Luận Án Tiến Sĩ Kinh Tế Hoàn Thiện Quản Trị Thị Trường Chiến Lược Của Các Doanh Nghiệp Vừa Và Nhỏ

i

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

------------------

TRẦN THỊ HOÀNG HÀ

HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ THỊ TRƯỜNG CHIẾN LƯỢC

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRONG LĨNH VỰC

THƯƠNG MẠI, DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI

Chuyên ngành: Thương mại

Mã số: 62.34.10.01

Luận án tiến sỹ kinh tế

Người hướng dẫn khoa học:

GS.TS. NGND. NGUYỄN BÁCH KHOA

Hà Nội, năm 2012

ii

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC THƯƠNG MẠI

------------------

HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ THỊ TRƯỜNG CHIẾN LƯỢC

CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TRONG LĨNH VỰC

THƯƠNG MẠI, DỊCH VỤ TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI

Luận án tiến sỹ kinh tế

Hà nội, năm 2012

iii

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập

của cá nhân, không sao chép của các cá nhân, tổ chức khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm với lời cam đoan trên. NCS Trần Thị Hoàng Hà

iv

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUÂN CƠ BẢN VỀ QUẢN TRỊ THỊ

TRƯỜNG CHIẾN LƯỢC CỦA CÁC DNVVN

1.1.Tổng quan một số vấn đề lý luận về thị trường của DNTM,DV vừa và n hỏ 9

1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 9

1.1.2. Thị trường của DNTM, DV vừa và nhỏ 11

1.1.3. Thị trường chiến lược 12

1.1.4. Sự cần thiết quản trị TTCL của DNTM, DV vừa và nhỏ 14

1.2 Một số lý thuyết cở sở của quản trị TTCL của DNVVN 16

1.2.1. Lý thuyết giá trị cung ứng khách hàng 16

1.2.2. Lý thuyết giữ gìn và phát triển khách hàng của doanh nghiệp 18

1.2.3. Lý thuyết bậc thị trường của doanh nghiệp 20

1.2.4. Lý thuyết quá trình cung ứng giá trị cho khách hàng 21

1.2.5. Lý thuyết cạnh tranh của doanh nghiệp 23

1.3. Mô hình quá trình và phân định nội dung quản trị TTCL của các

DNTM,DV vừa và nhỏ 22

1.3.1. Mô hình quá trình quản trị TTCL của DNTM, DV vừa và nhỏ 26

1.3.2. Nội dung cơ bản của quản trị TTCL của DNTM, DV vừa và nhỏ 27

1.4. Những yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến quản trị TTCL của các DNTM,DV

vừa và nhỏ 49

1.4.1. Những yếu tố môi trường vĩ mô 49

1.4.2. Những yếu tố thị trường ngành kinh doanh 51

v

1.4.3. Những yếu tố môi trường nội tại 53

1.5. Kinh nghiệm trong quản trị TTCL của các DNVVN trong và ngoài nước 54

1.5.1. Kinh nghiệm quản trị TTCL của các DNVVN tại

Thành phố Hồ Chí Minh 54

1.5.2. Kinh nghiệm quản trị TTCL của các DNVVN Nhật Bản 55

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ THỊ TRƯỜNG CHIẾN LƯỢC

Ở CÁC DNTM,DV NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI

TRONG THỜI GIAN QUA

2.1. Khái quát tình hình phát triển các DNTM,DV vừa và nhỏ trên địa bàn

Hà Nội 59

2.1.1.Quá trình phát triển DNVVN nói chung và DNTM,DV vừa và nhỏ

Hà nội nói riêng 59

2.1.2. Đánh giá chung vai trò của DNVVN Hà nội 60

2.1.3. Đặc điểm TTCL và nhân tố ảnh hưởng đến TTCL của DNTM,DV

vừa và nhỏ thành phố Hà Nội 62

2.1.4. Những vấn đề đặt ra đối với phát triển DNTM,DV vừa và nhỏ

thành phố Hà Nội trong mối quan hệ với thị trường của nó 66

2.2. Tình hình và những vấn đề đặt ra trong quản trị TTCL của một số

