Kiến trúc kì diệu

DƯƠNG MINH HÀO - NGUYỄN h ả i YẾN J

BỘ SÁCH.KHOA HỌC THÚ Ví cu

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC sư PHẠM TP. Hồ CHÍ MINH

DƯƠNG MINH HÀO - NGUYỄN HẢI YẾN

(Sưu tẩm, biên soạn)

Bộ SÁCH KHOA HỌC THÚ Vị CỦA THẾ KỈ XXI

KIẾN TRÚC

KÌ DIỆU

NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC sư PHẠM TP. Hồ CHÍ MINH

^ c đ e íạ n M - C H Ù NHÃN CỦA THẾ KÌ XXI

Nhân loại đâ tiến vào thế kỉ XXI. Những năm đầu của thế kỉ mới là

khoảng thời gian vô cùng quan trọng. Các bạn trẻ hôm nay sẽ là những

chủ nhân chèo lái “con thuyền” đất nước và nhân loại trong tương lai. VI

vậy, hơn lúc nào hết, gia đinh, nhà trường, xâ hội hay nói cách khác lả

tất cả chúrrg ta phải quan tâm đến thế hệ trẻ, bồi dưỡng các em trở

thành những chù nhân ưu tú cùa thế kỉ XXI.

Trong các hoạt động nhằm bồi dưỡng thể hệ trẻ, việc cung cấp cho

các em những trang sách có chất lượng tốt giữ một vai trò rất quan trọng.

Các chuyên gia tâm lí - giáo dục cho rằng, một cuốn sách tốt có thể tạo

ra một con người tốt, ngược lại một cuốn sách xấu có thể huỷ hoại một

đời người. Với II do trên, Nhà xuất bản Đại học Sư phạm TP. Hồ Chí

Minh đâ cho ra đời bộ sách Khoa học thú vị của thế kỉXXI.

Khoa học - kĩ thuật hiện đại với quy mô rộng lớn và tốc độ phát triển

chóng mặt đâ tạo ra những ảnh hường sâu sắc đối với cuộc sống và lao

động, sản xuất cùa con người. Hiện nay, những cuốn sách phổ biến

khoa học đâ có không ít trên thị trường, song bộ sách "khoa học thiếu

nhi” này với nội dung phong phú, giàu tính khoa học, ngôn ngữ diễn đạt

dễ hiểu, minh hoạ sinh động... vẫn có khả năng lôi cuốn rất cao.

Bộ sách này ngoài cung cấp những tri thức khoa học cơ bản, còn đi

sâu giới thiệu một cách toàn diện những thành tựu khoa học - kĩ thuật

mới nhất trên thế giới từ cuối thế kỉ XX cho đến những năm đầu thế kỉ

XXI, mở ra trước mắt các em kho tàng tri thức khoa học cùa nhân loại.

Nếu nói đây là một trong những “cái nôi" nuôi dưỡng nhân tài thế kỉ XXI

th! thật cũng không chút khoa trương.

Các bạn nhỏ yêu quý! Nếu các bạn muốn vững tay lái để chèo

chống “con thuyền thời đại" thl ngay từ bây giờ các bạn phải nỗ lực học

tập, nghiên cứu khoa học, nâng cao tri thức để mở rộng tầm nhln, nắm

được quy luật phát triển cùa tự nhiên và xã hội.

Chúng tôi tin tưởng vững chắc rằng, bộ sách Khoa học thú vị của thế

kỉ XXI sẽ là một bộ sách bổ ích đối với các em, sẽ giúp lch rất nhiều cho

các em trong học tập và đời sống. Chúng tôi cũng hi vọng các em sẽ

đảm đương tốt vai trò chủ nhân của đất nước trong thế kỉ XXI.

Chúc các em gặt hái được nhiều thành công trong cuộc hành trình

vô cùng khó khăn, gian khổ nhưng đầy hứng thú và sự sáng tạo này.

