Luận án tiến sĩ xuất bản vấn đề xuất bản sách dịch ở việt nam hiện nay

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA

HỒ CHÍ MINH

HỌC VIỆN BÁO CHÍ VÀ TUYÊN TRUYỀN

VŨ THỊ NGỌC THUỲ

VẤN ĐỀ XUẤT BẢN SÁCH DỊCH

Ở VIỆT NAM HIỆN NAY

Ngành: Xuất bản

Mã số: 9 32 04 01

LUẬN ÁN TIẾN SĨ XUẤT BẢN

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS, TS. Hà Huy Phƣợng

2. PGS, TS. Trần Văn Hải

HÀ NỘI - 2022

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả,

số liệu nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, chính xác. Những

kết luận khoa học của luận án chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình

khoa học nào khác.

Tác giả luận án

Vũ Thị Ngọc Thuỳ

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU................................ 9

1.1. Những công trình nghiên cứu về hoạt động xuất bản........................... 9

1.2. Những công trình nghiên cứu về dịch thuật ....................................... 19

1.3. Những công trình nghiên cứu về xuất bản sách dịch ......................... 23

1.4. Kết quả các công trình nghiên cứu và những vấn đề luận án cần giải

quyết........................................................................................................... 28

CHƢƠNG 2: XUẤT BẢN SÁCH DỊCH - NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN

CƠ BẢN ...................................................................................................31

2.1. Khái niệm, vai trò, đặc điểm và quy trình xuất bản sách dịch .......... 31

2.2. Tiến trình lịch sử hoạt động xuất bản sách dịch Việt Nam ............... 47

2.3. Cơ sở chính trị, cơ sở pháp lý và các yếu tố ảnh hưởng đến xuất bản

sách dịch.................................................................................................... 55

2.4. Tiêu chí đánh giá chất lượng xuất bản sách dịch............................... 67

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ XUẤT BẢN SÁCH DỊCH Ở VIỆT NAM

HIỆN NAY........................................................................................................................72

3.1. Giới thiệu các đơn vị khảo sát ........................................................... 72

3.2. Nội dung khảo sát .............................................................................. 81

3.3. Nhận xét về vấn đề xuất bản sách dịch ở Việt Nam hiện nay ......... 109

CHƢƠNG 4: XU THẾ PHÁT TRIỂN VÀ GIẢI PHÁP CHO VẤN ĐỀ XUẤT

BẢN SÁCH DỊCH Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ............................................... 122

4.1. Xu thế phát triển của xuất bản sách dịch trong bối cảnh toàn cầu

hóa........................................................................................................... 122

4.2. Giải pháp cho vấn đề xuất bản sách dịch ở Việt Nam hiện nay...... 129

KẾT LUẬN ...................................................................................................... 160

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN

QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN.................................................................... 162

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................... 163

PHỤ LỤC

Comment [M1]:

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Từ viết tắt Viết đầy đủ

BTV Biên tập viên

CTV Cộng tác viên

CNXH Chủ nghĩa xã hội

ĐVXB Đơn vị xuất bản

ĐVKS Đơn vị khảo sát

NCS Nghiên cứu sinh

NXB Nhà xuất bản

PVS Phỏng vấn sâu

XBP Xuất bản phẩm

XBSD Xuất bản sách dịch

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.1. Số sách dịch xuôi các năm 2017, 2018, 2019............................. 54

Bảng 3.1. Số sách dịch tại 5 ĐVKS ............................................................ 81

Bảng 3.2. Quy định nhuận bút XBP thuộc loại dịch theo Nghị định

18/2014/NĐ-CP .......................................................................... 92

Bảng 3.3. Số sách liên kết xuất bản của 4 ĐVKS....................................... 97

Bảng 3.4. Số sách dịch theo lượng bản in năm 2019................................ 104

Bảng 4.1. Ý kiến về giải pháp tăng cường xuất bản sách dịch ngược ...... 137

Bảng 4.2. Ý kiến về giải pháp nâng cao chất lượng xuất bản sách dịch... 143

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Số sách dịch theo thể loại tại 5 ĐVXB khảo sát năm 2017,

2018, 2019 ................................................................................ 82

Biểu đồ 3.2. Cơ cấu thể loại sách dịch Việt Nam năm 2017, 2018, 2019......83

Biểu đồ 3.3. Cơ cấu sách theo ngôn ngữ dịch tại 5 ĐVXB khảo sát ............ 85

Biểu đồ 3.4. Cơ cấu sách xuất bản theo ngôn ngữ dịch tại Việt Nam .......... 86

Biểu đồ 3.5. Lựa chọn của độc giả với sách dịch các nước .......................... 87