DNTM,DV vừa và nhỏ Hà Nội đượ c chọn nghiên cứu điển hình 68

2.2.1. Phương pháp lựa chọn mẫu DNTM,DV vừa và nhỏ điển hình 68

2.2.2. Thực trạng quản trị TTCL của một số DNTM,DV vừa và nhỏ Hà Nội

được chọn nghiên cứu điển hình 69

2.2.3. Những vấn đề rút ra từ thực trạng quản trị TTCL của các doanh nghiệp

được lựa chọn nghiên cứu điển hình 77

2.3. Phân tích thực trạng triển khai quản trị TTCL của các DNTM,DV vừa và nhỏ

trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện nay 78

2.3.1. Phương pháp chọn mẫu điều tra tổng thể DNTM,DV vừa và nhỏ 78

2.3.2. Kết quả đánh giá tổng hợp quản trị TTCL của các DNTM,DV

vừa và nhỏ 79

vi

2.3.3. Phân tích marketing chiến lược và định hình triết lý thị trường

chiến lược của DNTM,DV vừa và nhỏ 80

2.3.4. Về nhận dạng, lựa chọn và định vị giá trị cung ứng khách hàng

trên TTCL của doanh nghiệp 83

2.3.5. Về phương thức đáp ứng TTCL của doanh nghiệp 91

2.3.6. Về đảm bảo và phát triển nguồn lực cho TTCL của doanh nghiệp 99

2.3.7. Đánh giá, kiểm tra, kiểm soát quản trị TTCL 102

2.4. Đánh giá chung, những vấn đề đặt ra và nguyên nhân thực trạng

quản trị TTCL của các DNTM,DV vừa và nhỏ 102

2.4.1. Những thành công nổi bật và nguyên nhân 102

2.4.2 Những hạn chế chủ yếu và nguyên nhân 104

CHƯƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM HOÀN THIỆN

QUẢN TRỊ THỊ TRƯỜNG CHIẾN LƯỢC CỦA CÁC DNTM,DV VỪA VÀ NHỎ

TRÊN ĐỊA BÀN HÀ NỘI GIAI ĐOẠN ĐẾN 2015, TẦM NHÌN 2020

3.1. Một số dự báo phát triển doanh nghiệp và thị trường DNTM,DV vừa và nhỏ

trên địa bàn thành phố Hà Nội đến 2015 tầm nhìn 2020 112

3.1.1. Những thay đổi môi trường vĩ mô, thời cơ, thách thức với ph át triển

DNTM,DV vừa và nhỏ thành phố Hà Nội, giai đoạn tới 112

3.1.2. Một số dự báo phát triển DNTM,DV vừa và nhỏ trên địa bàn

thành phố Hà Nội đến 2015 tầm nhìn 2020 113

3.1.3. Một số dự báo phát triển thị trường TM,DV nói chung và thị trường

DNTM,DV vừa và nhỏ Hà Nội nói riêng đến 2015 tầm nhìn 2020 115

3.2. Định hướng, quan điểm, mục tiêu phát triển TTCL của các DNTM,DV

vừa và nhỏ trên địa bàn Hà Nội đến 2015, tầm nhìn 2020 117

3.2.1. Xác lập các định hướng cơ bản phát triển TTCL và hoàn thiện

quản trị TTCL của DNTM,DV vừa và nhỏ Hà Nội đến 2015,

tầm nhìn 2020 117

3.2.2. Quan điểm và mục tiêu hoàn thiện quản trị TTCL của DNTM,DV

vii

vừa và nhỏ Hà Nội đến 2015, tầm nhìn 2020 117

3.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản trị TTCL của các DNTM,DV

vừa và nhỏ trên địa bàn Hà Nội 121

3.3.1. Hoàn thiện các phương pháp phân tích trong lựa chọn

và định hướng TTCL 121

3.3.2. Nhóm giải pháp nâng cao hiệu suất quy trình, nội dung quản trị

TTCL của doanh nghiệp 128

3.3.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản trị các công cụ đáp ứng TTCL

của doanh nghiệp 135

3.3.4. Nhóm giải pháp hoàn thiện nguồn lực quản trị TTCL của

doanh nghiệp 141

3.4. Một số kiến nghị vĩ mô tạo môi trường kinh doanh thuận lợi và hài hòa

cho quản trị TTCL của DNTM,DV vừa và nhỏ Hà Nội 144

3.4.1.Kiến nghị Bộ công thương và các bộ ngành trung ương, địa phương 144

3.4.2. Kiến nghị UBND và Sở ban ngành thành phố Hà Nội 145

3.4.3. Kiến nghị Hiệp hội DNVVN Hà Nội 146

KẾT LUẬN 149

DANH MỤC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA NCS CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

