Kiểm nghiệm và khảo nghiệm vacxin h5n1 của trung quốc trên vịt

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ðÀO TẠO

TRƯỜNG ðẠI HỌC NÔNG NGHIỆP I

-------***-------

VŨ THỊ MỸ HẠNH

KIỂM NGHIỆM VÀ KHẢO NGHIỆM

VACXIN H5N1 CỦA TRUNG QUỐC TRÊN VỊT

LUẬN VĂN THẠC SĨ NÔNG NGHIỆP

Chuyên ngành: Thú y

Mã số: 60.62.50

Người hướng dẫn khoa học: TS. TÔ LONG THÀNH

HÀ NỘI - 2007

2

Lêi cam ®oan

T«i xin cam ®oan ®©y lµ c«ng tr×nh nghiªn cøu cña riªng t«i. C¸c sè

liÖu vµ kÕt qu¶ tr×nh bµy trong luËn v¨n lµ trung thùc vµ ch−a tõng ®−îc ai

c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh nµo kh¸c.

T«i xin cam ®oan r»ng mäi sù gióp ®ì cho viÖc thùc hiÖn luËn v¨n nµy

®1 ®−îc c¶m ¬n vµ c¸c th«ng tin trÝch dÉn trong luËn v¨n ®Òu ®1 ®−îc chØ râ.

T¸c gi¶

Vò ThÞ Mü H¹nh

i

3

Lêi c¶m ¬n

T«i xin bµy tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi:

- TS. T« Long Thµnh, ng−êi h−íng dÉn khoa häc trùc tiÕp ®1 ®ãng gãp

nhiÒu ý kiÕn quan träng tõ nh÷ng b−íc nghiªn cøu ban ®Çu ®Õn qu¸ tr×nh thùc

hiÖn viÕt luËn v¨n.

- PGS.TS. Tr−¬ng Quang, c¸c thÇy c« trong bé m«n Vi sinh vËt -

TruyÒn nhiÔm - BÖnh lý cïng toµn thÓ c¸c thÇy c« gi¸o Khoa Thó y vµ Khoa

Sau §¹i häc, Tr−êng §HNNI Hµ Néi ®1 t¹o ®iÒu kiÖn vµ ®ãng gãp nhiÒu ý

kiÕn quý b¸u cho t«i hoµn thµnh luËn v¨n nµy.

- Ban l1nh ®¹o Trung t©m KiÓm nghiÖm Thuèc Thó y Trung −¬ng I vµ

c¸c b¹n ®ång nghiÖp ®1 gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi.

- Ban l1nh ®¹o cïng tËp thÓ c¸n bé c«ng nh©n viªn Trung t©m ChÈn

®o¸n Thó y Trung −¬ng ®1 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i trong thêi gian thùc

tËp.

- C¶m ¬n c¸c nhµ khoa häc trong ngµnh, c¸c ®ång nghiÖp, bÌ b¹n vµ

ng−êi th©n ®1 ®éng viªn gióp ®ì t«i trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c vµ häc tËp.

