(Luận Án Tiến Sĩ) Pháp Luật Về Các Biện Pháp Xử Lý Hành Chính Đối Với Người Chưa Thành Niên.pdf

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP

ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

ĐÀO THỊ THU AN

PHÁP LUẬT VỀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH

ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Hà Nội -2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ TƯ PHÁP

ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI

ĐÀO THỊ THU AN

PHÁP LUẬT VỀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH

ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính

Mã số: 62380102

Người hướng dẫn khoa học: 1. TS. Trần Thị Hiền

2. TS. Nguyễn Thị Kim Thoa

Hà Nội - 2020

i

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của cá nhân tôi.

Các kết quả nêu trong Luận án chưa được công bố trong bất kỳ công

trình nào khác. Các số liệu trong Luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ

rang, được trích dẫn theo đúng quy định

Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của Luận án

này.

Tác giả luận án

Đào Thị Thu An

ii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BLHS Bộ luật hình sự

BLTTHS Bộ luật tố tụng hình sự

Cục QLXLVPHC Cục quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi

hành pháp luật

CƯQTE Công ước quốc tế về các quyền của trẻ em

Luật XLVPHC Luật xử lý vi phạm hành chính

GDTXPTT Giáo dục tại xã, phường, thị trấn

NCTN Người chưa thành niên

UBND Ủy ban nhân dân

TNHS Trách nhiệm hình sự

VPPL Vi phạm pháp luật

VPHC Vi phạm hành chính

XLHC Xử lý hành chính

XLHS Xử lý hình sự

iii

DANH MỤC HÌNH, BẢNG BIỂU

Hình 1 Sự phát triển bộ não của người chưa thành niên từ 5-20

tuổi

Trang 32

Hình 2 Chức năng điều hành của vỏ não trước trán Trang 32

Hình 3. Sự trưởng thành của bộ não con người giai đoạn 5 tuổi,

trước 12 tuổi, giai đoạn tuổi teen (12-18 tuổi) và giai

đoạn 20 tuổi

Trang 33

Hình 4. Tác động tiêu cực, bất lợi của việc áp dụng hình phạt tù

đối với người chưa thành niên tới việc hoàn thành bậc

học trung học và làm tăng khả năng tái phạm ở tuổi

trưởng thành

Trang 61

Biểu đồ 1 Áp dụng biện pháp xử lý hành chính đối với NCTNVPPL

(2006-2010)

Trang 137

Biểu đồ 2 Áp dụng biện pháp XLHC đối với NCTN VPPL (2014-

2017)

Trang 138

Biều đồ 3 Áp dụng biện pháp GDTXPTT đối với NCTNVPPL

(2014-2017

Trang 138

Biểu đồ 4 Áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng (2006-

2010

Trang 142

Biểu đồ 5 Áp dụng biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng (2014-

2017

Trang 142

Biểu đồ 6 Tình hình áp dụng biện pháp quản lý tại gia đình (2014-

2017)

Trang 146

iv

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu .......................................................................... 3

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 4

4. Cơ sở lý luận ........................................................................................................... 5

5. Phương pháp tiếp cận vấn đề nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu .................. 5

5.1. Phương pháp tiếp cận ....................................................................................... 5

5.2. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 7

6. Đóng góp mới về khoa học và tính ứng dụng của luận án ...................................... 8

6.1. Đóng góp mới về khoa học của luận án........................................................... 8

6.2. Ý nghĩa thực tiễn và tính ứng dụng của luận án .............................................. 9

7. Kết cấu của luận án ................................................................................................. 9

CHƯƠNG 1 .............................................................................................................. 10

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU THUỘC LĨNH VỰC CỦA ĐỀ TÀI . 10

1.1. Các công trình nghiên cứu trong nước có liên quan đến xử lý hành chính người

chưa thành niên vi phạm pháp luật ........................................................................... 10

1.1.1. Các công trình nghiên cứu về pháp luật xử lý hành chính đối với người chưa

thành niên vi phạm pháp luật .................................................................................... 10