viii

DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

BCH: Ban chấp hành

CNH-HĐH: Công nghiệp hóa- Hiện đại hóa

CRM: Quản trị quan hệ khách hàng

DN: doanh nghiệp

DNNN: Doanh nghiệp Nhà nước

DNNVV: Doanh nghiệp nhỏ và vừa

DNSX: Doanh nghiệp sản xuất

DNTM,DV: Doanh nghiệp thương mại, dịch vụ

DNTN: Doanh nghiệp tư nhân

GS: Giáo sư

KDTM: Kinh doanh thương mại

KTTT: Kinh tế thị trường

NCS: Nghiên cứu sinh

NCPT KT-XH: Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội

NHNN: Ngân hàng Nhà nước

NHTM: Ngân hàng thương mại

NXB: Nhà xuất bản

PGS. Phó giáo sư

QTDN: Quản trị doanh nghiệp

R&D: Nghiên cứu và phát triển

TB: Trung bình

TNHH: Trách nhiệm hữu hạn

TS: Tiến sỹ

TT : Thi trường

TTCL: Thị trường chiến lược

UBND: Ủy ban nhân dân

XHCN: Xã hội chủ nghĩa

XNK: Xuất nhập khẩu

XTTM: Xúc tiến thương mại

WTO: Tổ chức thương mại quốc tế

ix

DANH MỤC BẢNG BIỂU

Bảng 2.1: Số lượng doanh nghiệp lớn trên địa bàn Hà Nội ...........................................63

Bảng 2.2: Xếp hạng PCI Hà Nội .....................................................................................64

Bảng 2.3: Số lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa đang hoạt động qua các năm, từ 2000 đến 2008 ,

xét theo tiêu chí lao động . ........................................................................................................66

Bảng 2.4 : Cơ cấu mặt hàng  nhà cung cấp..............................................................................70

Bảng 2.5: Kết quả kinh doanh thời gian gần đây của Siêu thị Unimart ..........................71

Bảng 2.6: Tổng hợp điểm đánh giá hiệu suất phát triển chiến lược kinh doanh thương

mại theo các nhóm doanh nghiệp thuộc mẫu điều tra.....................................................79

Bảng 3.1: Mục tiêu trong hoàn thiện quản trị thị trường chiến lược của các DNTM,DV

vừa và nhỏ .....................................................................................................................120

Bảng 3.2: Mô hình phân tích TOWS động trong quản trị TTCL của các DNVVN trong

lĩnh vực thương mại, dịch vụ.........................................................................................125

x

DANH MỤC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ

Sơ đồ 1.1 Mô hình cấu trúc bậc thị trường của công ty thương mại ...............................20

Sơ đồ 1.2 Tiến động chuyển hóa tập khách hàng trên thị trường ...................................21

Sơ đồ 1.3a: Quá trình cung ứng sản phẩm vật chất theo quan điểm truyền thống..........22

Sơ đồ 1.3b: Quá trình cung ứng theo quan điểm giá trị ..................................................22

Sơ đồ 1.4: Mô hình 5 lực lượng cạnh tranh .....................................................................24

Hình 1.5: Mô hình quản trị TTCL của các doanh nghiệp ...............................................26

Hình 1.6: Các bước tiến động của phân tích tình thế Marketing công ty thương mại.....27

Hình 2.1: Mức độ cập nhật thông tin trên TTCL…………………………………….....81

Hình 2.2: Mức độ nắm bắt tiềm năng bán hàng của TTCL…………………………….82

Hình 2.3: Mức độ nhận thức về triết lý TTCL ...............................................................83

Hình 2.4: Xác định TTCL và định vị giá trị cho TTCL của các DNTM,DV vừa và nhỏ..........84

Hình 2.5: Xác định TTCL và định vị giá trị cho TTCL của các DN bán lẻ.....................86

Hình 2.6: Xác định TTCL và định vị giá trị cho TTCL của các DN bán buôn...............87

Hình 2.7: Xác định TTCL và định vị giá trị cho TTCL của các DN logistics................89

Hình 2.8: Xác định TTCL và định vị giá trị cho TTCL của các DN du lịch .................90

