Kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa tại ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu - Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi: Luận văn thạc sĩ kinh tế / Lê Huỳnh Thúy Vy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH

LÊ HUỲNH THÚY VY

KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH GIAO DỊCH MỘT

CỬA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á

CHÂU – CHI NHÁNH NGUYỄN VĂN TRỖI

Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng

Mã ngành: 60 34 02 01

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN QUỲNH HOA

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017

LỜI CAM ĐOAN

Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ một

trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả

nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước

đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn

nguồn đầy đủ trong luận văn.

Tp. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2017

Tác giả luận văn

Lê Huỳnh Thúy Vy

LỜI CẢM ƠN

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, Phòng

Sau đại học, trường Đại học ngân hàng TP.HCM đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho

tôi trong suốt quá trình học tập và hoàn thành Luận văn Thạc sỹ.

Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới các giảng viên của Trường đã nhiệt

tình truyền đạt những kiến thức quý báu, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn

thành khóa học. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới TS. Nguyễn Quỳnh Hoa đã

hướng dẫn tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành Luận văn Thạc sỹ.

Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn đến quý thầy cô trong hội đồng chấm luận

văn đã dành thời gian đọc, chỉnh sửa và đóng góp ý kiến cho tôi hoàn thành luận

văn này một cách hoàn chỉnh.

Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè đã động viên, khuyến

khích tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Xin chân thành cảm ơn!

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................... i

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU ................................................................ ii

LỜI MỞ ĐẦU........................................................................................................... iii

1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................ iii

2. Mục tiêu nghiên cứu.............................................................................................. iv

3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................... iv

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................... iv

5. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................... iv

6. Tổng quan về các công trình nghiên cứu có liên quan đến đề tài ...........................v

7. Đóng góp mới của đề tài ....................................................................................... vi

8. Kết cấu của luận văn ............................................................................................ vii

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH

GIAO DỊCH MỘT CỬA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI.................................1

1.1.Hệ thống kiểm soát nội bộ trong ngân hàng .........................................................1

1.1.1.Khái niệm về hệ thống kiểm soát nội bộ ............................................................1

1.1.2. Mục tiêu của kiểm soát nội bộ ..........................................................................2

1.1.3. Các bộ phận cấu thành của hệ thống kiểm soát nội bộ ....................................3

1.1.3.1. Môi trường kiểm soát .....................................................................................3

1.1.3.2. Đánh giá rủi ro...............................................................................................4

1.1.3.3. Hoạt động kiểm soát.......................................................................................5

1.1.3.4. Thông tin và truyền thông ..............................................................................5

1.1.3.5. Hoạt động giám sát ........................................................................................5

1.1.4.Các nguyên tắc thiết kế hệ thống kiểm soát nội bộ............................................6

1.2.Mô hình giao dịch một cửa tại ngân hàng thương mại .........................................7

1.2.1. Khái quát về mô hình giao dịch một cửa ..........................................................7

1.2.1.1. Khái niệm về mô hình giao dịch một cửa.......................................................7

1.2.1.2. Cấu thành của mô hình giao dịch một cửa ....................................................7

1.2.1.3. Quy trình giao dịch một cửa ..........................................................................8

1.2.1.4. Các nguyên tắc của giao dịch một cửa ..........................................................9

1.2.2. Những lợi ích và rủi ro của mô hình giao dịch một cửa.................................10

1.2.2.1. Lợi ích của mô hình giao dịch một cửa........................................................10

1.2.2.2. Rủi ro khi ngân hàng áp dụng mô hình giao dịch một cửa..........................11

1.3. Kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa tại ngân hàng thương mại.........14

1.3.1. Sự cần thiết của kiểm soát nội bộ đối với quy trình giao dịch một cửa tại

ngân hàng thương mại ..............................................................................................14

1.3.2. Cơ chế kiểm soát nội bộ trong quy trình giao dịch một cửa...........................14

1.3.2.1. Thiết lập hạn mức giao dịch – thu chi tiền mặt và hạn mức tồn quỹ...........14

1.3.2.2. Quản lý tồn quỹ giao cho giao dịch viên để thực hiện quy trình giao dịch

một cửa......................................................................................................................15