Biểu đồ 3.6. Cơ cấu số lượng xuất bản sách dịch Việt Nam......................... 88

Biểu đồ 3.7. Tỷ lệ sách dịch liên kết xuất bản .............................................. 98

Biểu đồ 3.8. Khảo sát nguồn thông tin về sách dịch mà độc giả tiếp cận...... 100

Biểu đồ 3.9. Số tiền mua sách dịch trung bình hàng năm........................... 105

Biểu đồ 3.10. Tỷ lệ độc giả mua sách dịch giả, sách dịch in lậu .................. 106

Biểu đồ 3.11. Đánh giá mức độ hài lòng của độc giả với sách dịch Việt Nam...109

Biểu đồ 3.12. Đánh giá thị trường xuất bản sách dịch hiện nay của độc giả ..... 110

Biểu đồ 4.1. Nguyên nhân của vấn đề chất lượng sách dịch....................... 153

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1. Khung lý thuyết nghiên cứu............................................................ 4

Sơ đồ 2.1. Quy trình xuất bản sách dịch ........................................................ 46

Sơ đồ 3.1. Chi phí truyền thông Hội sách nửa giá ....................................... 101

1

MỞ ĐẦU

1. Lý do chọn đề tài

Xuất bản sách dịch trong quá trình hình thành và phát triển nhìn chung đã

giữ vững định hướng chính trị, tư tưởng, làm tốt chức năng tuyên truyền đường

lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước. Đồng thời hoạt

động xuất bản sách dịch góp phần tích cực vào việc nâng cao dân trí, chống ảnh

hưởng tiêu cực của văn hoá ngoại lai, xây dựng nền văn hoá Việt Nam tiên tiến,

đậm đà bản sắc dân tộc. Xuất bản sách dịch đã có tiến bộ đáng kể trong việc thỏa

mãn nhu cầu thông tin, nhu cầu hưởng thụ văn hoá lành mạnh của nhân dân, có

ảnh hưởng tích cực trong việc giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống của con người

Việt Nam, phục vụ đắc lực công cuộc phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội.

Trong giai đoạn hiện nay, sách dịch đang phát triển mạnh mẽ, chiếm tỷ

trọng cao trong cơ cấu xuất bản sách của Việt Nam. Các nhà xuất bản và các

đơn vị xuất bản tư nhân tham gia sôi nổi triển khai làm sách dịch nhiều với số

đầu sách dịch cũng như bản sách dịch tăng đều đặn hàng năm. Nhiều kiệt tác

trên thế giới trước đây người đọc chỉ có thể tiếp cận ở nguyên bản nay đã được

dịch ra tiếng Việt. Những tác phẩm hay, đang gây tiếng vang ở nước ngoài cũng

đã được xuất bản nhanh chóng.

Tuy nhiên, xuất bản sách dịch ở Việt Nam cũng đối diện với nhiều thách

thức. Trong bối cảnh đất nước và quốc tế có nhiều biến động mau lẹ, phức tạp,

thời cơ và thách thức đan xen: sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ

thông tin, nhu cầu thông tin ngày càng đa dạng của nhân dân, nền kinh tế thị

trường đặt ra nhiều thử thách khắc nghiệt, diễn biến khó lường của đại dịch toàn

cầu… nhưng nhìn chung, hoạt động xuất bản sách dịch đã cố gắng phấn đấu

vượt qua những khó khăn thử thách, bước đầu thích ứng với cơ chế thị trường,

ứng dụng những tiến bộ về khoa học kỹ thuật tạo nên những tiến bộ và phát triển

vượt bậc của toàn ngành trên cả ba lĩnh vực: xuất bản, in và phát hành cũng như

2

xuất nhập khẩu sách báo, giữ vững định hướng chính trị, góp phần vào thành tựu

chung của sự nghiệp văn hoá, đổi mới đất nước. Đặc biệt trước bối cảnh cách

mạng công nghệ 4.0 đang diễn tiến trên phạm vi toàn cầu, xuất bản nói chung

và xuất bản sách dịch nói riêng phải đối diện với những vấn đề hết sức mới

mẻ: sự xuất hiện những hình thái mới của sách, xuất bản điện tử ngày càng

lấn chiếm sách in, quy trình xuất bản truyền thống có sự thay đổi… Trong

quá trình hội nhập mạnh mẽ hiện nay, việc tìm hiểu tri thức và các nền văn

hoá của các nước trên thế giới là vô cùng cần thiết, đi kèm theo đó là những

tư tưởng xấu độc tác động tới người đọc trong nước khiến công việc của xuất

bản sách dịch cũng càng trở nên nặng nề.