Hình 2.9: Mức độ đáp ứng của phổ mặt hàng của DN bán lẻ so với nhu cầu của khách

hàng trên thị trường........................................................................................................92

Hình 2.10: Mức độ khác biệt trong sử dụng các chương trình XTTM trên TTCL của DN

bán lẻ ..............................................................................................................................94

Hình 2.11: Mức độ đáp ứng của phổ mặt hàng của DN bán buôn so với nhu cầu của

khách hàng trên thị trường .............................................................................................95

Hình 2.12 : Mức độ quan tâm và triển khai hiệu quả quản trị TTCL của các nhà quản trị

DN.................................................................................................................................100

Hình 2.13: Mức độ đáp ứng yêu cầu của quản trị T TCL của các nhà quản trị DN..................100

Hình 2.14: Mức độ sử dụng hiệu quả ngân quỹ quản trị TTCL....................................101

Hình 3.1: Ma trận BCG.................................................................................................121

Hình 3.2: Ma trận GE....................................................................................................123

Hình 3.3: Ma trận TOWS động.....................................................................................124

Hình 3.4: Mô hình kinh doanh dựa trên tri thức của doanh nghiệp..............................128

1

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết khách quan

Thị trường là nơi diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán của các cá nhân, tổ

chức. Với các doanh nghiệp, thị trường không chỉ là nơi diễn ra các hoạt động kinh

doanh mà đó còn là nơi để các doanh nghiệp khẳng định sự tồn tại và phát triển của

mình.

Mỗi doanh nghiệp có nhiều thị trường khác nhau, mỗi thị trường có một vai trò

nhất định, có thị trường đóng vai trò là thị trường chính, trọng điểm, có thị trường chỉ

đóng vai trò thứ yếu và một số thị trường có vai trò chiến lược. Thị trường chiến lược

có vai trò quan trọng trong cấu trúc thị trường của doanh nghiệp. Để duy trì và phát

triển các thị trường chiến lược, doanh nghiệp cần triển khai hoạt động quản trị thị

trường chiến lược. Quản trị thị trường chiến lược sẽ hướng mọi nỗ lực của doanh

nghiệp nhằm đạt được các mục tiêu chiến lược nói chung và mục tiêu của đoạn thị

trường chiến lược nói riêng. Quản trị thị trường chiến lược l à việc vận dụng tư duy quản trị chiến lược vào

quản trị thị trường nhờ đó chấm dứt tình trạng phát triển thị trường manh mún của các

doanh nghiệp vừa và nhỏ, vốn là vấn đề tồn tại mang tính đặc trưng của nhiều doanh

nghiệp vừa và nhỏ ở Việt Nam. Đôi khi người ta cho rằng chỉ những doanh nghiệp lớn

mới cần có tư duy chiến lược trong kinh doanh, còn các doanh nghiệp vừa và nhỏ chỉ

tập trung vào các hoạt động tác nghiệp là đủ, chiến lược là một khái niệm trừu tượng,

“to tác” đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ . Thực tế, quan niệm như vậy là không

đúng, doanh nghiệp lớn hay vừa và nhỏ đều cần có tư duy chiến lược trong mọi hoạt

động, đặc biệt là trong quản trị thị trường. Thị trường của các doanh nghiệp vừa và nhỏ

thường nhỏ về quy mô, tính chất, phạm vi và gắn với các tập khách hàng truyền thống,

doanh nghiệp vừa và nhỏ cần phải có tư duy chiến lược trong công tác quản trị thị

trường để có thể duy trì và phát triển tập khách hàng truyền thống, các hoạt động mang

tính manh mún rất dễ làm mất khách hàng truyền thố ng, đây sẽ là một rủi ro lớn với

một doanh nghiệp vừa và nhỏ, bởi doanh nghiệp lớn có thể dùng hình ảnh, uy tín, vị thế