1.3.2.3. Chế độ tạm ứng và thanh toán tạm ứng.......................................................15

1.3.2.4. Phân cấp, phân quyền trong xử lý và kiểm soát các nghiệp vụ phát sinh ...16

1.3.2.5. Lập và kiểm soát chứng từ kế toán...............................................................16

1.3.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến sự hoàn thiện của hoạt động kiểm soát nội bộ

quy trình giao dịch một cửa ......................................................................................18

1.3.3.1. Môi trường pháp lý ......................................................................................18

1.3.3.2. Môi trường kinh doanh ................................................................................18

1.3.3.3. Tiềm lực tài chính.........................................................................................18

1.3.3.4. Nhân tố con người........................................................................................19

1.3.3.5. Chiến lược kinh doanh .................................................................................19

1.4. Kinh nghiệm về hoạt động kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa của

một số ngân hàng thương mại trong nước và bài học kinh nghiệm rút ra cho

Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi.................................20

1.4.1. Kinh nghiệm về hoạt động kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa

của một số ngân hàng thương mại trong nước .........................................................20

1.4.1.1. Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VP Bank)...........20

1.4.1.2. Ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Hàng Hải Việt Nam (MSB) ...................20

1.4.2. Bài học kinh nghiệm đối với ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu –

Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi .....................................................................................22

CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY TRÌNH GIAO

DỊCH MỘT CỬA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU –

CHI NHÁNH NGUYỄN VĂN TRỖI ......................................................................24

2.1. Giới thiệu tổng quan về ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu...................24

2.2. Giới thiệu về ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi Nhánh Nguyễn

Văn Trỗi ....................................................................................................................25

2.2.1. Giới thiệu chung..............................................................................................25

2.2.2. Cơ cấu tổ chức ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi Nhánh

Nguyễn Văn Trỗi .......................................................................................................25

2.2.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của ACB Nguyễn Văn Trỗi ............................26

2.2.3.1. Hoạt động huy động vốn ..............................................................................26

2.2.3.2. Hoạt động cho vay .......................................................................................27

2.2.3.3. Hoạt động kinh doanh ngoại hối..................................................................28

2.2.3.4. Hoạt động dịch vụ ........................................................................................29

2.3. Thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa tại ngân

hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi........................30

2.3.1. Văn bản pháp lý ..............................................................................................30

2.3.2. Mô hình giao dịch một cửa tại ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu –

Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi .....................................................................................30

2.3.3. Thực trạng của hoạt động kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa tại

ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi..............33

2.3.3.1. Môi trường kiểm soát ...................................................................................33

2.3.3.2. Đánh giá rủi ro.............................................................................................35

2.3.3.3. Hoạt động kiểm soát.....................................................................................36

2.3.3.4. Thông tin và truyền thông ............................................................................54

2.3.3.5. Hoạt động giám sát. .....................................................................................55

2.4. Khảo sát nhân viên ngân hàng và khách hàng về hoạt động kiểm soát nội bộ

quy trình giao dịch một cửa tại ACB Nguyễn Văn Trỗi...........................................56

2.4.1. Xác định vấn đề cần khảo sát..........................................................................56

2.4.2. Kết quả khảo sát..............................................................................................57

2.4.2.1. Kết quả khảo sát nhân viên tại ACB Nguyễn Văn Trỗi................................57

2.4.2.2. Kết quả khảo sát KH giao dịch tại ACB Nguyễn Văn Trỗi..........................59

2.5. Đánh giá chung về hoạt động kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa

tại ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi Nhánh Nguyễn Văn Trỗi .........59

2.5.1. Những kết quả đạt được ..................................................................................59

2.5.1.1. Môi trường kiểm soát ...................................................................................59

2.5.1.2. Đánh giá rủi ro.............................................................................................60

2.5.1.3. Hoạt động kiểm soát.....................................................................................60

2.5.1.4. Thông tin và truyền thông ............................................................................61

2.5.1.5. Hoạt động giám sát ......................................................................................62

2.5.2. Hạn chế ...........................................................................................................62

