Kĩ năng tự quản lý cảm xúc của giáo viên tiểu học trên địa bàn quận hải châu thành phố đà nẵng

Đ萎IăH窺CăĐÀăN允NG

TR姶云NGăĐ萎IăH窺CăS姶ăPH萎M

TR井NăTH卯ăKIMăH萎NH

K┃ăN;NGăT衛ăQU謂NăLụăC謂MăXỎC

C曳AăGIỄOăVIểNăTI韻UăH窺C TRểNăĐ卯AăBĨNă

QU一NăH謂IăCHỂU THĨNHăPH渦ăĐĨăNẴNG

LU一NăV;NăTH萎CăS┃ăTỂMăLụăH窺C

ĐàăN印ngă- N<mă2020

Đ萎IăH窺CăĐÀăN允NG

TR姶云NGăĐ萎IăH窺C S姶ăPH萎M

TR井NăTH卯ăKIMăH萎NH

K┃ăN;NGăT衛ăQU謂NăLụăC謂MăXỎC

C曳AăGIỄOăVIểNăTI韻UăH窺CăTRểNăĐ卯AăBĨNă

QU一NăH謂IăCHỂU THĨNHăPH渦ăĐĨăNẴNG

Chuyên ngành: TâmălỦăh丑c

Mưăsố:ă80310401

LU一NăV;NăTH萎CăS┃ă

Ng逢運iăh逢噂ngăd磯năkhoaăh丑c:ăTS. LểăM駅ăDUNG

ĐàăN印ngă- N<m 2020

iv

M影C L影C

L云IăCAMăĐOAN ............................................................................................................. i

TRANG THÔNG TIN ..................................................................................................... ii

M影CăL影C ...................................................................................................................... iv

DANHăM影CăCÁCăT洩ăVI蔭TăT溢T ................................................................................ vi

DANHăM影CăCÁCăB謂NG ............................................................................................ vii

DANHăM影CăCÁCăHỊNH ........................................................................................... viii

M雲ăĐ井U ......................................................................................................................... 1

1.ăLýădoăchọnăđềătài ................................................................................................ 1

2.ăMụcăđíchănghiênăc泳u .......................................................................................... 1

3.ăĐốiăt逢ợngăvàăkháchăthểănghiênăc泳u .................................................................... 1

5.ăPh衣măviănghiênăc泳u ............................................................................................ 2

6.ăGi違ăthuyếtăkhoaăhọc ............................................................................................ 2

7.ăPh逢ơngăphápănghiênăc泳u .................................................................................... 2

8.ăCấuătrúcăc栄aăluậnăvăn.......................................................................................... 2

Ch逢ơngă 1. C愛ă S雲ă Lụă LU一Nă V陰ă K┃ă N;NGă T衛ă QU謂Nă Lụă C謂Mă XỎC C曳Aă

GIỄOăVIểNăTI韻UăH窺C ............................................................................................... 3

1.1. Tổngăquan nghiênăc泳uăvềăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc ........ 3

1.1.1.ăNghiênăc泳uă荏ăn逢ớcăngoài .............................................................................. 3

1.1.2.ăNghiênăc泳uă荏ăViệtăNam ................................................................................ 7

1.2. Lý luậnăcơăb違năvềăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc ............... 8

1.2.1.ăKĩănăng .......................................................................................................... 8

1.2.2.ăC違măxúc ...................................................................................................... 12

1.2.3.ăKĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúc ........................................................................ 20

1.2.4.ăKĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc .................................... 23

Tiểuăkếtăch逢ơngă1 .......................................................................................................... 26

Ch逢ơngă 2. T蔚 CH永Că VĨă PH姶愛NGă PHỄPă NGHIểNă C永U K┃ N;NG T衛

QU謂N LÝ C謂M XÚC C曳A GIÁO VIÊN TI韻U H窺C ........................................... 28

2.1.ăVàiănétăvềăđ鵜aăbànănghiênăc泳u ................................................................................ 28

2.2. Tổ ch泳c nghiên c泳u ................................................................................................ 30

2.2.1.ăNghiênăc泳uălýăluận ...................................................................................... 30

2.2.2.ăNghiênăc泳uăthựcătiễn ................................................................................... 30

2.3.ăPh逢ơngăphápănghiênăc泳u ........................................................................................ 31

