(Luận Án Tiến Sĩ) Quản Lý Đào Tạo Trình Độ Trung Cấp Theo Tiếp Cận Năng Lực Hướng Tới Việc Làm.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP

THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HƯỚNG TỚI VIỆC LÀM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

HÀ NỘI - 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

VIỆN KHOA HỌC GIÁO DỤC VIỆT NAM

NGUYỄN THỊ THANH BÌNH

QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP

THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HƯỚNG TỚI VIỆC LÀM

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục

Mã số: 914 0114

Người hướng dẫn khoa học:

Hướng dẫn GS TSKH Ngu ễn Minh Đường

Hướng dẫn TS L Đ ng Phư ng

HÀ NỘI – 2019

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu

trong luận án là trung thực và chưa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên

cứu nào khác.

ii

LỜI CẢM ƠN

Luận án này được hoàn thành, ngoài nỗ lực của bản thân, tác giả còn nhận

được nhiều sự giúp đỡ của quý thầy cô giáo, các nhà khoa học, gia đình, đồng

nghiệp và bạn bè.

Tác giả xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến GS.TSKH Nguyễn

Minh Đường - một người thầy mẫu mực, đáng kính, đã trực tiếp hướng dẫn, đóng

góp những ý kiến quý báu cho tác giả trong suốt quá trình thực hiện Luận án. Tác

giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS. Lê Đông Phương về những giúp đỡ, hỗ

trợ nhiệt tình để công trình nghiên cứu này được hoàn thiện. Tác giả xin cảm ơn

những người thân yêu trong gia đình đã thông cảm, sẻ chia và động viên kịp thời

để tác giả có thể tập trung mọi nguồn lực cho việc hoàn thành luận án tiến sĩ này.

Tác giả xin cảm ơn lãnh đạo Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ Lao động -

Thương binh và Xã hội , lãnh đạo Vụ và các đồng nghiệp tại Vụ Đào tạo chính

quy của Tổng cục nơi tác giả đang công tác, đã tạo điều kiện thuận lợi về thời

gian, khích lệ tinh thần để tác giả hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình trong

thời gian qua.

Tác giả cũng xin chân thành cảm ơn tập thể lãnh đạo, giáo viên, cán bộ quản

l , học sinh, cựu học sinh của các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đại diện các doanh

nghiệp đã nhiệt tình cộng tác, hỗ trợ tác giả trong quá trình thực hiện các nội

dung nghiên cứu của luận án.

Cuối cùng, tác giả xin được cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp, các chuyên gia

trong lĩnh vực quản l đào tạo đã hết sức nhiệt tình giúp đỡ để tác giả hoàn thành

luận án này.

iii

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................. i

LỜI CẢM ƠN.......................................................................................................ii

MỤC LỤC. ..........................................................................................................iii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................ viii

DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................... ix

DANH MỤC SƠ ĐỒ ........................................................................................... xi

PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................... 1

1. Lí do chọn đề tài ................................................................................................. 1

2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................... 2

3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................... 3

3.1. Khách thể nghiên cứu ...................................................................................... 3

3.2. Đối tượng nghiên cứu ...................................................................................... 3

4. Giả thuyết khoa học ............................................................................................ 3

5. Nội dung nghiên cứu .......................................................................................... 3

6. Phạm vi nghiên cứu ............................................................................................ 3

6.1. Phạm vi về nội dung ........................................................................................ 3

6.2. Phạm vi khảo sát ............................................................................................. 3

6.3. Phạm vi về đối tượng khảo sát ......................................................................... 4

6.4. Phạm vi về thời gian ........................................................................................ 4

7. Phương pháp luận nghiên cứu ............................................................................ 4

7.1. Phương pháp tiếp cận ...................................................................................... 4

7.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 5

8. Những luận điểm bảo vệ..................................................................................... 6

9. Những đóng góp mới của luận án ....................................................................... 6

10. Cấu trúc của luận án ......................................................................................... 7

CHƯƠNG CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH

ĐỘ TRUNG CẤP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HƯỚNG TỚI VIỆC LÀM.8

1.1 Tổng quan nghiên cứu vấn đề.................................................................... 8

1.1.1 Nghiên cứu về đào tạo theo tiếp cận năng lực ............................................... 8

1.1.2 Nghiên cứu về đào tạo hướng tới việc làm.................................................. 12

iv

1.1.3 Nghiên cứu về quản l đào tạo theo tiếp cận năng lực hướng tới việc làm

trong giáo dục nghề nghiệp......................................................................... 15

