(LUẬN án TIẾN sĩ) thực trạng trầm cảm và hành vi tìm kiếm hỗ trợ ở phụ nữ mang thai, sau sinh tại

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

TRẦN THƠ NHỊ

THỰC TRẠNG TRẦM CẢM

VÀ HÀNH VI TÌM KIẾM HỖ TRỢ

Ở PHỤ NỮ MANG THAI, SAU SINH

TẠI HUYỆN ĐÔNG ANH, HÀ NỘI

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG

HÀ NỘI - 2018

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y HÀ NỘI

TRẦN THƠ NHỊ

THỰC TRẠNG TRẦM CẢM

VÀ HÀNH VI TÌM KIẾM HỖ TRỢ

Ở PHỤ NỮ MANG THAI, SAU SINH

TẠI HUYỆN ĐÔNG ANH, HÀ NỘI

Chuyên ngành : Y tế Công cộng

Mã số : 62720301

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y TẾ CÔNG CỘNG

Người hướng dẫn khoa học:

1. PGS.TS. Nguyễn Thị Thúy Hạnh

2. PGS.TS. Nguyễn Đức Hinh

HÀ NỘI - 2018

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CẢM ƠN

Em xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Quản lý Đào tạo Sau

đại học và các Phòng, Ban liên quan của Trường Đại học Y Hà Nội đã đào tạo

và hỗ trợ em trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu.

Em xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô của Viện Đào tạo Y học dự

phòng và Y tế công cộng, Phòng Đào tạo-Quản lý Khoa học và Hợp tác Quốc

tế, và các Phòng, Ban liên quan của Viện đã đào tạo và hỗ trợ em trong suốt

quá trình học tập và nghiên cứu.

Em xin cảm ơn các thầy, cô của Bộ môn Dân số học, Bộ môn Y đức và

Tâm lý học đã tận tình giảng dạy, tạo điều kiện tốt nhất cho việc học tập và

nghiên cứu của em.

Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các thầy, cô là chuyên gia trong dự

án “Tác động của bạo lực đối với sức khỏe sinh sản của phụ nữ ở Việt Nam

và Tanzania”. Xin chân thành cảm ơn các Giáo sư đến từ Đan Mạch: GS.

Tine Gammeltoft, GS. Dan Meyrowitsch, Trường Đại học Copenhaghen; GS.

Vibeke Rach, Đại học phía Nam Đan Mạch, đã xây dựng và thiết kế dự án

nghiên cứu, hướng dẫn em trong suốt quá trình làm nghiên cứu, học tập và

cho em những kinh nghiệm quí báu từ quốc tế. Em cũng xin cảm ơn thầy cô

đến từ Đại học Y Kilimanjaro Christian, Moshi, Tanzania: Rachael, Declare,

các bạn đồng nghiệp Nguyễn Hoàng Thanh, Geofrey và Jane Rogathi đã cùng

tham gia và hỗ trợ để em hoàn thành luận án này.

Xin trân trọng cảm ơn tổ chức DANIDA, chính phủ Đan Mạch đã tài

trợ kinh phí học tập và nghiên cứu để em hoàn thành luận án này.

Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới hai người Thầy hướng dẫn:

PGS.TS. Nguyễn Đức Hinh, PGS.TS. Nguyễn Thị Thúy Hạnh, đã cùng em bắt

đầu những bước đầu tiên của quá trình học tập và nghiên cứu, chia sẻ kiến thức,

kinh nghiệm cũng như động viên em trong cuộc sống để em có thể hoàn thiện

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

được luận án này. Em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến PGS.TS. Ngô Văn

Toàn, PGS.TS. Nguyễn Đăng Vững đã đóng góp những ý kiến quí báu cho

luận án của em.

Em cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, 06 điều tra

viên thuộc Trung tâm dân số - Kế hoạch hóa gia đình huyện Đông Anh; Ban

giám đốc, các bác sỹ khoa Sản tại Bệnh viện đa khoa Đông Anh và Bệnh viện

Bắc Thăng Long; 24 Trạm y tế xã và thị trấn thuộc huyện Đông Anh, thành

phố Hà Nội; các trợ lý nghiên cứu của Trường Đại học Y Hà Nội đã giúp đỡ

và tạo điều kiện để em hoàn thành việc thu thập số liệu cho luận án.

