Luận văn:

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƯƠNG

KHOA KINH TẾ NGOẠI THƯƠNG

**********************

Đề tài:

PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở MỘT

SỐ NƯỚC

BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM

Giáo viên hướng dẫn : Thầy Nguyễn Quang Hiệp

Sinh viên thực hiện : Trần Thị Liên

Lớp : Anh 5 K38B

HÀ NỘI - 2003

MỤC LỤC

Nội dung Tra

ng

Lời nói đầu 1

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ CHÍNH PHỦ ĐIỆN

TỬ …………… 4

I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ..........… 4

1. Sự ra đời Chính phủ điện

tử……………………………………….. .…………… 4

2. Khái niệm về Chính phủ điện

tử………………………………………………… 11

3. Sự khác nhau giữa Chính phủ điện tử và Chính phủ truyền

thống ………… 16

II. CÁC HÌNH THỨC CUNG CẤP DỊCH VỤ CHÍNH TRONG CHÍNH

PHỦ ĐIỆN TỬ……………………………………………... 17

1. Hình thức cung cấp dịch vụ từ Chính phủ đến Chính phủ -

G2G (Government to

Government)……………………………………………………… 17

2. Hình thức cung cấp dịch vụ từ Chính phủ đến Doanh nghiệp - G2B

(Government to

Business)………………………………………………………….. 17

3. Hình thức cung cấp dịch vụ từ Chính phủ đến Công dân -

G2C (Government to

Citizen)……………………………………………..............................

................. 18

III. LỢI ÍCH CỦA CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ ………………………… 18

1. Lợi ích về dịch vụ của Chính phủ

………………………………………………. 18

2. Lợi ích trong quản lý hành chính nhà nước 19

3. Tạo mối quan hệ hợp tác giữa chính phủ với chính phủ, giữa

chính phủ với doanh nghiệp và giữa chính phủ với công dân

……………………………………. 21

CHƯƠNG II: PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở

MỘT SỐ NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM

VỚI VIỆT NAM………….. 22

I. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ TÌNH HÌNH VÀ TRIỂN VỌNG PHÁT

TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ TRÊN THẾ GIỚI………………… 22

1. Tình hình phát triển Chính phủ điện tử trên thế

giới…………………………… 22

2. Dự báo triển vọng phát triển Chính phủ điện tử trong tương

lai……………… 27

II. PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở MỸ………………….. 28

1. Sự ra đời Chính phủ điện tử ở Mỹ

……………………………………………… 28

2. Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử của Mỹ

…………………………….. 29

3. Thực trạng Chính phủ điện tử ở Mỹ

…………………………………………… 32

III. PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở AUSTRALIA …….. 38

1. Sự ra đời Chính phủ điện tử ở 38

Australia…………………………………………

2. Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử của

Australia………………….. 39

3. Thực trạng Chính phủ điện tử ở

Australia………………………………… 45

IV. PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở SINGAPORE…… 47

1. Sự ra đời Chính phủ điện tử ở Singapore

………………………………… 47

2. Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử của Singapore

………………………. 48

3. Thực trạng Chính phủ điện tử ở Singapore

……………………………………. 55

V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM TRONG PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ

ĐIỆN TỬ Ở CÁC NƯỚC…… ……………………………………… 57

1. Những cơ hội được tạo ra khi phát triển Chính phủ điện tử

…………………. 57

2. Những thách thức phải giải quyết trong phát triển Chính phủ

điện tử…… 58

CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP PHÁT

TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở VIỆT

NAM………………………………… 61

I. ĐÁNH GIÁ VỀ CÁC TIỀN ĐỀ CHO VIỆC XÂY DỰNG CHÍNH

PHỦ ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM………………………………………... 61

1. Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin và viễn thông

……………………………. 61

2. Nguồn nhân lực cho việc triển khai Chính phủ điện tử

………………………. 66

3. Nhận thức của người dân và khả năng tiếp cận các dịch vụ

điện tử của Chính

phủ………………………………………………………………………

……... 67

4. Cơ sở pháp lý

……………………………………………………………………. 67

5. Vấn đề bảo mật thông tin

……………………………………………………….. 69

6. Hệ thống thanh toán điện

tử……………………………………………………… 69

II. MỘT SỐ ỨNG DỤNG BƯỚC ĐẦU CỦA CHÍNH PHỦ ĐIỆN

TỬ Ở VIỆT NAM…………………………………………………….. 71

1. Quá trình tin học hoá quản lý hành chính nhà nước

…………………………. 71

2. Một số dịch vụ hành chính công qua Website của Chính phủ

……………… 80

III. ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ NHẰM PHÁT TRIỂN

CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM…………………….. 86

1. Định hướng Chính phủ trong việc phát triển công nghệ thông

tin và ứng công nghệ thông tin vào các dịch vụ của Chính phủ

………………………….. 86

2. Một số kiến nghị nhằm phát triển Chính phủ điện tử ở Việt

nam …………… 89

Kết luận……………………………………………………………... 93

Tài liệu tham khảo

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

AGLS: Government Locator Service Standard

ATO: Australian Taxation Office

CIO: Chief Information Officer

G2B: Government to Business

G2C: Government to Citizen

G2E: Government to Employee

G2G: Government to Government

ICT: Information and Communication Technology

IEE: Internal Effectiveness and Efficiency

IMSC: Information Management Strategy Committee

IPT: Integrated Project Team

NOIE: National Office for the Information economy

OMB: Office of Management and Budget

RCB: Registry of Companies and Businesses

RCSA: Recruitment and Consulting Service Association

Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt

nam

LỜI NÓI ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong xu thế hội nhập quốc tế hiện nay, vai trò của nhà nước ngày

càng trở nên quan trọng. Nhà nước đóng vai trò quyết định trong việc

hoạch định các chính sách về kinh tế, văn hoá, xã hội nhằm mục tiêu xây

dựng một xã hội công bằng, văn minh và đưa nền kinh tế phát triển sánh

ngang với các cường quốc kinh tế trên thế giới. Nhưng làm thế nào để các

chủ trương chính sách đó đến được với nhân dân mới là vấn đề mà Chính

phủ cần phải suy tính.

Các nước phát triển trên thế giới đã tìm ra lời giải cho bài toán, đó là

phát triển Chính phủ điện tử. Hầu hết các nước này đã nhận thức được rằng

Chính phủ điện tử mang lại rất nhiều lợi ích cho đất nước. Trong tương lai,

nước nào có một nền Chính phủ điện tử phát triển, nước đó sẽ có lợi thế

hơn các nước khác. Không một nước nào muốn bị tụt hậu so với các nước,

do đó, phát triển Chính phủ điện tử đã trở thành xu hướng chung của các

quốc gia trên toàn thế giới.

Thế nhưng, ở nước ta, khái niệm Chính phủ điện tử đối với hầu hết

mọi người là một khái niệm hoàn toàn mới mẻ và hết sức lạ lẫm. Hầu như

chẳng ai biết Chính phủ điện tử là gì chứ không nói gì đến việc liệu Chính

phủ điện tử sẽ mang lại lợi ích gì cho đất nước. Hiện nay có rất ít, nếu

không nói là không có tác giả trong nước nào đề cập đến vấn đề Chính phủ

điện tử. Các nước phát triển trên thế giới đã đề ra và thực hiện chiến lược

Chính phủ điện tử từ nhiều năm trước, vậy mà nước ta mới bắt đầu triển

khai các đề án tin học hoá quản lý nhà nước. Khởi động chậm như vậy thì

nước ta còn rất lâu mới đuổi kịp các nước khác.

Do vậy, nghiên cứu về Chính phủ điện tử là vấn đề rất cần thiết đối

với nước ta. Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, em mạnh dạn

Khoá luận tốt nghiệp - Trần Thị Liên, Anh 5 K38B 1

Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt

nam

lựa chọn đề tài: "PHÁT TRIỂN CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ Ở MỘT SỐ NƯỚC -

BÀI HỌC KINH NGHIỆM ĐỐI VỚI VIỆT NAM" với hy vọng phần nào đó

nâng cao nhận thức của mình về vấn đề này cũng như đề xuất một số kiến

nghị nhằm phát triển Chính phủ điện tử ở Việt Nam.

2. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu của đề tài

Khoá luận bắt đầu bằng việc nghiên cứu những nội dung cơ bản về

Chính phủ điện tử với mục đích đem lại cái nhìn tổng quát, khách quan

nhất về Chính phủ điện tử. Từ đó, khoá luận sẽ đi sâu nghiên cứu về chiến

lược và tổng hợp một số dữ liệu về thực trạng phát triển Chính phủ điện tử

ở một số nước tiêu biểu, cụ thể là ba nước Mỹ, Australia và Singapore, qua

đó rút ra một số bài học kinh nghiệm về phát triển Chính phủ điện tử. Phần

cuối cùng của bài khoá luận sẽ dành để tìm hiểu và đánh giá các tiền đề

cho việc xây dựng Chính phủ điện tử ở Việt nam, từ đó đề ra định hướng

và một số kiến nghị nhằm phát triển Chính phủ điện tử ở Việt nam.

3. Phương pháp nghiên cứu

Bài viết áp dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học sau: Phương

pháp nghiên cứu tham khảo và tổng hợp tài liệu; Phương pháp suy luận

logic, phương pháp so sánh.

4. Kết quả nghiên cứu

Qua nghiên cứu về chiến lược phát triển Chính phủ điện tử ba nước

Mỹ, Singapore và Australia, khoá luận đã rút ra được một số bài học kinh

nghiệm cho các nước đi sau. Khoá luận cũng đã đi sâu tìm hiểu về tình

hình chuẩn bị cho phát triển Chính phủ điện tử ở Việt Nam.Từ đó, khoá

luận đã mạnh dạn đề xuất các giải pháp phát triển Chính phủ điện tử phù

hợp với khả năng của nước ta.

5. Nội dung nghiên cứu

Khoá luận tốt nghiệp - Trần Thị Liên, Anh 5 K38B 2

Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt

nam

Khoá luận gồm ba chương:

C hươ ng I: Tổng quan về chính phủ điện tử

C hươ ng II: Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước và bài học kinh

nghiệm với Việt nam

C hươ ng III: Định hướng và giải pháp phát triển Chính phủ điện tử ở

Việt nam

Em xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới Thầy Nguyễn Quang

Hiệp, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ em hoàn thành khoá luận này.

Em cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo và các bạn đã giúp đỡ em

trong việc thu thập tài liệu để hoàn thành khoá luận này.

Do trình độ còn hạn chế và thời gian cũng có hạn, khoá luận này

chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, em rất mong nhận

được sự góp ý chân thành của các thầy cô giáo và các bạn.

Hà nội, ngày 20/11/2003

Sinh viên

Trần Thị Liên

Khoá luận tốt nghiệp - Trần Thị Liên, Anh 5 K38B 3

Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt

nam

CHƯƠNG I

TỔNG QUAN VỀ CHÍNH PHỦ ĐIỆN

TỬ

I. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ CHÍNH PHỦ ĐIỆN TỬ

1. Sự ra đời Chính phủ điện tử

Ngày nay người ta nói nhiều về Chính phủ điện tử (e-government).