để thu hút khách hàng mới, còn các doanh nghiệp vừa và nhỏ khó sử dụng lợi thế này

trong kinh doanh, nên việc duy trì và phát triển tập khách hàng truyền thống trên thị

trường là điều kiện để đảm bảo hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Rõ ràng là quản trị TTCL là một tất yếu khách quan của các doanh nghiệp kinh

doanh trong cơ chế thị trường – là vấn đề sống còn của DNVVN. Với những cơ hội

chưa từng có mở ra khi nước ta thực thi nền KTTT định hướng XHCN và những đổi

mới của Luật doanh nghiệp, các DNVVN đã có những phát triển vượt bậc cả về số

lượng và cơ cấu các loại hình DNTM,DV cả về phương thức quản trị doanh nghiệp

2

2

theo định hướng thị trường. Tuy nhiên, khi đối mặt với những thay đổi tiêu cực lớn từ

phía thị trường trong thời gian qua như khủng hoảng và suy thoái kinh tế toàn cầu,

những diễn biến phức tạp ngày càng khó khăn của kinh tế vĩ mô nước ta, các DNVVN

nói chung và đặc biệt các DNTM,DV vừa và nhỏ nói riêng đều gặp thách thức và khó

khăn cũng lớn chưa từng có mà tập trung là vấn đề thị trường, không phải là có thị

trường hay không mà là có thị trường đủ độ hấp dẫn trong dài hạn hay kh ông, nghĩa là

có TTCL hay không? Câu hỏi tưởng như đơn giản nhưng nếu chứng kiến con số trong 3

năm gần đây: khoảng 10-15% số DNVVN phải giải thể hoặc “biến mất”; 25-35% số

DNVVN phải thu hẹp tối đa hoặc đình chỉ tạm thời hoạt động; 12-15% DNVVN tham

gia hoạt động M&A; số DNVVN còn lại phải vận hành cầm chừng, chủ yếu theo

thương vụ và thực hiện chiến lược “sống sót” qua khủng hoảng cho thấy vấn đề tạo lập,

lựa chọn, đáp ứng để duy trì và phát triển TTCL là vấn đề cấp thiết, thời sự ra sao với

DNVVN nói chung và DNTM,DV vừa và nhỏ nói riêng ở nước ta hiện nay. Hà Nội là một trong hai trung tâm kinh tế lớn của Việt Nam, là thị trường đầy hấp

dẫn đối với không chỉ những doanh nghiệp tại Hà Nội mà còn là điểm thu hút lớn đối

với các doanh nghiệp thuộc các tỉnh thành khác. Chính vì vậy, trong những năm qua số

lượng doanh nghiệp được đăng ký kinh doanh trên địa bàn Hà Nội đã có sự gia tăng

nhanh chóng. Bên cạnh những doanh nghiệp thành lập tại Hà Nội , còn có không ít các

doanh nghiệp thuộc tỉnh thành phố khác đã thiết lập chi nhánh, coi đó như một SBU

trọng yếu của các doanh nghiệp này.

Trong số các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn Hà Nội, có tới 95% các doanh

nghiệp thuộc nhóm các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các doanh nghiệp vừa và nhỏ đã và

đang vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế thủ đô. Với nhưng ưu thế của riêng

mình như gọn nhẹ, linh hoạt, thích ứng tốt với môi trường…các DNVVN trên địa bàn

Hà Nội đang nỗ lực để đạt những mục tiêu tăng trưởng và qua đó đóng góp ngày một

nhiều hơn cho kinh tế thủ đô . Một mặt, Hà Nội là trung tâm kinh tế với nhiều điểm hấp dẫn thu hút các doanh

nghiệp trong cả nước triển khai các hoạt động kinh doanh trên khu vực thị trường này.

Mặt khác, Hà Nội cũng là khu vực thị trường có sự cạnh tranh gay gắt với sự tham gia

của nhiều đối thủ cạnh tranh mạnh, lớn, nhiều ưu thế như các tập đoàn kinh doanh, các

doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, các công ty đa quốc gia. Các DNVVN nói

chung, các DNTM,DV vừa và nhỏ nói riêng đã và đang gặp nhiều khó khăn trong việc

duy trì, củng cố, phát triển các đoạn thị trường của doanh nghiệp, đặc biệt việc duy trì

và phát triển các đoạn TTCL phục vụ cho thực thi chiến lược kinh doanh của các doanh

nghiệp này.

3

3

Với tiếp cận đó, NCS chọn đề tài: “Hoàn thiện quản trị thị trường chiến lược

của DNVVN trong lĩnh vực thương mại, dịch v ụ trên địa bàn Hà Nội ” làm luận án

tiến sỹ của mình. 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu đề tài này là xác lập các luận cứ lý luận và thực tiễn để đề

xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm đưa nội dung quản trị cực kỳ quan trọng này vào

nền nếp, bài bản và ngày càng hoàn thiện, hiệu quả ở các DNVVN nói chung và

DNTM,DV vừa và nhỏ nước ta nói riêng. Những nhiệm vụ nghiên cứu của luận án:

Một là, hệ thống hóa và phát triển một số vấn đề lý luận về quản trị TTCL của các

DNVVN nói chung và đặc điểm của quản trị TTCL với DNTM,DV vừa và nhỏ nói

riêng.