Em cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới 1337 thai phụ ở 24 xã và thị

trấn thuộc huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội đã cung cấp những thông tin

quý báu để em hoàn thành luận án này.

Cuối cùng, em xin gửi lời biết ơn sâu sắc tới chồng, con và gia đình

cùng những người bạn, đồng nghiệp đã luôn luôn sát cánh, ủng hộ, khuyến

khích và động viên em trong suốt thời gian làm luận án.

Hà Nội, ngày tháng năm 2018

Nghiên cứu sinh

Trần Thơ Nhị

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Trần Thơ Nhị, nghiên cứu sinh khóa 33, Trường Đại học Y Hà Nội,

chuyên ngành Y tế công cộng, xin cam đoan:

1. Đây là luận án do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn

của PGS.TS. Nguyễn Thị Thúy Hạnh và PGS.TS. Nguyễn Đức Hinh.

Để thực hiện luận án này, tôi đã được Ban giám đốc dự án “Tác động

của bạo lực lên sức khỏe sinh sản của phụ nữ ở Việt Nam và Tanzania,

(dự án PAVE)” của Trường Đại học Y Hà Nội cho phép tôi được tham

gia và sử dụng số liệu của dự án.

2. Nghiên cứu này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã

được công bố tại Việt Nam.

3. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn chính xác, trung

thực, khách quan, và đã được chấp thuận của cơ sở nơi nghiên cứu.

Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết này.

Hà Nội, ngày tháng năm 2018

Nghiên cứu sinh

Trần Thơ Nhị

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CBYT Cán bộ y tế

CDC Trung tâm kiểm soát dịch bệnh

(Centers for Disease Control and Prevention)

CSSK Chăm sóc sức khỏe

DVYT Dịch vụ y tế

EPDS Thang đo trầm cảm sau sinh

(Edinburgh Postnatal Depression Scale)

RTCCD Trung tâm nghiên cứu sức khỏe cộng đồng

NVYT Nhân viên y tế

GĐTC Giai đoạn trầm cảm

TCSS Trầm cảm sau sinh

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

PNMT Phụ nữ mang thai

RLTC Rối loạn trầm cảm

WHO Tổ chức Y tế thế giới

(World Health Organization)

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ ............................................................................................... 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU .......................................................... 3

1.1. Một số khái niệm dùng trong nghiên cứu ............................................. 3

1.1.1. Khái niệm về trầm cảm .................................................................. 3

1.1.2. Khái niệm về bạo lực do chồng/bạn tình ........................................ 3

1.2. Phương pháp chẩn đoán trầm cảm ....................................................... 4

1.2.1. Chẩn đoán lâm sàng ....................................................................... 4

1.2.2. Chẩn đoán bằng thang đo trầm cảm ............................................... 6

1.3. Mức độ phổ biến và gánh nặng bệnh tật của trầm cảm ....................... 11

1.4. Thực trạng trầm cảm ở phụ nữ mang thai trên thế giới và Việt Nam .. 13

1.4.1. Tỷ lệ trầm cảm trong khi mang thai ............................................. 13

1.4.2. Hậu quả của trầm cảm trong khi mang thai .................................. 14

1.4.3. Các yếu tố liên quan đến trầm cảm trong khi mang thai ............... 15

1.5. Trầm cảm sau sinh trên thế giới và Việt Nam .................................... 18

1.5.1. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ............................................................... 18

1.5.2. Hậu quả của trầm cảm sau sinh .................................................... 22

1.5.3. Các yếu tố liên quan đến trầm cảm sau sinh ................................. 23

1.5.4. Hạn chế từ các nghiên cứu ........................................................... 28

1.6. Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ khi bị trầm cảm ......................... 30

