Lập trình web động với PHP và MySql cơ bản và nâng cao của học viện NIIT

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

LẬP TRÌNH WEB ĐỘNG

VỚI PHP & MYSQL

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 1

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

Mục lục:

I. Tổng quan về PHP..........................................................................................................4

1. Giới thiệu mô hình lập trình khách – chủ...................................................................4

2. Giới thiệu sơ lược về PHP.........................................................................................5

3. Viết và thực thi một chương trình PHP đơn giản.......................................................6

4. Tóm tắt và bài tập:....................................................................................................10

II. Các kiểu dữ liệu cơ bản trong PHP.............................................................................10

1. Kiểu số nguyên.........................................................................................................12

2. Kiểu số thực.............................................................................................................12

3. Kiểu chuỗi................................................................................................................12

4. Kiểu mảng................................................................................................................14

5. Kiểu đối tượng.........................................................................................................15

6. Tóm tắt.....................................................................................................................16

III. Hằng, biến và các toán tử..........................................................................................16

1. Hằng trong PHP.......................................................................................................16

2. Biến trong PHP........................................................................................................17

3. Các biến mảng hỗ trợ trao đổi dữ liệu giữa trình duyệt và máy chủ........................17

4. Các toán tử trong PHP..............................................................................................21

5. Tóm tắt.....................................................................................................................24

IV. Các cú pháp điều khiển cơ bản..................................................................................24

1 . Lệnh gán..................................................................................................................24

2. Lệnh rẽ nhánh...........................................................................................................25

3. Lệnh lặp....................................................................................................................29

4. Câu lệnh thoát khỏi quá trình lặp.............................................................................32

5. Câu lệnh bỏ qua vòng lặp hiện tại............................................................................32

6. Tóm tắt và bài tập.....................................................................................................32

V. Sử dụng hàm trong PHP..............................................................................................33

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 2

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

1. Hàm trong PHP........................................................................................................33

2. Một số hàm thông dụng trong PHP..........................................................................34

3. Các hàm do người dùng định nghĩa.........................................................................44

VI. Làm việc với MySQL................................................................................................48

1. Thiết lập kết nối tới MySQL....................................................................................49

2. Lựa chọn CSDL.......................................................................................................50

3. Đóng kết nối tới CSDL............................................................................................50

4. Thực hiện một truy vấn tới CSDL ..........................................................................51

5. Xử lý dữ liệu trả về từ truy vấn................................................................................52

6. Tóm tắt và bài tập thực hành: ..................................................................................55

VII. COOKIE và SESSION.............................................................................................56

1. Khái niệm Cookie và session...................................................................................56

2. Cách thức làm việc với cookie và session................................................................58

3. Chú ý........................................................................................................................60

4. Tóm tắt và bài tập ứng dụng: ..................................................................................60

VII. File và upload file. Xử lý email................................................................................61

1. Các hàm xử lý tệp tin và thư mục............................................................................61

2. Tải file từ máy khách lên máy chủ...........................................................................65

3. Gửi email trong PHP................................................................................................68

VIII. Lập trình hướng đối tượng trong PHP.....................................................................70

1. Khai báo lớp và thể hiện của lớp trong PHP............................................................70

2. Cơ chế đóng kín và tính rõ ràng của các phần tử trong lớp.....................................72

3. Kế thừa lớp trong PHP 5..........................................................................................74

4. Hàm dựng và hàm huỷ trong PHP...........................................................................76

5. Lớp trừu tượng trong PHP.......................................................................................76

6. Bài tập thực hành:....................................................................................................78

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 3

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

I. Tổng quan về PHP

1. Giới thiệu mô hình lập trình khách – chủ

Phần tổng quan đầu tiên đã đề cập đến một số khái niệm như: trang web tĩnh và trang web

động. Sau khi đã tìm hiểu HTML, CSS và JavaScript, chúng ta đã phần nào hình dung

được cách xây dựng các trang web tĩnh và sử dụng JavaScript để tạo nên các trang web

động phía máy khách.

a. Trang web tĩnh

Trang web tĩnh là các trang web được viết bằng HTML, trong đó:

• Mọi người sử dụng nhận được kết quả giống nhau.