Từ trước tới nay đã có những công trình nghiên cứu các vấn đề của hoạt

động xuất bản dưới góc độ tiếp cận là cơ sở lý luận và nghiệp vụ nhưng chưa có

đề tài nghiên cứu bài bản về xuất bản sách dịch, một dòng sách hết sức quan

trọng hiện tại. Những vấn đề xoay quanh hoạt động xuất bản sách dịch chưa

được tổng kết, so sánh, xây dựng thành lý thuyết khoa học cụ thể cần được

hướng đến tìm hiểu. Bên cạnh đó, cần có sự nghiên cứu về thực trạng các vấn đề

của xuất bản sách dịch tại Việt Nam một cách hệ thống để giúp cho người làm

xuất bản và người làm công tác lý luận xuất bản có cái nhìn toàn diện và sâu sắc

hơn về sách dịch, mảng sách đang được nhiều đơn vị xuất bản thực hiện và nhận

được sự quan tâm từ công chúng.

Với ý nghĩa đó, nghiên cứu sinh lựa chọn đề tài Vấn đề xuất bản sách

dịch ở Việt Nam hiện nay làm luận án tiến sĩ xuất bản với mục tiêu bổ sung

những khoảng trống lý luận và thực tiễn trên.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

2.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở xây dựng khung lý thuyết về xuất bản sách dịch và đánh giá thực

trạng hoạt động xuất bản sách dịch ở Việt Nam, luận án đề xuất các giải pháp nhằm

nâng cao chất lượng xuất bản sách dịch đáp ứng yêu cầu thời kỳ mới.

3

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Để thực hiện được mục đích nêu trên, tác giả xác định thực hiện các

nhiệm vụ nghiên cứu sau:

Một là: Tiến hành tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài.

Hai là: Hệ thống hóa, phân tích và làm rõ thêm những vấn đề lý luận về

vấn đề xuất bản sách dịch.

Ba là: Nghiên cứu và đánh giá thực trạng hoạt động xuất bản sách dịch

Việt Nam thông qua kết quả khảo sát một số NXB và công ty sách tư nhân. Trên

cơ sở đó rút ra vấn đề của XBSD, những thành tựu và hạn chế của hoạt động

XBSD Việt Nam hiện nay, những vấn đề đặt ra với xuất bản sách dịch.

Bốn là: Đề xuất những giải pháp góp phần giải quyết các vấn đề XBSD

Việt Nam hiện nay.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Đối tượng nghiên cứu của luận án là những

vấn đề của hoạt động xuất bản sách dịch ở Việt Nam hiện nay.

- Phạm vi nghiên cứu:

Luận án khảo sát hoạt động xuất bản sách dịch tại 4 nhà xuất bản là:

Thế giới, Kim Đồng, Văn học, Trẻ và Công ty cổ phần sách AlphaBooks từ

1/1/2017 đến 30/12/2019. Hoạt động XBSD sẽ được nghiên cứu trên các nội

dung về tổ chức bản thảo gồm kế hoạch đề tài và công tác cộng tác viên, biên

tập - xuất bản, truyền thông và phát hành sách dịch.

4. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu

4.1. Cơ sở lý luận

Trong quá trình thực hiện luận án, tác giả sẽ sử dụng phương pháp

luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm, đường

lối, chính sách của Đảng, Nhà nước về xuất bản. Lý thuyết về xuất bản, lý

thuyết dịch thuật cũng là những nội dung khoa học làm cơ sở lý luận để

4

nghiên cứu vấn đề xuất bản sách dịch trong bối cảnh hiện nay theo quan

điểm hệ thống.

Khung lý thuyết nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của hoạt động xuất

bản và tính chất, vai trò, đặc điểm cũng như quy trình của hoạt động XBSD.

Sơ đồ 1. Khung lý thuyết nghiên cứu

Các yếu tố ảnh hƣởng đến

xuất bản sách dịch

Những yếu tố

khách quan:

- Chủ trương,

đường lối của

Đảng đối với

hoạt động

xuất bản sách

dịch.