1.6.1. Thực trạng tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ của phụ nữ ........................... 30

1.6.2. Một số yếu tố ảnh hưởng đến hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ bị

trầm cảm ....................................................................................... 31

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............ 37

2.1. Địa điểm và thời gian nghiên cứu ...................................................... 37

2.1.1. Địa điểm nghiên cứu .................................................................... 37

2.1.2. Thời gian nghiên cứu ................................................................... 38

2.2. Đối tượng nghiên cứu ........................................................................ 38

2.3. Thiết kế nghiên cứu ........................................................................... 39

2.4. Chọn mẫu nghiên cứu ........................................................................ 41

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2.4.1. Cỡ mẫu ........................................................................................ 41

2.4.2. Kỹ thuật chọn mẫu ....................................................................... 43

2.5. Nội dung, các biến số, chỉ số nghiên cứu ........................................... 43

2.5.1. Nghiên cứu định lượng ................................................................ 43

2.5.2. Nghiên cứu định tính ................................................................... 47

2.6. Quy trình thu thập thông tin ............................................................... 47

2.6.1. Nghiên cứu định lượng ................................................................ 47

2.6.2. Nghiên cứu định tính ................................................................... 49

2.7. Công cụ thu thập thông tin ................................................................. 50

2.7.1. Nghiên cứu định lượng ................................................................ 50

2.7.2. Nghiên cứu định tính ................................................................... 53

2.8. Xử lý và phân tích số liệu .................................................................. 54

2.8.1. Nghiên cứu định lượng ................................................................ 54

2.8.2. Nghiên cứu định tính ................................................................... 55

2.9. Sai số và cách khống chế sai số.......................................................... 55

2.9.1. Sai số ........................................................................................... 55

2.9.2. Một số biện pháp khắc phục sai số ............................................... 55

2.10.Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ...................................................... 58

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................... 60

3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu ................................................... 60

3.1.1. Đặc điểm chung của đối tượng tham gia nghiên cứu .................... 60

3.2. Tỷ lệ và triệu chứng trầm cảm ở phụ nữ mang thai và sau sinh .......... 64

3.2.1. Tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ mang thai và sau sinh ........................... 64

3.2.2. Tỷ lệ mới mắc trầm cảm .............................................................. 65

3.2.3. Các triệu chứng trầm cảm trong khi mang thai và sau sinh .......... 65

3.3. Một số yếu tố liên quan đến trầm cảm trong khi mang thai và sau sinh ..... 71

3.3.1. Một số yếu tố liên quan đến trầm cảm trong khi mang thai .......... 71

3.3.2. Một số yếu tố liên quan đến trầm cảm sau sinh ............................ 77

3.4. Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm ................ 84

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3.4.1. Thông tin chung của nhóm phụ nữ bị trầm cảm trong khi mang thai

và sau sinh ............................................................................................. 84

3.4.2. Thực trạng hỗ trợ từ phía gia đình và khó khăn trong việc tìm kiếm hỗ

trợ ở nhóm phụ nữ có triệu chứng trầm cảm trong mang thai và sau sinh ... 85

3.4.3. Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ khi bị trầm cảm ................... 90

Chương 4: BÀN LUẬN .............................................................................. 97

4.1. Đặc điểm của đối tượng không tham gia nghiên cứu .......................... 97

4.2. Tỷ lệ trầm cảm trong khi mang thai và sau sinh ................................. 98

4.2.1. Tỷ lệ trầm cảm trong khi mang thai ............................................. 98

4.2.2. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ............................................................... 99

4.2.3. Tỷ lệ mới mắc trầm cảm sau sinh............................................... 100

4.3. Một số yếu tố liên quan đến trầm cảm trong khi mang thai và sau sinh .. 101

4.3.1. Yếu tố nhân khẩu học của phụ nữ .............................................. 101

4.3.2. Hỗ trợ của gia đình đối với phụ nữ mang thai và sau sinh .......... 104

4.3.3. Hành vi bạo lực của chồng đối với phụ nữ ................................. 108

4.3.4. Giới tính của trẻ ......................................................................... 111

4.3.5. Lo âu trong khi mang thai .......................................................... 112

4.3.6. Tiền sử sinh sản ......................................................................... 113

4.3.7. Yếu tố sản khoa ......................................................................... 114

4.3.8. Trầm cảm trong khi mang thai ................................................... 115

4.4. Triệu chứng trầm cảm ở phụ nữ mang thai và sau sinh .................... 116

4.5. Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ mang thai và sau sinh: ............. 119