2.3.1.ăPh逢ơngăphápănghiênăc泳uătàiăliệuălýăluận,ăvănăb違n ...................................... 32

2.3.2. Ph逢ơngăphápăđiềuătraăbằngăb違ngăhỏi .......................................................... 32

2.3.3.ăPh逢ơngăphápăphỏngăvấnăsâu ....................................................................... 33

v

2.3.4. Ph逢ơngăphápăthốngăkêătoánăhọc ................................................................. 33

2.3.5. Ph逢ơngăphápăthựcănghiệm .......................................................................... 34

2.4.ăTiêuăchíăđánhăgiáăvàăthangăđánhăgiá: ...................................................................... 45

2.4.1. Tiêu chí đánhăgiá: ....................................................................................... 45

2.4.2.ăThangăđánhăgiáăvàăphânălo衣i ....................................................................... 46

M泳c Tốt = Từ trên m泳c c栄aăĐTBă+ăĐLC ..................................................................... 49

Tiểu kếtăch逢ơngă2 .......................................................................................................... 49

Ch逢ơngă3. K蔭TăQU謂ăNGHIểNăC永U K┃ăN;NGăT衛ăQU謂NăLụăC謂MăXỎCăC曳Aă

GIỄOăVIểNăTI韻UăH窺C ............................................................................................. 50

3.1.ăThựcătr衣ngăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc .............................. 50

3.1.1.ăĐánhăgiáăchungăvềăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc ..... 50

3.1.2.ăBiểuăhiệnăc栄aăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc .............. 52

3.1.3.ăSoăsánhăKNTQLCXăc栄aăGVTHătheoăphânălo衣iăkháchăthểănghiênăc泳u ...... 70

3.1.4.ăCácăyếuătốă違nhăh逢荏ngăđếnăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuă

học ................................................................................................................................. 71

3.2.ăKếtăqu違ătácăđộngăthựcănghiệm ................................................................................ 73

3.2.1.ăCơăs荏ălàmăthựcănghiệm ............................................................................... 73

3.2.2.ăKếtăqu違ătr逢ớcăvà sauăthựcănghiệm .............................................................. 74

3.3. Phân tích chân dung tâm lý .................................................................................... 75

3.3.1.ăKháchăthểăsốă01:ăL逢uăTh鵜ăNguyênăD. ......................................................... 75

3.3.2.ăKháchăthểăsốă02:ăNguyễnăTh鵜ăThùyăD. ....................................................... 78

3.3.3.ăKháchăthểăsốă03:ăTrầnăTh鵜ăThanhăT. ........................................................... 80

3.3.4. Kháchăthểăsốă04:ăNguyễnăTh鵜ăL. ................................................................. 82

3.4.ăĐề xuất một số biệnăphápătácăđộngănângăcaoăkĩănăngătự qu違n lý c違m xúc c栄a giáo

viên tiểu học................................................................................................................... 84

3.4.1.ăĐốiăvớiăgiáoăviên ........................................................................................ 84

3.4.2.ăĐốiăvớiănhàătr逢運ng ...................................................................................... 85

3.4.3.ăĐốiăvớiăcácătr逢運ngăđ衣iăhọcăs逢ăph衣m ........................................................... 85

3.4.4.ăXâyădựngăch逢ơngătrìnhătácăđộng ................................................................ 86

Tiểu kếtăch逢ơngă3 .......................................................................................................... 86

K蔭T LU一N VÀ KHUY蔭N NGH卯 ............................................................................. 87

1. Kết luận ...................................................................................................................... 87

2. Khuyến ngh鵜 .............................................................................................................. 88

DANH M影C TĨIăLI烏UăTHAMăKH謂O

PH影 L影C ................................................................................................................ PL 1

vi

DANHăM影CăCỄCăT洩ăVI蔭TăT溢T

ĐHSP Đ衣iăhọcăs逢ăph衣m

GVTH Giáoăviênătiểuăhọc

KN Kĩănăng

KNNDCX Kĩănăngănhậnădiệnăc違măxúc

KNKSCX Kĩănăngăkiểmăsoátăc違măxúc

KNĐKCX Kĩănăngăđiềuăkhiểnăc違măxúc

KNSDCX Kĩănăngăsửădụngăc違măxúc

KNTQLCX Kĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúc

KTNC Kháchăthểănghiênăc泳u

TH Tiểuăhọc

TTN Tr逢ớcăthựcănghiệm

STN Sauăthựcănghiệm

vii

DANHăM影CăCÁC B謂NG

Sốăhi羽uă

b違ng

Tênăb違ng Trang

3.1. M泳căđộăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc 50

3.2.

