Kỹ thuật chọn giống, chăn sóc và phòng bệnh cho cây đu đủ

DƯƠNG PHONG (tuyển chọn)

KỸ THUẬT

CHỌN GIỐNG, CHĂM sóc

VÀ PHÒNG BỆNH CHO

CÂY ĐU ĐỦ

lĐ nhà xuất bàn hồng đức

Kỹ tíniật chọn giống, chăm sóc

và phòng bệnh cho cây Đu đủ

CẨM NANG NHÀ NÔNG

KỸ THUẬT CHỌN GIốNG,

CHĂM SÓC VÀ PHÒNG BỆNH

CHO CÂY ĐU ĐỦ

DƯƠNG PHONG

(tuyển chọn)

NHÀ XUẤT BẢN HỒNG ĐỨC

Lời nói đầu

Nông nghiệp là một lĩnh vực rộng với số lượng

người tham gia đông đảo nhất trong xã hội Việt Nam

từ trước đến nay. Để có một nền nông nghiệp phát triển

toàn diện và vững chắc nhằm tạo ra cơ sở vật chất cho xã

hội và nâng cao đời sồng người lao động, Đảng đã ra

Nghị quyết số 26 - NQ/T.Ư, ngày 5/8/2008 "Về nông

nghiệp, nông dãn, nông thôn” với định hướng:

“Pỉiát triển ngàĩih trồng trọt, hĩnh thành vùng sản

xuất hàng hoá tập trung, thực hiện đầu tư thâm canh, áp

dụng cấc giống và quy trÌ7ih sản xuất mới có năng suất,

chất lượĩig cao;...

... Xây dựng các vùng sảỉi xuất cây công nghiệp, cây

ăn quả, rau, hoa hàng hoá tập trung, trước hết là các

vùng nguyên liệu cho công nghiệp chế hiến và xuất khẩu.

Phát triển nhanh ĩigàĩih chăn nuôi theo phương thức

công nghiệp, hán công nghiệp, an toàn dịch bệnh, phù hợp

với lợi thế của từng vùng;...

Phát triển lâm nghiệp toàn diệĩi từ quản lý, bảo vệ,

trồĩig, cải tạo, làm giàu rừng đến khai thác, chế biến lâm

sản, bảo vệ môi tníờng cho du lịch sinh thái...

Phát triển mạnh nuôi trồng thuỷ sản đa dạng, theo

quy hoạch, phát huy lợi thế của từng vùng gắn với thị

trường;... ”

Và Nghị quyết của Đại hội Đảng lần thứ X I có chủ

Kỹ Ihiiậl chọn giống, chăm sóc và phòng bệnh cho cây đu đủ 5

trương đưa đất nước ta đến năm 2020 phát triển nền kinh

tế theo hướng hiện đại. Tuy nhiên, nền nông nghiệp nước

nhà đang đứng trước nhiều nguy cơ, thách thức.

Với sự biến đổi khí hậu, những sự ô nhiễm môi

trường, sự cạnh tranh toàn cầu về sản phẩm nông nghiệp

sẽ có rất nhiều ảnh hưởng đến những người hoạt động

trong lĩnh vực này. Để giúp bà con nông dãn có một trang

bị kiến thức trong các ngành chăn nuôi, trồng trọt, chăm

nuôi hải sản và ạây trồng cây lâm nghiệp, chúng tôi biên

soạn hộ sách CÂM NANG NHÀ NÔNG, trong đó bao

quát các lĩnh vực kể trên.

Mỗi cuốn sách sẽ cụ thể giới thiệu cách chọn giống,

chăm sóc và phòng bệnh cho một số loại gia cầm, gia súc,

loại cây, loại hải sảìi cụ thể nhằm giúp bà C071 có một kiến

sức kỹ thuật nào đó trong thâm caĩih và nuôi trồng. Ví dụ

như trong cuốn này sẽ trình bày Kỹ thuật chọn giống,

chăm sóc và phòng bệnh cho cây Đu đủ, trong cuốn

khác sẽ nói về kỹ thuật chọn giống, chăm sóc và phòng

bệnh cho các loại cây khác, cá nước mặn, nước ngọt, ếch,

lợn, gà, cày ăn quả, v.v...

Rất hi vọng các bạn nhà nông có bộ cẩm nang này để

công việc nhà nông theo từng lĩnh vực mà các bạn quan

tâm, sẽ đĩíợc phát huy hiệu quả nhất để người nông dân

có thể làm giàu trên chính mảnh đất của mình phù hợp

với từng điều kiệìi cụ thể về chăn nuôi hay trồng trọt.