Nhóm biên soạn

KIẾN TRÚC Kì DIỆU

Cuốn sách này nói gì với các bạn

Kiến trúc không chỉ là một môn kỹ thuật khoa học, mà còn là một mồn

nghệ thuật, đồng thời cố quan hệ mật thiết với hiện thực cuộc sống cùa con

người. Tất nhiên nghệ thuật có liên quan tới đời sống, nghệ thuật là sự phản

ánh đời sống. Tuy nhiên kiến trúc ngoài việc phản ánh đời sống, còn phục

vụ cho đời sống nhờ kỹ thuật các công trinh, đem lại vị trl và môi trường cho

cuộc sống hiện thực và hoạt động sản xuất. Cuốn sách này nối về những

kiến thức về kiến trúc thông qua các công trinh trong và ngoài nước cũng

như những câu chuyện huyền thoại, thông qua kiến trúc muôn màu muôn vẻ,

viết ra quá khứ, hiện tại và tương lai của lĩnh vực này.

Cuốn sách “Kiến trúc kỳ diệu” này vừa cung cấp những kiến thức về kiến

trúc, vừa thể hiện rõ đạo lý, có tác dụng dẫn dẳt chì đạo trong việc giám định,

thường thức kiến trúc như thế nào.

Dân tộc Trung Hoa có nền lịch sử lâu đời, văn hóa kiến trúc Trung Quốc

huy hoàng xán lạn. Những kiến trúc này vừa là di sản quý báu của đất nước

Trung Hoa, đồng thời cũng là bộ phận cấu thành quan trọng cùa văn hóa

kiến trúc thế giới, đáng để chúng ta đi sâu tlm hiểu. Sau khi đất nước thành

lập, đặc biệt là từ thời kỳ cải cách mờ cửa trở lại đây, đâ tăng thêm sức

sống mới cho ngành kiến trúc Trung Quốc, khắp nơi xuất hiện những tòa

nhà cao ốc đẹp mắt đa dạng, mang đậm màu sắc Trung Quốc, tô điểm thêm

cho non sông cẩm tú Trung Hoa.

Chúng tôi mong rằng nghệ thuật văn hóa kiến trúc được trinh bày trong

cuốn sách này sẽ có tác dụng dẫn dắt và hữu lch với các bạn thanh thiếu

niên.

Q /Í(uc áio • •

Trang

Gửi các bạn trẻ - Chủ nhân của thế kỉ XXI.....................................................................3

1. Những công trình kiến trúc thú vị độc đáo........................................................9

• Cung NgọcTrai ở Iran........................................................................................9

• Bảo tàng phía đông trong Bảo tàng mỹ thuật Quốc gia Washington............10

• Bảo tàng Không Gian ở Hồng Kông................................................................. 12

• Cung thể thao Kagawa-ken Nhật Bản..............................................................14

• Đài thiên văn Einstein....................................................................................... 15

2. Câu chuyện đằng sau Nhà hát nhạc kịch Sydney............................................... 16

3. Câu chuyện vể việc phát minh ra xi măng và bê tô n g .......................................21

4. Câu chuyện vể phát minh thang máy.................................................................24

• Thang máy- Bệ lên xuống trước đây................................................................ 25

• Thang máy an toàn ra đời.................................................................................26

• Từthang máy tốc độ cao phát triển lên thang nâng tự động........................ 28

5. Lấp lánh, bằng phẳng như gương kính - Câu chuyện về phát minh

ra việc dùng gương kính trong các còng trình kiến trú c .................................. 30

• Gợi ý từ bong bóng xà phòng.......................................................................... 30

• Sự ra đời của gương kính nổi............................................................................31

6. Kiến trúc lều bạt độc đáo.................................................................................... 32

7. "Giàn thép chọc trờ i"...........................................................................................35

8. Mái vòm thắn kì được ghép nối từ những đoạn thẳng ngắn............................37

9. Nhà ở được tạo ra từ trong còng xưởng............................................................. 41

10. Bức tường nhà trong suốt................................................................................... 43

11. Sân vận động có thể mở nóc...............................................................................46

12. Việc tu sửa bảo tàng Louvre của kiến trúc sư Bối Duật M inh............................49

13. Toà nhà mới của Ngân hàng Trung Quốc tại Hổng Kông................................. 51

14. Căn phòng bốn mặt hướng nam￾Toà nhà công ty bảo hiểm nhân thọ Boston......................................................53

15. Tinh tế, rộng lớn và phong cách￾Phòng nhạc tại bảo tàng nhà hát Rock Star ở Mĩ............................................... 56