- Chính sách,

pháp luật của

nhà nước.

- Điều kiện

kinh tế - chính

trị - xã hội.

- Nhu cầu của

độc giả.

- Sự phát triển

của khoa học -

kỹ thuật -

công nghệ.

Những yếu tố

chủ quan:

- Năng lực

của các đơn vị

xuất bản.

- Nhân lực

trong xuất bản

sách dịch.

Vấn đề xuất

bản sách dịch:

- Tổ chức bản

thảo dịch.

- Biên tập bản

thảo dịch.

- Truyền thông

sách dịch.

- Phát hành

sách dịch.

Mục tiêu:

- Là kênh giao

lưu văn hóa

Việt Nam và

thế giới hiệu

quả.

- Nâng cao dân

trí và đời sống

văn hóa tinh

thần của nhân

dân.

- Mang lại

nguồn thu cho

các đơn vị xuất

bản sách dịch.

5

4.2. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp nghiên cứu chung: Để nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng

các phương pháp nghiên cứu như: phân tích - tổng hợp, mô hình hóa - khái quát

hóa, quy nạp - diễn dịch, logic - lịch sử.

Phương pháp nghiên cứu cụ thể

- Phương pháp phân tích tài liệu: Được tiến hành với các công trình

nghiên cứu khoa học, sách, giáo trình, tài liệu chuyên ngành thuộc lĩnh vực xuất

bản, dịch thuật ở trong nước, nước ngoài với mục đích khái quát, bổ sung hệ

thống lý thuyết liên quan đến đề tài nghiên cứu, làm cơ sở cho việc đánh giá kết

quả khảo sát.

- Phương pháp khảo sát, thống kê: Khảo sát, thống kê thông tin về xuất

bản sách dịch trong Thư mục Quốc gia Việt Nam 3 năm 2017, 2018, 2019. Thư

viện Quốc gia Việt Nam là cơ quan được Nhà nước giao nhiệm vụ nhận lưu

chiểu nhằm thống kê, đánh giá toàn bộ các xuất bản phẩm của cả nước. Trong

Thư mục Quốc gia có lưu giữ thông tin của sách dịch được xuất bản trên tất cả

các đơn vị xuất bản theo từng năm. Nội dung được thống kê bao gồm: tên sách,

tên tác giả, tên người dịch, quốc gia, NXB và đơn vị liên kết, năm xuất bản, lần

tái bản (nếu có), số trang, kích thước, giá thành, số lượng bản in, tên sách gốc.

- Phương pháp định lượng điều tra chọn mẫu: Sử dụng bảng hỏi Anket để

có số liệu sơ cấp thu thập ý kiến đánh giá thực trạng xuất bản sách dịch hiện nay

của độc giả nhằm có cái nhìn khách quan hơn. So sánh với mục đích của bảng hỏi

và câu hỏi nghiên cứu, phương pháp Anket là lựa chọn hợp lý cho việc điều tra

lấy ý kiến độc giả. Nghiên cứu đã thu về 485 bảng hỏi, sau quá trình xử lý làm

sạch số liệu, nghiên cứu thu về 446 phiếu trả lời đạt yêu cầu. Luận án sử dụng

phần mềm xử lý thông tin định lượng SPSS để tổng hợp kết quả từ phiếu khảo sát.

- Phương pháp nghiên cứu trường hợp: Sử dụng để nghiên cứu trường

hợp chiến dịch truyền thông Hội sách nửa giá của Alpha Books, từ đó đi sâu

phân tích và đánh giá hiệu quả của hoạt động truyền thông cho sách dịch. Bên

6

cạnh đó NCS cũng sử dụng để phân tích các vấn đề rút ra từ các trường hợp xuất

bản sách dịch cụ thể tại các ĐVXB được khảo sát.

- Phương pháp phỏng vấn sâu: NCS sử dụng phương pháp này nhằm

nghiên cứu nhận thức, thực trạng và xu hướng xuất bản sách dịch tại các ĐVXB,

đặc biệt tại 5 ĐVXB thuộc diện khảo sát nhằm bổ sung những lý luận còn chưa

được triển khai và thực tiễn từ kinh nghiệm tổ chức xuất bản sách dịch. Cụ thể,

tác giả đã tiến hành phỏng vấn sâu 12 trường hợp thuộc các nhóm sau:

Nhóm 1 (5 trường hợp): những người làm lãnh đạo quản lý các ĐVXB.