1.1.4 Những vấn đề chưa được giải quyết trong các công trình nghiên cứu ......... 20

1.1.5 Những vấn đề luận án cần giải quyết .......................................................... 20

1.2 Một số khái niệm c bản .......................................................................... 20

1.2.1 Trình độ trung cấp ...................................................................................... 20

1.2.2 Quản l đào tạo .......................................................................................... 22

1.2.3 Tiếp cận năng lực ....................................................................................... 23

1.2.4 Đào tạo hướng tới việc làm ........................................................................ 25

1.3 Vai trò nhân lực trình độ trung cấp ở nước ta ........................................ 27

1.4 Đào tạo theo tiếp cận năng lực hướng tới việc làm ................................. 28

1.4.1 Triết l đào tạo ........................................................................................... 28

1.4.2 Nguyên tắc đào tạo..................................................................................... 29

1.4.3 Đặc điểm đào tạo........................................................................................ 31

1.5 Một số m hình đào tạo............................................................................ 32

1.5.1 Mô hình đào tạo theo quá trình ................................................................... 32

1.5.2 Mô hình đào tạo theo chu trình ................................................................... 34

1.5.3 Mô hình CIPO ............................................................................................ 36

1.6 Vận dụng m hình CIPO vào quản lý đào tạo trình độ trung cấp theo

tiếp cận năng lực hướng tới việc làm ....................................................... 38

1.6.1 Quản l các yếu tố đầu vào ......................................................................... 39

1.6.2 Quản lý quá trình dạy học ........................................................................... 44

1.6.3 Quản lý các yếu tố đầu ra ........................................................................... 47

1.6.4 Tác động của bối cảnh tới quản l đào tạo theo tiếp cận năng lực hướng tới

việc làm ...................................................................................................... 49

1.7 Kinh nghiệm của một số nước trên thế giới về đào tạo nghề theo tiếp cận

năng lực hướng tới việc làm ..................................................................... 51

1.7.1 Kinh nghiệm của một số nước .................................................................... 51

1.7.2 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ............................................................ 56

Kết luận Chương 1 ............................................................................................... 56

CHƯƠNG . THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ TRUNG

CẤP THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HƯỚNG TỚI VIỆC LÀM ........ 58

v

2.1 Khái quát về quản lý đào tạo nhân lực trình độ trung cấp ở Việt Nam 58

2.1.1 Mạng lưới cơ sở GDNN đào tạo trình độ trung cấp .................................... 58

2.1.2 Tuyển sinh trình độ trung cấp ..................................................................... 59

2.1.3 Về tổ chức đào tạo trình độ trung cấp hiện nay........................................... 61

2.2 Khảo sát để đánh giá thực trạng.............................................................. 61

2.2.1 Mục đích khảo sát ...................................................................................... 61

2.2.2 Đối tượng và tiêu chí khảo sát .................................................................... 62

2.2.3 Nội dung khảo sát ....................................................................................... 63

2.2.4 Phương pháp khảo sát và xử lý kết quả khảo sát ......................................... 63

2.2.5 Thang đo .................................................................................................... 63

2.2.6 Thời gian .................................................................................................... 64

2.3 Thực trạng về đào tạo trình độ trung cấp theo tiếp cận năng lực hướng

tới việc làm ................................................................................................ 64

2.3.1 Thực trạng về tuyển sinh ............................................................................ 64

2.3.2 Thực trạng hình thức phát triển chương trình đào tạo ................................. 65

2.3.3 Thực trạng về năng lực giảng dạy và nhu cầu nâng cao năng lực của đội ngũ

giáo viên ..................................................................................................... 68

2.3.4 Thực trạng cơ sở vật chất và thiết bị dạy học .............................................. 72

2.3.5 Thực trạng về hoạt động giảng dạy của giáo viên ....................................... 75

2.3.6 Thực trạng về đánh giá kết quả học tập của học sinh .................................. 76

2.3.7 Thực trạng về mối quan hệ giữa nhà trường với cơ sở sử dụng lao động .... 77

2.3.8 Thực trạng về chất lượng đào tạo trình độ trung cấp so với yêu cầu của việc

làm… ......................................................................................................... 81

2.3.9 Thực trạng về việc làm của học sinh sau khi tốt nghiệp .............................. 83

2.4 Thực trạng về quản lý đào tạo trình độ trung cấp theo tiếp cận năng lực

hướng tới việc làm .................................................................................... 86