T¸c gi¶

Vò ThÞ Mü H¹nh

ii

4

Môc lôc

Lêi cam ®oan i

Lêi c¶m ¬n ii

Môc lôc iii

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t vi

Danh môc b¶ng vii

Danh môc h×nh ix

1. Më ®Çu 1

1.1 §Æt vÊn ®Ò 1

1.2 Môc tiªu ®Ò tµi 2

2. Tæng quan tµi liÖu 3

2.1 Giíi thiÖu chung vÒ bÖnh cóm gia cÇm 3

2.1.1 LÞch sö bÖnh cóm gia cÇm 3

2.1.2 BÖnh cóm gia cÇm trªn thÕ giíi vµ ch©u ¸ 4

2.1.3 Tãm t¾t t×nh h×nh bÖnh cóm gia cÇm ë ViÖt Nam 6

2.2 Virus häc bÖnh cóm gia cÇm 7

2.2.1 CÊu tróc chung cña virus 7

2.2.2 Qu¸ tr×nh nh©n lªn cña virus 11

2.2.3 TÝnh ®a d¹ng cña kh¸ng nguyªn 12

2.2.4 Søc ®Ò kh¸ng cña virus 14

2.2.5 §éc lùc cña virus 14

2.2.6 Nu«i cÊy vµ l−u gi÷ virus cóm gia cÇm 15

2.3 MiÔn dÞch chèng bÖnh cóm gia cÇm 15

2.3.1 MiÔn dÞch tù nhiªn 16

2.3.2 MiÔn dÞch ®Æc hiÖu 17

iii

5

2.4 DÞch tÔ häc cña bÖnh cóm gia cÇm 21

2.4.1 §éng vËt c¶m nhiÔm 21

2.4.2 §éng vËt mang virus 22

2.4.3 Sù truyÒn l©y 23

2.4.4 Mïa vô ph¸t bÖnh 25

2.5 TriÖu chøng 25

2.6 BÖnh tÝch 26

2.7 ChÈn ®o¸n 26

2.8 T×nh h×nh sö dông vacxin trªn thÕ giíi vµ khuyÕn c¸o cña tæ

chøc dÞch tÔ thÕ giíi

27

2.8.1 Vacxin truyÒn thèng 28

2.8.2 Vacxin t¸i tæ hîp 30

2.8.3 ChiÕn l−îc DIVA 31

2.8.4 Yªu cÇu cÇn ®¹t ®−îc víi vacxin phßng bÖnh cóm gia cÇm 31

2.8.5 T×nh h×nh sö dông vacxin cóm gia cÇm trªn thÕ giíi 32

2.8.6 KhuyÕn c¸o cña OIE vÒ viÖc sö dông vacxin phßng chèng

cóm gia cÇm

34

3. Néi dung, nguyªn liÖu vµ ph−¬ng ph¸p

nghiªn cøu

36

3.1 Néi dung nghiªn cøu 36

3.1.1 KiÓm nghiÖm vacxin cóm gia cÇm H5N1 cña Trung Quèc 36

3.1.2 Kh¶o nghiÖm vacxin cóm gia cÇm H5N1 cña Trung Quèc

ngoµi thùc ®Þa

36

3.2 Nguyªn liÖu dïng trong nghiªn cøu 36

3.2.1 §éng vËt thÝ nghiÖm 36

3.2.2 Vacxin 36

3.2.3 C¸c trang thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt 36

iv

6

3.3 Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 36

3.4 Bè trÝ thÝ nghiÖm 43

4. KÕt qu¶ vµ th¶o luËn 47

4.1 KÕt qu¶ kiÓm nghiÖm vacxin cóm H5n1 cña Trung Quèc

trong 2 n¨m 2006-2007

47

4.1.1 Kết quả kiểm tra v« trïng 47

4.1.2 KÕt qu¶ kiÓm tra an toµn 48

4.1.3 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu lùc 50

4.2 KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm vacxin cóm H5N1 cña Trung Quèc

trªn vÞt ngoµi thùc ®Þa

52

4.2.1 KÕt qu¶ kh¶o nghiÖm vacxin cóm H5N1 cña Trung Quèc

trªn vÞt t¹i 2 tr¹i thuéc tØnh B¾c Ninh

53

4.2.2 KÕt qu¶ gi¸m s¸t sau tiªm phßng vacxin cóm H5N1 cña

Trung Quèc trªn vÞt ë mét sè tr¹i gièng trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng

70

5. kÕt luËn 81

Tµi liÖu tham kh¶o 83

v

7

Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t

AI Avian Influenza

FAO Food and Agriculture Organization

GMT Geometic Mean Title

HA Haemagglutination Assay

HI Haemagglutination Inhibition Assay

HPAI Highly Pathogenic Avian Influenza

KN Kh¸ng nguyªn

KT Kh¸ng thÓ

LPAI Lowly Pathogenic Avian Influenza

OIE Office International edes Epizooties

RNA Ribonucleic acid

RT-PCR Reverse Transcription-Polymerase Chain Reaction

vi

8

Danh môc b¶ng

B¶ng 4.1 Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm tra v« trïng vacxin H5N1 cña