Nhóm 2 (4 trường hợp): các biên tập viên sách dịch, dịch giả.

Nhóm 3 (3 trường hợp): những người là chuyên gia trong lĩnh vực xuất bản.

5. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu

5.1. Câu hỏi nghiên cứu

- Vì sao lại cần quan tâm đến xuất bản sách dịch Việt Nam? Phải chăng nó

còn tồn tại những vấn đề dưới sự tác động của các yếu tố khách quan và chủ quan?

- Vấn đề xuất bản sách dịch Việt Nam hiện nay là những gì? Quy trình

XBSD đã hợp lý từ tổ chức bản thảo đến biên tập, truyền thông và phát hành?

- Làm thế nào để góp phần giải quyết vấn đề xuất bản sách dịch Việt Nam

trong giai đoạn hiện nay?

5.2. Giả thuyết nghiên cứu

Khi tiến hành thực hiện luận án, chúng tôi đặt ra các giả thuyết sau:

Giả thuyết thứ nhất: Trong nhiều thập kỷ qua, hoạt động XBSD ở nước ta

đã đạt được những kết quả nhất định, cung cấp cho độc giả trong nước cũng như

ở nước ngoài nhiều đầu sách hay, có giá trị, số lượng bản in cũng tăng so với

giai đoạn trước. Tuy nhiên, XBSD Việt Nam vẫn còn tồn tại những hạn chế. Sự

bùng phát của công nghệ, kỹ thuật mới và sự vận động, phát triển mạnh mẽ của

xuất bản Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế đang đặt ra

những yêu cầu ngày càng cao đối với XBSD.

7

Giả thuyết thứ hai: XBSD hiện đã có quy trình phù hợp, tuy nhiên vẫn

còn vấn đề ở các đầu sách dịch liên kết xuất bản. Cơ cấu tổ chức bản thảo sách

dịch cơ bản đáp ứng được nhu cầu của xã hội nhưng vẫn còn sự mất cân bằng

giữa sách dịch xuôi và sách dịch ngược, thể loại, ngôn ngữ dịch… CTV và BTV

sách dịch còn để xảy ra sai sót với bản thảo dịch làm ảnh hưởng tới chất lượng

nội dung sách. Vấn đề in lậu, in giả sách dịch với những thủ đoạn ngày càng tinh

vi, khó giải quyết. Hoạt động truyền thông XBSD đã hỗ trợ đắc lực cho xây

dựng thương hiệu ĐVXB và tăng doanh thu, tuy nhiên vẫn còn chưa được đầu

tư thích đáng.

Giả thuyết thứ ba: Trước tình hình XBSD còn tồn tại những vấn đề nhất

định cần phải xây dựng các giải pháp nhằm giải quyết vấn đề XBSD, đáp ứng

yêu cầu phát triển của ngành xuất bản tại Việt Nam xuất phát từ nhu cầu thực

tiễn, gắn với thực tiễn. Theo đó, các giải pháp từ phía các cơ quan quản lý xuất

bản đến các giải pháp từ chủ thể các ĐVXB sách dịch là những yếu tố cần được

xem xét.

6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn

6.1. Ý nghĩa lý luận

Kết quả nghiên cứu của luận án có ý nghĩa thiết thực đối với lý luận xuất

bản và xuất bản sách dịch, góp phần giải quyết các vấn đề xuất bản sách dịch,

đáp ứng nhu cầu thực tiễn của đất nước trong giai đoạn hiện nay. Luận án sẽ góp

phần quan trọng trong việc xây dựng khung lý thuyết về xuất bản sách dịch ở

Việt Nam.

6.2. Ý nghĩa thực tiễn

- Luận án từ việc khảo sát, nghiên cứu các vấn đề còn tồn tại của hoạt

động xuất bản sách dịch Việt Nam hiện nay để đưa ra các giải pháp nhằm góp

phần giải quyết các vấn đề của hoạt động này trên các phương diện cụ thể.

- Kết quả của luận án có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo phục vụ

công tác nghiên cứu, giảng dạy ngành xuất bản học tại các cơ sở đào tạo và

8

nghiên cứu về xuất bản. Đây cũng là nguồn tài liệu với các cứ liệu quan trọng

được khảo sát, tổng hợp, phân tích, đánh giá từ thực tiễn trong nước và nước

ngoài nhằm giúp các đơn vị chức năng đẩy mạnh hoạt động đào tạo xuất bản.

