ®¸ng tiÕc.ë mét níc tiÓu

n«ng nh níc ta, chñ nghÜa t b¶n cha ph¸t triÓn nªn cha cã m©u thuÉn

kinh tÕ c¬ b¶n gi÷a tr×nh ®é x· héi ho¸ cao cña lùc lîng s¶n xuÊt víi sù

chiÕm h÷u t nh©n t b¶n chñ nghÜa; chÕ ®é t h÷u vÉn cßn t¸c dông, thËm

chÝ cßn t¸c dông hÕt søc to lín ®èi víi sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ

quèc d©n. H¬n n÷a sù ra ®êi cña chñ nghÜa x· héi kh«ng ph¶i tõ miÕng

®Êt trèng kh«ng mµ tõ nÒn s¶n xuÊt do x· héi cò ®Ó l¹i; v× vËy x©y dùng

x· héi míi kh«ng ph¶i lµ phñ ®Þnh toµn bé c¸i cò, mµ ph¶i biÕt võa x©y

dùng c¸i míi, võa sö dông c¸i cò ®Ó thóc ®Èy chÕ ®é kinh tÕ míi ra ®êi.

Do vËy con ®êng cÇn thiÕt cho sù qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi lµ ph¶i

duy tr× nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn nh»m huy ®éng mäi n¨ng lùc s¶n

2

xuÊt, ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Do ý

nghÜa to lín ®ã mµ ®Ò tµi vÒ kinh tÕ thÞ trêng trë nªn hÕt søc cÇn thiÕt.

§Ò tµi “Lý thuyÕt cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vÒ kinh tÕ thÞ trêng vµ sù

vËn dông nã ë níc ta tõ khi ®æi míi tíi nay” ®îc nghiªn cøu b»ng ph-

¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng, díi gãc ®é m«n kinh tÕ chÝnh trÞ bao gåm

nh÷ng néi dung chÝnh sau:

-sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¸c qui luËt vËn ®éng

-sù ph¸t triÓn cña Lªnin:kinh tÕ thÞ trêng trong chñ nghÜa x· h

- sù vËn dông vµo níc ta tõ 1986 tíi nay

3

Ii/ néi dung

A/C¥ së lý luËn cña vÊn ®Ò

1/Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña kinh tÕ thÞ tr êng

a/Kinh tÕ thÞ trõ¬ng lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cao cña kinh tÕ hµng ho¸

Tõ nÒn kinh tÕ tù nhiªn chuyÓn sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ gi¶n ®¬n

MÆc dï cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng,nhng t©t c¶ nh÷ng ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiÒn

t b¶n chñ nghÜa ®Òu cã nÐt chung lµ nÒn kinh tÕ tù nhiªn. trong nÒn kinh tÕ tù

nhiªn s¶n xuÊt nhá chiÕm u thÕ. NÒn kinh tÕ tù nhiªn do nhiÒu ®¬n vÞ kinh tÕ

thuÇn nhÊt hîp thµnh ( c¸c gia ®×nh n«ng d©n gia trëng,c¸c c«ng x· n«ng

th«n,c¸c l·nh ®Þa phong kiÕn) vµ mçi ®¬n vÞ kinh tÕ Êy lµm chñ mäi c«ng

viÖc ®Ó t¹o ra nh÷ng s¶n phÈm cuèi cïng. Trong nÒn kinh tÕ tù nhiªn, ruéng

®Êt lµ t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu; n«ng nghiÖp lµ nghµnh s¶n xuÊt c¬ b¶n; c«ng

cô vµ kü thuËt canh t¸c l¹c hËu: dùa vµo lao ®éng ch©n tay lµ chñ yÕu, chØ cã

mét sè trang tr¹I cña ®Þa chñ hoÆc phêng héi míi cã hiÖp t¸c lao ®éng gi¶n

®¬n. trong nÒn kinh tÕ díi chÕ ®é phong kiÕn, ph©n c«ng lao ®«ng kÐm ph¸t

triÓn, c¬ cÊu nghµnh ®¬n ®iÖu, míi chØ cã mét sè nghÒ thñ c«ng t¸ch khái

n«ng nghiÖp, s¶n xuÊt chñ yÕu híng vµo gi¸ trÞ sö dông, cã tÝnh chÊt tù cung

tù cÊp. Trong chÕ ®é phong kiÕn, bªn c¹nh së h÷u phong kiÕn cßn cã së h÷u

c¸ thÓ nhá cña n«ng d©n vµ thî thñ c«ng vÒ c«ng cô lao ®«ng, nhµ cöa ,

gièng vµ nh÷ng tµI s¶n phô kh¸c. nh÷ng h×nh thøc së h÷u ®ã lµ hinh thøc tån

t¹I cña nh÷ng tiÓu n«ng vµ thî thñ c«ng ®éc lËp. S¶n xuÊt nhá gåm hai d¹ng:

s¶n xuÊt nhá mang tÝnh tù cung, tù cÊp vµ s¶n xuÊt nhá díi h×nh th¸I s¶n

xuÊt hµng ho¸ gi¶n ®¬n. hai h×nh th¸I ®ã cã thÓ hiÖn hai tr×nh ®é ph¸t triÓn

kh¸c nhau cña tr×nh ®é s¶n xuÊt x· héi. S¶n xuÊt nhá chØ ®¹t tíi h×nh th¸I

®iÓn h×nh khi ngêi lao ®éng lµ ngêi chñ tù do cña nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt do

chÝnh hä sö dông. Nh÷ng ®Æc ®iÓm chñ yÕu cña s¶n suÊt nhá lµ:

Ngêi s¶n xuÊt lµm chñ t liÖu s¶n xuÊt mµ hä sö dông(t liÖu s¶n xuÊt nµy

thuéc quyÒn së h÷u riªng cña hä hoÆc do hä ®I thuª) vµ chiÕm h÷u nh÷ng

kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh. Quy m« së h÷u thêng kh«ng vît qu¸ kh¶ n¨ng

4