• Trang web được viết bằng HTML, chỉ thay đổi khi có sự thay đổi của người xây

dựng

• Khả năng tương tác yếu

• Webserver hoạt động giống 1 file server.

b. Trang web động:

Trag web động là trang web được sản sinh từ một ngôn ngữ lập trình chạy trên server,

trong đó:

• Mỗi người sử dụng có thể nhận được nội dung khác nhau phụ thuộc vào kết quả

chạy chương trình.

• Trang web viết bằng HTML kết hợp với một ngôn ngữ lập trình phía server.

• Nội dung của trang web được sản sinh tự động, có thể được thay đổi tuỳ theo

yêu cầu của người sử dụng

• Có khả năng tương tác mạnh, có thể kết hợp với các phần mềm khác

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 4

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

2. Giới thiệu sơ lược về PHP

a. PHP là gì?

PHP (viết tắt hồi quy "PHP: Hypertext Preprocessor", có nghĩa là bộ tiền xử lý Siêu

văn bản PHP) là một ngôn ngữ lập trình kịch bản mã nguồn mở chủ yếu được dùng để phát

triển các ứng dụng viết cho máy chủ.

PHP có thể chạy được trên nhiều hệ điều hành khác nhau, từ Linux đến Windows,

trên nhiều Web server khác nhau như IIS hay Apache, có thể làm việc với nhiều hệ CSDL

khác nhau như MySQL, SQL Server, Oracle... và một thư viện hàm xây dựng sẵn phong

phú, đủ để sử dụng trong hầu hết các ứng dụng hiện hành.

PHP đủ sức mạnh để có thể xây dựng nên những ứng dụng từ nhỏ đến lớn. Nếu bạn

nghĩ rằng PHP chỉ có thể xây dựng được những ứng dụng từ nhỏ đến trung bình, thì bạn có

thể nhìn vào những website thuộc hàng top trên thế giới như Youtube, Yahoo, Facebook...

Rất nhiều trong số các website đó được phát triển dựa trên nền tảng của PHP và MySQL.

b. Lịch sử hình thành và phát triển của PHP

Phiên bản đầu tiên của PHP được một nhà lập trình viên Đan Mạch Rasmus Lerdorf

phát triển từ năm 1994. Khi đó, ông đang duy trì một trang Web cá nhân và muốn xây

dựng một công cụ để hiển thị thông tin cá nhân, thu thập các thông tin khác như số lượng

truy cập, các thông tin của người sử dụng... Và vì vậy, chắc là sau nhiều đêm trằn trọc vò

đầu bứt tai, ông đã cho ra đời phiên bản PHP đầu tiên, với ý nghĩa ban đầu của PHP là

Personal Home Page (có nghĩa là trang Web cá nhân). Phiên bản này được viết bằng C để

thay thế cho tập lệnh Perl “bé tẹo” không đáp ứng được nhu cầu của ông. Vào ngày 8 tháng

6 năm 1995, bộ công cụ xây dựng trang Web cá nhân đã ra đời sau khi ông kết hợp PHP

với một bộ diễn dịch form mà ông đã có sẵn để xây dựng nên phiên bản PHP/FI đầu tiên

này. Họ tên đầy đủ của PHP/FI là Personal Home Page/Form Interperter.

Tháng 11 năm 1997, PHP/FI 2.0 được chính thức công bố. Lần này, PHP/FI đã thu

hút được rất nhiều người sử dụng trên thế giới với xấp xỉ 50.000 tên miền đã được ghi

nhận là có sử dụng PHP, chiếm 1% số tên miền có trên mạng Internet vào thời điểm đó.

Tháng 6 năm 1998, PHP 3.0 ra đời với sự hợp tác của hai nhà phát triển phần mềm

người Israel là Andi Gutmans và Zeev Suraski. Phiên bản này cung cấp một cơ sở hạ tầng

chặt chẽ, dùng cho nhiều cơ sở dữ liệu, giao thức và các hàm API khác nhau. Cũng từ đây,

PHP chính thức “khai tử” tên cũ (Personal Home Page) mà được định nghĩa lại với một cái

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 5

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

tên mới: PHP: Hypertext Preprocessor, báo hiệu sự chấm dứt các ứng dụng cá nhân manh

mún liên quan đến cái tên cũ. Phiên bản này đã tiếp tục thành công với sự hiện diện trên

khoảng 10% tổng số máy chủ trên Internet.