- Bên cạnh đó, luận án còn là tài liệu tham khảo cho những người quan

tâm tới xuất bản Việt Nam nói chung và xuất bản sách dịch nói riêng.

7. Đóng góp mới về khoa học của luận án

- Thứ nhất, đây là luận án khảo sát và nghiên cứu có tính hệ thống cả về lý

luận và thực tiễn về xuất bản sách dịch, những tư liệu được lựa chọn, tập hợp,

đưa ra nghiên cứu là hoàn toàn mới.

- Thứ hai, hoạt động xuất bản sách dịch được khảo sát và nghiên cứu một

cách hệ thống và kỹ lưỡng. Luận án sẽ góp phần làm sáng tỏ các vấn đề trong

hoạt động xuất bản sách dịch, từ đó có những nhận định để đề xuất phương

hướng giải quyết.

- Thứ ba, luận án đề ra các giải pháp khoa học nhằm góp phần giải quyết

các vấn đề xuất bản sách dịch, hướng vào giải quyết các nhiệm vụ cụ thể trong

điều kiện thực tiễn Việt Nam hiện nay.

8. Kết cấu của luận án

Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo và Phụ lục, nội dung

chính của luận án gồm 4 chương.

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu

Chương 2: Xuất bản sách dịch - Những vấn đề lý luận cơ bản

Chương 3: Thực trạng vấn đề xuất bản sách dịch ở Việt Nam hiện nay

Chương 4: Xu thế phát triển và giải pháp cho vấn đề xuất bản sách dịch ở

Việt Nam hiện nay

9

CHƢƠNG 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU

1.1. Những công trình nghiên cứu về hoạt động xuất bản

1.1.1. Tình hình nghiên cứu về hoạt động xuất bản ở Việt Nam

- Đỗ Quang Hưng (chủ biên) (1996), Lịch sử xuất bản sách Việt Nam,

Cục Xuất bản. Nghề xuất bản sách đã có từ lâu ở Việt Nam, tuy nhiên việc biên

soạn về lịch sử ngành xuất bản còn là lĩnh vực mới mẻ. Đây là bản sơ thảo bước

đầu về lịch sử của ngành xuất bản từ thời kỳ phong kiến; cuối thế kỷ XIX đến

đầu năm 1930; giai đoạn 1940 - 1945; trong những năm đầu xây dựng và bảo vệ

chính quyền cách mạng 1946 - 1954, 1954 - 1975, thời kỳ 1975 - 1985 và đến

giai đoạn đổi mới đất nước 1985 - 1995. Ở mỗi giai đoạn, tác giả đều phân tích

hoàn cảnh lịch sử, chính trị, xã hội và bối cảnh xuất bản trong giai đoạn đó. Đặc

biệt từ khi có nghề xuất bản sách bằng chữ quốc ngữ cuối thế kỷ XIX và sau khi

Đảng ta ra đời thì sự nghiệp xuất bản sách cách mạng càng thúc đẩy sự phát

triển của ngành xuất bản lên tầm cao mới [54].

- Vũ Mạnh Chu (1997), Đổi mới và hoàn thiện pháp luật xuất bản theo

định hướng xây dựng nhà nước pháp quyền, NXB Văn hoá - Thông tin: Tác giả

phân tích, lý giải các đặc trưng, vai trò và nội dung quản lý nhà nước bằng pháp

luật đối với hoạt động xuất bản trong cơ chế thị trường. Trên cơ sở đánh giá thực

trạng pháp luật trong quản lý nhà nước về xuất bản và những yêu cầu đặt ra, tác

giả đã nêu phương hướng và một số giải pháp cơ bản nhằm đổi mới và hoàn

thiện pháp luật quản lý nhà nước về xuất bản để làm tăng hiệu quả quản lý nhà

nước, hiệu quả chính trị, kinh tế, xã hội trong hoạt động xuất bản [25].

- Nguyễn Trọng Báu (2002), Biên tập ngôn ngữ sách và báo chí, NXB

Khoa học Xã hội: Cuốn sách đưa ra chuẩn ngôn ngữ và các quy định trong biên

tập văn bản, các cấp độ ngôn ngữ trong biên tập và phương pháp sửa chữa văn

bản có minh hoạ cụ thể. Quan điểm về biên tập sách, báo chí của tác giả là “Biên

tập viên cần tuân thủ các đặc trưng phong cách chức năng ngôn ngữ, đồng thời