Một khi mà Internet và thương mại điện tử ra đời, thì sự ra đời Chính phủ

điện tử là điều tất yếu. Trước kia, hầu hết chính phủ các nước phải giải

quyết các vấn đề kinh tế xã hội theo cách cũ, tức là hoàn toàn không có sự

tham gia của công nghệ thông tin và viễn thông. Như đã thấy ở hầu hết các

nước, cơ cấu bộ máy nhà nước bao gồm các Bộ như bộ Giáo dục, Bộ Y tế,

Bộ Giao thông vận tải, Bộ Thương mại, Bộ Khoa học và công nghệ…

Trung bình mỗi chính phủ có khoảng 50 tới 70 bộ hay cơ quan khác nhau

ở trung ương. Mỗi bộ như vậy đều có các cơ quan chức năng riêng. Việc

phát hiện một cơ quan làm không đúng chức năng, nhiệm vụ của mình có

thể là khó khăn. Tệ hơn, ngay cả các vấn đề đơn giản như cấp giấy phép

kinh doanh cho một doanh nghiệp, bán một căn nhà hoặc đăng ký khai sinh

cho trẻ sơ sinh thì một số lớn các cơ quan khác nhau đòi hỏi một số biểu

mẫu khác nhau. Điều này là quá thừa và không cần thiết. Hơn nữa, thủ tục

giải quyết vấn đề về quản lý thường quá rườm rà, gây khó khăn cho người

dân khi có nhu cầu.

Ví dụ như phố Phoenix tỉnh thành Arizon thuộc bang SW Tây Nam

nước Mỹ, dân chúng thường xuyên phải chen lấn nối đuôi nhau để đăng ký

lại xe hơi và xe tải đã gây ồn ào và làm bẩn cả một khu vực trước trụ sở

thành phố. Tình trạng này đã xảy ra không riêng gì ở Mỹ mà ở hầu hết các

nước trên thế giới. Dân chúng quan hệ với các cơ quan, ban ngành của

Khoá luận tốt nghiệp - Trần Thị Liên, Anh 5 K38B 4

Phát triển Chính phủ điện tử ở một số nước - Bài học kinh nghiệm đối với Việt

nam

chính phủ từ trung ương đến địa phương đều nằm trong tình trạng ảm đạm

và hao phí thời gian nên họ cũng muốn tránh né càng nhiều càng hay.

Một trong các lý do cơ bản làm cho khu vực công kém hiệu quả,

quan liêu là những việc xảy ra ở trên. Hệ thống tổ chức hàng dọc hay

ngang của các cơ quan có quá nhiều ban ngành tạo ra sự phức tạp cho cán

bộ nhân viên trong lúc thừa hành nhiệm vụ. Để giải quyết tình trạng trên,

Chính phủ các nước trên thế giới đã tìm ra giải pháp áp dụng Internet và

các thành tựu khác của khoa học công nghệ để cải thiện hoạt động của bộ

máy nhà nước.

Khả năng áp dụng Internet để cung cấp thông tin Chính phủ tới mọi

người ở mọi nơi mà không cần bất cứ khâu trung gian nào sẽ ảnh hưởng rất

lớn tới bản thân các quan chức Chính phủ. Các doanh nghiệp nhỏ có thể

thu thập các quy tắc và các văn bản pháp luật dễ dàng hơn mà không cần

phải thông qua luật sư. Ngay cả người dân cũng có thể nộp thuế từ nhà

riêng vừa đỡ tốn thời gian tiền bạc vừa hiệu quả. Mặt khác, việc mọi người

có thể chủ động hơn khi truy cập các thông tin và sử dụng các dịch vụ của

Chính phủ cũng góp phần hạn chế hiện tượng lạm dụng quyền lực của các

quan chức nhà nước, bảo vệ quyền lợi cá nhân cho công dân và đảm bảo

an toàn và bảo mật các thông tin quan trọng của Chính phủ.

Mặc dù vẫn còn sớm để dự đoán những ảnh hưởng của Internet đối

với Chính phủ, nhưng có một điều chắc chắn rằng những ứng dụng của

Internet trong việc đưa thông tin và dịch vụ của Chính phủ tới mọi người ở

mọi nơi mọi lúc tạo ra cơ hội mở rộng, cải thiện và nâng cao chất lượng

thông tin và dịch vụ của Chính phủ. Lợi ích của việc áp dụng Internet lại

càng rõ ràng khi các Chính phủ trên khắp thế giới đang tự chuyển đổi sang

Chính phủ điện tử. Vậy lý do của tất cả các hành động trên là gì và cơ sở

hạ tầng thông tin đóng vai trò gì trong việc này?

1.1. Lý do ra đời Chính phủ điện tử

Khoá luận tốt nghiệp - Trần Thị Liên, Anh 5 K38B 5