NHÓM TUYỂN CHỌN

6 DƯƠNG PHONG tuyển chọn

Phần I

K \ TĨIƯẬT TRỒNG, CHĂM sóc

VÀ PHÒNG TRỪ BỆNH cơ BẢN

CHO CÂY ĐU ĐỦ

CÂY ĐU ĐỦ VÀ CÔNG DỤNG CỦA NÓ

Cây đu đủ tên La￾tinh là Carica papaya

L.J thuộc họ đu đủ

papayaceae.

Cây có nguồn gốc

Trung Mỹ đã được nhà

báo Oviedo người Tây

Ban Nha mô tả năm

1526 ở bờ biển các

nước Panama và Colombia. Rất có thể du nhập vào

Việt Nam qua ngả Philiippines. Nhiều loài đu đủ

khác cũng được trồng ờ một vài nc?i và cũng nên biết

để lai tuyển chọn giống như:

c. candamarcencis Hook (đu đủ núi);

c. cundinamarcensis Linden;

c. quercifolia Benth and Hook (đu đủ lá cây giẽ);

Kỹ Ihuật chọn giống, chăm sóc và phòng bệnh cho cây 'đu đủ 1

c. chryso pétala Heilb;

c. pentagona Heilb (đu đủ năm góc, còn có tên

là Babacao, tái dài, không hột, ruột vàng, mùi vị

giống như dưa gang tây (melon);

c. microcarpa Jacq (đu đủ nhỏ trái);

>c. cauliflora Jacq;

c. gracilis Sohms;

c. perythrocarpa Linden and André.

Đây là một cây trái rất quen thuộc được trồng ở

khắp mọi nơi, từ một vài cây quanh nhà, bờ đê đến

xen canh cây lâu năm, hoặc có nơi trồng thành vườn

chuyên.

A. Dặc tính thực vật và công dụng của đu đủ:

Đu đủ là một cây song tử diệp, nhưng thân

không cứng và cũng không đâm nhánh, trừ phi đã

bắt đầu già cỗi. Cây cao chừng 3 - 7m và ngọn có

nhiều lá, cọng dài 60 - 70cm, mềm và rỗng ruột, gồm

7 phiến, rộng đến cả thước rưỡi. Thân đầy sẹo lá.

Đu đủ thường là cây đồng chu, nhưng đu đủ có

thể xếp thành 3 loại trên phương diện giới tính: cây

đực, cây lưỡng tính và cây cái. Vài cây đu đủ cũng có

thể trổ cả ba loại hoa nói trên. Ngoài ra cũng có cây

ra hoa không hăn hoàn toàn đực, cái hay lưỡng tính

mà lại pha lẫn nhiều ít đặc tính của ba loại hoa.

Khuynh hướng thay đổi giới tính phần lớn do thời

8 DƯƠNG PHONG tuyển chọn

tiết gây ra tỷ như khô hạn và thay đổi nhiệt độ.

Nhiệt độ càng cao thì khuynh hướng sản xuất hoa

đực càng lớn. Hoa đực ở cây đực màu hơi xanh lục,

mọc từ nách lá trên những chùm dài, nhiều nhánh.

Hoa cái ờ cây cái lớn hơn, cuống rất ngắn, mọc rải

rác hay hai ba hoa ở phần trên thân, sản xuất trái

tròn, bầu dục hay hình trái lê, vỏ xanh hay vàng khi

trái chín. Cây đực lẽ dĩ nhiên là-không có trái. Trái

của hoa lưỡng tính được ưa chuộng hơn ở thị

trường. Vì vậy, cần lựa chọn cây cho trái với loại hoa

cái hay hoa lưỡng tính thích hợp. Nhà vườn không

thể nào lựa chọn được, nếu chỉ gieo hột lấy từ trái

thụ phấn tự do. Trái lại, nhà vườn có thể lựa chọn

một cách khá chính xác cây nào là cái, cây nào là

lương tính bằng cách bao giấy hoa cái hay hoa lưỡng

tính chưa nở, rồi tự lựa phấn để rắc tay (thụ phấn

chéo) vào vòi noãn khi hoa cái hay hoa lưỡng tính

nở. Những nghiên cứu về thụ phấn trên đu đủ cho

biết rằng:

1) Thụ phấn hoa cái bằng phấn hoa đực thì một

nửa số cây con sẽ là cây đực, một nửa sẽ là cây cái.