Hai là, vận dụng mô hình và phương pháp nghiên cứu khoa học để tiếp cận phân

tích, đánh giá thực trạng quản trị TTCL của các DNTM,DV vừa và nhỏ trên địa bàn

thành phố Hà Nội trong thời gian qua.

Ba là, đề xuất các định hướng, quan điểm, mục tiêu và giải pháp vừa hoàn thiện

nội dung quản trị, vừa nâng cao năng lực quản trị TTCL của các DNTM,DV vừa và nhỏ

Hà Nội giai đoạn tới.

3. Tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước:

a. Ở nước ngoài:

Vấn đề quản trị TTCL là vấ n đề cốt lõi, giao thoa của hai lĩnh vực nghiên cứu :

Quản trị chiến lược và Quản trị marketing. Xuất phá t từ 2 luận đề nổi tiếng: - Quản trị doanh nghiệp thực chất là quản trị tương lai của doanh nghiệp mà quản

trị tương lai thực chất là quản trị chiến lược của nó (P.Drucker) trong tác phẩm “The

practice of management”

- Thị trường là tập các khách hàng có nhu cầu, mong muốn. Còn ngành kinh

doanh là tập những người bán một loại sản phẩm xác định. Thực chất của quản trị thị

trường là quản trị nhu cầu thị trường của khách hàng mà thực chất quản trị nhu cầu thị

trường của doanh nghiệp chính là quản trị marketing của nó- Ph.Kottler trong tác phẩm

“Marketing management”.

Ở các nước phát triển, quản trị TTCL và quản trị marketing đã có những phát triển

vượt bậc và lâu đời. Có thể nêu một số tác giả và tác phẩm điển hình sau:

- A.Thompson, A.Strickland, Strategic management, (2001), Mc Graw Hill. - A.Ansoff, Corporate strategy, 1985, Mc Graw Hill.

4

4

- M.Porter, Competitive Strategy, 1980, The Free Press. - Ph.Kottler, K.Keller, Marketing management, 2008 Prentise Hall. - P.Reed, Marketing Planning and Strategy, 1997, Harcourt Brace. - T.Amstrongs, SMESs Management, 1998, Mc Millan. - I.Nonaka, Management Flows, 2008, Mc Millan. Với tác phẩm “Strategic management” của tác giả A.Thompson, A.Strickland

người đọc có thể tiếp nhận được các nguyên lý chung và nội dung cơ bản của quản trị

chiến lược trong các công ty. Trong đó, đề cập tới các loại chiến lược và cách thức xây

dựng chiến lược nói chung, các kiến thức này là cơ sở cho việc vận dụng xây dựng

chiến lược kinh doanh ở mọi loại hình doanh nghiệp với các quy mô khác nhau.

Học giả M.Porter đã nổi tiếng trên toàn cầu với những cuốn sách về chiến lược

cạnh tranh, lợi thế cạnh tranh….Ở đó, tác giả đã cung cấp cho người đọc những kỹ

thuật phân tích tổng quát, cách thức phân tích môi trường nhành để xây dựng chiến

lược cạnh tranh và những quyết định chiến lược có thể áp dụng trong chiến lược cạnh

tranh của các doanh nghiệp. Nếu học giả M.Porter nổi tiếng với mô hình 5 lực lượn g cạnh tranh và các kỹ

thuật trong xây dựng chiến lược cạnh tranh thì học giả Ph.Kottler là một trong những

nhà nghiên cứu hàng đầu trong lĩnh vực marketing, trong các tác phẩm mà ông đã công

bố thì cuốn sách “Marketing management” được coi là cẩm nang của những người

nghiên cứu và thực hành marketing, trong tác phẩm này, Ph.Kottler đã bao phủ các nội

dung cơ bản trong quản trị marketing ở các doanh nghiệp, các tình huống được đặt ra

trong vận dụng các chính sách marketing mix ở các doanh nghiệp.