4.6. Một số hạn chế của nghiên cứu ........................................................ 124

4.7. Những đóng góp mới của đề tài ....................................................... 125

KẾT LUẬN ............................................................................................... 127

KHUYẾN NGHỊ ...................................................................................... 129

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ ĐƯỢC CÔNG

BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC BẢNG

Bảng 1.1. Bảng tổng hợp một số thông tin về chuẩn hóa thang đo EPDS trên

thế giới và Việt Nam .................................................................... 10

Bảng 1.2. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ở một số nước Châu Âu theo khu vực

thành thị và nông thôn .................................................................. 19

Bảng 1.3. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ở các nước Châu Á ................................. 20

Bảng 1.4. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ở Việt Nam ............................................ 21

Bảng 2.1. Bảng tổng hợp phương pháp nghiên cứu ...................................... 40

Bảng 3.1. Đặc điểm chung của đối tượng tham gia nghiên cứu .................... 60

Bảng 3.2. Thông tin chung về đối tượng nghiên cứu (n=20) ......................... 61

Bảng 3.3. Đặc điểm về tiền sử sinh sản ........................................................ 62

Bảng 3.4. Hành vi bạo lực do chồng gây ra cho phụ nữ ................................ 63

Bảng 3.5. Hỗ trợ của gia đình với phụ nữ mang thai và sau sinh .................. 64

Bảng 3.6. Tỷ lệ phụ nữ mới mắc trầm cảm ................................................... 65

Bảng 3.7. Các triệu chứng đặc trưng ............................................................ 66

Bảng 3.8. Các triệu chứng phổ biến .............................................................. 68

Bảng 3.9. Các triệu chứng cơ thể .................................................................. 70

Bảng 3.10. Mối liên quan giữa yếu tố nhân khẩu học và trầm cảm trong khi

mang thai ...................................................................................... 71

Bảng 3.11. Mối liên quan giữa hành vi của chồng và trầm cảm trong khi mang thai . 72

Bảng 3.12. Mối liên quan giữa yếu tố về tiền sử sinh sản và trầm cảm trong

khi mang thai ................................................................................ 73

Bảng 3.13. Mối liên quan giữa lo âu trong mang thai và trầm cảm trong khi

mang thai ...................................................................................... 74

Bảng 3.14. Mối liên quan giữa hỗ trợ của gia đình với trầm cảm trong khi

mang thai ...................................................................................... 74

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

Bảng 3.15. Bảng tổng hợp về mối liên quan giữa một số yếu tố nhân khẩu học,

bạo lực và yếu tố tiền sử sản khoa và trầm cảm trong khi mang thai .. 75

Bảng 3.16. Mối liên quan giữa yếu tố nhân khẩu học và trầm cảm sau sinh ..... 77

Bảng 3.17. Mối liên quan giữa hành vi của chồng và trầm cảm sau sinh ...... 78

Bảng 3.18. Mối liên quan giữa trầm cảm trong khi mang thai và TCSS ....... 79

Bảng 3.19. Mối liên quan giữa sinh non, hình thức sinh và hỗ trợ của gia đình

với trầm cảm sau sinh ................................................................... 80

Bảng 3.20. Bảng tổng hợp về mối liên quan giữa yếu tố nhân khẩu học, hành

vi của chồng, yếu tố sản khoa, yếu tố sau sinh với TCSS .............. 81

Bảng 3.21. Đặc điểm của phụ nữ bị trầm cảm trong khi mang thai và sau sinh ..... 84

Bảng 3.22. Hỗ trợ của gia đình với phụ nữ bị trầm cảm trong khi mang thai và

sau sinh ......................................................................................... 85