2.4.1 Thực trạng quản lý các yếu tố đầu vào........................................................ 86

2.4.2 Thực trạng quản lý quá trình dạy - học ....................................................... 92

2.4.3 Thực trạng về công tác quản l đầu ra ........................................................ 98

2.5 Tác động của bối cảnh ảnh hưởng đến đào tạo hướng tới việc làm ..... 101

2.6 Đánh giá chung về thực trạng quản lý đào tạo trình độ trung cấp theo

tiếp cận năng lực hướng tới việc làm ..................................................... 103

vi

2.6.1 Điểm mạnh ............................................................................................... 103

2.6.2 Điểm yếu .................................................................................................. 103

2.6.3 Thời cơ và thách thức ............................................................................... 104

2.6.4 Nguyên nhân ............................................................................................ 105

Kết luận Chư ng ........................................................................................... 106

CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP QUẢN LÝ ĐÀO TẠO TRÌNH ĐỘ TRUNG CẤP

THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC HƯỚNG TỚI VIỆC LÀM ................ 108

3.1 Một số định hướng đề xuất giải pháp .................................................... 108

3.1.1 Hướng tới chuẩn hóa năng lực đầu ra ....................................................... 108

3.1.2 Hướng tới đào tạo đáp ứng nhu cầu việc làm của thị trường lao động ...... 108

3.1.3 Hướng tới quản lý chất lượng đào tạo ....................................................... 108

3.2 Nguyên tắc đề xuất các giải pháp .......................................................... 109

3.2.1 Đảm bảo tính mục tiêu ............................................................................. 109

3.2.2 Đảm bảo tính kế thừa ............................................................................... 109

3.2.3 Đảm bảo tính hệ thống, đồng bộ............................................................... 109

3.2.4 Đảm bảo tính khả thi ................................................................................ 109

3.2.5 Đảm bảo tính thực tiễn ............................................................................. 109

3.2.6 Đảm bảo tính hiệu quả.............................................................................. 110

3.3 Các giải pháp quản lý đào tạo trình độ trung cấp theo tiếp cận năng lực

hướng tới việc làm .................................................................................. 110

3.3.1 Giải pháp 1: Đổi mới quản l tuyển sinh theo nhu cầu việc làm ............... 110

3.3.2 Giải pháp 2: Tổ chức phát triển chương trình đào tạo trình độ trung cấp theo

tiếp cận năng lực hướng tới việc làm ........................................................ 117

3.3.3 Giải pháp 3: Quản lý phát triển đội ngũ giáo viên để đào tạo theo tiếp cận

năng lực hướng tới việc làm ..................................................................... 126

3.3.4 Giải pháp 4: Quản lý hoạt động dạy học của giáo viên theo tiếp cận năng lực

hướng tới việc làm .................................................................................... 132

3.3.5 Giải pháp 5: Thành lập Tổ tư vấn và giới thiệu việc làm cho học sinh tốt

nghiệp ...................................................................................................... 140

3.3.6 Giải pháp 6: Quản lý mối quan hệ hợp tác giữa nhà trường và các cơ sở sử

dụng lao động........................................................................................... 143

3.3.7. Mối quan hệ giữa các giải pháp ................................................................ 148

vii

3.4 Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp ............. 149

3.4.1 Mục đích .................................................................................................. 149

3.4.2 Nội dung thực hiện ................................................................................... 149

3.4.3 Phương pháp khảo sát và đối tượng khảo nghiệm ..................................... 149

3.5 Thử nghiệm giải pháp ............................................................................ 152

3.5.1 Mục đích thử nghiệm................................................................................ 152

3.5.2 Giới hạn thử nghiệm ................................................................................. 152

3.5.3 Đối tượng thử nghiệm và đối chứng ......................................................... 153

3.5.4 Nội dung tiến trình thử nghiệm ................................................................. 153

3.5.5 Tổng kết đánh giá kết quả thử nghiệm ...................................................... 156

Kết luận Chư ng 3 ........................................................................................... 157

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................... 158

1. Kết luận ....……………………………………………………………………158

2. Khuyến nghị.................................................................................................. 159

2.1. Đối với Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ........................................... 159

2.2. Đối với Sở Lao động - Thương binh và Xã hội ............................................ 159

2.3. Đối với các cơ sở giáo dục nghề nghiệp có đào tạo trình độ trung cấp ......... 159

2.4. Đối với các cơ sở sử dụng lao động ............................................................. 160