16. Biệt thự được thiết kế trong dòng chảy của VVright.......................................... 57

17. Con thuyền giương buổm ra khơi...................................................................... 59

18. Con cá sấu độc đáo- Hội trường lớn ở Đại học Delft, Hà Lan............................ 60

19. Con tàu lớn giương buồm- Nhà hát Yerevan ở Armenia..................;............... 61

20. Phòng họp Quốc tế mang đậm tính dân tộc ỞTokyo....................................... 63

21. Trung tâm hội nghị Kenyatta ở Kenya-cây Lim cao chót vó t........................... 65

22. Kiến trúc mang màu trắng tinh khiết￾Viện bảo tàng nghệ thuật ở Atlanta................................................................... 67

23. Công trình kiến trúc thể dục thể thao được che chắn dưới mọi loại thời tiết￾Trung tâm Thể dục thể thao Stephen ở đại học Florida-Hoa Kỳ....................... 69

24. Quả bóng treo trên không...................................................................................70

25. Biểu tượng của sức mạnh uy quyển....................................................................71

26. Đài tưởng niệm xây dựng trên bè nổi................................................................. 72

27. Công trình kiến trúc cao nhất thế giới nằm ở Phổ Đông Thượng Hải.............. 74

28. Toà nhàtựquayởSidney.................................................................................... 76

29. Tháp cao chọc trờ i............................................................................................... 77

30. Tháp nghiêng Pizza.............................................................................................79

31. Người sắt khổng lổ trên bờ sông Seine...............................................................81

32. Tháp đèn Alexander.............................................................................................85

33. ốc đảo đô th ị....................................................................................................... 87

34. Hành động vĩ đại cứu sống di tích cổ.................................................................89

35. Kỳ quan kiến trúc dưới lòng đất hướng ra biển................................................. 94

36. Mốt nhà ở mới- Nhà trong hang động............................................................... 95

37. Sức cuốn hút kì diệu dưới lòng đất..................................................................... 97

38. Cây cầu tráng lệ trong lòng biển ở Seto, Nhật Bản............................................ 98

39. Gia tộc mới của kiến trúc dòng gương kính....................................................... 101

40. Nguyên liệu xây dựng mặt đường cao tốc kỳ diệu.............................................102

41. Công trình kiến trúc lấy nhiệt từ năng lượng Mặt Trời....................................... 105

42. Sứ mệnh mới của cửa sổ...................................................................................... 106

43. Vật liệu kim loại và kiến trúc.................................................................................108

44. Cáctoà nhà đã được tiến hành dịch chuyển như thế nào?................................110

45. Nhà được xây bằng nước.....................................................................................112

46. Công trình trí tuệ.................................................................................................. 114

47. Mạn đàm về kiến trúc thông m inh......................................................................116

48. Các căn nhà dùng máy tính để điểu khiển......................................................... 118

• Nhà ở được điều khiển bằng máy tính..............................................................118

• Máy tính Bó Công Anh......................................................................................118

• Bãi đỗ xe nhiều táng......................................................................................... 119

• Các toà nhà tiết kiệm năng lượng.....................................................................120

49. Các khu nhà ở trong thế kỉ XXI.............................................................................121

50. Kiến trúc thông minh - Cao ốc thông minh NEC Nhật Bản.................................124

51. Kiến trúc của thời đại công nghệ thông tin.........................................................126

52. Thành phố "kĩ thuật số"....................................................................................... 128

53. Thang máy thông minh độc đáo......................................................................... 130

54. Hướng đến thành phố Tokyo trên nước trong tương lai....................................134

55. Thành phố sinh thái trong tương lai................................................................... 136

1 . NHỮNG CÔNG TRlNH KIẾN TRÚC THÚ VỊ ĐỘC ĐÁO

Lướt qua các công trình kiến trúc khắp nơi trên thế giới CÓ thể thấy, có những

kiến trúc đồ sộ, vuông vắn và kiên cố, lại có những công trình vừa hẹp vừa cao

giống như một tòa tháp, ngoài ra còn có những công trình kiến trúc có hình dáng

mới lạ, rất đặc sắc.