1.1.2. Các công trình nghiên cứu so sánh về pháp luật có liên quan đến các biện

pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên vi phạm pháp luật với các chuẩn

mực quốc tế ............................................................................................................... 17

1.2. Các công trình nghiên cứu ngoài nước có liên quan đến xử lý người chưa thành

niên vi phạm pháp luật .............................................................................................. 19

1.2.1. Các công trình nghiên cứu chung về xử lý người chưa thành niên vi phạm

pháp luật .................................................................................................................... 19

1.2.2. Các công trình nghiên cứu có liên quan đến pháp luật Việt Nam về xử lý

người chưa thành niên vi phạm pháp luật ................................................................. 21

1.3. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu ..................................................... 24

1.3.1. Những kết quả nghiên cứu mà luận án sẽ kế thừa và phát triển ................ 24

v

1.3.2. Những vấn đề cần phải tiếp tục nghiên cứu................................................ 26

1.4 Giả thuyết nghiên cứu và các câu hỏi nghiên cứu .............................................. 27

1.4.1. Giả thuyết nghiên cứu ................................................................................. 27

1.4.2. Câu hỏi nghiên cứu ..................................................................................... 27

Kết luận Chương 1 .................................................................................................... 29

CHƯƠNG 2 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ PHÁP LUẬT VỀ CÁC BIỆN PHÁP

XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN VI PHẠM PHÁP

LUẬT ........................................................................................................................ 30

2.1. Khái niệm và đặc điểm của người chưa thành niên vi phạm pháp luật ............. 30

2.1.1. Khái niệm người chưa thành niên ............................................................... 30

2.1.2. Các đặc điểm phát triển của người chưa thành niên ................................... 31

2.1.3. Khái niệm người chưa thành niên vi phạm pháp luật ................................. 37

2.2. Pháp luật về các biện pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên vi

phạm pháp luật .......................................................................................................... 40

2.2.1. Xử lý vi phạm hành chính, xử phạt vi phạm hành chính và áp dụng các biện

pháp xử lý hành chính ............................................................................................... 41

2.2.2. Sự khác biệt giữa các biện pháp xử lý hành chính với xử phạt vi phạm hành

chính .......................................................................................................................... 45

2.2.3. Khái niệm các biện pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên

................................................................................................................................... 47

2.2.4. So sánh biện pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên với các

biện pháp giám sát, giáo dục và biện pháp tư pháp hình sự đối với người chưa thành

niên ............................................................................................................................ 49

2.2.5. Nguyên tắc điều chỉnh của pháp luật về các biện pháp xử lý hành chính đối

với người chưa thành niên ......................................................................................... 54

2.2.6. Nội dung điều chỉnh của pháp luật về các biện pháp xử lý hành chính đối

với người chưa thành niên ......................................................................................... 56

2.3. Tiêu chí hoàn thiện pháp luật về các biện pháp xử lý hành chính đối với người

chưa thành niên ......................................................................................................... 67

2.3.1. Phù hợp với tinh thần Hiến pháp 2013 về quyền con người, quyền công dân,

bao gồm quyền của trẻ em ........................................................................................ 68

vi

2.3.2. Tính toàn diện ............................................................................................. 68

2.3.3. Tính thống nhất, đồng bộ ............................................................................ 69

2.3.4. Tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên ............ 70

2.3.5. Tính hiệu quả, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, dựa trên các bằng chứng thực tiễn

................................................................................................................................... 70

Kết luận Chương 2 .................................................................................................... 71

CHƯƠNG 3 CHUẨN MỰC QUỐC TẾ VỀ BẢO ĐẢM QUYỀN CỦA NGƯỜI

CHƯA THÀNH NIÊN VI PHẠM PHÁP LUẬT ..................................................... 73

3.1. Các công ước và hướng dẫn quốc tế về bảo đảm quyền của người chưa thành

niên vi phạm pháp luật .............................................................................................. 73

