Luận án tiến sĩ: Hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ

VIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN

______________

LÂM THÙY DƯƠNG

HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP

NƯỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH PHÚC

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

HÀ NỘI – 2019

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ KẾ HOẠCH VÀ ĐẦU TƯ

VIỆN CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN

______________

LÂM THÙY DƯƠNG

HIỆU QUẢ KINH TẾ CỦA ĐẦU TƯ TRỰC TIẾP

NƯỚC NGOÀI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH VĨNH PHÚC

CHUYÊN NGÀNH: KINH TẾ PHÁT TRIỂN

MÃ SỐ: 9 31 01 05

LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

1. PGS. TS. BÙI TẤT THẮNG

2. TS PHAN THỊ THÙY TRÂM

HÀ NỘI – 2019

LỜI CẢM ƠN

Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS Bùi Tất

Thắng và TS. Ph n Th Thùy Trâm, 02 người hướng dẫn kho học đã trực tiếp

chỉ đạo và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận án

này.

Nhân d p này, tôi xin trân trọng cảm ơn B n lãnh đạo Viện Chiến lược

phát triển, Trung tâm Tư vấn phát triển và Đào tạo, các thầy cô trong Tổ bộ

môn chuyên ngành kinh tế phát triển và các đơn v củ Bộ Giáo dục và Đào

tạo cũng như củ Viện Chiến lược phát triển đã tận tình giúp đỡ tôi về mọi

mặt trong quá trình học tập, nghiên cứu luận án.

Trong quá trình hoàn thiện luận án, tôi đã nhận được nhiều ý kiến góp ý

quý báu củ các nhà kho học, các chuyên gi kinh tế, các nhà quản lý mà tôi

đã có d p tr o đổi. Đồng thời, tôi xin chân thành cảm ơn gi đình, người thân,

bạn bè và đồng nghiệp ở các cơ qu n Trung ương và đ phương đã ủng hộ,

động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận án củ mình.

Tác giả luận án

L T D ng

LỜI CAM ĐOAN

Tôi là Lâm Thùy Dương, nghiên cứu sinh khó 11 tại Viện Chiến lược

phát triển, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, xin c m đo n luận án "Hiệu quả i

đầu ư rự i p ướ goài r đ à ỉ Vĩ P ú " là công trình

nghiên cứu kho học độc lập củ cá nhân tôi. Các kết quả nghiên cứu trong

luận án là do tôi thực hiện. Các tài liệu, số liệu kế thừ và sử dụng trong luận

án là trung thực. Tôi xin ch u trách nhiệm hoàn toàn về những nội dung đã c m

đo n trên.

Tác giả luận án

L T D ng

i

..................................................................................................................................i

H H H .................................................................................................................vi

H TỪ VI T TẮT.................................................................................................vii

PHẦ Ở ĐẦU .......................................................................................................................1

HƢƠ G 1: TỔ G QU Á Ô G TR H GHIÊ ỨU Ó IÊ QU

Đ HIỆU QUẢ KI H T ĐẦU TƢ TR TI P Ƣ G I........................9

1.1. Tổng quan về đầu tư phát triển và đầu tư trực tiếp nước ngoài...........................................9

1.1.1. Về đầu tư phát triển......................................................................................................9

1.1.2. Về đầu tư trực tiếp nước ngoài...................................................................................11

1.2. Tổng quan về hiệu quả kinh tế của đầu tư phát triển và hiệu quả kinh tế của đầu tư trực

tiếp nước ngoài .........................................................................................................................14

1.2.1. Tổng quan về hiệu quả kinh tế của đầu tư phát triển.................................................15

1.2.1.1. Quan niệm và bản chất của hiệu quả kinh tế của đầu tư phát triển .....................15

1.2.1.2. Về yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của đầu tư phát triển ........................25

1.2.2. Tổng quan về hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài................................28

1.2.2.1. Về nhận thức và quan niệm về hiệu quả kinh tế của FDI....................................28

1.2.2.2. Về đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI .................................................................30

1.2.2.3. Tổng quan về yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước

ngoài .................................................................................................................................37

1.3. Đánh giá tổng quát phần tổng quan...................................................................................42