Có người gọi những công trình kiến trúc muôn hình muôn vẻ ấy là “công

trình kiến trúc ngộ nghĩnh”. Dưới đây tổng hợp một số kiến trúc với nhiều hình

dáng khác nhau thay cho lời mở đầu giới thiệu giản lược nói trên.

Cung Ngọc Trai ở Iran

Cung điện ngọc trai nhìn toàn cánh

Cung Ngọc Trai nằm bên bờ sông Teheran với diện tích hơn 48000 ở thủ đô

Teheran của Iran, trên một ngọn đồi khá bằng phẳng, được bao bọc bởi một cái hồ

nhân tạo với rất nhiều vòi phun. Đây là công trình kiến trúc được xây dựng theo

phong cách người phương tây, cũng từng là nơi ở của Shamus, người em gái được

cưng chiểu nhất của vua Pahlavi. Toàn bộ kiến trúc chủ yếu là hình tròn và hình dây

cung, con đường ngoằn ngoèo lượn quanh vườn hoa với những bông hoa tươi nở rộ,

con đường này thông với lối vào chính, đi vòng quanh kiến trúc hình tròn và hình

xoắn ốc này, chúng ta sẽ lạc vào một không gian nội thất giàu trí tưởng tượng vể hình

dáng, màu sắc và các thiết bị lắp đặt. Nó không chỉ đặc biệt về hình thức mà còn rất

nguy nga lộng lẫy, làm cho chúng ta liên tưởng đến những cung điện trong câu

chuyện thần thoại. Công trình kiến trúc này được hoàn thành năm 1976, người phụ

trách thiết kế là Peter, học trò của kiến trúc sư nổi tiếng Wright. Cung Ngọc Trai có

hai nửa kiến trúc hình tròn trong suốt, trong đó có một kiến trúc khá lớn với đường

kính 36,58m, ở đây thiết kế xây dựng phòng khách chính và các bồn hoa trong phòng.

Không gian với kết cấu giản dị, hình thức sáng sủa sẽ đưa chúng ta vào một cõi hư vô

huyền bí trong vũ trụ. Phía đông của kiến trúc hình tròn được bao bọc bởi một

đường nghiêng nhô lên từ từ, dọc theo nó người ta xây dựng thư viện, phòng chiêu

đãi và phòng sinh hoạt, tận cùng là phòng ngủ chính. Từ căn phòng bao quanh

đường nghiêng có thể nhìn thấy cái sân nhà ở phía dưới, nhìn ra bên ngoài có thể

thấy hổ nhân tạo và rất nhiều vườn hoa. Trong phòng ngủ chính thiết kế rất nhiều

đèn ngọc trai với kích cỡ to nhỏ khác nhau và cửa sổ trên mái nhà, trông nó giống

như những viên ngọc trai tỏa ánh hào quang rực rỡ, kiến trúc này cũng vì thế mà trở

nên nổi tiếng. Ngoài ra còn có một kiến trúc hình tròn khá nhỏ, nó nối tiếp với kiến

trúc hình tròn lớn này. Kiến trúc này chủ yếu là để vui chơi giải trí, ở đây có bể bơi,

thác nước nhỏ và các vườn hoa trong nhà. Kiến trúc ngọc trai vừa mang hơi thở của

“Nghìn lẻ một đêm”, lại vừa thể hiện được đặc điểm của kiến trúc Ba Tư thời cận đại.

Bảo tàng phía Đông trong Bảo tàng mỹ thuật Quốc gia VVashington

Bảo tàng phía Đông trong Bảo tàng mỹ thuật quốc gia Washington được xây

dựng ở phía trước tòa nhà quốc hội Washington, tổng diện tích xây dựng là

56.000 m^ hoàn thành vào năm 1978, do kiến trúc sư nổi tiếng người Mỹ gốc Hoa

leoh Ming Pei thiết kế. Ý tưởng thiết kế của công trình chủ yếu dựa theo cấu trúc

hình tam giác, mặt chính diện của bảo tàng được cấu thành bởi những hình khối

10

có cạnh và góc sắc nhọn, giống như một tổ hợp điêu khắc hiện đại, mang đậm

tinh thần thời đại.