3.1.1. Công ước quốc tế về các quyền của trẻ em và các hướng dẫn quốc tế ...... 74

3.1.2. Công ước các quyền dân sự và chính trị ..................................................... 76

3.1.3. Công ước chống tra tấn và những hành động đối xử hoặc trừng phạt khác

mang tính độc ác, vô nhân đạo hay hạ nhục ............................................................. 77

3.2. Nghĩa vụ báo cáo của các quốc gia thành viên về việc thực hiện các công ước

liên quan đến tư pháp chưa thành niên/ tư pháp trẻ em ............................................ 77

3.3. Các quyền của trẻ em vi phạm pháp luật ........................................................... 79

3.3.1. Quyền được bảo đảm lợi ích tốt nhất .......................................................... 80

3.3.2. Quyền không bị cách ly cha mẹ trái với ý muốn ........................................ 80

3.3.3. Quyền được lắng nghe và có ý kiến trong quá trình tố tụng tư pháp hoặc

hành chính có liên quan trực tiếp đến trẻ em ............................................................ 81

3.3.4. Quyền được đại diện và quyền được trợ giúp pháp lý và các hỗ trợ khác . 81

3.3.5. Quyền không bị tra tấn, đối xử hay trừng phạt tàn tệ, vô nhân đạo, làm mất

phẩm giá; quyền không bị tước tự do trái pháp luật ................................................. 82

3.3.6. Quyền không bị truy tố, xử lý khi chưa đủ độ tuổi chịu trách nhiệm hình sự

................................................................................................................................... 84

3.3.7. Quyền được bảo đảm xét xử công bằng ..................................................... 85

3.3.8. Được suy đoán vô tội cho tới khi bị chứng minh rằng đã phạm tội theo luật

pháp ........................................................................................................................... 86

3.3.9. Quyền có người đại diện và được hỗ trợ về pháp lý ................................... 86

3.3.10. Thủ tục tố tụng khẩn trương, không trì hoãn ............................................ 86

vii

3.3.11. Không bị ép buộc phải làm chứng hoặc nhận tội, được thẩm vấn hoặc nhờ

người thẩm vấn .......................................................................................................... 87

3.3.12. Quyền kháng cáo ...................................................................................... 88

3.3.13. Quyền tham gia và hiểu quy trình tố tụng ................................................ 88

3.3.14. Quyền bảo đảm bí mật riêng tư và không án tích ..................................... 89

3.4. Cơ chế, cách thức bảo đảm quyền của người chưa thành niên vi phạm pháp luật

................................................................................................................................... 90

3.4.1. Tập trung phòng ngừa vi phạm pháp luật ................................................... 91

3.4.2. Thúc đẩy các biện pháp xử lý ngoài tố tụng (biện pháp xử lý chuyển hướng

và biện pháp thay thế) ............................................................................................... 93

3.4.3. Vấn đề tuổi và hệ thống tư pháp trẻ em ...................................................... 96

3.4.4. Thiết lập tổ chức của hệ thống tư pháp chưa thành niên/tư pháp trẻ em .... 97

3.5. Luật mẫu về tư pháp chưa thành niên và giá trị tham khảo cho Việt Nam ........ 98

Kết luận Chương 3 .................................................................................................. 102

CHƯƠNG 4 PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH

CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA THÀNH NIÊN VI PHẠM PHÁP LUẬT VÀ

THỰC TIỄN THỰC HIỆN ..................................................................................... 104

4.1. Khái quát quá trình hình thành và thay đổi của pháp luật về các biện pháp xử lý

hành chính đối với người chưa thành niên ở Việt Nam .......................................... 104

4.1.1. Quy định về các biện pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên

trước năm 2012 ....................................................................................................... 104

4.1.2. Quy định về các biện pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên

sau 2012................................................................................................................... 106

4.2. Đánh giá pháp luật hiện hành về các biện pháp xử lý hành chính đối với người

chưa thành niên ....................................................................................................... 107