Trung Quèc trong 2 n¨m 2006-2007

48

B¶ng 4.2 Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm tra an toµn vacxin H5N1 cña

Trung Quèc trong 2 n¨m 2006-2007

49

B¶ng 4.3 Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu lùc vacxin cóm H5N1 cña

Trung Quèc trong 2 n¨m 2006-2007

50

B¶ng 4.4 KÕt qu¶ gi¸m s¸t sù c¶m nhiÔm vµ sù l−u hµnh cña virus

cóm H5N1 trªn ®µn vÞt kh¶o nghiÖm

55

B¶ng 4.5 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 3 tuÇn sau tiªm

vacxin lÇn thø nhÊt

56

B¶ng 4.6 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 5 tuÇn sau tiªm

vacxin lÇn thø nhÊt

59

B¶ng 4.7 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 7 tuÇn sau tiªm

vacxin lÇn thø nhÊt

61

B¶ng 4.8 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 9 tuÇn sau tiªm

vacxin lÇn thø nhÊt

64

B¶ng 4.9 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 11 tuÇn sau tiªm

vacxin lÇn thø nhÊt

66

B¶ng 4.10 Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trung b×nh

trong huyÕt thanh vÞt ®−îc tiªm vacxin cóm H5N1 cña

Trung Quèc

68

vii

9

B¶ng 4.11 KÕt qu¶ x¸c ®Þnh sù cã mÆt cña virus H5 trong dÞch ngo¸y

æ nhíp cña vÞt tr−íc vµ sau khi tiªm vacxin

71

B¶ng 4.12 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 1-2 th¸ng sau

tiªm vacxin n¨m 2006

73

B¶ng 4.13 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 3-4 th¸ng sau

tiªm vacxin n¨m 2006

75

B¶ng 4.14 KÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng nguyªn

H5 trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i thêi ®iÓm 1-2 th¸ng sau

tiªm vacxin n¨m 2007

77

B¶ng 4.15 Tæng hîp kÕt qu¶ kiÓm tra hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ kh¸ng kh¸ng

nguyªn H5 trong huyÕt thanh cña vÞt sau tiªm vacxin trong

2 n¨m 2006-2007

79

viii

10

Danh môc h×nh

H×nh 2.1 CÊu tróc virus cóm d−íi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö 8

H×nh 2.2 CÊu tróc virus H5N1 9

H×nh 2.3 C¸c kiÓu ®ét biÕn 13

H×nh 2.4 §−êng truyÒn l©y cña virus cóm 24

H×nh 4.1 BiÕn ®éng hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña gµ ®−îc

tiªm vacxin cóm H5N1 cña Trung Quèc trong 2 n¨m 2006-

2007

52

H×nh 4.2 DiÔn biÕn hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i

thêi ®iÓm 3 tuÇn sau tiªm vacxin mòi 1

57

H×nh 4.3 DiÔn biÕn hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i

thêi ®iÓm 5 tuÉn sau tiªm vacxin mòi 1

58

H×nh 4.4 DiÔn biÕn hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i

thêi ®iÓm 7 tuÇn sau tiªm vacxin mòi 1

62

H×nh 4.5 DiÔn biÕn hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i

thêi ®iÓm 9 tuÇn sau tiªm vacxin mòi 1

63

H×nh 4.6 DiÔn biÕn hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña vÞt t¹i

thêi ®iÓm 11 tuÇn sau tiªm mòi 1

65

H×nh 4.7 BiÕn ®éng tû lÖ b¶o hé cña vÞt t¹i c¸c thêi ®iÓm sau tiªm

vacxin H5N1 cña Trung Quèc ë 2 tr¹i t¹i tØnh B¾c Ninh

69

H×nh 4.8 BiÕn ®éng hiÖu gi¸ kh¸ng thÓ trong huyÕt thanh cña vÞt ë thêi

®iÓm 1-2 th¸ng vµ 3-4 th¸ng sau tiªm vacxin H5N1 cña

Trung Quèc trong 2 n¨m 2006-2007

80

ix