Kếtăqu違ătổngăhợpăKNTQLCXăc栄aăGVTHăquaătìnhăhuốngăvàăquaă

tựăđánhăgiá 50

3.3.

Đánhă giáă chungă vềă m泳că độă kĩă năngă nhậnă diệnă c違mă xúcă c栄aă

GVTH

52

3.4.

M泳că độă nhậnă diệnăchínhă xácă d衣ngăc違mă xúcăthôngă quaă hìnhă違nhă

c栄aăGVTH 52

3.5. Kĩănăngănhậnădiệnăcácăd衣ngăc違măxúcătrênăhìnhă違nhăc栄aăGVTH 53

3.6. Kĩănăngănhậnădiệnăcácăd衣ngăc違măxúcăquaătìnhăhuốngăc栄aăGVTH 54

3.7.

Soă sánhă nhậnă d衣ngă c違mă xúcă c栄aă GVTHă bằngă hìnhă 違nhă vàă tìnhă

huống 55

3.8. KNNDCX c栄aăGVTH quaătựăđánhăgiá 56

3.9. Đánhăgiáăchungăvềăm泳căđộăKNKSCXăc栄aăGVTH 57

3.10.

Kĩănăngăkiểmăsoátăc違măxúcăc栄aăGVTHăthôngăquaăgi違iăquyếtătìnhă

huống 57

3.11.

M泳căđộăthểăhiệnăKNKSCXăc栄aăGVTHătrongăcác tìnhăhuốngăn違yă

sinhăc違măxúcătiêuăcựcăvàătíchăcực 59

3.12. M泳căđộăKNKSCXăc栄aăGVTHăquaătựăđánhăgiá 61

3.13. Đánhăgiáăchungăvềăm泳căđộăKNĐKCXăc栄aăGVTH 62

3.14. KNĐKCXăc栄aăGVTHăthôngăquaăcácătìnhăhuống 63

3.15.

Kĩănăngă điềuăkhiểnăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọcăquaătựăđánhă

giá 66

3.16 Đánhăgiáăchungăm泳căđộăKNSDCXăc栄aăGVTH 67

3.17. KNSDCXăc栄aăGVTHăquaăkh違o sát 68

3.18. KNSDCXăc栄aăGVTHăquaătựăđánhăgiá 69

3.19. Soăsánhăm泳căđộăKNTQLCXăc栄aăGVTHătheoăthâmăniênăcôngătác 70

3.20. Soăsánhăm泳căđộăKNTQLCXăc栄aăGVTHătheoătrìnhăđộ 71

3.21. Nhữngăyếuătốă違nhăh逢荏ngăđếnăKNTQLCXăc栄aăGVTH 71

3.22. Nhuăcầuăđàoăt衣oătậpăhuấnăKNTQLCXăc栄aăGVTH 74

3.23. Kếtăqu違ătr逢ớcăvàăsauăthựcănghiệm 74

3.24. Kết qu違 tr逢ớc và sau thực nghiệm c栄a khách thể số 01 78

3.25. Kết qu違 tr逢ớc và sau thực nghiệm c栄a khách thể số 02 80

3.26. Kết qu違 tr逢ớc và sau thực nghiệm c栄a khách thể số 03 82

3.27. Kết qu違 tr逢ớc và sau thực nghiệm c栄a khách thể số 04 84

viii

DANHăM影CăCỄCăHÌNH

Sốăhi羽uă

hình

Tên hình Trang

2.1. Sơăđồăxácăđ鵜nhăv鵜ătríătrênăcơăthể 36

2.2. L逢ợcăđồăcơăthể theoăliệuăphápăDohsa-hou 36

2.3. SựăkhácănhauăgiữaăMindăFullăvàăMindfull 39

2.4. Não bộ tr逢ớc và sau 10 phút thiền 40

1

M雲ăĐ井U

1.ăLỦădoăch丑năđ隠ătài

C違măxúcălàămộtăthànhăphầnăc栄aănhânăcách,ăthuộcăph衣mătrùăđ衣oăđ泳c.ăC違măxúcăcóă

tácă độngătrựcătiếpă đếnă hànhă viă c栄aă conă ng逢運iă vàăthamă giaă vàoă quáătrìnhăhìnhăthành