4.2.1. Biện pháp giáo dục tại xã phường, thị trấn ............................................... 107

4.2.2. Biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng ..................................................... 118

4.2.3 Biện pháp xử lý chuyển hướng .................................................................. 132

4.3. Thực tiễn thực hiện pháp luật về các biện pháp xử lý hành chính đối với người

chưa thành niên ....................................................................................................... 135

viii

4.3.1. Tổng quan về số liệu người chưa thành niên bị áp dụng biện pháp xử lý hành

chính ........................................................................................................................ 135

4.3.2. Thực tiễn thực hiện các quy định pháp luật về biện pháp giáo dục tại xã,

phường, thị trấn ....................................................................................................... 138

4.3.3. Thực tiễn thực hiện quy định pháp luật về biện pháp đưa vào trường giáo

dưỡng ....................................................................................................................... 141

4.3.4 Thực tiễn thực hiện quy định pháp luật về biện pháp thay thế quản lý tại gia

đình .......................................................................................................................... 146

4.4. Mô hình thí điểm hỗ trợ NCTN VPPL dựa vào cộng đồng tại Đồng Tháp và

Thành phố Hồ Chí Minh - cơ sở thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật .............. 147

Kết luận Chương 4 .................................................................................................. 150

CHƯƠNG 5 QUAN ĐIỂM, YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP

LUẬT VỀ CÁC BIỆN PHÁP XỬ LÝ HÀNH CHÍNH ĐỐI VỚI NGƯỜI CHƯA

THÀNH NIÊN ........................................................................................................ 152

5.1. Quan điểm và định hướng hoàn thiện pháp luật về các biện pháp xử lý hành

chính đối với người chưa thành niên ....................................................................... 152

5.2. Các khuyến nghị quốc tế liên quan đến pháp luật về các biện pháp xử lý hành

chính đối với người chưa thành niên và phản hồi của Việt Nam ............................ 153

5.2.1.Công ước quyền trẻ em .............................................................................. 153

5.2.2. Công ước chống tra tấn ............................................................................. 156

5.2.3. Công ước các quyền dân sự và chính trị (ICCPR) ................................... 157

5.3. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về biện pháp xử lý hành chính đối với người

chưa thành niên ....................................................................................................... 158

5.3.1. Giải pháp lâu dài: Ban hành Luật xử lý người chưa thành niên vi phạm pháp

luật ........................................................................................................................... 158

5.3.2. Các giải pháp trước mắt ............................................................................ 163

Kết luận Chương 5 .................................................................................................. 170

KẾT LUẬN ............................................................................................................. 173

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ĐÃ

ĐƯỢC CÔNG BỐ .................................................................................................. 178

DANH MỤC CÁC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 179

ix

PHỤ LỤC ................................................................................................................ 186

Phụ lục 1 Các điều khoản của Luật mẫu về tư pháp trẻ em/tư pháp chưa thành niên

................................................................................................................................. 186

Phụ lục 2 Mô hình thí điểm “Hỗ trợ người chưa thành niên vi phạm pháp luật dựa

vào cộng đồng tại thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Tháp ..................................... 193

1. Đối tượng hưởng lợi trực tiếp ......................................................................... 194

2. Các mục tiêu của Mô hình thí điểm: ............................................................... 195

3. Phương thức thực hiện .................................................................................... 196

4. Quy trình thực hiện ......................................................................................... 196

5. Đánh giá Kết quả ............................................................................................ 197

Phụ lục 3 Hướng dẫn quản lý trường hợp đối với NCTNVPPL thực hiện tại thành

phố Hồ Chí Minh, Đồng Tháp ................................................................................ 199

Phụ lục 4 Hướng dẫn các biểu mẫu quản lý trường hợp ......................................... 230

