Kinh nghiệm xây dựng luật thư viện trên thế giới

HOAT OpNG THI/ VIEN Nl/aC NGOAI

Kinli TigWein ofSij dirng h^\ fhif VICTI

TS. Le Van Viet

Thu vien Quoc gia Viet Nam

1. Qua trinh xay du'ng luat thff vien tren

the gidi

Cd the chia ljch sU phat trie'n luat thU vien ra

lam 3 giai doan sau:

1.1 Giai doan dau - tit dau theky XIX den

giita thekyXX

Luat thu vien ra ddi lien quan tdi giai doan cac

he thdng thU vien cdng cdng tren the gidi phat

trie'n manh, dac biet d eae nUde Idn va phat trie'n

nhat tren the gidi.

NUdc dau tien soan thao luat ve thU vien la

Hoa Ky. Nam 1835 bang New York lan dau tien da

thdng qua van ban phap luat dam bao thU vien

phyc vy phd cap, khdng thu tien eiia ngUdi dan

do dupe cap kinh phi tinh vao thue. Theo luat nay

thi ngUdi dan ciia moi viing giao dye (trUdng hpc)

can phai tra thue khu vUc nham nudi dUdng thU

vien trUdng hpc ciia viing. Vao nam 1845 luat thU

vien eho phep cac tda thj chinh td chUe va nudi

dudng cac thU vien edng edng da dddc ban hanh

tai bang New York. NhUng luat hoan ehinh nhiit

ve thu vien edng edng la luat thU vien ciia bang

Maxachuxet. Ngay 18 thang 3 nam 1848, ed quan

lap phap eiia Cdng ddng Maxachuxet da thdng

qua mdt dao luat rieng eho phep thanh phd

Boston thanh lap thU vien cdng cdng dUpe cap

kinh phi tU cac khoan thue. Sau nay, luat tUPng

tu cung da dUpc thdng qua tai cac bang khae eiia

nUdc My vdi mffe dp hoan thien ngay cang cao

hdn.

Nffdc Anh la nffdc di dau trong viec lap phap

nganh thff vien d chau Au. 6 Anh, cac thff vien

edng edng cung phat trie'n manh vao giffa the ky

XIX. Vao nam 1850, nffdc Anh cung thdng qua

Luat ve thff vien edng edng vdi ten gpi Luat Evart.

Nhat Ban thdng qua luat dau tien ve eae thff

vien vao nam 1899. Nd cho phep mpi ca nhan va

eP quan deu ed quyen thanh lap thff vien tai bat

eff die'm nao trong nffdc. :•'.••,' • -,.

Tai eae nffdc Xeandinavd, luat dau tien ve thff

vien xuiit hien d Thyy Dien vao nam 1905; Oan

Mach - 1920; Phan Lan - 1928; Na Uy - 1935.

Nhin ehung, ndi dung cae luat nay cdn ddn

gian, ehu yeu ndi tdi mffe thue can cd de td chffc

va hoat ddng eiia eae thff vien cdng cdng, quy

djnh trat tff thanh lap hoac ddng effa thff vien,

trat tff quan ly thff vien... Trong eae luat thff vien

d eae nffdc Bae Au cd die'm khae biet vdi luat thff

vien ciia Anh va My la ngay tff dau da xae dinh va

dffa vao thffc tiln cac djnh mffe lao ddng thff vien

cung nhff Nha nffdc tap trung cap kinh phi, lanh

dao va kiem tra hoat ddng ciia eae thff vien.

1.2 Giai doan thit hai

Giai doan thff hai phat trie'n luat thff vien the

gidi la tff nhffng nam 1950. 6 mdt sd nffdc, luat

thff vien eu da dffpc ddi mdi, bo sung va dffdc

chinh ly de phii hpp vdi ddi hdi eiia thdi ky nay.

Cae luat thff vien cdng edng mdi da dffdc thdng

qua d eac nffdc nhff Nhat Ban (1951), Phan Lan

(1961), Dan Mach (1964), My (1956, 1964), Anh

(1964)... Ndi dung cac luat nay hoan thien hdn

cac luat trffdc riit nhieu, dac biet trong quan ly

nha nffdc ve thff vien, cap kinh phi, nhan vien thff

vien, mang IUdi thU vien, phdi hdp hoat ddng

giffa cac thUvien... Chang han, trong quan ly nha

nude, mdt trong nhffng van de cdt Idi cd anh

Tap Chi THI/VIEN VlfT NAM !6) 59