2) Dùng phấn hoa lưỡng tính để thụ phấn hoa

cái thì một nửa số cây sẽ là cây cái, một nửa sẽ là cây

lưỡng tính.

3) Hoa lưỡng tính tự thụ tinh hay thụ phấn chéo

với phấn hoa lưỡng tính khác thì cho tỉ lệ một cây

cái hai cây lưỡng tính.

ẢT' thuật chọu giống, chăm sóc và phòng bệnh cho cày du dủ 9

4) Dùng phấn cây đực để thụ phấn hoa lưỡng

tính thì một phần ba số cây sẽ là cây cái, một phần

ba sẽ là cây đực, một phần ba sẽ là cây lưỡng tính.

Chiếu theo nghiên cứu này, phương cách 2) và 3)

sẽ cho những cây con ra trái nhiều nhất. Nếu không

làm thụ phấn bằng tay, nhà vườn cũng có thể để lại

vài cây đực trong vườn thì đủ bảo đảm các hoa khác

đều thụ phấn và ra trái. Quả thịt, hình trứng to, dài

20 - 30cm, đường kính 15 - 20cm. Thịt quả dày, lúc

đầu có màu xanh lục, sau ngả màu vàng cam. Trong

ruột quả có rất nhiều hạt đen to bằng hạt tiêu, xung

quanh có lớp nhầy.

Cây đu đủ cung cấp các bộ phận sau đây dùng

làm thuốc: quả đu đủ xanh và chín, hạt đu đủ, hoa

đu đủ, papain, chất ancaloit: cacpain.

Công dụng của đu đủ ngày càng phát triển,

nhiều nước đã chú ý trồng để dùng trong nước và

xuất khẩu. Nước Tăngianica ờ Đông châu Phi với

diện tích 939.000 km^ và 7 triệu rưỡi dân hàng năm

đã xuất cảng từ 102.819kg (1944) đến 132.537kg

(1948) nhựa đu đủ. Nước Uganda (châu Phi) với

diện tích 240.000 km^ và gần 5 triệu dân đã xuất

35’528 (1944) và 54.920kg (1948) nhựa đu đủ.

Do nhu cầu papain trên thị trường quốc tế tăng

nhanh, gần đây khoa làm vườn thuộc trường Đại

học Nông nghiệp Tamil Nadu ở Coimbatore (Ân

Độ) đã nghiên cứu và chọn được giống đu đủ đặt tên

1 0 DƯƠNG PHONG tuyển chọn

Co.5 (xuất phát từ giống Co. 15) có hàm lượng papain

cao: mỗi quả cho 14 - 15g papain khô, trong khi mức

kỷ lục thế giới trước đây chì 3 - 4g papain khô mỗi

quả, và giống Co.2 trồng trước đây chỉ cho có 4 - 5g

papain khô/quả. Giống đu đủ Co.5 cao trung bình

khoảng 90cm, cuống lá, thân cây, cánh hoa, nhị hoa

và quả đều có màu đỏ tía. Quả cây to và nặng hơn

giống Co.2. Quả đu đủ sau khi lấy papain vẫn còn

dùng trong công nghiệp thực phẩm vì hoạt tính

phân giải protein vẫn còn cao (11,6 đơn vị) và hàm

lượng prôtêin cũng cao: 72,2%. Cũng như các giống

đu đủ khác Co.5 có thể trồng bất cứ vào mùa nào và

trên mọi loại đất ở Tamil Nadu đến độ cao l.OOOm.

Mỗi cây cho từ 75 - 80 quả trong 2 năm, mỗi quả

nặng 2 - 2,5kg, năng suất mỗi ha 500 tấn quả, và

1.500 - 1.600kg papain khô/ha. Tỷ lệ chi phí trồng

trọt so với lợi tức thu được là 1/3,3. Nông dân có thể

trồng đu đủ này ở những mảnh đất khó trồng trọt và

ít mưa (New Dehli - KHKTKT thế giới, 33,

15/8/1985).

B. Phân bố, thu hái và chế biến

Nguồn gốc cây đu đủ là vùng nhiệt đới châu Mỹ,

sau được phổ biến đi khắp nơi. Tại Việt Nam, cây

đu đủ được trồng ở khắp nơi, nhưng việc trồng trên

quy mô kỹ nghệ chưa được đặt ra.

Trồng bằng hạt: có thể gieo trồng đánh cây con

Kỹ Ibtiậl chọn giống, chăm sóc và phòng bệnh cho cãy đu đủ 11