2.5.2.1. Môi trường kiểm soát ...................................................................................62

2.5.2.2. Đánh giá rủi ro..............................................................................................63

2.5.2.3. Hoạt động kiểm soát ......................................................................................63

2.5.2.4. Thông tin và truyền thông ............................................................................64

2.5.2.5. Hoạt động giám sát ......................................................................................64

2.5.3 Nguyên nhân của những hạn chế .....................................................................64

CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG KIỂM SOÁT NỘI BỘ QUY

TRÌNH GIAO DỊCH MỘT CỬA TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ

PHẦN Á CHÂU – CHI NHÁNH NGUYỄN VĂN TRỖI .......................................68

3.1. Định hướng và mục tiêu hoạt động của ngân hàng Thương Mại Cổ Phần -

Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi trong thời gian tới.......................................................68

3.1.1. Định hướng và mục tiêu hoạt động kinh doanh của ngân hàng Thương Mại

Cổ Phần – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi trong thời gian tới. ....................................68

3.1.2. Mục tiêu phát triển kiểm soát nội bộ của ngân hàng Thương Mại Cổ Phần

– Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi trong thời gian tới....................................................68

3.2. Giải pháp tăng cường kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa tại ngân

hàng Thương Mại Cổ Phần – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi. ....................................69

3.2.1. Môi trường kiểm soát......................................................................................69

3.2.2. Đánh giá rủi ro ................................................................................................71

3.2.3. Hoạt động kiểm soát........................................................................................72

3.2.4. Thông tin và truyền thông ...............................................................................73

3.2.5. Hoạt động giám sát..........................................................................................73

3.3.Kiến nghị đối với ngân hàng Thương Mại Cổ Phần Á Châu..............................74

KẾT LUẬN CHUNG................................................................................................77

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................78

PHỤ LỤC 1...............................................................................................................81

PHỤ LỤC 2...............................................................................................................83

PHỤ LỤC 3...............................................................................................................84

PHỤ LỤC 4...............................................................................................................85

PHỤ LỤC 5...............................................................................................................86

PHỤ LỤC 6...............................................................................................................88

PHỤ LỤC 7...............................................................................................................93

PHỤ LỤC 8...............................................................................................................96

PHỤ LỤC 9.............................................................................................................100

i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Tên Tiếng Anh Tên Tiếng Việt