độngăcơăhànhăđộng.ăC違măxúcătíchăcựcăsẽănângăcaoăhiệuăqu違ăcôngăviệc,ăchấtăl逢ợngăcuộcă

sống,ălàmăconăng逢運iăh衣nhăphúcăhơn.ăCácănghiênăc泳uătrênăthếăgiớiăđưăchỉăraărằng,ăc違mă

xúcăđ逢ợcăphânăchiaăthànhă2ălo衣i:ăc違măxúcăd逢ơngătínhă(tíchăcực)ăvàăc違măxúcăâmătínhă

(tiêuăcực).ăViệcăqu違nălýăc違măxúcăc栄aămỗiăcáănhân,ăđặcăbiệtălàăc違măxúcătiêuăcựcăsẽăcóă

tácăđộngălớnăđếnănhânăcáchămỗiăng逢運iăvàăt衣oăđ逢ợcănhữngătácăđộngătíchăcựcătrongămối

quanăhệăliênănhânăcách.ăKĩănăngăqu違nălýăc違măxúcăcóăthểăđ逢ợcănângălênăthôngăquaăquáă

trình rènăluyệnăvàăcóăt逢ơngăquanăthuậnăvớiătuổiătácăvàăkinhănghiệmăsống.ă

Ho衣tăđộngăs逢ăph衣măc栄aăng逢運iăgiáoăviênăcóătácăđộngătrựcătiếpăđếnăquáătrìnhăhìnhă

thànhănhânăcáchăc栄aăhọcăsinh,ăđòiăhỏiăng逢運iăgiáoăviênăph違iăhiểu,ăqu違nălýăđ逢ợcăc違măxúcă

c栄aămình.ăTuyănhiên,ătrongăthựcătế,ăcácătr逢運ngăđ衣iăhọcăs逢ăph衣măch逢aăđ逢aănộiădungănàyă

vàoătrongăch逢ơngătrìnhăgi違ngăd衣yăchoăgiáoăviênăngànhăs逢ăph衣m,ăcũngănh逢ăngànhăgiáoă

dụcăcũngăch逢aăxâyădựngăđ逢ợcăchuyênăđềăbồiăd逢ỡngăgiáoăviênăvềăkĩănăngătựăqu違nălýă

c違măxúcăchoăGV.

Từăđó,ătrongănhà tr逢運ngăhiệnănayăxuăh逢ớngăsử dụngăhìnhăph衣tătrongăgiáoădụcăcònă

chiếmămộtătỉălệăđángăkể.ăTheoăđiềuătra c栄aătrangăM衣ngăl逢ớiănhânăviênăCôngătácăxưăhộiă

ViệtăNamă (congtacxahoi.net)ăthángă 7ă nămă 2016,ăcóă 26.3%ă họcă sinhă b鵜ăthầyăcôă dùngă

cácăhìnhăph衣tănh逢ăhùădọa,ăcốcăđầu,ănhéoătai,ăphơiănắngă(26,3%)…ăKhôngăl衣ăgìăkhiăthayă

vìătônătrọng,ăyêuămếnăthầy,ăcôăgiáoăthìătrongăcácăemănỗiăsợăchiếmăđaăsố,ătỉălệ: chiếmă

48.0%ă họcă sinh.ă Cóă thểă từă nhữngă lýă doă trên,ă dẫnă đếnă tìnhă tr衣ngă họcă sinhă chánă họcă

(6,5%)ăhayăbỏăhọc [43]. TheoăBáoăcáoăchuyênăđềăcanăthiệp,ăhỗătrợătrẻăemăb鵜ăb衣oălựcă

thôngă quaă đ逢運ngă dâyăt逢ă vấnă vàă hỗătrợătrẻăemă 1800ă 1567ăc栄aăCụcăTrẻăemă- BộăLĐ￾TB&XH,ăgiaiăđo衣nătừănămă2012ăđếnăthángă5/2017,ătrongătổngăsốă698ăcaătrẻăemăb鵜ăb衣oă

lựcă cóă tớiă 91,7%ă b鵜ă b衣oă lựcă thână thể;ă trẻă emă từă 0-10ă tuổiă ch鵜uă b衣oă lựcă nhiềuă nhấtă

(chiếmă56,9%);ătỉălệătrẻăemăb鵜ăb衣oălựcătrongăgiaăđìnhălàăcaoănhấtă(63,2%),ăsauăđóăđếnă

tr逢運ngăhọcălàă20,1% [42].