1.3.1. Những điểm có thể kế thừa cho luận án .....................................................................42

1.3.2. Những điểm các học giả đã đề cập nhưng chưa thỏa đáng .......................................42

1.3.3. Những vấn đề luận án phải đi sâu nghiên cứu làm rõ ...............................................43

HƢƠ G 2: Ơ SỞ Ý UẬ VỀ HIỆU QUẢ KI H T ĐẦU TƢ TR TI P

Ƣ G I TRÊ ĐỊ B TỈ H ..............................................................................44

2.1. Hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh...................................44

2.1.1. Nhận thức về hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội trên đ a àn một tỉnh....................44

2.1.2. Hiệu quả kinh tế của FDI trên đ a àn tỉnh ...............................................................45

2.1.3. Quan hệ giữa hiệu quả kinh tế của FDI với tăng trưởng kinh tế của quốc gia hay của

đ a phương............................................................................................................................47

2.2. Yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh

..................................................................................................................................................49

2.2.1. Nhà nước và quản lý nhà nước...................................................................................50

2.2.1.1. Nhận thức chung..................................................................................................50

2.2.1.2. Đối với Việt Nam ...............................................................................................51

2.2.2. Đội ngũ doanh nghiệp (cả doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước) trên đ a

àn tỉnh.................................................................................................................................62

2.2.3. Yếu tố th trường (cả th trường trong nước và th trường ngoài nước), toàn cầu hóa

và FDI thế hệ mới.................................................................................................................65

2.2.4. Yếu tố v trí đ a kinh tế, kết cấu hạ tầng kỹ thuật và tài nguyên thiên nhiên ...................66

2.3. Ch ti u đánh giá hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh .......67

2.3.1. Yêu cầu đối với việc đánh giá hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài trên

đ a àn tỉnh...........................................................................................................................67

ii

2.3.2. Chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài..........................68

Tiểu kết chương 2:....................................................................................................................74

HƢƠ G 3: TH TR G HIỆU QUẢ KI H T ĐẦU TƢ TR TI P

Ƣ G I TRÊ ĐỊ B TỈ H VĨ H PHÚ GI I Đ 2006-2017 .............75

3.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn

t nh Vĩnh Phúc..........................................................................................................................75

3.1.1. Các yếu tố của ản thân tỉnh Vĩnh Phúc ....................................................................75

3.1.2. Các yếu tố ên ngoài ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của FDI trên đ a àn tỉnh ....86

3.2. T nh h nh đầu tư và phát triển kinh tế t nh Vĩnh Phúc ......................................................86

3.2.1. T nh h nh đầu tư phát triển ở tỉnh Vĩnh Phúc giai đoạn 2006-2017 ..........................86

3.2.2. Tình hình chuyển d ch cơ cấu và phát triển kinh tế tỉnh Vĩnh Phúc trong giai đoạn

2006-2017.............................................................................................................................87

3.3. Thực tr ng hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc

..................................................................................................................................................92

3.3.1. T nh h nh thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trên đ a àn tỉnh Vĩnh Phúc trong

giai đoạn 2006-2017.............................................................................................................92

3.3.2. Thực trạng hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài trên đ a àn tỉnh Vĩnh

Phúc......................................................................................................................................95

3.3.2.1. Hiệu quả kinh tế của bản thân khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài ...................95

3.3.2.2. Đ ng g p của khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài cho nền kinh tế t nh Vĩnh

Phúc ..................................................................................................................................98

3.3.2.3. Đánh giá tổng hợp về hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a

bàn t nh Vĩnh Phúc .........................................................................................................104

3.3.3. Nguyên nhân của những thành c ng và của hạn chế, yếu kém đối với hiệu quả kinh tế

của đầu tư trực tiếp nước ngoài ở tỉnh Vĩnh Phúc .............................................................105

3.3.3.1. Nguy n nhân của thành công.............................................................................105

3.3.3.2. Nguy n nhân của nh ng h n chế, yếu k m đối với hiệu quả kinh tế của đầu tư

trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc...........................................................105

Tiểu kết chương 3:..................................................................................................................110