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1. Tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ mang thai ......................................... 64

Biểu đồ 3.2. Tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ sau sinh ............................................ 64

Biểu đồ 4.1. Diễn biến của trầm cảm ở phụ nữ từ khi mang thai đến một năm

đầu sau sinh ......................................................................... 101

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến trầm cảm khi mang thai và sau sinh ... 29

Sơ đồ 1.2. Hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm .......... 36

Sơ đồ 2.1. Sơ đồ đối tượng tham gia nghiên cứu .......................................... 42

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

1

ĐẶT VẤN ĐỀ

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần thường gặp, đặc trưng bởi sự buồn

chán, mất hứng thú hoặc niềm vui, ngủ không yên giấc hoặc chán ăn, cảm

giác mệt mỏi và kém tập trung [1]. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), ước

tính đến năm 2030, trầm cảm sẽ là nguyên nhân đứng thứ nhất về gánh nặng

bệnh tật cho y tế toàn cầu [2]. Tỷ lệ trầm cảm ở nữ giới cao gấp gần hai lần so

với nam giới [3]. Phụ nữ mang thai và sinh con có nguy cơ mắc trầm cảm cao

[4]. Trên thế giới, trầm cảm ở phụ nữ mang thai (PNMT) và sau sinh là khá

phổ biến, tỷ lệ trầm cảm trong khi mang thai là 12,0% [5] và sau sinh là

13,0% [6]. Các nghiên cứu gần đây cho thấy trầm cảm trong mang thai có liên

quan đến sinh non, sinh nhẹ cân [7], [8]. Trầm cảm đối với PNMT nếu không

được phát hiện và điều trị có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh tâm thần và ảnh

hưởng đến sự phát triển về tinh thần và tính cách của trẻ trong tương lai [9], [10].

Bà mẹ bị trầm cảm thường có những cảm xúc tiêu cực như buồn phiền, lo âu,

căng thẳng, dễ cáu gắt [11]. Nghiêm trọng hơn, họ có thể xuất hiện ý định tự tử,

tự hủy hoại bản thân và con của họ [12]. Một trong các nguyên nhân chính làm

cho hậu quả của trầm cảm trở nên trầm trọng, đó là phụ nữ thường thiếu kiến

thức để nhận biết triệu chứng của bệnh trầm cảm và không tìm sự giúp đỡ khi có

dấu hiệu trầm cảm [13], [14].

Trên thế giới đã có một số nghiên cứu tổng hợp các yếu tố nguy cơ ảnh

hưởng đến trầm cảm trong khi mang thai bao gồm có thai ngoài ý muốn, thiếu

sự hỗ trợ xã hội, tiền sử thai chết lưu, tiền sử lo âu và trầm cảm [15], [16].

Một số nghiên cứu khác tổng hợp các yếu tố ảnh hưởng đến trầm cảm sau sinh

bao gồm yếu tố di truyền, trình độ học vấn thấp, nghèo đói, thu nhập thấp, thất

nghiệp, thiếu sự hỗ trợ xã hội, thiếu hỗ trợ của chồng/bạn tình, các sự kiện cuộc

sống căng thẳng, bạo lực gia đình… [17], [18]. Tuy nhiên, nghiên cứu tổng hợp

và hệ thống các yếu tố nguy cơ ảnh hưởng đến trầm cảm trong mang thai và sau

sinh, cũng như hành vi tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ của phụ nữ có dấu hiệu trầm

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

2

cảm có rất ít. Hầu hết các nghiên cứu tập trung vào từng mảng riêng biệt hoặc

trầm cảm mang thai [16] hoặc trầm cảm sau sinh [13].