Từănhữngăcơăs荏ălýăluậnăvàăthựcătiễnănêuătrên,ăchúngătôiălựaăchọnănghiênăc泳uăđề

tài ắK┄ă n<ngă t詠ă qu違nălỦă c違mă xúcă c栄aă giáoă viênă ti吋uă h丑c trênă đ鵜aă bànă qu壱năH違iă

Châu thànhăphốăĐàăN印ng”.

2.ăM映căđíchănghiênăc泳u

Trênăcơăs荏ănghiênăc泳uălýăluậnăvàăthựcătr衣ngăvềăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aă

giáoăviênătiểuăhọc,ăđềăxuấtăđ逢ợcămộtăsốăbiệnăphápătácăđộngănhằmăc違iăthiệnăkĩănăngătựă

qu違nălýăc違măxúcăchoăgiáoăviênătiểuăhọc.

3.ăĐốiăt逢嬰ngăvàăkháchăth吋ănghiênăc泳u

3.1. Đối tượng nghiên cứu: M泳căđộăvàăbiểuăhiệnăKNTQLCXăc栄aăGVTHă

2

3.2. Khách thể nghiên cứu: giáoăviênătiểuăhọc

4.ăNhi羽măv映ănghiênăc泳u

- Nghiênăc泳uăcơăs荏ălýăluậnăvềăKNTQLCXăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc

- Nghiênăc泳uăvềăthựcătr衣ngăKNTQLCXăc栄aăGVTHă荏ă5ătr逢運ngătiểuăhọcătrênăđ鵜aă

bànăquậnăH違iăChâu:ăLêăLai,ăPhanăĐăngăL逢u,ăHùngăV逢ơng,ăPhùăĐổng,ăPhanăThanh.

- Đềăxuấtăđ逢ợcămộtăsốăbiệnăphápătácăđộngănhằmăc違iăthiệnăkĩănăngătựăqu違nălýăc違mă

xúc cho GV.

5.ăPh衣măviănghiênăc泳u

5.1. Phạm vi đối tượng

Chúngătôiă nghiênă c泳uăm泳că độă vàă biểuă hiệnă KNTQLCXă c栄aăGVTHătrongă ho衣tă

độngăd衣yăhọcătrênălớpă荏ăcácăkhíaăc衣nhăsau:ăKNănhậnădiệnăc違măxúc,ăKNăăkiểmăsoátăc違mă

xúc,ăKNăăđiềuăkhiểnăc違măxúc,ăKNăsửădụngăc違măxúc.

5.2. Phạm vi khách thể: 277ăgiáoăviênătiểuăhọc,ă10ăCBQLătrênăđ鵜aăbànăquậnăH違iă

Châu,ăthànhăphốăĐàăNẵng.

6.ăGi違ăthuy院tăkhoaăh丑c

Kĩă năng tựă qu違nălýăc違mă xúcăc栄aă giáoă viênă荏ăm泳cătrungă bìnhă vớiă 4ă kĩă năng:ăKĩă

năngănhậnădiệnăc違măxúc,ăkĩănăngăkiểmăsoátăc違măxúc,ăkĩănăngăđiềuăkhiểnăc違măxúc,ăkĩă

năngăsửădụngăc違măxúc.ăCóănhiềuăyếuătốă違nhăh逢荏ngătớiăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄a

giáoăviênănh逢:ăs泳căkhỏe,ăkhíăchất,ătàiăchínhăb違năthân,ăkháchăthểăgiaoătiếp,ăkếtăqu違ălàmă

việc,ămôiătr逢運ngăs逢ăph衣m,ăgiáătr鵜ănghềănghiệp,ăphongăcáchălàmăviệc,ăqu違nălýăc栄aălưnhă

đ衣o.ăCóăthểăc違iăthiệnăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọcăbằngăviệcătổă

ch泳cătậpăhuấnă泳ngădụngăliệuăphápăDohsa-hou và Mindfulness (chánhăniệm)ă cho giáo

viên.