CHƢƠ G 4: GIẢI PHÁP Â G HIỆU QUẢ KI H T ĐẦU TƢ TR

TI P Ƣ G I TRÊ ĐỊ B TỈ H VĨ H PHÚ GI I Đ 2018-2025 .111

4.1. C n cứ xây dựng giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n

đ a bàn t nh Vĩnh Phúc ...........................................................................................................111

4.1.1. Căn cứ thứ nhất: Th trường, toàn cầu hóa, chiến lược phát triển quốc gia và đ nh

hướng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Vĩnh Phúc đến 2025 ...............................................111

4.1.2. Căn cứ thứ hai: được xác đ nh từ yêu cầu khắc phục hạn chế, yếu kém và nguyên

nhân của nó đã đề cập ở chương 3 và kinh nghiệm của một số nơi trong việc nâng cao hiệu

quả kinh tế của FDI............................................................................................................115

4.1.3. Căn cứ thứ a: Đ nh hướng thu hút vốn FDI vào tỉnh Vĩnh Phúc đến 2025 ...........117

4.1.3.1. Quan điểm thu hút FDI......................................................................................117

4.1.3.2. Đ nh hướng thu hút vốn FDI vào t nh Vĩnh Phúc .............................................118

4.1.4. Căn cứ thứ tư: phát huy ài học thành c ng và quyết tâm của tỉnh trong thời gian tới

............................................................................................................................................123

iii

4.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh

Vĩnh Phúc đến n m 2025 .......................................................................................................123

4.2.1. Giải pháp số 1: C ng khai cam kết mạnh mẽ của chính quyền tỉnh Vĩnh Phúc đối với

các nhà đầu tư đầu tư trực tiếp nước ngoài .......................................................................124

4.2.1.1. Cam kết của chính quyền t nh Vĩnh Phúc về quyền lợi của các nhà đầu tư FDI

........................................................................................................................................124

4.2.1.2. Cam kết t o lợi thế c nh tranh...........................................................................125

4.2.2. Giải pháp số 2: Lựa chọn các nhà đầu tư chiến lược ..............................................126

4.2.3. Giải pháp số 3: Nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với FDI trên đ a àn tỉnh

Vĩnh Phúc ...........................................................................................................................127

4.2.4. Giải pháp số 4: Hoàn chỉnh hệ thống kết cấu hạ tầng kỹ thuật ...............................133

4.2.4.1. Phát triển m ng lưới giao thông hoàn ch nh......................................................133

4.2.4.2. Hoàn ch nh hệ thống cung cấp điện...................................................................135

4.2.4.3. Phát triển hệ thống cấp thoát nước ....................................................................135

4.2.4.4. Xây dựng kết cấu h tầng du l ch ......................................................................136

4.2.5. Giải pháp số 5: Tổ chức lãnh thổ hợp lý đáp ứng yêu cầu của các nhà đầu tư FDI138

4.2.6. Giải pháp số 6: Phát triển nhân lực chất lượng cao................................................141

4.2.7. Giải pháp số 7: Phát triển đội ngũ doanh nghiệp trong nước trên đ a àn tỉnh..............142

4.2.7.1. Phát triển th m doanh nghiệp cỡ lớn.................................................................142

4.2.7.2. H nh thành hiệp hội doanh nghiệp.....................................................................144

4.3. Đánh giá khả n ng hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn t nh Vĩnh

Phúc giai đo n 2018- 2025 .....................................................................................................144

4.3.1. Về sự phát triển của khu vực FDI.............................................................................145

4.3.2. Về đóng góp của khu vực FDI đối với kinh tế của tỉnh ............................................145

4.3.3. Về hiệu quả phát triển kinh tế của tỉnh Vĩnh Phúc...................................................147

4.4. Một số kiến ngh ..............................................................................................................148

Tiểu kết chương 4:..................................................................................................................149

K T UẬ ...........................................................................................................................150

H T I IỆU TH KHẢ ................................................................................I

H Á Ô G TR H KH HỌ ĐÃ Ô G BỐ ................................. VIII

PH SỐ IỆU .............................................................................................................. IX

iv

H BIỂU

Biểu 1.1: Một số ch ti u về t ng trưởng kinh tế và đầu tư của một số quốc gia giai đo n

2000- 2017................................................................................................................................19