Ở Việt Nam đã có một số nghiên cứu về trầm cảm sau sinh, tập trung

chủ yếu ở Thành phố Hồ Chí Minh, Huế [19], [20]. Một số khác thực hiện tại

Hà Nội nhưng tập trung vào bối cảnh xã hội, niềm tin văn hóa, bạo lực và rối

loạn tâm thần [21], [22]. Các nghiên cứu theo dõi dọc về trầm cảm và yếu tố

nguy cơ ở phụ nữ từ khi mang thai đến sau sinh cũng như hành vi tìm kiếm

dịch vụ chưa được công bố trên các tạp chí nghiên cứu khoa học. Mặt khác,

nhiều nghiên cứu đã nhấn mạnh rằng phụ nữ nên được kiểm tra các yếu tố

nguy cơ tiềm ẩn và các triệu chứng trầm cảm từ khi mang thai để có can thiệp

thích hợp [13].

Chính vì những lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Thực trạng

trầm cảm và hành vi tìm kiếm hỗ trợ ở phụ nữ mang thai, sau sinh tại huyện

Đông Anh, Hà Nội”, nhằm đưa ra bức tranh tổng thể về những phụ nữ có dấu

hiệu trầm cảm từ giai đoạn sớm tại cộng đồng và việc tìm kiếm dịch vụ hỗ trợ

của họ trong bối cảnh kinh tế, văn hóa, xã hội, để có thể đề xuất các khuyến

nghị thích hợp nhằm cải thiện sức khỏe cho phụ nữ và trẻ em trong tương lai.

Các mục tiêu nghiên cứu:

1. Xác định tỷ lệ trầm cảm ở phụ nữ mang thai và sau sinh tại huyện Đông

Anh, Hà Nội năm 2014-2015.

2. Xác định một số yếu tố liên quan đến trầm cảm ở phụ nữ mang thai và

sau sinh tại huyện Đông Anh, Hà Nội.

3. Mô tả hành vi tìm kiếm hỗ trợ của phụ nữ có dấu hiệu trầm cảm tại

huyện Đông Anh, Hà Nội.

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]

3

Chương 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Một số khái niệm dùng trong nghiên cứu

1.1.1.Khái niệm về trầm cảm

Trầm cảm là một rối loạn tâm thần thường gặp, đặc trưng bởi sự buồn

chán, mất hứng thú hoặc niềm vui, ngủ không yên giấc hoặc chán ăn, cảm

giác mệt mỏi và kém tập trung [1].

Theo hướng dẫn chẩn đoán và thống kê các rối loạn tâm thần (DSM￾IV) của Hiệp hội tâm thần Hoa Kỳ, trầm cảm sau sinh (TCSS) khởi phát trong

vòng 4 tuần đầu sau sinh [23]. Tuy nhiên, rất nhiều nhà nghiên cứu cũng như

các chuyên gia sức khỏe cho rằng, TCSS có thể khởi phát ở bất kỳ thời điểm

nào trong vòng 1 năm đầu sau sinh [6], [24].

Trầm cảm trong khi mang thai là phổ biến và vẫn chưa được định nghĩa

một cách rõ ràng [25].

1.1.2. Khái niệm về bạo lực do chồng/bạn tình

Bạo lực gia đình: là một khái niệm rộng, phản ánh các hình thức khác

nhau của bạo lực gây ra bởi một thành viên trong gia đình hoặc một nhóm

thành viên trong gia đình chống lại một thành viên hoặc một nhóm thành viên

khác trong gia đình. Tuy nhiên, loại hình bạo lực gia đình phổ biến nhất là

bạo lực đối với phụ nữ trong mối quan hệ vợ-chồng/bạn tình, được gọi

là“đánh vợ”. Thông thường, bạo lực gia đình và bạo lực do chồng được hiểu

như nhau. Trong luận văn này, khái niệm bạo lực gia đình được hiểu với

nghĩa là bạo lực do chồng để phù hợp với văn hóa ở Việt Nam [26].

Bạo lực do chồng hay bạn tình: là hành vi bạo lực về thể chất, tình dục

và tinh thần do chồng hoặc bạn tình gây ra. Trong nghiên cứu này, chúng tôi

dùng từ “bạo lực do chồng” để phù hợp với văn hóa Việt Nam [26].

LUAN VAN CHAT LUONG download : add [email protected]