7.ăPh逢ơngăphápănghiênăc泳u

- Ph逢ơngăphápănghiênăc泳uătàiăliệuălýăluận,ăvănăb違n

- Ph逢ơngăphápăđiềuătraăbằngăb違ngăhỏi

- Ph逢ơngăphápăphỏngăvấnăsâu

- Ph逢ơngăphápăthựcănghiệm

- Ph逢ơngăphápănghiênăc泳uătr逢運ngăhợp điểnăhình

- Ph逢ơngăphápăthốngăkêătoánăhọc

8.ăC医uătrúcăc栄aălu壱năv<n

Luậnăvănăngoàiăphầnăm荏ăđầu,ăkếtăluận,ăkiếnăngh鵜,ădanhămụcăviếtătắt,ădanhămụcă

b違ngăbiểu,ădanhămụcătàiăliệuăthamăkh違oăvàăphụălục,ăcònăcóă3ăch逢ơng:

- Ch逢ơngă1:ăCơăs荏ălýăluậnăvềăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuăhọc

- Ch逢ơngă2:ăTổăch泳căvàăph逢ơngăphápănghiênăc泳uăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcă

c栄aăgiáoăviênătiểuăhọcă

- Ch逢ơngă3: Kếtăqu違ănghiênăc泳uăkĩănăngătựăqu違nălýăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênătiểuă

học

3

CH姶愛NGă1

C愛ăS雲ăLụăLU一NăV陰ăK┃ăN;NGăT衛ăQU謂NăLụăC謂MăXỎCă

C曳AăGIỄOăVIểNăTI韻UăH窺C

1.1. Tổngăquan nghiênăc泳uăv隠ăk┄ăn<ngăt詠ăqu違nălỦăc違măxúcăc栄aăgiáoăviênăti吋uăh丑c

1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài

1.1.1.1. Nghiên cứu cảm xúc với tư cách là hiện tượng tâm lý cá nhân

Arixtôtăviết:ă“Có lẽ mọi trạng thái của tâm hồn đều có liên quan đến thân thể:

Căm giận, sợ hãi, e thẹn, thông cảm, dũng cảm cũng như vui sướng, yêu thương và

ghét bỏ, cơ thể cảm thấy một cái gì đó với các trạng thái ấy”ă[8].ăĐâyăcóăthểăđ逢ợcăcoiă

nh逢ălàăquanăniệmăm荏ăđầuătrongăviệcăxácăđ鵜nhămốiăliênăquanăgiữaăc違măxúcăvàătr衣ngătháiă

c栄aăcơăthểă泳ngăvớiăc違măxúcăđó.

Vàoănhữngănămă1960,ăRichardăAlpertăthựcăhiệnănhữngănghiênăc泳uăkhoaăhọcăđầuă

tiênăvềăsựăloăsợătrongăcácăkỳăthi.ăNghiênăc泳uănàyăkhẳngăđ鵜nhărằngănhữngăhọcăsinhăb鵜ăsựă

loălắngăgâyătácăh衣iătớiăkếtăqu違ăhọcătậpăvàă nhữngăng逢運iăthànhăcôngă bấtăchấpăsựăcăngă

thẳng,ăthậmăchíănh運ăsựăcăngăthẳngămàăthànhăcôngăhơnă[6].

Cũngă trongă nhữngă nămă 1960,ăWalterăMischelă đưă tiếnă hànhă trắcă nghiệmă đểă đoă

năngălựcăchếă ngựăc違mă xúcăt衣iămộtănhàătrẻă荏ăTr逢運ngăĐ衣iă họcăStanford.ăTrắcă nghiệmă

nàyăchoăphépăthămădòătâmălíămộtăđ泳aătrẻăxungăđộtăgiữaăcácăxungălựcăvàăsựăkiềmăchế,ă

giữaăhamămuốnăvàăsựăchếăngựăb違năthân,ăgiữaăniềmăthíchăthúăt泳căkhắcăvàăsựămongăđợiă

[14].ăTrắcănghiệmănàyănh逢ălàămộtăb逢ớcăkh荏iăđầuăkhiăxácălậpămốiăt逢ơngătácăgiữaăkiếmă

chếăb違năthânăvớiăcácăthànhăphầnătrongăcấuătrúcăc栄aănhânăcáchănh逢ăýăchí,ănhuăcầu.