Biểu 1.2: Một số ch ti u hiệu quả của doanh nghiệp FDI ở Việt Nam...................................32

Biểu 3.1: Tổng hợp tiềm n ng, lợi thế của t nh Vĩnh Phúc......................................................77

Biểu 3.2: Quỹ đất và cơ cấu sử dụng đất..................................................................................81

Biểu 3.3: Tổng hợp về tài nguy n du l ch của t nh Vĩnh Phúc................................................82

Biểu 3.4: Một số ch ti u về phát triển dân số của t nh, thời kỳ 2006 - 2017..........................83

Biểu 3.5: Tổng hợp kết quả đánh giá các yếu tố phát triển kinh tế của t nh Vĩnh Phúc..........83

Biểu 3.6: Doanh nghiệp tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc...............................................................85

Biểu 3.7: Cơ cấu nguồn vốn đầu tư phát triển qua các giai đo n.............................................87

Biểu 3.8: Cơ cấu vốn đầu tư theo ngành và lĩnh vực của t nh Vĩnh Phúc giai đo n 2006-2017.87

Biểu 3.9: Chuyển d ch cơ cấu kinh tế giai đo n 2006-2017....................................................88

Biểu 3.10: Cơ cấu lao động làm việc trong các ngành kinh tế quốc dân của t nh Vĩnh Phúc.90

Biểu 3.11: Một số ch ti u tổng hợp về phát triển kinh tế của t nh Vĩnh Phúc qua các n m...91

Biểu 3.12: So sánh t nh Vĩnh Phúc với một số đ a phương của V ng kinh tế tr ng điểm B c

Bộ theo một số ch ti u, n m 2017..........................................................................................91

Biểu 3.13: Một số ch ti u chủ yếu phản ánh chất lượng phát triển kinh tế của t nh Vĩnh Phúc

qua các n m..............................................................................................................................92

Biểu 3.14: T nh h nh thu hút vốn FDI của Vĩnh Phúc qua các n m........................................93

Biểu 3.15: Cơ cấu vốn FDI đã thu hút của t nh Vĩnh Phúc......................................................93

Biểu 3.16: Cơ cấu ngành của khu vực FDI của cả nước..........................................................94

Biểu 3.17: Tổng hợp thu hút vốn FDI của một số t nh, thời kỳ 1988-2017.............................95

Biểu 3.18: N ng suất lao động (giá 2010)................................................................................96

Biểu 3.19: Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư của t nh Vĩnh Phúc..................................................97

Biểu 3.20: T suất lợi nhuận và thu nhập b nh quân lao động của các doanh nghiệp FDI......98

Biểu 3.21: T lệ đ ng g p của khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài vào t ng trưởng kinh tế

của t nh Vĩnh Phúc...................................................................................................................98

Biểu 3.22: T lệ đ ng g p của khu vực FDI vào t ng n ng suất lao động của t nh Vĩnh Phúc

giai đo n 2006-2017.................................................................................................................99

Biểu 3.23: Khu vực FDI đ ng g p vào độ mở nền kinh tế t nh Vĩnh Phúc............................100

Biểu 3.24: Khu vực FDI đóng góp cho thu ngân sách tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc (giá 2010).100

Biểu 3.25: Đ ng g p t p việc làm mới của khu vực FDI tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc.........101

Biểu 3.26: Lao động làm việc trong khu vực đầu tư trực tiếp nước ngoài............................101

v

Biểu 3.27: T lệ đ ng g p của khu vực FDI vào tổng vốn đầu tư xã hội của t nh Vĩnh Phúc

(giá thực tế)............................................................................................................................102

Biểu 3.28: Hệ số co giãn gi a t suất lợi nhuận với thu nhập b nh quân 1 lao động làm việc

trong các doanh nghiệp FDI qua các n m..............................................................................102

Biểu 3.29: Hệ số co giãn gi a t suất lợi nhuận với nộp ngân sách nhà nước của các doanh

nghiệp FDI qua các n m.........................................................................................................103

Biểu 3.30: Thứ h ng c nh tranh cấp t nh (PCI).....................................................................108

Biểu 3.31: T suất lợi nhuận của doanh nghiệp FDI theo quy mô ở t nh Vĩnh Phúc n m 2017.109