Bảo tàng mỹ thuật phía Đông chia thành hai khu vực chính: khu vực thứ nhất

là phòng triển lãm, và khu vực còn lại là trung tầm nghiên cứu nghệ thuật. Cửa

vào chính của bảo tàng nằm ở phía Tây, đối diện với khu nhà bảo tàng mỹ thuật

cũ. Mặt đứng của cửa vào áp dụng hình thức đối xứng và ăn khớp chặt chẽ với bảo

tàng cũ, để làm tăng tính tổng thể của cả công trình. Lối ra vào của phòng triển

lãm và trung tâm nghiên cứu được thiết kế nằm trong một khung chung. Trên cầu

thang rộng đi lên sân thượng có những hình điêu khắc của nhà điêu khắc nổi

tiếng hiện đại người Anh Moll. Hai cửa vào được phân rõ chủ yếu và thủ yếu và

có chỉ dẫn rõ ràng. Tường ngoài của kiến trúc được lát bằng những tấm đá cẩm

thạch màu hồng đào, nó cùng với bảo tàng cũ, bảo tàng hàng không đối diện với

quảng trường LinYin hợp thành một thể thống nhất, hài hoà. Do bể mặt tinh xảo,

sắc thái dễ chịu, làm cho hình dáng đơn giản và to lớn của bức tường trở nên ấm

ấp và có sức sống dưới ánh nắng Mặt Trời. Phòng lớn ở giữa là phòng có tác dụng

chỉ dẫn, khách tham quan có thể đi được đến mọi nơi nhờ cái phòng này, kiến

trúc sư đã thiết kế nó thành một không gian rất thú vị. Trong không gian với kết

cấu chủ yếu là hình tam giác này có các cầu thang cao thấp ngang dọc, thang máy

và cẩu thang có tay vịn tự động đan xen lẫn nhau, chúng được sắp xếp vừa táo bạo

lại vừa khéo léo, rất đặc sắc. Trên không gian phòng lớn có treo một bản điêu

khắc về các hoạt động với đường kính 2,lm, bản điêu khắc khẽ chuyển động trong

luổng không khí của máy điểu hoà, còn dưới sự chiếu sáng của ánh nắng Mặt Trời

- cái được gọi là nguồn nhiên liệu thứ 3, nó không ngừng thay đổi ánh sáng và

hình ảnh. Những tấm đá cẩm thạch bóng loáng, nhẵn nhụi xung quanh căn

phòng tạo nên một cảnh tượng biến hóa vê’ hình ảnh, tạo nên thế đối lập giữa tĩnh

và động, làm cho không gian yên tĩnh trở nên sống động, sôi nổi, mà lại không hể

rối mắt. Cảnh tượng cây cối rơi rụng và hàng ghế dài xếp thành vòng tròn trong

phòng làm cho người ta có cảm giác rất gần gũi, thân mật, dường như đang đặt

chân vào không gian của cái sân ngoài vườn. Suối phun trên quảng trường phun

nước ào ào xuống dưới giống như thác nước. Ánh sáng thiên nhiên thông qua cửa

kính của những hàng ăn nhỏ nhô ra khỏi quảng trường, chiếu rọi trên những tấm

gương của thác nước, cảnh tượng thật là kì diệu và lí thú.

11

Phỉa đông bảo tàng mỹ thuật Wơshington

Bảo tàng Không Gian ờ Hồng Kông

Bảo tàng không gian nằm ở địa chỉ cũ bến xe lửa Tiêm Sa Chùy ở Hồng Kông,

phía Nam giáp với vịnh biển, đối diện với trung tâm sầm uất của đảo Hồng Kông

qua một khoảng cách khá xa, nó được khởi công xây dựng vào tháng 9 năm 1980.

Công trình kiến trúc này vốn không lớn vê diện tích nhưng lại mới lạ và nhịp

nhàng vê' kết cấu, vì vậy rất có khả năng thu hút khách du lịch.