DNVVN là đối tượng được sự quan tâm của nhiều học giả từ nhiều thập niên

trước tới nay, T.Amstrong là một trong những học giả đó và thể hiện bằng cuốn sách “SMESs Management”. Theo các nghiên cứu thì quản trị DNVVN trước hết phải tuân

thủ những lý thuyết về quản trị doanh nghiệp nói chung nhưng để vận dụng thành công

những lý thuyết quản trị này trong các DNVVN các nhà quản trị phải có sự hiểu biết

sâu sắc về những đặc điểm riêng có của các DNVVN. Do vậy, các tác phẩm liên quan

đến quản trị DNVVN đều cố gắng chỉ dẫn cách thức quản trị các DNVVN sao cho hiệu

quả nhất.

Riêng học giả D.Aaker, trong cuốn “Strategic market management”, xuất bản

năm 2004, đã đưa ra một phạm trù rất riêng và mới là quản trị thị trường chiến lược. Từ

trước tới nay, các công trình nghiên cứu của “làng Marketing” trên thế giới luôn tập

trung và xoay quanh các phạm trù về thị trường và thị trường mục tiêu của doanh

nghiệp, chưa có tác giả nào đề cập tới thị trường chiến lược. Trong công trình này, tác

5

5

giả D.Aaker đã đưa ra nội dung và quy trình quản trị thị trường chiến lược đối với một

doanh nghiệp nói chung. Tuy nhiên, những nội dung mà tác giả D,Aaker đưa ra phù

hợp với bối cảnh của các doanh nghiệp có năng lực quản trị marketing cốt lõi cao và bài

bản. Trong khi đó, cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam nói chung và đặc biệt là các

DNVVN nói riêng chưa có được năng lực quản trị marketing ngang bằng với các doanh

nghiệp của các nước phát triển.

Các công trình nghiên cứu trên đây là những đại diện tiêu biểu cho 3 hướng

nghiên cứu: một là nghiên cứu về quản trị chiến lược nói chung ở mọi loại hình doanh

nghiệp; hai là, nghiên cứu những nỗ lực marketing của các doanh nghiệp nhằm đạt

được những thành công nhất định trên thị trường cho các doanh nghiệp; ba là nghiên

cứu khả năng vận dụng thành công các lý thuyết quản trị trong DNVVN. Tuy nhiên,

chưa có tác phẩm nào hướng tới nghiên cứu những vấn đề về thị trường nói chung và

thị trường chiến lược nói riêng của các DNVVN dưới cách tiếp cận của quản trị chiến

lược. Do vậy, đây là “khoảng trống” cần được nghiê n cứu.

b. Ở trong nước:

Có nhiều công trình quản trị chiến lược kinh doanh, quản trị marketing nói chung

và có liên quan đến DNVVN nói riêng như: - GS.TS Nguyễn Bách Khoa, PGS.TS Nguyễn Hoàng Long, Marketing thương

mại, 2004, NXB thống kê. - GS.TS Nguyễn Bách Khoa, Phát triển chiến lược kinh doanh dựa trên tri thức

của các doanh nghiệp Việt Nam, 6/2011 Tạp chí Khoa học thương mại, NXB Thống kê. - TS. Phạm Thúy Hồng, Chiến lược cạnh tranh của các DNVVN Việt Nam, 2006,

NXB Thống kê. - GS.TS Phạm Vũ Luận, Quản trị doanh nghiệp thương mại, 2004, NXB Thống

kê. - D.Aaker, Triển khai chiến lược thị trường, 2006, NXB Trẻ . - Lê Công Sơn, Quản trị DNVVN, 2002, NXB Trẻ. - Nguyễn Hoàng Việt, Phát triển chiến lược kinh doanh thương mại của các doanh

nghiệp ngành may Việt Nam, 2011, Luận án Tiến sỹ kinh tế. Các công trình trên hoặc mang tính giáo trình, hoặc nhấn mạnh các nội dung quản

trị chiến lược, quản trị marketing. Với giáo trình Marketing thương mại của GS.TS

Nguyễn Bách Khoa, PGS.TS Nguyễn Hoàng Long tập trung đề cập tới các nội dung

chính yếu của Marketing hay như giáo trình Quản trị doanh nghiệp thương mại của

GS.TS Phạm Vũ Luận đề cập tới các nội dung quản trị doanh nghiệp thương mại theo