Biểu 4.1: Một số ch ti u cơ bản của Vĩnh Phúc vào n m 2030............................................112

Biểu 4.2: Dự báo một số ch ti u tổng hợp về phát triển của t nh Vĩnh Phúc đến n m 2025..113

Biểu 4.3: Dự báo nhu cầu vốn đầu tư đến n m 2025.............................................................113

Biểu 4.4: Dự báo các lĩnh vực then chốt sẽ phát triển............................................................119

Biểu 4.5: Cơ cấu các lĩnh vực đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Vĩnh Phúc...........................120

Biểu 4.6: Tổng hợp dự án ưu ti n và đối tác chiến lược........................................................126

Biểu 4.7: Kiến ngh nội hàm chủ yếu của chính sách FDI cụ thể h a tr n đ a bàn t nh Vĩnh

Phúc trong thời gian tới..........................................................................................................128

Biểu 4.8: Dự báo số lượng khách du l ch đến Vĩnh Phúc thời kỳ 2018 – 2025.....................136

Biểu 4.9: Danh mục các khu công nghiệp dự kiến phát triển đến n m 2025.........................139

Biểu 4.10: Dự báo tổng hợp phân công lao động xã hội và đào t o nhân lực........................141

Biểu 4.11: Dự báo phát triển doanh nghiệp tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc..............................143

Biểu 4.12: Một số ch ti u về đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a bàn Vĩnh Phúc giai đo n

2018- 2025..............................................................................................................................145

Biểu 4.13: Giả đ nh các yếu tố cho việc dự báo.....................................................................146

Biểu 4.14: Tổng hợp các ch ti u về hiệu quả kinh tế của đầu tư trực tiếp nước ngoài tr n đ a

bàn t nh Vĩnh Phúc giai đo n 2018- 2025.............................................................................147

Biểu 4.15: Dự báo động thái của một số ch ti u hiệu quả chung của t nh Vĩnh Phúc và đ ng

g p của khu vực FDI trong giai đo n 2018-2025..................................................................148

vi

H H H

H nh 1: Khung nghi n cứu.........................................................................................................4

Hình 2: Sơ đồ khái quát tư duy về quy tr nh nghi n cứu đề tài.................................................4

H nh 1.1: Đặc trưng của hiệu quả và bền v ng........................................................................29

H nh 2.1: Quan hệ gi a ba mặt của hiệu quả tổng hợp FDI.....................................................44

H nh 2.2: Quan hệ gi a FDI với t ng trưởng kinh tế và các tương tác hiệu ứng.....................48

H nh 2.3: Sơ đồ yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của FDI.............................................49

H nh 2.4: Sơ đồ h a ch ti u đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI..............................................68

H nh 3.1: Bản đồ hành chính t nh Vĩnh Phúc...........................................................................76

H nh 3.2: So sánh cơ cấu kinh tế Vĩnh Phúc với một số t nh n m 2017 ( )...........................88

H nh 3.3: Cơ cấu lao động xã hội t nh Vĩnh Phúc....................................................................89

vii

H TỪ VI T TẮT

BOT H nh thức đầu tư: Xây dựng - Vận hành - Chuyển giao

BTO H nh thức đầu tư: Xây dựng - Chuyển giao - Vận hành

BT H nh thức đầu tư: Xây dựng - Chuyển giao

CNH, HĐH Công nghiệp h a, hiện đ i h a

CN

DN

ĐTPT

Công nghiệp

Doanh nghiệp

Đầu tư phát triển

GDP

GRDP

Tổng sản phẩm quốc nội

Tổng sản phẩm nội đ a tr n đ a bàn t nh, thành phố trực thuộc t nh

HL Hành lang

ICOR Ch số suất vốn đầu tư cần thiết để t o ra một đơn v giá tr gia t ng

KCN Khu công nghiệp

KCHT Kết cấu h tầng

KTTĐ Kinh tế tr ng điểm

NSLĐ N ng suất lao động

NLN Nông lâm nghiệp

FDI Đầu tư trực tiếp nước ngoài

JIBIC Ngân hàng hợp tác quốc tế Nhật Bản

QL Quốc lộ

PPP Sức mua tương đương

TFP Tổng các yếu tố n ng suất

Tp Thành phố

UBND y ban nhân dân

USD Đô la Mỹ

SWOT Mô h nh phân tích diểm m nh, điểm yếu, cơ hội và thách thức

VNĐ Việt Nam Đồng

XD Xây dựng

1

PHẦ Ở ĐẦU

1. ý do chọn đề tài

Các đ a phương của Việt Nam b t đầu thu hút vốn FDI từ n m 1988 và vẫn tiếp

tục thu hút vốn FDI trong nhiều n m tới. Song việc thu hút được nhiều vốn FDI và đ t