Năm 1999, Zeev và Andi đã bắt tay nhau viết lại phần lõi của PHP và sinh ra Zend

Engine (Bộ máy Zend, với Zend là viết ghép tên của hai người). Họ cũng đồng thời sáng

lập Zend Technologies ở Ramat Gan, Israel để quản lý sự phát triển của PHP.

Tháng 5 năm 2000, PHP 4.0 xuất xưởng với sự cải tiến về tốc độ xử lý, khả năng hỗ

trợ nhiều máy chủ, hỗ trợ phiêm làm việc... và đặt biệt là được được sự hỗ trợ bởi Zend

Engine. Lần này, con số máy chủ cài đặt PHP4 tăng lên đến 20%.

Ngày 13 tháng 7 năm 2004, PHP phiên bản 5.0 chính thức ra đời sau một thời gian

thử nghiệm khá dài. Phiên bản này đã khắc phục những điểm yếu của PHP 4 như hỗ trợ lập

trình hướng đối tượng tốt hơn, xử lý XML, tăng cường hiệu năng xử lý các dịch vụ Web,

hỗ trợ giao thức SOAP và đặc biệt là sự ra đời của PDO – một hệ thống API nhất quán

trong việc truy cập các cơ sở dữ liệu và thực hiện truy vấn.

3. Viết và thực thi một chương trình PHP đơn giản

a. Cách thức viết một chương trình PHP

Một chương trình PHP có thể được soạn thảo bằng các chương trình soạn thảo đơn

giản như: Notepad, NotePad++ hoặc trên các công cụ có hỗ trợ sản sinh mã HTML như:

Microsoft Office Frontpages, Dreamweaver...

Một chương trình PHP là một file mã nguồn giống HTML hay JS, nhưng có phần

đuôi mở rộng là *.php và phải được đặt trong thư mục do web server quản lý.

Cũng giống như với JavaScript, các đoạn mã PHP có thể được viết trộn lẫn trong

các đoạn mã HTML, CSS, JavaScript hay được tách ra các file *.php riêng. Các đoạn mã

PHP phải được đặt giữa cặp thẻ <?php ..?>

Ví dụ: Sử dụng chương trình soạn thảo NotePad++ và nhập vào đoạn chương trình

theo hình sau đây:

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 6

Học viện Alpha http://www.alpha.edu.vn

Như hình vẽ trên, đoạn chương trình của chúng ta là một đoạn nội dung HTML, bắt

đầu bằng thẻ mở <HTML> và kết thúc bằng thẻ đóng </HTML>. Đoạn mã PHP được đặt

giữa cặp thẻ <?php ...?>:

<?php

echo (“hello, world”);

?>

b. Mô hình hoạt động của hệ thống

Chúng ta không thể chạy chương trình PHP trực tiếp bằng cách kích đúp chuột vào

nó, mà phải chạy thông qua trình duyệt, nhờ trình duyệt kết nối và gửi yêu cầu tới phần

mềm web server, để từ đó web server thực thi đoạn mã PHP và trả kết quả về cho trình

duyệt.

Ở đây chúng ta sẽ tìm hiểu cách thức hoạt động của hệ trình duyệt (Web Client) và

máy chủ cung cấp dịch vụ Web (Web server ) để biết được nguyên tắc làm việc của hệ

thống:

• Bước 1: Trình duyệt gửi một yêu cầu HTTP đến máy chủ Web để yêu cầu một

file tài nguyên nào đó (có thể là các file HTML, file hình ảnh, video...)

• Bước 2: Máy chủ sẽ chuyển yêu cầu này đến chương trình xử lý tương ứng,

chính là chương trình Web server, trong trường hợp của chúng ta là chương

trình Web Server Apache.

252 Lạc Trung, Q. Hai Bà Trưng, Hà Nội 7