ACB Asia Commercial Bank Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

BĐH Ban điều hành

CMND Chứng minh nhân dân

CSR Consumer Service Staff Nhân viên dịch vụ khách hàng

GDV Giao dịch viên

HĐQT Hội đồng quản trị

KH Khách hàng

KHCN Khách hàng cá nhân

KHDN Khách hàng doanh nghiệp

KSNB Kiểm soát nội bộ

KSV Kiểm soát viên

KTNB Kiểm toán nội bộ

LOAN CSR Loan Customer Service

Representative

Nhân viên dịch vụ khách hàng tiền vay

NHNN Ngân hàng nhà nước

NHTM Ngân hàng thương mại

PFC Personal Finance Consultant Nhân viên tư vấn tài chính cá nhân

PFC-L Personal Finance Consultant

Leader

Trưởng nhóm nhân viên tư vấn tài

chính cá nhân

PGD Phòng Giao dịch

RA Relationship Assistant Nhân viên quan hệ khách hàng doanh

nghiệp

RM Relationship Manager Giám đốc quan hệ khách hàng doanh

nghiệp

RO Relationship Officer Chuyên viên quan hệ khách hàng doanh

nghiệp

STT Số thứ tự

TCTD Tổ chức tín dụng

TMCP Thương mại cổ phần

TP.HCM Thành Phố Hồ Chí Minh

TSO Trade Service Officer Chuyên viên thanh toán quốc tế

TTQT Thanh toán quốc tế

VND Việt Nam Đồng

USD United States dollar Đô La Mỹ

ii

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU

Ký hiệu Nội dung bảng biểu Trang

Bảng 2.1 Tình hình huy động vốn của ACB Nguyễn Văn Trỗi từ năm

2014 – 2016

27

Bảng 2.2 Tình hình dư nợ cho vay của ACB Nguyễn Văn Trỗi từ năm

2014 – 2016

28

Bảng 2.3 Tình hình kinh doanh ngoại tệ của ACB Nguyễn Văn Trỗi từ

năm 2014 – 2016

28

Bảng 2.4 Doanh thu từ hoạt động dịch vụ của ACB Nguyễn Văn Trỗi

từ năm 2014 – 2016

29

Bảng 2.5 Kết quả kỳ thi chất lượng nghiệp vụ hàng năm tại ACB

Nguyễn Văn Trỗi từ năm 2014 – 2016

34

Bảng 2.6 Lỗi liên quan đến nghiệp vụ ngân quỹ tại ACB Nguyễn Văn

Trỗi từ năm 2014 – 2016

41

Bảng 2.7 Lỗi nghiệp vụ giao dịch tại ACB Nguyễn Văn Trỗi từ năm

2014 – 2016

44

Bảng 2.8 Hạn mức giao dịch của ACB 48

Bảng 2.9 Hạn mức kiểm soát giao dịch của ACB 49

Ký hiệu Nội dung sơ đồ Trang

Sơ đồ 1.1 Quy trình giao dịch trong mô hình giao dịch một cửa 8

Sơ đồ 2.1 Cơ cấu tổ chức của ACB Nguyễn Văn Trỗi 31

Sơ đồ 2.2 Cơ cấu tổ chức quầy giao dịch theo mô hình giao dịch một

cửa tại ACB Nguyễn Văn Trỗi

26

iii

LỜI MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Trong xu hướng hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa như hiện nay, các NHTM đã

không ngừng đổi mới, hoàn thiện về mọi mặt để phục vụ tối đa nhu cầu của KH. Để

đáp ứng mục tiêu đó cùng với xu hướng phát triển của công nghệ thông tin nói

chung và trong ngân hàng nói riêng việc chuyển đổi của các ngân hàng từ mô hình

giao dịch nhiều cửa sang mô hình giao dịch một cửa là một tất yếu. Bên cạnh những

lợi ích mà mô hình giao dịch một cửa mang lại cho ngân hàng cũng như cho KH

như giảm bớt thủ tục rườm rà cho KH, giao dịch nhanh chóng, tiện lợi, nâng cao

hiệu suất làm việc của nhân viên ngân hàng…thì ngân hàng cũng phải đối diện với

thử thách về mặt tài chính, nhân sự, công nghệ thông tin….cũng như rủi ro hoạt

động kinh doanh của ngân hàng. Điều này đăṭ ra môt ṿ ấn đề cấp thiết và không thể

thiếu trong hoaṭ đôṇ g của các ngân hàng là phải tổ chức tốt công tác KSNB. Tuy đã

được triển khai nhiều năm, nhưng hoạt động KSNB tại ACB Nguyễn Văn Trỗi

trong điều kiện ứng dụng mô hình giao dịch một cửa vẫn chưa thực sự hiệu quả, vẫn

còn bộc lộ nhiều hạn chế như: chứng từ giao dịch còn nhiều sai sót, thủ tục kiểm

soát còn nhiều vướng mắc, rủi ro trong giao dịch vẫn thường xuyên xảy ra, chưa

được kiểm soát ngăn chặn…. Chính vì vậy cần phải tiếp tục nghiên cứu để hoàn

thiện cơ chế kiểm soát này để mô hình giao dịch một cửa phát huy tác dụng của nó.

Nhận thấy được vai trò của KSNB mô hình giao dịch một cửa tại ACB

Nguyễn Văn Trỗi cũng như những rủi ro có thể phát sinh nếu như không được kịp

thời kiểm soát ngăn chặn và qua quá trình làm việc, công tác tại bộ phận giao dịch

tại Ngân hàng TMCP Á Châu – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi, người viết đã chọn

nghiên cứu đề tài : “ Kiểm soát nội bộ quy trình giao dịch một cửa tại Ngân hàng

Thương Mại Cổ Phần Á Châu – Chi nhánh Nguyễn Văn Trỗi”