được hiệu quả kinh tế như kỳ v ng th không phải đ a phương nào cũng làm được. Cả

lý thuyết và thực tiễn cho thấy, để đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI ở cấp cả nước

cũng như ở cấp đ a phương như thế nào còn c nhiều điểm chưa rõ. Ở nước ta trong

nh ng n m vừa qua khi đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI do thiếu nhiều đ nh lượng

nên nhìn chung mới dừng l i ở nh ng nhận đ nh theo kiểu chung chung, đ nh tính.

Hiện đang c nhiều ý kiến khác nhau về hiệu quả kinh tế của FDI ở Việt Nam. Lo i ý

kiến thứ nhất cho rằng, đối với nền kinh tế quốc dân lợi ích do FDI đem l i là lớn còn

thiệt h i do h gây ra (ô nhiễm môi trường, chuyển giá để trốn thuế...) là nhỏ. Lo i ý

kiến thứ hai l i cho rằng, thu hút càng nhiều vốn FDI nước ta càng thua thiệt do phải

bán sức lao động và tài nguy n với giá rẻ cũng như do thiệt h i từ việc chuyển giá và

thiệt h i bởi ô nhiễm môi trường gây ra từ các doanh nghiệp FDI. Tuy nhi n cả hai

lo i ý kiến này chưa đưa ra được nh ng số liệu đ nh lượng để chứng minh. Mặt khác,

quan hệ gi a vấn đề hiệu quả kinh tế của bản thân khu vực doanh nghiệp FDI và đ ng

góp của khu vực FDI cho cả nền kinh tế ở Việt Nam cũng chưa được làm rõ cả về mặt

lý luận và thực tiễn. Vậy quan niệm thế nào về hiệu quả kinh tế của FDI? Nội hàm,

bản chất của hiệu quả kinh tế FDI là g ? và đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI ra sao?

Đang rất cần được làm rõ.

Đến hết n m 2017, tr n ph m vi cả nước c 63 t nh, thành phố trực thuộc trung

ương đã thu hút được các dự án FDI, trong đ 16 t nh c mức thu hút hơn 4 t đô la

Mỹ. Nếu nghi n cứu hiệu quả kinh tế của FDI tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc thành công

sẽ là tài liệu tham khảo tốt cho các t nh này và cho các đ a phương khác; từ đ các đ a

phương sẽ c giải pháp đúng đ n để nâng cao hiệu quả kinh tế của FDI không ch của

các đ a phương mà còn của cả nước.

T nh Vĩnh Phúc là một trong nh ng đ a phương thu hút vốn FDI vào lo i nhiều

trong cả nước. Nhờ thu hút được số vốn FDI tương đối khá (khoảng 2,4 t USD vốn

thực hiện và 4,3 t USD vốn đ ng ký) nhưng cũng bộc lộ nh ng h n chế, yếu k m mà

làm thế nào để kh c phục th đều chưa rõ. N m 2017, vốn FDI chiếm khoảng 22,7

tổng vốn đầu tư xã hội, khu vực FDI chiếm khoảng 26 GRDP, khoảng 83 giá tr

2

xuất khẩu của t nh nhưng hiệu quả kinh tế của FDI còn h n chế. T suất lợi nhuận tr n

doanh thu của các doanh nghiệp FDI (100 vốn nước ngoài) tr n đ a bàn Vĩnh Phúc

ch đ t khoảng 4,93 (bằng khoảng 86,5 so mức trung b nh cả nước và bằng khoảng

42 so mức trung b nh của các doanh nghiệp đang ho t động tr n đ a bàn t nh). Nhiều