Nhiềuăcôngătrìnhănghiênăc泳uăc栄aăcácănhàăthầnăkinhăhọcăcóăliênăquanăđếnăc違măxúcă

vàănưoăbộăcũngăxuấtăhiện,ămộtălầnănữaăgiúpăconăng逢運iăkhámăpháăraăsựăliênăhệăđặcăbiệtă

c栄aănưoăbộăđốiăvớiăc違măxúc.ăChẳngăh衣nănh逢,ăvàoănămă1992,ănhàăthầnăkinhăhọcăJosepă

Ledouxăkhẳngăđ鵜nhămọiăc違măxúcăvuiăbuồnăgiậnădữăđềuăđ逢ợcăsinhăraătừăhệăthốngăviềnă

(limbic) [14].

Nhàă nghiênă c泳uă Antonioă Damasioă nhậnă thấyă cácă bệnhă nhână b鵜ă tổnă th逢ơngă

vùngănưoănàyăđềuăkhôngăc違mănhậnăvàăchếăngựăđ逢ợcătìnhăc違măc栄aămình.ăTừăđó,ăA.ă

Damasioăchoărằngăkhôngăcóătríătuệă荏ăd衣ngăthuầnătúy,ămàăđ逢ợcănuôiăd逢ỡngăb荏iăc違mă

xúcăvàăchínhăphầnătânăvỏănưoă(neocortex)ăđưăchiăphối,ăkiểmăsoát,ăchỉăđ衣o,ăphốiăhợpă

cácăc違măxúcăđóă[14].

Ngoàiăra,ăcácănhàănghiênăc泳uănh逢ăArnoldă(1990), Ioung (1961), Lazarus (1968)

choărằngănguồnăgốcăchínhăc栄aăbệnhătâmăthần cơăthể,ăphầnălớnăcácăc違măxúcăpháăvỡăvàă

gâyărốiălo衣năhànhăviă[11].

Cuốiănhữngănămă1930,ăE.L.ăThorndikeăquanăniệmătríătuệăxưăhộiălàănăngălựcăhiểuă

vàăđiềuăkhiểnămàănhữngăng逢運iăđànăông,ăđànăbà,ăconătraiăvàăconăgáiăsửădụngăđểăhànhă

độngămộtăcáchăkhônăngoan,ăsángăsuốtătrongăcácămốiăquanăhệăc栄aăconăng逢運i.ăĐâyăcũngă

4

làămộtăquanăniệmăthểăhiệnăkh違ănăngăkiểmăsoátăc栄aăcáănhânăđốiăvớiăng逢運iăkhácă[21].

Nămă 1983,ăHowardăGardneră xuấtă b違nătácă phẩmă“Framesă ofămind”.ăÔngă đ逢aă raă

môă hìnhă đaătríătuệă vàă choă rằngătríătuệă cáă nhân gồmă haiălo衣i:ă Tríătuệăliênă nhână cáchă

(interpersonalăintelligence)ăvàătríătuệăvềăb違năthână(intrapersonalăintelligence)ă[30].

B違ngă kiểmăBară- On EQ - Iă (emotională quotietăinventory)ă đ逢ợcă phátă hànhă nămă

1997ădựaătrênăthangăđoănguyênăb違nănămă1998ăđểăđoăs泳căkhỏeătâmălý.ăPhépăđoănàyăđềă

cậpăđếnăbaătrongănămălĩnhăvựcăc栄aătríătuệăc違măxúcăđóălà:

- Kiểmă soát,ă qu違nălýă nhữngătr衣ngătháiă doă cácătácă độngă bênă ngoàiăthểă hiệnă 荏ă

sinhălý,ătâmălý,ă hànhă viă (stress)ă gồmăcácă kĩă năngă nh逢ă gi違iă quyếtă vấnă đề,ă đánhă giáă

đúngăthựcătiễn.

- Kh違ănăngăthíchă泳ngăgồmăkh違ănăngăch鵜uăđựngănhữngătr衣ngătháiădoăcácătácăđộngă

bênăngoàiăthểăhiệnă荏ăsinhălý,ătâmălý,ăhànhăviă(stress),ănăngălựcăkiểmăsoátăxungătính.

- Tâmătr衣ngăgồmăkh違ănăngăgiữătâmătr衣ngăl衣căquan,ăh衣nhăphúcă[9].