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Người chưa thành niên vi phạm pháp luật (NCTN VPPL) là vấn đề của mọi

quốc gia, mọi thời đại. Mọi quốc gia đều phải giải quyết vấn đề này theo cách thức,

mức độ khác nhau, tùy thuộc vào điều kiện kinh tế -xã hội, tập quán và hệ thống pháp

luật của quốc gia đó. Tuy nhiên, dù ở bất cứ quốc gia nào, việc xử lý NCTN VPPL

cũng là vấn đề phức tạp, bảo đảm phù hợp với các chuẩn mực quốc tế về quyền của

NCTN, phản ánh đầy đủ nhu cầu đặc thù của lứa tuổi chưa thành niên, hài hòa giữa

mục tiêu giáo dục, cải tạo, hòa nhập xã hội để xây dựng một thế hệ công dân trưởng

thành tuân thủ pháp luật trong tương lai với việc bảo đảm trật tự, an toàn xã hội.

Việt Nam là một trong những quốc gia đầu tiên phê chuẩn Công ước quốc tế về

các quyền của trẻ em (CƯQTE)1

. Đây là văn kiện pháp lý quốc tế chính quy định các

quyền cơ bản của trẻ em - người dưới 18 tuổi- nói chung và của NCTN VPPL nói

riêng. Điều 37 và Điều 40 của CƯQTE yêu cầu các quốc gia thành viên phải thiết lập

những đạo luật, thủ tục, các cơ quan và tổ chức riêng cũng như các dịch vụ hỗ trợ cho

NCTN VPPL. Cùng với CƯQTE còn có các công ước quốc tế khác cũng được áp

dụng đối với NCTN VPPL như Công ước quốc tế về các quyền dân sự và chính trị2

;

Công ước chống tra tấn và những hành động đối xử hoặc trừng phạt khác mang tính

độc ác, vô nhân đạo hay hạ nhục3

. Việc thực hiện các công ước này yêu cầu Việt Nam

cần hoàn thiện pháp luật về xử lý NCTN VPPL, trong đó có pháp luật về các biện

pháp xử lý hành chính (XLHC) đối với NCTN. Hiến pháp 2013, Chiến lược xây dựng

và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020

và Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 20204

đều xác định một trong những trụ cột

cơ bản là vấn đề quyền con người, quyền công dân phải được công nhận, tôn trọng,

bảo vệ và bảo đảm trong Nhà nước pháp quyền Việt Nam, phù hợp với điều kiện cụ

thể của Việt Nam và các chuẩn mực chung, phổ quát của nhân loại.

1 Convention on the Rights of the Child - thường được gọi tắt là CRC. Việt Nam ký kết ngày 26/01/1990, phê

chuẩn ngày 28/02/1990

2

International Covenant on Civil and Political Rights, thường được gọi tắt là ICCPR. Việt Nam gia nhập ngày

24/9/1982

3

Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment, thường được

gọi tắt là CAT. Việt Nam ký kết ngày 7/11/2013 và phê chuẩn ngày 5/2/2015

4 Bộ Chính trị, Nghị quyết số 48/NQ-TW và Nghị quyết số 49/NQ-TW

2

Khác với các quốc gia khác, pháp luật Việt Nam hiện đang có hai hệ thống chế

tài áp dụng để xử lý những người có hành vi VPPL là chế tài hình sự và chế tài hành

chính. Người chưa thành niên, tùy theo tính chất, mức độ vi phạm, có thể bị xử lý

hình sự hoặc xử lý hành chính; các vi phạm nghiêm trọng sẽ bị xử lý hình sự, các vi

phạm ít nghiêm trọng, chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự (THNS), thì xử

lý hành chính. Do sự khác biệt này, khi nghiên cứu về các quy định của pháp luật,

đánh giá sự phù hợp với các chuẩn mực quốc tế, các quy định của pháp luật về tư

pháp hình sự thường được chú trọng hơn các quy định về XLHC.