n m qua Chính quyền t nh muốn biết hiệu quả kinh tế của FDI đến đâu? đánh giá sao

cho đúng hiệu quả kinh tế của FDI?. Trong nh ng n m tới muốn t ng GRDP/người lên

gấp 2 lần hoặc hơn so với hiện nay th FDI vẫn c vai trò đặc biệt quan tr ng nhưng

làm thế nào để thu hút được nhiều vốn FDI và nâng cao hiệu quả kinh tế của FDI ở

t nh Vĩnh Phúc cần phải được làm rõ. Như vậy c thể n i rằng, cả hiện nay và tương

lai đều c áp lực phải nghi n cứu vấn đề hiệu quả kinh tế FDI ở Vĩnh Phúc. Song cho

đến nay vẫn chưa c công tr nh nào nghiên cứu thỏa đáng về hiệu quả kinh tế của FDI

ở t nh này. Đ cũng là điều cần thiết đối với các đ a phương khác ở nước ta.

Trước t nh h nh như vậy, tác giả ch n vấn đề “Hiệu quả kinh tế của đầu tƣ

trực tiếp nƣớc ngoài tr n địa àn tỉnh Vĩnh Phúc” làm đề tài nghi n cứu luận án

tiến sĩ chuy n ngành Kinh tế phát triển nhằm g p phần làm sáng tỏ nh ng vấn đề n u

trên với mong muốn giúp ích cho t nh Vĩnh Phúc.

2. ục ti u và nhiệm vụ nghi n cứu của đề tài

2.1. Mục tiêu nghiên cứu

Làm rõ nh ng vấn đề lý luận chủ yếu về hiệu quả kinh tế của FDI để ứng dụng

vào việc nghi n cứu FDI t i các đ a phương của Việt Nam. Đề xuất giải pháp nâng cao

hiệu quả kinh tế của FDI tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc đến n m 2025 c c n cứ khoa

h c; từ đ cung cấp th m cơ sở khoa h c cho Chính quyền đ a phương trong việc

ho ch đ nh chủ trương thu hút vốn FDI, đổi mới quản lý các doanh nghiệp FDI và

nâng cao hiệu quả kinh tế của FDI trong nh ng n m tới.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

(1). Xây dựng cơ sở lý luận về hiệu quả kinh tế của FDI t o lập cơ sở lý thuyết để

nghi n cứu luận án (cụ thể là phải làm rõ nội hàm của hiệu quả kinh tế của FDI, các

yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả kinh tế của FDI và đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI).

Từ y u cầu này sẽ phải tiến hành tổng quan các tài liệu, số liệu li n quan ở trong và

ngoài nước đã công bố.

(2). Xác đ nh rõ thành tựu, h n chế, yếu k m và nguy n nhân của t nh tr ng hiệu

quả kinh tế của FDI tr n đ a bàn t nh Vĩnh Phúc trong giai đo n 2006-2017.

3

(3). Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh tế của FDI tr n đ a bàn t nh

Vĩnh Phúc tới n m 2025.

3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

a. Đối tượng nghiên cứu:

Đối tượng nghi n cứu của luận án là FDI và hiệu quả kinh tế của FDI (đặt trong

mối quan hệ với quản lý nhà nước về FDI và với sự phát triển kinh tế của đ a phương).

Trong quá tr nh nghi n cứu, luận án có tiến hành quan sát việc đầu tư FDI của cả nước

cũng như của một số t nh khác khi cần thiết và c thể.

b. Phạm vi nghiên cứu:

- Về mặt khoa học: Nghi n cứu cả mặt lý luận và thực tiễn, cả hiện tr ng và

tương lai hiệu quả kinh tế của FDI, các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh tế của

FDI, các ch ti u đánh giá hiệu quả kinh tế của FDI để vận dụng vào việc nghi n cứu

FDI ở một t nh của Việt Nam. Việc nghi n cứu hiệu quả kinh tế của FDI được đặt

trong mối quan hệ với phát triển kinh tế - xã hội và với hiệu quả phát triển kinh tế.