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ................ 161

TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 162

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

Chữ viết tắt Chữ đầ đủ

BGTH Bài giảng tích hợp

CBQL Cán bộ quản l

CHS Cựu học sinh

CSSDLĐ Cơ sở sử dụng lao động

CSVC Cơ sở vật chất

CTĐT Chương trình đào tạo

DoN Doanh nghiệp

GD-ĐT Giáo dục và đào tạo

GDNN Giáo dục nghề nghiệp

GV Giáo viên

HS Học sinh

ILO Tổ chức lao động quốc tế

KHCN Khoa học công nghệ

KQHT Kết quả học tập

KT-XH Kinh tế xã hội

KTTT Kinh tế thị trường

LĐTBXH Lao động-Thương binh và Xã hội

NCĐT Nhu cầu đào tạo

NT Nhà trường

QLĐT Quản l đào tạo

TCCN Trung cấp chuyên nghiệp

TCN Trung cấp nghề

TCNL Tiếp cận năng lực

TBDH Thiết bị dạy học

THCS Trung học cơ sở

THPT Trung học phổ thông

TTLĐ Thị trường lao động

UNESCO

Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa

Liên Hiệp Quốc

ix

DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1. Số lượng các cơ sở GDNN có đào tạo trình độ trung cấp theo loại hình

và cơ quan chủ quản ......................................................................................... 59

Bảng 2.2. Thực trạng tuyển sinh GDNN giai đoạn 2011- 2016 ........................ 60

Bảng 2.3. Đối tượng khảo sát ........................................................................... 62

Bảng 2.4. Đánh giá về hình thức tuyển sinh ..................................................... 64

Bảng 2.5. Các phương pháp phát triển CTĐT................................................... 66

Bảng 2.6. Đánh giá của CHS về sự phù hợp của CTĐT với yêu cầu của nghề.. 67

Bảng 2.7. Đánh giá của HS về năng lực giảng dạy của đội ngũ GV.................. 68

Bảng 2.8. Đánh giá của CHS về năng lực giảng dạy của đội ngũ GV............... 69

Bảng 2.9. Nhu cầu nâng cao năng lực của đội ngũ GV..................................... 72

Bảng 2.10. Đánh giá của CBQL và GV về CSVC và TBDH ............................ 73

Bảng 2.11. Đánh giá của HS và CHS về CSVC và TBDH ............................... 73

Bảng 2.12. Đánh giá về hoạt động giảng dạy của GV ...................................... 75

Bảng 2.13. Đánh giá về tình hình sử dụng các phương pháp đánh giá KQHT .. 76

Bảng 2.14. Đánh giá của CBQL và GV về mối quan hệ giữa NT và CSSDLĐ

trong việc đào tạo theo TCNL hướng tới việc làm ............................................ 77

Bảng 2.15. Đánh giá của đại diện CSSDLĐ về mối quan hệ giữa NT

và CSSDLĐ ..................................................................................................... 79

Bảng 2.16. Đánh giá của CSSDLĐ về chất lượng đào tạo trình độ trung cấp so

với yêu cầu của CSSDLĐ................................................................................ 82

Bảng 2.17. Đánh giá về thực trạng tìm việc làm của HS sau khi tốt nghiệp ...... 83

Bảng 2.18. Đánh giá của CHS về mức độ đáp ứng việc làm sau khi tìm được

việc làm ............................................................................................................ 84

Bảng 2.19. Đánh giá về quản lý tuyển sinh ....................................................... 86

Bảng 2.20. Đánh giá về quản lý phát triển CTĐT............................................. 88

Bảng 2.21. Đánh giá về quản lý phát triển đội ngũ GV..................................... 88

Bảng 2.23. Đánh giá về quản lý CSVC và TBDH ............................................ 90

Bảng 2.24. Đánh giá về công tác quản lý tài chính của các trường ................... 91

Bảng 2.25. Đánh giá về quản lý tổ chức quá trình dạy học của GV .................. 92

Bảng 2.26. Đánh giá về quản lý hoạt động giảng dạy của GV .......................... 93

Bảng 2.27. Đánh giá của CBQL về phân công GV làm công tác giảng dạy ...... 94

Bảng 2.28. Đánh giá của GV và CBQL về quản lý hoạt động học tập của HS .. 96

Bảng 2.29. Đánh giá của HS và CHS về quản lý hoạt động học tập của HS ..... 97

x

Bảng 2.30. Đánh giá của GV và CBQL về công tác quản l đầu ra hướng tới

việc làm của HS sau khi tốt nghiệp ................................................................... 99