Chế tài hành chính áp dụng đối với NCTN được quy định gồm xử phạt vi phạm

hành chính (VPHC) và các biện pháp XLHC. Các biện pháp XLHC áp dụng đối với

NCTN gồm biện pháp giáo dục tại xã, phường, thị trấn (GDTXPTT) và biện pháp

đưa vào trường giáo dưỡng. Các quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm

2012 (Luật XLVPHC) về các biện pháp XLHC trong đó có quy định về các biện pháp

XLHC đối với NCTN được đánh giá là có nhiều điểm tiến bộ, trong đó quy định

chuyển thẩm quyền quyết định biện pháp đưa vào trường giáo dưỡng, đưa vào cơ sở

giáo dục bắt buộc và đưa vào cơ sở chữa bệnh5

từ cơ quan hành chính sang cơ quan

tư pháp được đánh giá là một sự thay đổi lớn, mang tính đột phá, thể hiện sự cải cách

mạnh mẽ, đưa hệ thống pháp luật Việt Nam tiệm cận dần với các chuẩn mực quốc tế.

Bên cạnh đó, Luật đã có một phần riêng quy định về xử lý VPHC đối với NCTN với

các quy định về nguyên tắc bảo đảm các quyền của NCTN và lần đầu tiên ghi nhận

các biện pháp thay thế biện pháp xử lý chính thức áp dụng đối với NCTN (thường

được gọi là các biện pháp xử lý chuyển hướng trong các tài liệu quốc tế).Nội dung

này luôn được nhấn mạnh trong các báo cáo gần đây của Việt Nam về việc thực hiện

các công ước quốc tế về quyền con người mà Việt Nam là thành viên.

Mặc dù có nhiều điểm tiến bộ, song, so sánh với các chuẩn mực quốc tế về xử

lý NCTN VPPL, đặc biệt là Luật mẫu về tư pháp chưa thành niên cho thấy pháp luật

về xử lý NCTN VPPL của Việt Nam, bao gồm pháp luật về các biện pháp XLHC đối

với NCTN còn hạn chế, chưa hoàn toàn phù hợp với các chuẩn mực quốc tế; chưa

bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ với những sửa đổi về chính sách hình sự đối với

NCTN của Bộ luật hình sự 2015 (BLHS); thiếu các quy định về biện pháp xử lý

5

Từ Luật XLVPHC 2012 biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh chỉ áp dụng đối với người nghiện ma túy nên

tên gọi được sửa thành biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc

3

chuyển hướng, biện pháp thay thế trong quá trình xử lý VPPL của NCTN; các quy

định về bảo vệ quyền của NCTN VPPL còn tản mạn, chưa đồng bộ.

Thực tiễn thực hiện pháp luật về các biện pháp XLHC đối với NCTN cũng cho

thấy một số quy định chưa phù hợp, thiếu các quy định về bảo đảm thực thi, dẫn đến

khó khăn trong việc triển khai thi hành, ảnh hưởng tới quyền của NCTN VPPL cũng

như hiệu quả của việc áp dụng những biện pháp này.

Xuất phát từ thực tế trên, trong bối cảnh tổng kết 5 năm thi hành Hiến pháp

2013, tổng kết 15 năm thực hiện hai chiến lược đầu tiên trong lĩnh vực xây dựng pháp

luật và cải cách tư pháp ở Việt Nam, việc nghiên cứu đề tài “Pháp luật về các biện

pháp xử lý hành chính đối với người chưa thành niên” có ý nghĩa lý luận, pháp lý và

thực tiễn, hết sức cần thiết trong giai đoạn hiện nay.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận, các chuẩn mực quốc tế, thực tiễn áp dụng pháp

luật và tham khảo có chọn lọc mô hình quốc tế về điều chỉnh pháp luật độc lập về xử

lý NCTN VPPL phù hợp với đặc điểm của Việt Nam, mục đích nghiên cứu của đề tài

là đề xuất những giải pháp và kiến nghị hoàn thiện các quy định của pháp luật về các

biện pháp XLHC đối với NCTN, góp phần xử lý có hiệu quả vấn đề NCTN VPPL để

xây dựng thế hệ công dân tương lai tuân thủ pháp luật, có ích cho xã hội.