Nămă1996ă– 1997,ăCooperăvớiăphépăđoăsơăđồăchỉăsốăc違măxúcăEQăMAPăchiaătríă

tuệăc違măxúcăthànhănămăthànhătố.ăTrongăđóăcó:ăCácănăngălựcăc栄aătríătuệăc違măxúcălàăđoă

l逢運ngănăngălựcăsửădụngăxúcăc違măcóămụcăđích,ăsángăt衣o,ălinhăho衣t,ăquanăhệăvớiăng逢運i

khácă vàă gi違iă quyếtă bấtă mưnă mộtă cáchătíchă cựcă Thangă đoă LEAS-nhậnăth泳că c違mă xúcă

(Level of Emotional Awareness) bằngăcáchăsửădụngămộtăchuỗiă20ăc違nhăt逢ợngămàăcóă

sựăthamăgiaăc栄aăhaiăng逢運i,ăđ逢ợcăxâyădựngăđểăgợiăraă4ănhómăc違măxúc:ăGiậnădữ,ăsợăhưi,ă

h衣nhăphúcăvàăbuồnăbư.ăTừngăc違nhăt逢ợngăđ逢ợcătiếpădiễnăxoayăquanhăcâuăhỏi:ăB衣năsẽăcóă

c違mă giácă nh逢ăthếă nào?ăVàă ng逢運iă khácă sẽăcóă c違măthấyă nh逢ăthếă nào?ăT逢ơngă 泳ngă vớiă

từngăcâuăhỏi,ătừngăýăkiếnătr違ăl運iăc栄aătừngăng逢運iăsẽăđ逢ợcăchiaătáchăthànhă2ăđiểmăchoăsựă

miêuăt違ăc違măxúc:ăMộtălàăchoăchínhăb違năthânăhọăvàămộtăchoăng逢運iăkhác [9].

Ngoàiăra,ănămă1999,ăBoyatsisăvớiăECIă(b違ngăkiểmănăngălựcăc違măxúcă– Emotional

Competencyă Inventory)ă đ逢ợcăthiếtă kếătheoă kiểuătựă đánhă giáă vàă ng逢運iăkhácă đánhă giá.ă

Trắcănghiệmănàyăđềăcậpăđếnăviệcăđoămộtătrongăbốnălĩnhăvựcăc栄aătríătuệăc違măxúc.ăĐóălà:

- Tựăkiểmăsoát,ălàmăch栄ăb違năthân,ătựăkiểmăsoátăxúcăc違mă(KSCX)ăc栄aămình,ălòngă

tựătin,ătựăýăth泳c,ăthíchă泳ng,ăđ鵜nhăh逢ớngăthànhăđ衣tăvàăsángăt衣o.

- Cácăkĩănăngăxưăhội:ăGiáoădụcăng逢運iăkhác,ănăngălựcălưnhăđ衣o,ănăngălựcăt衣oă違nhă

h逢荏ng,ănăngălựcăgiaoătiếp,ăt衣oăxúcătácăđểăthayă đổi,ăkiểmăsoát,ăqu違nălýăxungăđột,ăxâyă

dựngăcácămốiăquanăhệ,ătinhăthầnăđồngăđộiăvàăsựăhợpătácă[27].

ThangăđoăMEISă (thangăđoătríătuệăc違mă xúcăđaănhânătốă –- Mutilfactor Emotional

IntelligenceăScale)ă đ逢ợcătácăgi違ăMajer,ăSaloveyă vàăCarusoă (2000)ăthiếtăkếăđểăđoăbốnă

yếuătốăcấuăthànhătríătuệăc違măxúcă(EmotionalăIntelligence).ăTrongăđóănhánhăth泳ăt逢ăc栄aă

EIălàă“Qu違nălýăc違măxúcăc栄aăchínhăhọăvàăc栄aăng逢運iăkhác”ă[27].

Nămă1995,ăDanielăGolemanăđưătậpăhợpăcácăkếtăqu違ănghiênăc泳uăvềătríătuệăc違măxúcă

vàăchoăraăđ運iăcuốnăsáchăđầuătiênă“Tríătuệăc違măxúc”ăvàoămôăhìnhătríătuệăc違măxúcămàăăăă

D.Golemanăđềăxuấtălàămộtămôăhìnhăkiểuăhỗnăhợp.ăTheoăD.ăGoleman,ătríătuệăc違măxúcă

baoăgồmăcácănăngălực:ăSựătựăch栄,ălòngănhiệtăthànhăvàăkiênănhẫnăcũngănh逢ăkh違ănăngăvà