Bảng 2.31. Đánh giá của CHS về công tác quản l đầu ra của các trường ...... 100

Bảng 2.32. Tác động của bối cảnh ảnh hưởng tới đào tạo theo TCNL hướng tới

việc làm .......................................................................................................... 102

Bảng 3.1. Quản lý hoạt động dạy học của GV theo TCNL hướng tới việc làm139

Bảng 3.2. Đánh giá về tính cần thiết của các giải pháp ................................... 150

Bảng 3.3. Đánh giá về tính khả thi của các giải pháp...................................... 151

Bảng 3.4. Kết quả tìm được việc làm của nhóm thử nghiệm và nhóm đối chứng154

xi

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1 Mô hình đào tạo theo quá trình ............................................................. 33

Sơ đồ 1.2 Mô hình đào tạo theo chu trình ............................................................. 34

Sơ đồ 1.3 Mô hình CIPO...................................................................................... 37

Sơ đồ 1.4 Vận dụng mô hình CIPO trong QLĐT trình độ trung cấp theo TCNL

hướng tới việc làm ............................................................................................... 39

Sơ đồ 1.5 Mô hình đào tạo song hành ................................................................... 52

Sơ đồ 1.6 Mô hình Seek-Find-Train ..................................................................... 55

Sơ đồ 2.1 So sánh tương quan kiến đánh giá của HS và CHS về năng lực giảng

dạy của giáo viên .................................................................................................. 71

Sơ đồ 2.2 Đánh giá của CBQL-GV và HS-CHS về CSVC và TBDH ................... 74

Sơ đồ 2.3 So sánh tương quan kiến đánh giá của GV và CBQL với ý kiến đánh

giá của các đại diện CSSDLĐ .............................................................................. 81

Sơ đồ 2.4 Tương quan kiến đánh giá của GV, CBQL, HS và CHS về quản lý

hoạt động học tập của HS ..................................................................................... 98

Sơ đồ 2.5 Đánh giá của GV, CBQL và CHS về công tác quản l đầu ra............. 101

Sơ đồ 3.1 Quy trình quản l xác định nhu cầu việc làm ...................................... 112

Sơ đồ 3.2 Quy trình tổ chức tuyển sinh theo TCNL hướng tới việc làm ............. 115

Sơ đồ 3.3 Quy trình quản l phát triển CTĐT trình độ trung cấp theo TCNL

hướng tới việc làm ............................................................................................. 118

Sơ đồ 3.4 Sơ đồ DACUM................................................................................... 119

Sơ đồ 3.5 Quy trình thiết kế CTĐT theo mô-đun năng lực ................................. 121

Sơ đồ 3.6 Quy trình tổ chức đào tạo, bồi dưỡng giáo viên .................................. 128

Sơ đồ 3.7 Quy trình quản lý tuyển dụng GV mới ............................................... 130

Sơ đồ 3.8 Quy trình biên soạn BGTH ................................................................. 134

Sơ đồ 3.9 Quy trình biên soạn giáo án của BGTH.............................................. 137

Sơ đồ 3.10 Quy trình thành lập Tổ tư vấn và giới thiệu việc làm cho HS tốt nghiệp

........................................................................................................................... 141

Sơ đồ 3.11 Quy trình quản lý mối quan hệ hợp tác giữa NT và các CSSDLĐ .... 145

Sơ đồ 3.12 Mối quan hệ giữa các giải pháp ........................................................ 149

Sơ đồ 3.13 Tỷ lệ có việc làm của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng .......... 155

1

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

Khác với thời kỳ bao cấp, kế hoạch hóa tập trung trước đây, trong nền

KTTT, triết lý của GDNN là “gắn kết giữa dạy nghề và việc làm” [41] Bởi lẽ,

học nghề không chỉ để biết mà học để tìm việc làm. Mục tiêu của GDNN cũng

đã được khẳng định rõ: “Đào tạo nhân lực trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh,

dịch vụ, có năng lực hành nghề tương ứng với trình độ đào tạo; có đạo đức, sức

khỏe; có trách nhiệm nghề nghiệp; có khả năng sáng tạo, ...” [46].

Nghị quyết 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về đổi

mới căn bản, toàn diện GD-ĐT cũng đã nêu rõ: “Nội dung giáo dục nghề nghiệp

được xây dựng theo hướng tích hợp kiến thức, kỹ năng, tác phong làm việc

chuyên nghiệp để hình thành năng lực nghề nghiệp cho người học” [1].