Bảo Tàng Không Gian chia làm 2 phía Đông và Tầy, phía Đông có hình quả

trứng, đây là bộ phận chủ yếu của công trình này, tầng trên là phòng thiên văn,

tầng dưới là phòng triển lãm. Phía Tây của công trình này có hình đa giác, tầng

trên có thiết kế phòng triển lãm khoa học Thái Dương, tầng dưới là phòng diễn

thuyết và hiệu sách thiên văn. Hai phía Đông Tây được xây dựng với những kết

cấu khác nhau, ở giữa là sự nối tiếp của tấm gương lớn và cửa sổ trên mái nhà, về

cấu tạo thì nó là sự chuyển tiếp giữa hình quả trứng và hình đa giác. Chỗ hai bên

giao tiếp nhau là các đường nét thanh thoát nhịp nhàng, có tính chỉ dẫn rất cao,

phòng ngoài có hai đường hành lang. Mặt gương lớn được sơn bởi bảy màu sắc

khác nhau, bước vào căn phòng sáng lấp lánh này chúng ta có cảm giác như đang

đứng trước lăng kính. Bên ngoài phòng, phía bên phải cửa vào là một tổ hợp điêu

khắc bằng thép không gỉ, gọi là “tượng không gian”, với ngụ ý là bay lên không

trung, bay vào vũ trụ.

12

vỏ ngoài hình quả trứng của phòng thiên văn, làm cho chúng ta không thể

không nảy sinh một liên tưởng, từ thời sơ khai của nhân loại đến ngày nay khi mà

con người đặt chân vào vũ trụ. Bộ phận trung tâm của hình quả trứng này giống

hệt như lòng đỏ trứng gà, mọi người có thể du lịch vũ trụ tại đây, tìm hiểu sự

huyền bí của vũ trụ. Phòng thiên văn hình bán cẩu với đường kính 23m là một

trong những phòng thiên văn lớn nhất thế giới hiện nay. Các bộ phận của kiến

trúc này đều phối hợp hài hoà với hình quả trứng, chẳng hạn như đường đê lượn

quanh, cầu thang an toàn hình xoắn ốc, thang máy hình lăng kính dành cho người

tàn tật và cửa tự động hình tròn, w....Chỗ giao tiếp giữa hình ouả trứng và

khoảng đất trống trong nhà, người ta thiết kế một bể bơi để tránh cảm giác cứng

nhắc, khô khan, đồng thời giúp cho tất cả các bộ phận của hình quả trứng trở nên

sinh động.

Bảo tàng Không Gian ở Hồng Kông

13

Cung thể thao Kagawa-ken Nhật Bản

Cung thể thao Kagawa-ken được xây dựng năm 1969, do kiến trúc sư nổi

tiếng Nhật Bản Kenzo Tange thiết kế. Nó là công trình thích hợp cho các môn thể

dục thể thao mang tính tổng hợp như Handball, Judo, đấu kiếm và các trận tranh

tài thể dục thể thao khác. Công trình này có 1300 ghế ngồi, tạm thời có thể tăng

thêm 2500 chỗ ngồi, tổng cộng có thể chứa được 3800 người. Sân thượng của

Cung thể thao áp dụng kết cấu đường cong khúc khuỷu, do đường cong của sân

thượng thống nhất với độ nghiêng ghế ngồi của khán giả, vì vậy tiết kiệm được

diện tích chỗ ngồi, bao lơn ở hai bên ghế ngồi của khán giả thống nhất với bên

ngoài của công trình.

Sân thượng của Cung thể thao, xét vê' chức năng kiến trúc cũng như phương diện

âm học, nó đã thỏa mãn được yêu cẩu sử dụng, hơn nữa công trình với kết cấu mới lạ

mang đậm màu sắc dần tộc truyền thống Nhật Bản. Về kết cấu của Cung thể thao

Kagawa-ken, các kiến trúc sư đã áp dụng thủ pháp tượng trưng, làm cho nó trở nên

tươi sáng và rõ nét. Sân thượng của công trình này hình thành nên thế thuyền nổi

trên mặt nước, do bốn tấm bê tông tạo nên trong không trung. Kết cấu bên ngoài của

công trình giúp ta có cảm giác nó rất sống động, như thật, dường như tiềm ẩn một

lực lượng vô cùng tận nào đó, thể hiện được khí thế bừng bừng của thể dục thể thao

cũng như tinh thẩn dũng cảm vươn tới lập kỉ lục mới. Kết cấu của toàn bộ kiến trúc

rất trừu tượng, tạo sức hút nghệ thuật lớn cho con người.

Cung thể thao Kagawa-ken nhìn từ bên trên

14