Để thực hiện mục đích nghiên cứu nêu trên, đề tài xác định những nhiệm vụ

nghiên cứu chủ yếu như sau:

- Thực hiện tổng quan các vấn đề nghiên cứu có liên quan đến đề tài nhằm chỉ

ra những vấn đề luận án có thể kế thừa và xác định các vấn đề cần tiếp tục nghiên

cứu;

- Về lý luận, nghiên cứu những vấn đề lý luận về NCTN VPPL, các đặc điểm

của NCTN dẫn đến yêu cầu cần có hệ thống pháp luật riêng; các yêu cầu cơ bản của

hệ thống pháp luật này dựa trên những chuẩn mực quốc tế và đặc thù của hệ thống

pháp luật của Việt Nam; trong hệ thống pháp luật đó, nghiên cứu đưa ra khái niệm,

đặc điểm, nội dung điều chỉnh của pháp luật về các biện pháp XLHC đối với NCTN

và các tiêu chí hoàn thiện pháp luật.

- Về thực tiễn thực hiện pháp luật, phân tích thực trạng pháp luật và thực tiễn

thực hiện pháp luật về các biện pháp XLHC đối với NCTN, trong đó tập trung phân

tích những hạn chế của các quy định pháp luật hiện hành về XLHC đối với NCTN và

4

tác động của những hạn chế này trong quá trình thực hiện pháp luật để xử lý VPPL

của NCTN.

- Nghiên cứu các quan điểm về xử lý NCTN VPPL, các chuẩn mực quốc tế và

luật mẫu về tư pháp chưa thành niên nhằm vận dụng linh hoạt vào điều kiện thực tế

của Việt Nam; đánh giá các mô hình thí điểm đang được triển khai nhằm đưa ra cơ

sở thực tiễn cho việc hoàn thiện pháp luật.

- Đề xuất các giải pháp phù hợp, có tính khả thi để hoàn thiện pháp luật về các

biện pháp xử lý NCTN VPPL dựa trên các chuẩn mực quốc tế về bảo đảm các quyền

của NTCN VPPL, đề xuất mô hình điều chỉnh pháp luật độc lập, hướng tới xây dựng

hệ thống tư pháp toàn diện về xử lý NCTN VPPL với các thành phần cốt lõi theo

khuyến nghị của các chuẩn mực quốc tế.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Người chưa thành niên vi phạm pháp luật có thể được nhìn nhận và tiếp cận

nghiên cứu của nhiều ngành khoa học như luật học, xã hội học, y học, tâm lý học.

Với tư cách là một luận án tiến sĩ luật học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật hành

chính, đối tượng nghiên cứu của luận án những vấn đề lý luận, thực tiễn thực hiện

pháp luật và hoàn thiện pháp luật về các biện pháp XLHC đối với NCTN, gồm:

- Người chưa thành niên với tư cách là đối tượng điều chỉnh đặc biệt của hệ

thống pháp luật;

- Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc, nội dung điều chỉnh và các tiêu chí hoàn

thiện pháp luật về các biện pháp XLHC đối với NCTN.

- Chuẩn mực quốc tế, các yêu cầu cơ bản của hệ thống pháp luật về xử lý NCTN

vi phạm pháp luật ;

- Thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về các biện pháp XLHC

đối với NCTN ở Việt Nam;

- Định hướng, quan điểm và các giải pháp hoàn thiện pháp luật về các biện pháp

XLHC đối với NCTN.

Về thời gian, Luận án nghiên cứu về pháp luật về các biện pháp XLHC đối với

NCTN kể từ năm 2012, sau khi Luật XLVPHC được ban hành. Tuy nhiên, để phân

tích sự thay đổi trong các quy định của pháp luật về các biện pháp XLHC đối với

NCTN, Luận án có đề cập tới các quy định của pháp luật về các biện pháp XLHC đối

với NCTN trước năm 2012 cũng như tổng quan các phát hiện, khuyến nghị của các