Đào tạo theo TCNL được hình thành từ những năm 70 của thế kỷ trước và

đang là một xu thế hiện nay ở nhiều nước trên thế giới. Đào tạo theo TCNL chú

trọng vào kết quả đầu ra để sau khi học xong CTĐT, người học có năng lực

hoàn thành các nhiệm vụ và công việc của việc làm và có nhiều cơ hội để tìm

được việc làm. Mặt khác, đào tạo theo TCNL, dạy học tích hợp giữa lý thuyết và

thực hành, thực hiện được nguyên lý giáo dục “học đi đôi với hành”, nhờ vậy

nâng cao được chất lượng đào tạo góp phần tăng trưởng kinh tế.

Giáo dục nghề nghiệp ở Việt Nam từ những năm 2000 đã quan tâm tới đào

tạo theo nhu cầu TTLĐ, đổi mới đào tạo trong đó có việc triển khai đào tạo theo

TCNL (competency-based training) nhằm gắn kết đào tạo với việc làm. Tuy

nhiên, CTĐT nói chung và trình độ trung cấp nói riêng vẫn chủ yếu được cấu

trúc theo môn học, nặng về kiến thức, nhẹ về thực hành, chưa theo tiếp cận mô -

đun năng lực mềm dẻo và linh hoạt, hướng tới việc làm để đáp ứng cho nhu cầu

đa dạng của người học cũng như người sử dụng lao động; tuyển sinh hàng năm

đang theo khả năng của trường mà chưa bám sát nhu cầu về việc làm của TTLĐ

nên chưa phù hợp với quy luật cung - cầu và dẫn đến tình trạng một bộ phận HS

tốt nghiệp không tìm được việc làm và làm giảm hiệu quả đào tạo.

2

Trên TTLĐ, trong số lao động chuyên môn kỹ thuật qua đào tạo, lao động

ở trình trung cấp chiếm một tỷ lệ đáng kể, hơn cả trình độ cao đẳng trong GDNN.

Theo Bản tin cập nhật TTLĐ Việt Nam quý 2 năm 2018 [3], lực lượng lao động

từ 15 tuổi trở lên đã qua đào tạo có bằng/chứng chỉ từ 3 tháng trở lên là 12,04

triệu người (chiếm 21,85%) trong tổng số lực lượng lao động của cả nước, trong

đó, lao động qua đào tạo trình độ trung cấp chiếm tỷ lệ chỉ sau đại học. Cụ thể: Tỷ

lệ lao động có trình độ đại học trở lên trong tổng lực lượng lao động là 9,32%

(tương đương 5,28 triệu người ; cao đẳng là 3,49% (tương đương 1.92 triệu

người); trung cấp là 5,08% (tương đương 2.92 triệu người và sơ cấp nghề là

3,49% (tương đương 1.92 triệu người). Mặt khác, số liệu thống kê Quý 2/2018

cho thấy, cả nước có 1.061,5 nghìn người trong độ tuổi thất nghiệp trong đó, lao

động trình độ trung cấp có 66,7 nghìn người thất nghiệp chiếm 6,2% trong tổng

số. Xẩy ra tình trạng thất nghiệp này của lao động trình độ trung cấp một mặt là

do chất lượng đào tạo thấp nên HS sau khi tốt nghiệp chưa có đủ các năng lực cần

thiết để hành nghề; mặt khác, đào tạo chưa gắn với nhu cầu việc làm của xã hội,

vừa thừa vừa thiếu ở một số ngành nên một số HS tốt nghiệp ra trường không tìm

được việc làm. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng nêu trên là do các cơ sở

GDNN đào tạo trình độ trung cấp chưa QLĐT theo quy luật cung-cầu của TTLĐ.

Nghị quyết 29-NQ/TW đã nhận định: “Quản lý giáo dục và đào tạo còn yếu kém”

đồng thời cũng đề ra nhiệm vụ: “Đổi mới căn bản quản lý giáo dục,… coi trọng

quản lý chất lượng”.

Với lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Quản lý đào tạo trình độ trung cấp

theo tiếp cận năng lực hướng tới việc làm” làm đề tài nghiên cứu luận án Tiến sĩ

của mình.

2. Mục đích nghi n cứu

Trên cơ sở nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá thực trạng, tác giả đề xuất một

số giải pháp về QLĐT trình độ trung cấp theo TCNL hướng tới việc làm nhằm nâng

cao chất lượng và hiệu quả đào tạo, đáp ứng nhu cầu phát triển nhân lực trình độ

trung cấp trong thời gian tới.