Hiện nay, ở Việt Nam vẫn không c số liệu thống k về phần thiệt h i cho kinh tế t nh

do FDI gây ra thông qua việc chuyển giá và chi phí kh c phục ô nhiễm môi trường n n

luận án ch nh c tới vấn đề này cho đảm bảo tính đầy đủ, toàn diện khi nghi n cứu về

hiệu quả kinh tế của FDI. Luận án ch tập trung nghi n cứu khía c nh hiệu quả kinh tế,

còn hiệu quả xã hội và hiệu quả môi trường luận án ch đề cập ở phần lý luận cho c

tính hệ thống. Phần lan tỏa của doanh nghiệp FDI cũng là vấn đề quan tr ng khi đánh

giá đ ng g p của doanh nghiệp FDI đối với kinh tế t nh nhưng do thiếu số liệu n n

luận án đề cập vấn đề này với sự cố g ng c thể. Phần thiệt h i do FDI gây ra cho kinh

tế t nh cũng là vấn đề cần thiết khi nghi n cứu đ ng g p của FDI cho nền kinh tế t nh

Vĩnh Phúc nhưng không c số liệu n n luận án cũng ch nh c tới giúp cho việc nh n

nhận vấn đề một cách toàn diện chứ chưa thể phân tích sâu.

- Về mặt không gian: T nh Vĩnh Phúc và khi c điều kiện sẽ phân tích so sánh

với các đ a phương khác c li n quan.

- Về mặt thời gian: Hiện tr ng nghi n cứu từ 2006 đến 2017 và tương lai nghiên

cứu đến n m 2025. Tác giả sử dụng số liệu của giai đo n 2006 – 2017 vì từ n m 2006

các ch ti u kinh tế của t nh đã tính quy đổi theo giá 2010, 2006-2007 kinh tế phát triển

tốt nhưng sang 2008-2012 b ảnh hưởng của khủng hoảng tài chính toàn cầu. N n thực

4

tế ch c 8 n m kinh tế c sự phát triển tương đối ổn đ nh để quan sát, ph hợp với giai

đo n nghi n cứu 8 n m (từ 2018 đến 2025).

4. Khung nghi n cứu của luận án

Bám sát tinh thần của lý thuyết hệ thống cũng như dựa tr n quan điểm Nhân -

Quả, tác giả xây dựng Khung nghi n cứu của luận án.

Hình 1: Khung nghi n cứu

Ngu n: Tác giả

Khung nghi n cứu ch ra rằng, từ mục ti u nghi n cứu luận án sẽ phải làm rõ

nh ng nhiệm vụ khoa h c cơ bản phải thực hiện nhằm đề xuất giải pháp nâng cao hiệu

quả kinh tế của FDI.

Hình 2: Sơ đồ khái quát tƣ duy về quy trình nghi n cứu đề tài

Ngu n: Tác giả

Khung nghi n cứu còn cho biết, tác giả phải tiến hành tổng quan các công tr nh

nghi n cứu đã công bố c li n quan đến đề tài luận án để phát hiện nh ng điểm trong

Làm rõ nh ng vấn đề lý

thuyết về hiệu quả kinh

tế của FDI

Phân tích, đánh giá hiện

tr ng hiệu quả kinh tế của

FDI ở t nh Vĩnh Phúc

Đề xuất giải pháp

nâng cao hiệu quả

kinh tế của FDI và

kiến ngh với chính

quyền t nh Vĩnh

Phúc nh ng điều

cần thiết

Đ nh hướng

thu hút và

phát huy vốn

FDI

ục ti u nghi n cứu

hiệm vụ nghi n cứu:

1. Hiệu quả kinh tế của FDI của một t nh được

hiểu như thế nào? Yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả

kinh tế của FDI ra sao? và ch ti u đánh giá hiệu

quả kinh tế của FDI là g ?

2. Thực tr ng hiệu quả kinh tế của FDI và triển

v ng hiệu quả kinh tế của FDI ở Vĩnh Phúc thế

nào? Nguy n nhân của t nh tr ng hiệu quả kinh tế

của FDI đ t mức chưa được như mong muốn ở

Vĩnh Phúc là gì?

3. Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh tế của FDI ở

t nh Vĩnh Phúc thế nào? Trong nh ng giải pháp

đ giải pháp nào quan tr ng nhất?

Tổng

quan

Kết luận

và kiến

ngh